Kala eder bat daukat loreontzi batean. Armiarma gorriak jota ibili zen, baina eman dio buelta, eta hostaje oparoa du orain. Ugaltzeko garai ona omen da hau, sustraia banatu eta zatituta, baina horrek ez al dio kalterik egingo? Nola eta noiz egin beharko nuke lan hori?

Kala arrunta orain, irailaren erdian, hostaje berria sortzen ari da. Udako beroenean lehengo hosto guztiak ihartu eta galdu ditu eta orain berdetzen, berritzen ari da. Ugalketarako landare osoa atera loreontzitik eta lurpean dituen erreserbatarako erraboilak azalduko zaizkizu. Horiek dira banatu beharrekoak. Bakoitzak bere sustraiak eta bere hostotarako kimu berria izango ditu. Kontu handiz bereizi eta bakoitza bere aldetik landatu. Ondo ureztatu, eta negua artean beroa bada ugari. Gogoan izan urzalea dela. Beraz uraren aldamenean jartzen baduzu askoz ere handiagoa eta ikusgarriagoa egingo da.  

Apa jakoba. Lehen soroa zan lekun alpapea ein nahi diat eta garai ona zein dan jakin nahiko nikek. Eskerrikasko

Alpapa edo luzerna, argi-belarra, melga, betarokia, uribelar eta abar esaten zaiona udaberrian edo udazkenean ereiten da; beti dago bi sasoien zaleen arteko ika-mika, noiz ereinda gehiago ematen duen... Gauza bat izan behar da kontutan lurraren tenperatura eta izotzen etorrera. Urriaren erdira aldera arte lurra bero dago eta komeni zaio ernetzeko. Gero lehen izotzak etorri aurretik 6 bat hosto zabalduta izatea komeni da. Ahal duzun azkarren ereitea gomendatzen dizut, urria erdira arte. Bestela martxoa erdia aldera.

Kaxooo. Noiz da garai hobena kanaberak moztutzeko? (Pardak egiteko)

Neguko lana da, urtarrilean eta otsailean egiten da. Batzuek ilbeherako lana dela diote, beste batzuek ilgorakoa. Proba edo saioa egitea proposatzen dizut: urte pare batean ikusi ilbeherakoak edo ilgorakoak zeintzuk hobeto irauten duten, eta gero emaitzen berri denoi eman. Horrela denontzako onura ekarriko du zure lanak. Horixe da gure goiburua: eman eta hartu.

Egun on. Azenario batzuk horrela atera zaizkit. Zergaitik izan daiteke? Mila esker.

Azenarioak lur harroa behar du sustraia aise loditu eta luzatzeko. Lur buztintsu edo trinkoan hazten bada edo lurra harritsua edo legartsua bada gerta daiteke sardetzea edo adarkatzea. Lurra nola harrotu pentsatu beharko zenuke: altxatako taulena bat egin, harea eta ongarri ondu ugari eman, karea eman…

Menta belarra asko daukagu belazetan, nola desagertu? 

Menda-belarra galtzeko bere aurka pentsatu behar dugu. Herbizidarenak ez du sekula emaitza onik emango, lurpean dituen sustrai lodikoteak ez bait ditu kaltetzen. Eta haiek landareak berritu eta berritu. Gure saio guztiak lurpeko horietako energia ahitzera bideratu behar ditugu. Horregatik moztu beti ilgoran, landareak kemen eta energia gehiago goian duenean, mozketarekin kalte handiagoa egingo baitiogu. Urte sasoia ere garrantzitsua da: izerdi gehien duenean egin, kaltea handitzeko. Nire iritziz maiatzetik hasi eta abuztua bitarteko ilgoretako mozketak dira kaltegarrienak. Era berean, zenbat eta mozketa gehiago eman orduan eta gehiago ahulduko da. Egun motari buruz, aproposenetik hasita: fruitu eguna, lore eguna eta hosto eguna.

