Kaixo, tomatean ikusten diren zuloak zer egiten ditu eta erremediorik ba al dauka?

Bareak edota barraskiloak izan daitezke. Horiek badira iluntzean erraz topatuko dituzu, bildu eta... Zulo sakonagoak harren sortutakoak izan daitezke. Horieri aurre egiteko erabili nahasketa hau: Bacillus thuringiensis, Neem (olioa edo aterakina) eta xaboi potasikoa. Zerbait eskuratu ezin baduzu hiru horietatik ahal duzunarekin tratatu, 6-8 egunero. Landare osoa, goi eta behe, eta aleak ondo-ondo busti. Gai horiek erabat naturalak dira eta tomatea lasai jan daiteke.

Atsaldeon! Duela 8 bat urte eje zentralean landatutako sagarrondo sail bat azkenengo urteetan kasurik egin gabe daukagu. Zuhaitz gehienek ez dute sagar bakar bat. Gainera, ardiek enbor askoren azala jan dute… Honek ba al du soluziorik? Nola? Ongarri faltagatik izan daiteke?. Bestetik, ardiek egindako miñak soluziorik bai?. Eskerrik asko!

Sagarrondoak ezagutu beharko genituzke, lehenik. Zein mentuoinaren gainean txertatuta daude, zein barietate dira eta erdiko ardatza izanik ere zein gobernu mota dute: era askean hazteko, sarean edo alanbrean hesi bezala hazteko… Horretan inausketa gakoa da, ez egiteko edo behar beharrekoa izan daiteke… Bestetik ardiak ibiltzea berez ona da; sagastian zenbat denbora bazkatzen direnaren arabera ongarriketa nahikoa emango dute. Baina ongarriketa hori desegokia izan daiteke, lurraren arabera: agian nitrogeno gehiegi pilatzen da lurrean eta horrek adar eta hosto asko ekartzen du, baina lore eta fruitu gutxi. Horrela balitz ardien bazkatzea urritu beharko litzateke eta karea dantzatu, batez ere lurra buztintsua bada. Zenbat urte da karerik ez duzula eman? Edo ematen baduzu zenbatsuko dosia erabiltzen duzu? Ardiek sagarrondoen azala jatearena beste sagardotegiko barrikotea da. Ardiak, batik bat, belarra jan ohi du, baina gogorretik ere behar du. Bazka sailean zuhaixkak eta arbolak behar ditu, hortza hazi egiten zaizkio eta horiek higatzeko edo gastatzeko zerbait gogorra hozkatu behar du. Zuhaixka edo zuhaitzik ez badu fruta arbolari helduko dio. Konpontzeko zuhaixkak edo zuhaitzak landatu ertzetan edo bazkalekua zabaldu eta barruan sartu inguruan dagoen zuhaixka-zuhaitz multzoren bat. Zauriak sendatzeko, labana zorrotz batekin zauri printzatsuak garbitu eta denean salda bordelesa eman isipu batekin. Salda bordelesa hautsa poto batean jarri eta ura pixkanaka erantsi ondo nahasiz; ore bat egindakoan hori zabaldu zaurietan.

Irtenbidea, beraz, ongarriketa zehaztu behar du edo ez, karetu, ardien sartu-etera kontrolatu, arbolak haien hortzetatik babestu eta zuhaitz-zuhaixkak eskuera jarri, eta zauriak sendatu. Lan horiek zehatzago azaltzeko agian profesionalen baten laguntza jasotzea ez legoke gaizki…  

Baratzeko hainbat tomatek zuloak dituzte (insekturen batek jan da bezala) eta gusano txiki hori bat ere aurkitu dut ale baten. Zer da? Nola konpondu dezaket era natural baten? Mila esker

Harra da bai. Aurre egiteko erabili nahasketa hau: Bacillus thuringiensis, Neem (olioa edo aterakina) eta xaboi potasikoa. Zerbait eskuratu ezin baduzu hiru horietatik ahal duzunarekin tratatu, 6-8 egunero. Landare osoa, goi eta behe, eta aleak ondo-ondo busti. Gai horiek erabat naturalak dira eta tomatea lasai jan daiteke.

Nola lortu banbua desegitea. Eskerrik asko.

