Kaixo, Zuriñe nauzue Lehenengoz eskerrzea eskeintzen diguzun zerbitzu hau. Zalantza: zer deritzozu arraultz oskolak txikituta baratzean botatzeari? Kaltzioa emango diote? Karearen funtzioa bete dezakete? Mila esker, berriz ere eta ongi izan!!! El lun., 7 abr. 2025 17:0

Arrautz oskolen osagai nagusia karea da. Txiki txiki eginda lurrari nahasi daiteke, hori eginez gero denborarekin kaltzioa askatuko da, baina denbora asko beharko du. Ez du beraz karearen lana egingo, denbora puska batean behintzat. Nik nahiago dut luarraren pilari erantsi eta gero dena batera etorriko da lurrera.

Egun on, Jakoba. Aurrekoan irrati saioan entzun nizun, ereiteko hobe ilgora, orokorrean....baina, eta hemen doa nire zalantza: berdin da sustrai, hosto edo fruitu jan nahi ditugun landareak? Mila esker!!!

Biodinamikan ari den jendearen iritzia, banatuta dago. Zenbaitek diote ereintza lanak denak ilgoran egin behar direla eta beste batzuek diote landareari zer etekina kentzen diogunaren arabera erein behar dela. Nik urtero Bizi Baratzean argitaratzen dudan “Ilargia eta Landareak” agendan nire iritzia jartzen dut, honela:

• Ilbeherako lanak: Hostoa, sustraia, zuztarra edo tuberkulua baliatuko diegun barazkoak erein eta landatu.
• Ilgorako lanak: Lorea, fruitua edo hazia baliatzen diegun barazkiak erein eta landatu.

Sagarrondo eta antzerako fruta arboletan goroldioa kentzeko tratamendua komenigarria den jakin nahi nuke, baita komeni bada larrosei ere berdina egitea posible den. Zein tratamendu litzateke egokiena? Milesker eta agur t'erdi.

Enborretan eta adarretan goroldioa azaltzeak gauza bakarra adierazten du: ingurune hezean bizi dira. Hezetasun hori berez ez da ona gehiegizkoa bada. Are eta kaltegarriagoa da arrosondoetan. Hezetasun hori zergatik dagoen ikusi beharko litzateke: orientazioa ez da beroena, itzal handia dago bai landareetan bertan edota inguruko beste zuhaitzek edo antzekoek sortua, lurrean ura dabil, azalean edo sakonean… Hori jakindakoan konpontzen saia gaitezke: ura bideratuz, itzala kenduz, landareak bakanduz… Bestela goroldioaren kontrako tratamenduak ez duela merezi iruditzen zait. Bada jendea kalte egiten duela dioena, intsektuak eta abar babesten dituelako, azalari bere lana egitea eragozten diotelako eta abar. Nik, baina, hezetasuna kendu gabe bera kentzen saiatzea alferrikako lana dela uste dut.

Kaixo Jakoba!! Galdetu nahi dizut,espinakak aldatzeko,garaia ona den,eta ea lona berde horrrekin aldatu daitekeen espinakak.Nere arazoa da,bestela belarrak gallentzen didala espinakak. Besterik gabe,zure erantzunaren zai geratzen naiz.Eskerrikaksko,eta Gora baratzea!!

Bai garai ona da. Apirila osoa sasoi ona da ziazerba landatzeko. Gero udazken neguan jatekoak iraila-urrian landatzen dira. Saiatu ilbeheran eta hosto egunean landatzen. Datorren ilbehera  apirilaren 4etik 18ko 15:11 arte luzatuko da. Hosto egunak 16 eta 17 izango dira. Lona berde hori jar daiteke; bestela bere lana egingo lukeen edozein azpigai ona da: belarra, lastoa, orbela, paper birrindua…

Etxe kanpoan ditudan lora hauek ondoak jota agertu dira gauetik goizera, ez ditugiu ureztatzen, euriak harrapatzean soilik. Zer egin dezaket laguntzeko?

Zurina da gaitza, onddoek sortutakoa, udaberriko gaitz arrunta da. Giro epelekin eta hezetasun handiarekin ugaltzen da. Gaitz hori azufrearekin tratatzen da. Hiru tratamendu egin astebeteko tartearekin. Saiatu landarea busti gabe ureztatzen.

Euskal Herriko (kanntaurialde) zein landare dira aproposak etxerako? Pots, fikus, geranio, Platycerium bifurcatume, palmera eta abarren ordez bertakoak diren zein landare etxe barruan eta zein balkoian? (Klima tropiketan bidaiatzen ari naiz, eta etxerako erabiltzen ditugun landareeetako asko ari naiz naturan ikusten...)