Era berean azienda larrean ibiltzeak menta indartu egiten du, bere simaurraren bidez. Ahal izanez gero azienda tarteka atera. Era berean karea emateak asko laguntzen du menda atzeratzen.

Eskerrik asko hain bizkor erantzuteagatik. Emandako gomendioak ikusita, moztu egingo dut. Batez ere, inguruko sagarrondoak ahalik eta osasuntsuen haz daitezen. Izan ere, lur saila ez da oso handia eta denak ere nahiko gertu geratuko lirateke. Sagar barietate hauek sartu nituen aurreko urtarrilean. Bata urtebete sagarra (uzta iraila urrian) eta bestea san pedro sagarra (uzta ekain uztailean). Nire hasierako intentsioa hurrengo denboraldian barietate bakoitzeko beste bana edota bina sartzea litzateke. Eta gero? Gero zer sartuko zenuke? Eztakit zer sartu... - Bi barietate hauekin nahiko eta beraien 4-5 zuhaitz sartu? - Beste sagar barietateren bat? Zein? - Ala beste zerbait gehiago ere sartuko zenuke?? (okana, laranja, madaria...)? Lursaila Ondarroan dago, itsasertzean ekialderantz zuzenduta. Beraz, beste toki batean pikondo batzuk sartuko ditut, landaberrin entzun nizunaren arabera, kokapen aproposa baita beraientzat. Azkenik, sortu zaidan duda zera da, intxaurrondoa moztu eta gero, geratzen dena (erderazko tocón) eta bere sustraiekin zer egin? Bertan hutsi bertan usteldu daitezen? Hala hobe zulatu eta ahal den guztia ateratzea? Lan hau egiteko sasoi jakin batean egitea gomendagarriagoa? Negua, udaberria...ilgora, ilbehera? Kalekumea naiz eta idea handirik eduki ez arren, intentsio eta gogo handiz hartu dut nire aitona zenaren terrenoa biziberritzeko erronka hau. Orain ere aldez aurretik, eskerrik asko denagatik!

Jan-sagarrak nahi badituzu, lehengo bi horien tankerakoak, nik urtea osatu egingo nuke denak une berean ez izateko, adibidez: pelestrina, urtebi handia eta errezila. Horrela udan hasieratik negura arte sagarra izango duzu.

Intxaurrondoaren motzondoa edo epaitondoari buruz nahi duzuna, kentzeko ikaragarrizko lanak hartuko dituzu. Egitez gero nahi duzunean. Bertan utziz gero berritzeko altsumak ematen baditu maiz maiz kendu.

Kaixo, Jakoba!! Baratze txiki bat daukat, eta uste dut ongarritze premian dagoela, landareak ez baitita behar bezala hazten, nere ustetan behintzat. Zein ongarri gomendatuko zenidake? Eta edozein momentutan has naiteke ongarritzen? Milesker!

Lurrari bizia ematea da garrantzitsuena. Premia duela uste baduzu, libre dituzun taulena edo tarte guztian ongarri erdi ondu edo onduarekin estali. Ongarririk ez baduzu orbela, belar txikitua, paper birrindua… Eta gero urria-azaroa da benetan ongarritzeko sasoia, orduan bai eman luarra edo simaurra. Lan gehixeago eskatzen du, baina ongarri berdea erein dezakezu, oloa eta txirta adibidez. Neguan hazten utzi eta udaberrian moztu eta lurrarekin berarekin nahasi, axal axalean errotabatorra paseaz edo…

Egun on, Jakoba Noiz komeni da biltzea patata, luzerako gordetzeko? Mila esker

Jasotzeko baldin bada, patata landarearen zarbak ihartuta egon behar du. Onena ilbeheran ateratzea da, eta sustrai egunean bada hobe. Orain gauden ilbehera honetan abuztuaren 22 eta 29 dira onenak, baina 29a arteko ilbehera guztia ona da. Aukeratu egun bero eta lehor bat, patata atera eta lur gainean bertan utzi ondo lehortzen. Lehortutakoan azalean itsatsita daukan lur apurra ondo kendu eta toki ilun, fresko eta ondo haizeberritzen den batean jarri.