Landare iraunkorren kasu ia denetan bezala iraupenaren eta biziberritzearen gakoa sustraietako erreserba kopurua da. Lurretik gora azaltzen dueña moztu eta kentzen diogunean erreserba horien bizkar sortuko ditu kimu eta banbu berriak. Erreserba horiek deuseztatu behar dira. Moztu eta kimu berriek hostoak eman aurretik, orduan hasten baititra berriro erreserba horiek birkargatzen, moztu berriro; eta moztu; eta moztu… Beti kimu berri horiek handiak egiten utzi gabe. Batzuek moztu eta saila goldetu egitne dute sustrai nagusiak kentzeko; baina inoiz ed da erabat garbitzen. Hala ere hasieran hori egiteak asto ahultzen du eta moztu-moztu lan hori erraztuko luke. Mozketak ilgoran eginda ere laguntzen du.

Noiz txertatu aguakateak ilgoran ala ilbeheran?

Ikuspegi biodinamikotik ilgoran txertatzea gomendatzen da.

pagoa nahiko zaharra da,eta onddoak agertzen hasi zitzaizkion orain dela denboratxo bat. zeozer egin dezakegu??arazoa baldin bada behintzat,auzoko ermitaren ondoan dago eta mantendu nahi genduke. zure erantzunaren zai,eskerrik asko

Hasteko zein onddo diren identifikatu beharko litzateke. Horretarako mikologia elkarteren batekin sartu beharko zarete harremanetan. Onddoak zer jaten duen ikusi beharko da pagoaren zura bizia edo hila, eta hortik abiatu egin beharreko lana. Bestetik argazkian ikusten denez pagoaren gainerainoko lanak egin dira lehen (aterpearen zutabea…). Horrelakoak eta bere sustraien gunearen zanpaketa galerazi beharko lirateke. Horiek bezala baita adarrak ukitzea ere. Horretarako zuhaitzen zaintzan espezializaturiko profesional baten laguntza litzateke onena; bertatik bertara ikusi, baldintza guztiak aztertu eta pagoaren onerako zer egin erabakitzeko.

Ahuakate landare bat daukat, gutxi gorabehera 1,60 cm altuerakoa. Non landatu beharko nuke, kontuan hartuta Bilbotik 20 kmtara bizi naizela, barrualderantz eta 400 metroko altueran. Eskerrik asko

Kotutan izan beharreko gaiak asko dira. Ahuakateondoa fruta arbola handia da, oso handia; beraz hazteko tokia izan behar du inguruan 5-6 metrotara ezer handirik ez. Ura asko gustatzen zaio, beraz udazken lehorra denerako (fruitua ematen hasten den sasoia) badaezpada ureztatzeko aukera dagoen tokia. Altuera horretan toki beroena aukeratu, hego aldera begirako eguzki begia. Ongarria maite du, urtero eman. Lehen urtetan neguan babesa jarri: enborra bendatu, txapela antzeko plastiko bat jarri gainean eta lurgainean, bere inguruan simaur berria. Eta datorren urteko apirila arte ez landatu, orduan da garai onena.

Ahaztutako konpostera bat badugu eta txingurriak ditu konpostak. Hau ongarri bezela baratzean erabiltzeko gaizki ezta? Erremediorik??

Inongo arazorik gabe erabili luar hori. Gehienez ere txingurritegia desegingo duzu eta txingurriak han hemen, luarra non han, sakabanatuko dituzu.

Kaixo, Jakoba: Arazo bat daukagu Ibarrako piperrekin. Landareak ondo hazten zaizkigu eta fruitu asko ematen dituzte, baina horietako asko oso minak dira, ezin dira jan. Batez ere ale handienekin gertatzen da, baina txikiagoekin ere bai. Baratza Gasteizen daukagu. Giro lehorragatik izango da? Zer egin dezakegu? Gehiegi ureztatzea ere ez omen da ona... Eskerrik asko zure laguntzagatik. Larraitz

Piperminaren mina, agi danean, ingurune lehorrak eragiten omen du. Beraz Gasteizen oso zail izango duzu pipermin gozoak sortzea. Ureztatzeak lagunduko luke, baina horrek gaitzak ere ekarriko ditu landarearengana. Txikiak, oso txikiak bildu eta horietan minaren probabilitatea txikiagoa da.