ETXEKO LANDAREAK liburuan (https://azoka.argia.eus/produktua/etxeko-landareak-jakoba-errekondo-bizi-baratzea/ )ederki asko azaltzen dut: gure etxe barruetako baldintzak ez dira kanpokoak. Kanpoan hotz egiten duenean etxea berotu, bero egiten duenean etxea hoztu, iluntzen duenean etxean argiak piztu. Beraz barruen ezingo duzu hemen kanpoan ditugun landareak eduki. Balkoian edo kanpoan bai: begiratu orientazioa, eguzki orduak eta abar bezalako balkoiaren antzeko baldintzak dituen lur sailetan zer landare ikusten dituzun eta zein atsegin dituzun, eta haiekin hasi. Adibidez, eguzki galdatan egoten ez den balkoia baduzu garoekin saioa egin.

Kaixo Jakoba! Jakin nahi nuke,bainak ereiteko,ze ongsrri mota edo ze alimentu mota bota behar dihodan lurrari? Ze gorotza edo ximaurra ez dela ona eta, ze abono mota erabili dezakedan jakin nahi nuke. Besterik gabe,zure erantzunaren zai geratzen naiz.Eskerrikasko!

Lekek ez dute ongarririk behar, baldin eta lurra oso kaxkarra ez bada. Lekak berak sustraietan apopilo hartzen ditu airetik nitrogenoa sustraietara ekarriko dioten bakterioak. Zerbait ematez gero, lur buztintsu astuna bada mesede handia egingo dio karea emateak. Aspaldi karerik ikusi gabeko lurra bada 150-200gr/m² eta urtero hartzen badu 75 gr/m².

Egun on, Etapa desberdinetan sartu ditugu kipulak. Lehen sartu genituenak janda bezala daude goiko aldetik argazkiak erakusten duten bezala. Zer da? Nola konpondu?

Nire ustez B+B sonatua da: Barraskiloak eta Bareak. Seguruenera bare sitsak edo bare ttikiak. Horiei aurre egitea ez da erraza. Jarri kare hautsa landareen artean eta inguru guztian muga bat eginez. Sutako errautsa baldin baduzu, bahetik pasa eta hauts garbia denean landareari gainetik bota, zikintzeko adina. Eta teknikarik onena ilunpetan linterna batekin miatu eta harrapatzea da onena.

Esan zenidan gorostia lore ontzi txiki batetik bestera aldatzeko martxoko azkeneko astea edo apirileko 2 lehenak zirela onenak baina hauen barruan zein diren egokienak esango zenidake? Mila esker

Gorostia birlandatzeko egun onenak ilbeherakoak eta sustrai egunak dira. Hurbilen ditugunak apirilaren 11, 12 eta 13 goiza dira.

Melokotoi zuhaitzetan udaberriarekin batera zabaltzen den melokotoiaren lepra edo taphrina deformans izen zientifikodun onddoaren aurrean zer egin? Badago etxean egin daitekeen erremedio naturalik?

Aukera bakarra tratamenduak egitea da. Bestela menderaezina den gaitza da lurralde hezeetan. Hiru unetan tratatzea da onena:

1.- Hostoak erortzen hasten zaizkionean, bertan dirauten gaitza sortzen duten esporak hiltzeko; kobrearekin, salda bordelesa adibidez.

2.- Otsailean, begiak ireki baino lehenago, Kobre oxidoarekin (NORDOX, adibidez).

3.- Begiak irekitzen hasten direnean, lorea ireki aurretik, SEPTUM bezalako biofungizida batekin.

Tratamendu guztietan azeribuztan ura erabiliko oinarri bezala, ur hutsaren ordez, edo parte batean behintzat. Etxean egiteko modukoa duzu salda bordelesa, eta hura azeribuztanaren urarekin hiru tratamenduetan erabili. Honela egitez gero, loreak zimeldu eta erori direnean laugarren tratamendu bat emango nioke.

Kaixo Naranjondoa orain loretara dpa baino fruta dexente du oraindik. Kentzea komeni da?

Onena kentzea da bai. Hala ere kontutan izan laranja ez dela ontzen arboletik kanpo. Beraz, jaso ahala jan, edo bildu bezalaxe iraungo duela pentsatu. Baina loretarako bai, komeni da bai fruitua kentzea.

Kaixo! duela hiru urte zainzuriak jarri genituen. Bi urte itxaron ondoren aurten hasi gara lehenengoak jaten. Tamalez datorren laister etxea utzi beharko dugu (urte pare bat asko jota). Zainzuriak leku aldatu daitezke ala hobe hurrengoan berriekin zerotik hastea?