Kaixo, Noiz komeni da kuia biltzea irauteko?

Ilbeheran eta fruitu egunean jasotzea komeni da, baldin eta helburua ahalik eta gehien irautea bada. Kuia landarearekin lotzen duen txortena ondo ihartuta egoteak adierazten du jaso daitekeela. Biltzerakoan tiraka ez askatu, txortena osorik utzi eta landarearen zarba moztu bi aldeetara. Ondoren bi edo hiru egunez eguzkitan eduki, mamia gozatu dadin eta ondoren freskoa, iluna eta batez ere ondo haizeberritzen den toki batean jaso. Oraindik oso goiz da, hemen normalean urriko ilbeheran jasotzen da; oso goiz egindakoak badira agian irailean. Iraileko ilbehera 9tik 23 eguerdiraino izamgo da, eta fruitu egunak 13, 14 eta 23 goiza. Urrian ilbehera 6tik 20ra artean da eta fruitu egunak 10, 11 eta 12 goiza.

Aupa Jakoba. Aurrekoan ohartu nintzen intxaurrondo batek duen orban honetaz... Zer da? Ze egin dezaket?

Kontsulta egin eta gero, beste duda edota kezka bat sortu zitzaidan. Kontua da, aurtengo sasoian intxaurrondo hau dagoen tokitik laupabost metrotara bi sagarrondo landatu nituela. Landaketa horien emaitza ona dela ikusirik, datorren denboraldian beste hainbat landatzeko asmotan nabil. Nire lehen asmoa, intxaurrondoa inguratuz landatzea zen. Orain ordea, intxaurrondoaren orban (edo gaitz) horren ondorioz moztu beharko banu, landaketa horren formakuntza aldatu dezakedan posibilitatea ikusten dut.

Baina, nire kezka (intxaurrondoa moztuz gero) intxaurrondoa dagoen toki berean sagarrondo bat landatzean, ea lurrazpian gelditutako susterrak kaltegarriak izango diren ala ez diren da. Espezie honek, beste espeziekiko duen "toxikotasunarengatik".

Ea lehenengo intxaurrondoarekin ze irtenbide gomendatzen didazun, eta gero gerokoak...

Aldez aurretik eskerrik asko zure denboragatik eta landaberrin emoten dituzun gomendio eta jakituria guztiagatik

Zure erantzunaren zain geratzen naiz. 

Intxaurrondoarena normala dela iruditzenzait. Enborraren oso beheko aldean txardengoa osatzen duten bi adar nagusi utzi dira. Gaztetan horietako bat kentzea izango zen egokiena. Orain biek hazi nahi dute, goruntz eta zabalera eta bata bestearekin joka ari dira. Azalak batek bestearena zauritzen du eta intxaurrondoak hain berea duen jario beltz hori ateratzen da. Bertan uztez gero bi adarretako bat moztea gomendatzen dizut. Bertikalera gehien hurbiltzen dena utzi eta bestea kendu. Zauri handia izango da baina vuelta emango lioke.

Kendu eta sagrrondoa jartzearena ezda erokeria. Zuloa egiterakoan ondo landu lurra eta ongarritu.

Arazo handiagoa izango duzu etorkizunean kentzen ez baduzu: bost metro oso tarte txikia da intxaurrondoarekin, eta hau hazten denean eta gutxi-gehiago sagarrondoak azpian hartzen dituenean hostoetatik askatzen du jario beltz hori eta sagarrondoek Elorrio izango dute. Ez dira inoiz behar bezala biziko.

Kaixo Jakoba, Tomateek hazten zeudela birusa kiribilkorra harrapatu zuten. Hosto denak kiribildu zitzaizkien eta ez ziren hazten. Aurrera ez zutela egingo jakin arren, utzi egin genituen zeuzkaten tomate garo bakan haiek aprobetxatzeko. Kontua da, azkenaldian, ez daukatela kiribildutako orririk eta hazteaz gain, fruitu berria irten zaiela. Birusa gainditu dutela uste duzu? Beraien ondoan, tomate bakar bat gaixotu gabe egon da denboraldi guztian. Hau da, handi egin da, ez du kiribildutako hostorik izan eta produkzio normala mantendu du. Honen haziak hurrengo urterako gorde ditzaket, ala ez da komeni badaezpada eta hazi berria erostea hobe?