Zer egi daiteke, C. Leilandiak inaustetik sortzen denarekin??? Mila esker.

Inausketa hondakin guztiak berrerabili beharko genituzke. Adar lehorrak balira su egurretarako, adibidez edo txikitu eta landareen azpietarako jarri; honela belar gutxiago, hezetasunari hobeto eutsi eta ongarriketa egingo genuke. Hori ere egin daiteke Leilandeko altzifrearen adar muturrekin. Hobe ondo lehortzen utzi ondoren. Ez baduzu azpitarako tokirik, onena luar pilan nahasi eta usteltzen jartzea. Bera bakarrik ere utzi daiteke bazter batean usteltzen. Honetarako luar edo simaur pixka bat nahastu eta utzi. Bietarako onena txikitu edo birrintzeko makinatxo bat izatea litzateke egokiena.

Aurtengo eguraldiarekin gorrine sartuko zaiela ia zihur, zer da erremedio onena. Tomate batzuk zulatuta azaldu dira eta harra dela dirudi, zer egin daiteke??? Eskerrik asko

Gorrin arriskua usaintzen baduzu sartu aurretik tratatzea duzu onena: salda bordelesa edo kobrea duen edozein formula naturala duen produktua eta azeribuztan ura da nahasketa egokiena.

Harrak era askotakoak izan daitezke eta argazkiren bat bidaltzen baduzu zehatzago hitz egingo dugu.

Aupa! Baratzian lurra lantzen ibiltzian noizbenka holako arraultz batzuk agertzen dira. Jakin nahiko neban ia zer diran.. Edo zerenak.. siraun arraultzak akaso..?

Ziraunarena izan daiteke, baita muskerrarena ere edo sugandilarena. Ez ditut horretaraino ezagutzen. Ea horretan jakitun den baten batek argitzen digun…

Iñaki Sanz Azkue, Bizi Baratzeako biologoak dioenez seguruenera horma-sugandilarena izango da.

TOmatea asko luzatzen bada, punta moztea egokia da?

Tomatea luzatu bada orain punta moztea ez da egokia. Moztuz gero alboetarako adarrak emango ditu, asko eta indarrean, loreak eta fruituak atzeratuz. Nire iritziz hobe da puntak okertu eta albo aldera lotu, hurrengoaren makilara i edo sokari edo…

Freskotan jasotzeko berakatzak noiz ereitzea komeni da? Eskerrik asko

Freskotan edo berdetan jaten den berakatza irailaren bigarren hamabostalditik otsailaren amaiera arte erein daiteke. Beti ilbeheran ereitea komeni da.

Ahuakateondo bat daukat, izugarri hazi dena, bai zabaleran bai luzeran. Haize asko jotzen duen lekuan dago eta asko hazten ari da gora. Noiz da sasoia podatzeko?

Inausi aurretik aztertu ea luzatzen den adarra okertu eta makurtu arazi daitekeen lotuaz. Ezin bada inausi, baina jakin ezazu horrek joera hori indartu besterik ez duela egingo, eta era berean fruituak emateko grina apaldu. Inausketa edo apirilean edo orain, uztailean egin; biak ala biak ilbeheran.

Kaixo Jakoba, leka hostoak xomorroren batek jaten dizkigu. Ze erremedio egin beharko genuke? Eskerrik asko aldez aurretik.

Garrantzitsuena xomorroa zein den jakitea da. Hori gabe ez dago irtenbide egokia izango den erremediorik. Bareak, bare-xixak, barraskiloak, harraren bat… nik esango nuke horietakoren bat izango dela. Gauez egin bisita eta ondo miatu hostoak alde guztietatik. Hala ere zulotxo horiekin landareak ez du izugarri sufrituko, baldin eta ez bada izurritea asko ugaritzen. Hala balitz ea identifikatzen duzuen eta orduan hitz egingo dugu.

Kaixo Jakoba. Oraingoan ere badugu zerbait tomateekin. Puntatik belzten hasi dira fruitu batzuk argazkian adierazten dizudan moduan. Hori gorriña da edo beste zerbait? Konpontzeko biderik badago? Mila esker eta hurrengora arte.