Ni saiatuko nintzateke leku berrira eramaten. Datorren udazkenean bizileku berria izango dutena ondo-ondo, sakon ongarritu, lurrari behin edo bitan simaur zaharra edota luar ondua emanez. Deguan zanga sakonak egin eta bertan landatu ahalik eta sustrai gehienekin aterata, inguruko lur eta guzti ahal bada. Landatutakoan euri gutxi bada ureztatu. Birlandaketa egiteko egunik onenak ilbeherakoak eta sustrai egunak dira.

Kaixo Jagoba, Zuhaitz hauek kimatzen al dira? Zer egin daiteke itxaroa hobea eduki dezaten?

Ez dut ulertzen zer esan nahi duzun “itxura hobea” horrekin. Inausteko arrazoi handi bat izan behar da, ez dut zure lirzarraren panorama ezagutzen. Pittin bat berandu da, baina oraindik ere inausi daitezke zuhaitzak. Zaurietatik nigarrez hasiko da, baina udazkenean inaustea baino askoz hobea da horrela.

Arratsaldeon, belardi batzuetan albitza ari zaigu ugaritzen... nola egin bere kontra atzera belar gozoa nagusitu dadin da nire kontsulta. Ardiak gehienbat eta behorrak pixka bat ibiltzen dira, baina albitza han geratzen da, traktorearekin desbrozadora pasatzen zaio urtean behin behintzat, ederki geratzen da, baina berriz albitza etortzen da bere lekuetan eta zabaltzen... Eskerrikasko.

Albitza edo almitza (Brachypodium pinnatum) baldintza jakin batzuetan ugaltzen da: lur hezeak, azidoak, astunak eta buztintsuak; erdi itzaletan edo itzal ia osoan; azienda larrean dabilen tokietan baina buru karga txikia denean. Proposamenak hauek lirateke: karea (pikorra ez hautsa) eman lurrari, aurten 200 gr/m2 eta hurrengo urteetan 100 gr/m2. Ahal izanez gero behor azienda gehiago sartu, astoak ere oso onak dira. Desbrozaketarekin jarraitu, baina aziendak jatea egokiagoa da.

Egun on,
Non gorde apirilan erein beharreko patata?
Jateko patata non iduki horrenbertze ez puztantzeko?
Eskermilla!!

Patata eta jasotzen diren hazteko gai diren guztiak (tipula, baratxuria…) hiru baldintza behar ditu: tenperatura hotza, ondo haizeberritzen den tokia (ez leihotxo txiki bat duena) eta iluna. Hala ere giroak epeldu ahala patata buztantzen hasiko da. Lehen hormonak zituen produktu batekin zipriztintzen zen, baina galarazi egin zuten. Orain badaude produktu ez kaltegarriak ere horretarakoxe. Kooperatiba edo pentsu almazenen batean erraz eskuratuko duzu.

Egun on, Jakoba: Nire Aitak badauzka 15 bat urte dauzkaten sagarrondoak (Arritola edo Ibarra sagarrondoak dira). Azken urteotan adar gehienek "onddo" edo beste zerbait dute eta adar horiek lehortu eta "hil" egiten direla ikusi dugu. Lantzean behi Aitak Kobrea botatzen die zuhaitzei; baina, ez dakigu ez zer gertatzen zaien, ezta zer egin dezakegun zuhaitzak "sendatzeko". Ea zuk dakizun zer den eta zer egin dezakegun konpontzeko. Eskerrik asko zure denbora eta laguntzagatik. Ondo izan

Bi argazkietakoak desberdinak dira: gorri-marroi hori onddo bat da eta azal harro tankerako gris hori likena. Biek gauza bera adierazten dute: hezetasun handia dagoela sagarrondo horiek bizi diren tokian. Likenak ez du berez kalterik egiten, baina gehienetan kendu egiten da, eskuila gogor batekin igurtzi eta kendu. Onddo gorri-marroia gero eta gehiago ikusten da eta adarrak lehortzeraino eraso dezake. Bera hain garbi duten adarrak kentzea onena, zabaldu ez dadin. Kobreak biak atzeratzen ditu, baina baita ere neguko tratamendu bat proposatuko dizut, aurten beranduegi da, landarea lo dagoela egin behar da eta bestela bera ere erretzeko arriskua dago. Hona tratamendua: negu-neguan kaltzio polisulfuroarekin erre, dosi handi samarrean erabili, 100 litro uretan 10 litro polisulfuro. Kontuz eta babes neurri zorrotzekin egin, betaurrekoak, eskularruak eta abar. Bestetik hasi pentsatzen hezetasuna dela arrazoia eta hori borrokatu behar dela: inguruan itzala ematen duenik baldin badago kendu, sagarrondoak elkarrengandik hurbilegi badaude, bakandu, haizeak errazago korritzeko mugak garbitu, lurrean zangak ireki urak ihes egin dezan, urtero karea eman lurrari (pikorretan eta 100 gr/m²).