Birusak ezin dira sendatu. Landareak berak aurre egin eta gainditzen baditu gaitzerdi. Birusa landareak berak ekarri dezake. Kanpotik ekarri baduzu landarea posible da batzuek birusa ekartzea eta beste bat horrek ez. Etxean egindako hazitik sortutakoetan berdin. Birusa maiz intsektuek kutsatzen dute. Birusa duen landare bat ziztatu eta gero hurrena ziztatzen dituenetara eraman. Hazia jasotzeko, ez dut arazorik ikusten ondo bizi izan den landare horretako ale batetik hartzeko.

Klabelin hazi pila bat erein nituen eta izugarrizko landare pila atera ziren, bakandu eta beste lur zati batean eta tiestoetan landatu nituen, eta ia denak zimeltzen ari zaizkit, zergatik izan daiteke eta zein izango litzateke erremedioa?

Nire ustez lurpean zainak jaten dizkion zerbait dabil: harra, luhartza, satagina… Ondo miatu eta ea zer topatzen duzun. Erabat ihartuta dagoen landareetako bati tira gora eta ea zer sustraije azaltzen duen… Bestetik ur falta ere aipatuko nuke. Horren itxura du, baina hori zeuk ederki jakingo duzu, ureztaketa nola zaintzen duzun.

Kaixo! Lursaila erosi berri dugu eta 30 urte inguruko abandonoaren ostean, metro t'erdiko altuerako sasiz beteta dago dena. Desbrozadora pasatu ostean, zer egingo zenuke lursail hori landu ahal izateko? Alde baten baratzea jarri nahiko genuke eta belar soroa bestean. Eskerrik asko!

Sasia kendutakoan azkar egin behar da egin beharrekoa, bestela berritu egingo da berriz dena bereganatuz. Nire ustez onena lurra axal axalean lantzea da, rotabatorrarekin adibidez. Baina kontuz rotabatorrarekin lurra sakon lantzeko tentaldian ez erori; axalean eta azkar paseaz lahar ipurdiak erraz aterako dituzue eta lurra berdinduta geratuko da. Ongarri askorik ez du beharko batez ere belazeak. Baratzea bai, nahi izatera ongarritu luarrarekin edo simaurrarekin. Oraindik neguko barazki guztiak jartzeko garaiz zabiltzate: porru, aza jende, azenario, ziazerba, zerba, errefau eta abar. Laster tipulak, baratxuriak eta udazkenean baba, ilarra eta abar. Ongarri asko izanez gero beste era batera hasi dezakezue baratzea: lurra kartoiz estali, ondo-ondo busti eta 8-10 cmko luar geruza bat jarri gainean eta hor egin baratzea. Azpiko belarrak ezingo dute hazi, eta konturatzerako kartoia ustelduko da eta barazkiek azpiko lurrari lotuko dira. Maiz-maiz ureztatu behar da. Belazea egiteko gero zer mantenu emango diozuen pentsatu behar da: nola ebakiko duzute, zertarako erabiliko (zanpatzeko, asko zanpatzeko, kirolerako, bistarako…)… Horien araberako belar espezieen nahasketa erein behar da. Horretarako lurra berdindu, hazia banatu, alferra edo rodiloarekin zanpatu eta ureztatu. Uda nolakoa denaren arabera ureztatu. Ongarria neguan eman, beranduenera martxoan.

Kaixo Jakoba, Badira hilabete batzuk laranja zuhaitzeko hostoak horitzen joan direla. Lore gutxi izan zituen eta fruituak ere txikiak zirela erortzen joan ziren, orain gutxi ditu. Aurreko jabeak ongarri kimiko ugari botatzen ziola esan zigun eta guk azken 5 urte hotan ez diogu ezer bota. Ongarririk beharko ote du? zein ongarri litzake egokiena?