Hori kaltzio falta da. Kaltzio faltak arrazoi asko izan ditzake; nagusiak bi dira lurrean kaltziorik ez edo kaltzioa izanagatik uraren gorabehera handiak izan eta estres horrek behar adinako kaltzioaren emana ez ekartzea fruituraino. Lurreko falta karea emanez konpontzen da. Estresarena zailagoa da; ureztatzeko ohitura baduzute hortik sor daiteke. Sustrai txikiagoak ditu ureztatzen den landareak eta bere gisa elikagaiak bilatzeko gaitasun txikiagoa. Ureztatzen baduzu ez hutsik egin. Onena, hala ere tomatea ez ureztatzea da; arazo hori ziateko arriski gutxiago eta ahosabaian ere ederki igarriko diozu.

Arratsalde on: Galdera bat egin nahiko nuke. Gure tomateei zuloak atera zaizkie eta interneten argazkiak ikusiz, Tuta absoluta dela gaitza dutela uste dugu. Tratamendurik dago? eta horrela bada zein da egokiena? Eskerrik asko!

Izurrite hori oso zabaldua dago. Dagoenerako sartua baduzue lau egunetik behin tratatu Bacillus thuringiensis eta Neem olioa aurkariekin. Laguntzeko nahasi asun minda eta xaboi potasiko pixka batekin. Ahaztu gabe lau egunero. Tratamendu horrekin lasai jan daiteke tomatea. Hurrengo urtean gogoan izan maiatzaren amaieratik hasi eta hamar egunero tratatu, hor egongo da tomateen zai eta. Baten bat zulatuta ikusten baduzue zazpi egunero tratatu eta asko bada lau egunero.

Piper landara ederrak ditut. Hala ere, konturatu naiz lurpeko zurtoin nagusian orban zuriak dituztela guztiek, onddo itxurakoak (ikus argazkia). Zer ote da? Arduratzeko modukoa da? Eskerrik asko

Landareen lepoa oso toki ahula da, gaitzen erasoen aldetik: asko hortik sartzen dira. Onddo itxura dute marra zuri horiek, eta horrela erasotzen duen gatz gogor bat bada: Sclerotium rolfsii. Baina gaitz hori bada oso denbora gutxian landarea apaldu, horitu eta ihartzeraino galtzen da. Zeurea aldiz oso indartsu eta sasoian ikusten da, beraz ez nintzateke arduratuko. Aleren bat ihartzen hasten bada azkar atera lurretik, sustrai eta guzti eta erre. Bitartean: Piper on!

Kaixo Jakoba Nun erosi dezaket kalsotz landareak Noiz da garaia landatzeko?? Merezi du hemen ?? Eskerrik asko

Calçotak ziklo oso luzea du. Tipula berezi horren hazia udazkenaren amaieran ereiten da, otsailean landatu eta ekaina aldera tipula burua jaso. Orain lehorra dugun buru hori irailean edo urriaren hasieran landatuko da. Goiko muturra moztu eta landatzen dira, ilada artean 80 zm. eta buruik burura 30 zm.. Buruaren erreserbetatik kimu berriak etorriko dira, 5-15 tarttean buruko. Sorta hori da lurreztatuko dena. Hortik datorkio izena, katalaneko “calçar” edo ipurdia lurreztatzea. Horrek kimua luzatzera behartzen du, bide batez tipula buru forma izan beharrean porru itxura luzea hartzen du, lurpeko zatia 15-25 cm, zurituaz eta bere dasta finduz. Lurreztaketa hiruzpalau aldiz egin behar da eta noiz atera eta erre zeuk erabaki, baina burua jarri dugunez  bi urtekoa izango da udaberrian eta zildu, loratu eta hazia emateko joera azkar piztuko zaio, eta beraz luzeetsi gabe jaten hasi. Jeneralean azaroa eta apirila artean jaten da.

Landarea beharrean tipula buruak eskuratu behar dituzu. Ez dakit hemen saltzen diren. Eta merezi ote duen? Nire ustez bai. Saioa egin eta esango diguzu.

Atxondoko Biezko Baserriko Aner lagunak “Blanca gran tardana de Lleida” deritzan aldaera erabiltzen du, Catalunyan sonatuena. Lehen tipula gorriak ere egiten ziren. Euskal Herrirako tipulina egiteko erabiltzen den “Babosa” aldaera proposatzen du berak.