Kaixo Jakoba, Aurten milpa edo “Asociación Precolombina” egiten saiatu nahiko nuke baratzan, artoa, babarruna eta kalabaza. Hau egiteko zeintzuk dira egunik onenak haziak hazitegian ereintzeko eta gero landareak baratzan landatzeko? Baratza Oiartzunen daukat. Beste gauAtxo bat zein arto mota gomendatuko zenidake? Guk jateko izango litzake ez animaliek. Eskerrik asko beste behin ere zure laguntzagatik

Arta-babarrun-kuia soroak maiatzean ereiten dira. Ereintza jeneralean soroan bertan egiten da; azken urte hauetan zenbaitek landarea egin eta gero landatzen du, baina jende bakanak egiten du horrela. Nik soroan bertan ereitea gomendatzen dizut. Hiruretan fruitua da eskuratu nahi dugun mozkina, beraz ilgoran eta fruitu egunean erein beharko genituzke. Ilgora maiatzaren 16tik 28ra izango da eta fruitu egunak 16, 17 eta 25 goiza dira. Jateko arto kultibar asko dago, baina hemengo baldintzetara egokitutakoak dira onenak, arta gorria adibidez oso ona da irina egiteko. Hala ere onena da bertako hazien zaintzan lanean ari direnen eskutik haziak eskuratzea. Gipuzkoan adibidez ALEKA ari da lan horretan, eta bere haziak toki ugaritan aurkituko dituzu, baita bere webean ere.

Arratsaldeon, belardi batzuetan albitza ari zaigu ugaritzen... nola egin bere kontra atzera belar gozoa nagusitu dadin da nire kontsulta. Ardiak gehienbat eta behorrak pixka bat ibiltzen dira, baina albitza han geratzen da, traktorearekin desbrozadora pasatzen zaio urtean behin behintzat, ederki geratzen da, baina berriz albitza etortzen da bere lekuetan eta zabaltzen... Eskerrikasko.

Albitza edo almitza (Brachypodium pinnatum) baldintza jakin batzuetan ugaltzen da: lur hezeak, azidoak, astunak eta buztintsuak; erdi itzaletan edo itzal ia osoan; azienda larrean dabilen tokietan baina buru karga txikia denean. Proposamenak hauek lirateke: karea (pikorra ez hautsa) eman lurrari, aurten 200 gr/m² eta hurrengo urteetan 100 gr/m². Ahal izanez gero behor azienda gehiago sartu, astoak ere oso onak dira. Desbrozaketarekin jarraitu, baina aziendak jatea egokiagoa da.

Kaixo, Jakoba, mendebaldera begira dagoen balkoi batian bost urte inguru izango dauen limoiondo bat dakot, zainketa gutxi izan dauena! Kontua da, kuttauak, adar dexente dakola hosto gutxirekin. Badakit ez zarela inausi-zalea, baina uste duzu pena mereziko dauela,.....forzauta bada be, bultzadatxo bat emutia adar batzuk kimatuz? Eskerrik asko!

Limoiondoaren panorama ikusita, zer hobetu asko dago. Batetik tamaina horretako fruta arbolari eusteko eta indarrean loratu eta fruituak emateko loreontzi eskasa du. Jarri bikoitza gutxienez eta ahal izanez gero hirukoitza. Luberria ondo ongarritutakoa: simaur zaharra heren bat eta beste biak baratzeko lur beltza. Ureztatzen duzun bakoitzean urari ongarri likidoa erantsi, lorontzietarako aproposak saltzen dituzte, batzuk lore landareentzako eta beste batzuk hostoentzako; azken horrekin hasi eta urtebetera edo biziberritzen denean bestera pasa. Ureztatu aldiero ongarri ttantta bat urari, ongarriaren potoak jartzen duenaren herena edo. Bestetik laranjondo laguna jarri duzuen etxeko hormaren ondora eraman limoiondoa ere. Babesa garrantzitsua da, eta eguzki gehien izango duen puntuan jarri, hala ere ez du gehiegi izango eta. Inausketa, azkenekoa, adartxo ihar horiek kentzeko soilik. Hostoren batean bitxoren bat ere ba ote dagoen iruditzen zait, baina ez da garbi ikusten. Ondo miatu eta hala bada Xaboi potasikoa, Bacilusa eta Neem, hirurak nahastuta bota, enbor adar eta hosto alde guztietatik blaituz, zortzi egunero garbitu arte.