Zuhaitza Errenterian dago, etxe aurreko baratza txiki batean. Bere ondoan bidea, bizilagunekin muga egiteko landarea eta baratza ditu (patata izan dugu bertan). Ez da oso haundia (laranjak eskuz hartzeko modukoa), orain arte beti berde berdea egon da eta laranja ugari eman ditu. Oraingoan, beti bezala ederra zegoen eta loreak ere hasi ziren baina gutxi garatu ziren (asko erori zitzaizkion), fruituak ere piskanaka erortzen joan ziren zuhaitza horitzen zihoan heinean. Berde berde izatetik itxura trixtea ematera pasa da. 

Azken aldian hostoren bat kiribilduta ikusi dugu eta beste baten batek gainkaldean "zikin beltz" modukoa du eltxo txuriekin. 

Mila esker!!

Bi gauza ikusten ditut argazki horietan. Batetik inausita dago. Inausketarik ez dute behar garrazkiek. Inausiz gero zauriak egiten dira eta ahultzeaz gain gaitzak sartzeko bidea erraztu. Bestetik esaten duzun eran hosto gainean azaltzen den zikin beltz hori onddo bat da, “negrilla” esaten zaiona. Eltxo zuriak ere izurrite txarra da. Zorria, euli txuria edo kotxinilla baldin badago haien hondakinetan garatzen da negrilla. Proposamena: ongarri organikoa eman, luarra edo simaurra. Urtero udazken-neguan, karretilakada bat inguruan, zabalduta, ez soilik enborraren ondoan. Bestetik gaitza eta izurritea kentzeko tratamendua hasi: bacillus thuringiensis eta xaboi potasikoa, hosto kiribilak eta zikin beltza amaitzen diren arte 8-10 egunetik behin. Eta noski, inausteko guraizea saldu.

Kaixo Jakoba, zure azken publikazioan kuiei lurra kentzeko diozu, gaitzuik gabe haz daitezen. Baina ez dakit nola egin. Kartoi edo harri batzuk jarrita azpian, adibidez? Ala egur batzuekin egitura bat egiteko edo diozu? Mila esker!

Edozein material erabili dezakezu, baina kartoia, belarra eta horrelakoekin kontuz. Horiek ere urari eusten diote eta usteldu daitezke kuiari ere kalte eginez. Erabili, zurezko paletak, ohol zatiak, kaxak, ontziak… lurra ukitzen ez duela eusteko gai izango den edozer gauza.

Noiz eta nola jaso daiteke berbena?

Sendabelar guztiak bezala berbena ere loraldiaren hasieran bildu behar da. Orduan du energia gehien zuztarrean eta hostoetan, Gero loreetara, fruituetara eta hazietara bideratuko du. Guri hostoak eta zuztarrak komeni zaizkigu, horiek erabiltzen baitira. Beraz lehen loreak irekitzera doazela edo irekitakoan bildu. Onena ilgora da eta ilgoraren barruan hosto eguna. Zenbaitek landareari tira eta sustrai eta guzti biltzen dute. Onena moztea litzateke, berritzeko aukera izan dezan. Lehortzeko egokiena toki ilun eta lehor batean jarri, zintzilik edo paper baten gainean. Ondo ohartu denean ontzi itxi batean jaso daiteke. Bide horretaz informazio zabala duzu Garbiñe Larrea Iturralderen “Sendabelarren dakitena” liburu mardulean.