Behar bereziak bi: batetik janari asko eskatzen du, aurrez eskuzabal ongarritutako lurra nahi du eta, gogoratu, tipula da: tipulak lur motela, astunak, buztintsuak eta urasetutakoak gorrotatzen ditu. Lur harroak maite ditu. Lur tontorrak egin eta alboetan landatu edo koskatan igo... Baina kontutan izan gero lurra eman eta eman lurrak bere bueltan geratzeko modua beharko duela...

Noiz landatu behar dira?

Uda partean egiten den lana da. Uztailean egin daiteke, landare osoa ihartuta dago eta lurretik ateratzen diren adar gazteenak sustrai eta guzti atera eta landatu. Bestea iraila aldera, ipurdian sortu zaizkion altsumak ebaki eta kendu eta landatu. Bietan ureztaketa zaindu, ondo itsatsi arte, gero, toki oso lehor batean bizi behar ez badute behintzat, ez du ureztaketa beharrik. Bi saosi horietan ilbehera eta sustrai egunak dira egokienak.

Guk hazitako limoiondoa daukagu.Iparrera begira lorontzi handi baten Udaletxeak emana. Nola egin fruitua emateko, injertua egin beharko dogu...Nola egin. Mila esker, Amaia

Hazitik sortutako landareek ere lorea eta fruitua ematen dituzte, baina txertatutakoak baino denbora gehiago behar dute. Bestetik iparrera begira egoteak ez du batere laguntzen. Loreontzian bizi delarik ahalik eta baldintza onenak beharko lituzke, eta orientazio horrek ez du batere laguntzen. Beraz: ahal bada orientazio egoki batera eramanhego-ekialdea edo hego-mendebaldea; ezin bada lurrean landatzeko toki bat topatu, orientazio horietako bat duena; txertatzeko gustuko duzun klase bat hautatu eta begiko txertua egin orain uztaila-abuztuan edo adarreko edo txotxeko txertua udaberrian, martxoa aldera.

Hemen nunbait irakurri dut zuk norbaiti erantzunda gorrinaren aurka berakatz burua txikitu litro bat uretan infusionatu eta tomateari botatzeko. Zenbat denboraz irekinda? Eta landarea osorik busti edo azpian bota?

Bai baliagarria da, baina aurten dugun gorrin giroarekin eta gorrin erasoarekin, ni kur hori osatu egingo nuke. Gehitu azeribuztan ura, eta era bateko edo besteko kobre ttantta bat. Kobrea ekologikoan erabiltzeko formula bat baino gehiago topatuko duzu. Irakiten 15-20 minutu eduki, bezperatik txiki txiki eginda ur horretan eduki ondoren. Landarea osorik busti bai, eguerdi aldera onena, gero eguzkiak ondo lehortu dezan.

Arratsalde on! Lehenik eta behin, eskerrik asko egiten duzun lanagatik eta halako arreta emateko eskuzabaltasunagatik. Piperrak aldatu ditugu saioa egiteko eta... zulatuta dauzkagu. Zer egin ez dakigula gabiltza. Laguntzerik? Eskerrik asko, aldez aurretik.

Nik esango nuke B & B klubaren eraso bat dela. Barraskilo eta Bare, alegia. Edo bat edo beste. Miatu ondo loreontzia, goi behe, inguru, eta ertzeko borobil horren azpiko aldea… Hala ere gauez ibiltzen direnez egin bisita sorpresa bat linterna indartsu batekin eta hostoaren azpian edo gainean topatuko dituzu. Bide batez, loreontzia erdi hutsa dago, lur gutxi su, eta piper landareak uzta oparoa ematea nahi baduzu jarri lur gehiago, onena oso osorik atera landare eta lurra batera eta azpia bete.

Kaixo!!! Gure tomate zurtoin batzuk beltzak jartzen ari dira eta hosto nahiko ustelduak daude. Zer egin dezakegu?

Gorrina da. Onddoak erasotu du eta zurtoinak, hostoen txortenak, hostoak... Giro honekin denak errekom ditu. Nik uste du egokiena litzatekeela eraso handia duten landareak kentzea. Kendu edo ez, geratzen direnak tratatu ahalik eta azkarren azeribuztan ura eta salda bordelesarekin. Bi tratamendu zortzi eguneko tartearekin eta hortik atzera, eurria datorrela diotenean aurrez tratatu.