iya nola galdu edo indarrik gabe laga

Ihiak lurra hezea dela adierazten du. Lur buztintsu eta moteletan bizi da gustura. Hezetasun hori kentzea litzateke onena berari aurre egiteko. Lurrak drenatu, azakiak ireki, itzalak kendu... Lur azidoa gustatzen zaio, buztintsua alegia; beraz berari contra egiteko karea botatzea oso ona da. Lan horretarako oraintxe da sasoi onena. Azienda larrean baldin badabil ihiari laguntzen dio, bere kakarekin lurra azidotzen laguntzen baitu.

Hazitik zabaltzen da. Hazia sortzeko udaberriaren amaieran eta udaran loreak zabaltzen ditu, hosto borobil txorrotxaren goiko aldean. Polinizazioa anemofiloa da, hau da lore batetik besterako polenaren garraioa ez du inongo intsektuk egiten, haizeak baizik.

Galtzeko: lurra lehortzeko edozer gauza; azidotasuna kentzeko karea edota errautsa zabaldu; landarea moztu, onena ilgoran eta lorea irekitzera doanean, maiatza, ekaina, uztaila.... Zenbat eta maizago moztu, orduan eta azkarrago galduko da.

Kaixo Jakoba, Laudion bizi naiz, Araban, 300 metroko altueran. Bi ezponda ditut, bata ekialderantz eta bestea iparralderantz, eta eguzkiak ematen die egun osoan. Nahiko aldapa dutenez, oso zaila egiten zait belarra moztea, eta landare egokiren bat jarri nahi nuke, mantentze-lan errazekoa, tapizatzaileren bat. Zer iruditzen zaizu ondo joan daitekeela? mila esker

Lurra estali edo ihaurtzeko landareak zuhaixkak izan beharko lirateke, nagusiki. Tartean igokariak jar daitezke (huntza, adibidez), baina zuhaixkek osatuko lukete lana. Landare horiek landatu eta estaltze lana osatzeko urteak pasako dira. Bitarte horretan belarra izango da, eta zaintza lana zailduta, landare tarteko mozketa. Alegia. Hori ez gertatzeko jende askok lurraren gainean oihal apropos bat jartzen du, urari sartzen uzten diona, baina belarrei hazten ez. Oihala jarri, behar den tokian zulatu eta landareak landatzen dira. Beste aukera, belarra ez moztu eta berez datorren landaretzari etortzen uztea da.

Kaixo Jakoba. 3 urtetako haratz amerikanoak dauzkagu basoan eta aterki itxuran zabaltzen doaz batzuk. Noiz moztea komeni da adarrak? Eskerrik asko!!

Haritz amerikanoak (Quercus rubra) gaitz oso gogorrak izaten ditu hemen. Gaitz horiek batez ere sustraietatik sartzen zaizkio, baina adarretan eta enborrean zauriak egitea ez da batere gomendagarria. Hala ere sasoi onena hauxe da, izerdi berria mugitu duenean, izerdiak zauriak orbaindu eta ixten lagunduko baitu. Ilbeheran eta ahal bada sustrai egunean egin mozketa. Horrelako egunak datoz aste honetan bertan, larunbata eta igandea, 15 eta 16.

Jakoba franbuesa noiz eta nola kimatu

Mugurdiondoa orain kimatzen da. Oinarrizko kimaketa landarea gaztetu eta biziberritzeko egiten da. Urtero fruitua eman duten adar zaharrak ipurditik mozten dira eta gazteak oso osorik utzi.

Jakoba aza egon den tokian ze landatzea komeni da orain ? Tipula bai eo ez? Eskerrikasko

Azari kentzen diogun etekina hostoa da. Hostoko barazkien ondoren fruitua ematen dutenak (tomatea, piperra, alberjinia, kuia…) jarri daiteke baina baita sustraia edota erraboila ematen dutenak ere. Beraz tipula jartzea ondo.

Kaixo Jakoba Bediatik idazten deutsut. Aguakate zuhaitz bat baratzean landatu gure dogu eta zein izingo zan egunik onena jakin gureko geunke. zuhaitzak 2 urte dekoz. Eskerrik asko

Hostorik galtzen ez duten landareak landatzeko sasoia oraintxe hasi da. Ilbeheran egiteko lana da eta egokienak sustrai egunak dira. Martxo honetan ilbehera 7tik 21 arte da, eta sustrai egunak 15 eta 16 dira.