Kaixo Jakoba! Anbotoko mendilerroaren magal bateko larre batean (Larranon) amaren oroigarria den gorostia daukagu duela 24 urte txiki-txikia zela landatuta, eta denbora tarte oso laburrean orri gehienak jausita agertu dira. Ez dakigu zer gertatu den, baina gizakiren bat ibili izanaren arrastoak aurkitu ditugu, gorostia babesten duen sarearen (hesiaren) zatitxo bat ebakita eta adar gutxi batzuk apurtuta. Zalantza pare bat argitu nahiko genituzke eta horretarako orain hilabeteko argazkiak eta oraingoak erantsiko dizkizut: - Orrien erortzea naturala edo gizakiak eragindakoa (pozoiren bat botata edo) izan ote da? - Bizirauteko aukerarik ote du? * Argazki bakarra eransten uzten duela uste dudanez, ondoko loturan guztiak ikusi eta alderatzeko aukera: https://drive.google.com/drive/folders/15P0bItySCHiMY2ElUTRBZaJLSE9G5HOo?usp=sharing Beharbada ez dira galdera errazak, baina ez dakigu norengana jo, eta aldez aurretik eskerrik asko. Endika

Nire ustez itxitura ireki denean animaliaren bat sartu da eta hostoak jan ditu. Nabarmena da garaiera jakin batera iritsi dela eta hortik gorako hostoak ezin izan dituela jan. Edade hori izanik sustraije handia izango du, oso handia eta horrek bermatuko dio egoera horri buelta eman eta birsortzea. Goiko hostoetako adar horiek lehenago luzatuko dira orain, indarberrituta bezala. Soildutako adarrak ez moztu, agian bateren batek kimu biziren bat izango du eta hosto berriak eman. Denborarekin, gutxienez urtebete pasatakoan, hostorik eman ez duten adarrak moztu ditzakezue.

Kaixo. Atzo zume negartia horitzen ari dela eta kontsulta egin ondoren eta jasotako erantzuna ikusita, enborrean zauri moduko zartadura batzuk dituela ikusi dut, hauts moduko bat pilatuz bertan. Lehorturiko pikuondoak ere baduela ohartu gara. Gaitz bat izan daiteke? Era ba al du erremediorik? Mila esker

Sahatsa negartia, euskaraz ez da sahatsa, zumea baizik; zume negartia beraz. Zumeak oso urzaleak dira. Maiz ikusiko dituzu erreka, ibai, urmael, urtegi eta horrelakoen bazterretan. Eman ura erruz eta ea hobetzen den. Bestetik gaitz edo izurriteren bat ere izan daiteke. Horiek ikusteko ondo-ondo miatu hostopea, adarren punttak eta enbor ipurdia, lurrarekin muga egiten duen azpiko aldea.
Pikondoa lehortu dela-eta, ez zen bada bi zuhaitz horien inguruan lur mugimendu edo antzekorik egingo? Nibelatzea, lur zorua aldatzea edo horrelakoren bat

Argazkiak ikusi ondoren nik uste dut enborra zulatzen ari den izurrite bat duzula. Pikondoa ere zerrautsez zikindua egon bada berdin, hura ere zulatuta janda barrutik. Bilatu enborrean izango dituen zuloak eta bertatik alanbrea sartu, topea aurkitu arte, han ariko da harra egurra jaten, Alanbreari aurrera-atzera eragin harra hil arte, alanbrea atera eta bere arrastoak izan behar ditu muturrean.

Kaixo Jakoba, Galderatxo bat dugu zuretzako: Tomate landareak gorriña dauka baina buruak (tomateak berak) ez. Balioko luke hazitarako? Eskerrik asko, lan ederra egiten duzu! Ana

Bai, lasai asko jaso dezakezu bere hazia. Landareak gaitzak jota egon daiteke baina tomate alea ederki ekarri heldutasuneraino. Haziak orduan izango dira ernetzeko gai.

Kaixo Baserri aurreah Sahatsa negartia bat dugu, urte batzuk badituena. Orain, uztail bukaeran hostoak botatzen hasi da eta horitua dago. Gertu, pikuondoa lehortu zaigu. Normala al da hann garaiz lehortzea eta zer egin dezakegu hobetzeko. Estimatua dugu eta ez gendune lehortzea nahi. Mila esker aurrez. Marta

Sahatsa negartia, euskaraz ez da sahatsa, zumea baizik; zume negartia beraz. Zumeak oso urzaleak dira. Maiz ikusiko dituzu erreka, ibai, urmael, urtegi eta horrelakoen bazterretan. Eman ura erruz eta ea hobetzen den. Bestetik gaitz edo izurriteren bat ere izan daiteke. Horiek ikusteko ondo-ondo miatu hostopea, adarren punttak eta enbor ipurdia, lurrarekin muga egiten duen azpiko aldea.

Pikondoa lehortu dela-eta, ez zen bada bi zuhaitz horien inguruan lur mugimendu edo antzekorik egingo? Nibelatzea, lur zorua aldatzea edo horrelakoren bat

Argazkiak ikusi ondoren nik uste dut enborra zulatzen ari den izurrite bat duzula. Pikondoa ere zerrautsez zikindua egon bada berdin, hura ere zulatuta janda barrutik. Bilatu enborrean izango dituen zuloak eta bertatik alanbrea sartu, topea aurkitu arte, han ariko da harra egurra jaten, Alanbreari aurrera-atzera eragin harra hil arte, alanbrea atera eta bere arrastoak izan behar ditu muturrean.

Kaixo Jakoba. Negutegian Aretxabaletako 10 tomate landara eta Jack izeneko 5 landara ditut. Aretxabaletako tomateen hazia datorren urtean ereiteko gorde nahi nuke baina ez Jack landareana . Zalantza: Jack klaseak polinizatu ote dau Aretxabaletakoa? Edo Aretxabaletako klasea mantentzeko arazorik ez nuke izango bere hazia apartatuz gero? Eskerrik asko!!!

Normalena ez nahastea da, tomatea landare autopolinizantea da, bere burua polinizatzen du. Baina polinizazio bidezko nahasketa gertatu daiteke. Aretxabaleta klasea ekarriko duten haziak izango dituzula ziurtatzeko landare horien lore batzuk isolatu behar dituzu: ireki aurretik paperezko poltsatxoekin bildu; gero ireki direnean bere beste lore bat hartu eta igurtzi, bere polena emateko, eta itxi berriro; fruitua hazten ari dela ikusten duzunean poltsa kendu daiteke. Tomate ale horren haziak klase horretakoak izango dira.

Ez nabil tomateak ureztatzen ezta ongarritzen bakarrik jorratu, ondo egiten nabil?

Tomateak ureztatu gabe badituzu kalitate handiko fruituak jango dituzu. Lagundu nahi badiezu oso noizean behin asun urarekin ureztatu.

Galtzue jartzea orduko landare guztien inguruan ondo dago ala salbuespenak egin behar?

Gurea bezalako eguraldia dagoen tokietan galtzuak mesede adina kalte egin dezake. Aurtengoa bezalako hezetasun iraunkorrarekin oso txarra da. Bero handiak eta lehoreta denean bai, ona da. Orain ez.

Kupre sulfatoa tomateetan zuzenean galtzerdi batekin bota dezaket? Zenbatero?

Kobrea sekula ez bota hautsetan. Beti urarekin nahastuta eta berak esaten duen dosia errespetatuz. Kobrea metal astuna da eta landareetan, guk jaten dugun tomatean eta lurrean kutsatzailea izan daiteke.

Katuen populazioa goraka doan heinean nire ortue be inbadituten hasi dire ta nozepiñean katuen kakak topetan dodaz bertan. Interneten sartu nez ta honin inguruko ideia kontrajarriak topau dodaz. Beraz... katuen kaka ongarri ona da ortureko edo hobe ikusi bezain pronto kendutea?

Zeuk esaten duzun eran denetatik entzun izan dut katu eta txakurren kaken inguruan. Ez dut inoiz topatu gai horren inguruko taxuzko ikerketarik edo saiorik. Katuak kaka egiteko lur gozo eta harroen bila ibiltzen dira, eta zer hobe baratzeetakoa edo loreontzietakoa baino… Inola ere, nik nahiago nuke nire baratzean horrelakorik ez topatzea…