Egunon, garoa edo iratzea galtzeko ekaineko zein egunetan moztea den egokiena jakin nahiko nuke?

Okondotik idazten dizut. Jakin nahi nuke nola akabatu argazkian bidaltzen dizun landarearekin. Hemen usta esaten diogu.

landatu daiteke eguzkilorea? nola? mila esker

Landatu baino egokiagoa da ereitea; hacia ereitea alegia. Loratu den eguzkiloreak gero haziak emando ditu. Lore bakoitzeko bana. Hazi horiek jaso, toki lehor ilun eta hotz batean eduki. Onena kanpoan, neguaren gorebeherak sentitu ditzaten, Gero Otsaila-martxoa aldera lurrean erein. Hazi ttikiak direnez oso lur gutxi behar du gainean, ia ezer ez. Toki gozo batean jarri eta lurrari lehortzen ez utzi. Maiz ureztatu behar da, baina lurra ito gabe, haziak ematen duen sustraitxo berria usteldu egingo litzateke era. Hortik sortzen den landarea ontzi handi batera edo lurrera birlandatusustraije guztiarekin eta ahalik eta lur gutxien galduaz.

Azken aldian, soroa , menta eta anduraz betetzen hari zait eta ez dakit zein den hauek kentzeko momenturik egokiena.

Menda (Mentha spp.) eta andura (Sambucus ebulus), biak ala biak, lur gizen eta aberatzetan hazten dira. Nitrogeno asko dagoen lurretan. Hau da, animaliak edo haien simaurrak ugariak diren tokietan. Hasteko nitrogeno hori nola apaldu pentsatu behar da eta bitartean moztu eta moztu. Kentzeko momentu bakar bat ez dago. Onena litzateke sustrai eta guzti ateratzea, baina hala ere berritu egingo da. Nahi baduzu ateratzen jarraitu edo bestela moztu eta moztu. Mozketa beti ilgoran egitea komeni da, egiten zaion kaltea ahalik eta handiena izan dadin. Moztearen helburu nagusia sustraietako erreserbak akabatzea da. Hasi mozten udaberrian eta udan bakoitza azaldu ordurako.

Aupa Jakoba!

Landareei hazia nola atera ikastea gustatuko litzaidake. Fruituei (tomate, kuia, etab.) erraz egiten dut baina apio, perejil, borraja... -ekin ez dut jakiten nola egin, eta azkenean handi egin eta lorea ematen duten arren ipurditik atera eta baztarrera botatzen ditut, aprobetxatu gabe. Berdin gertatzen zait bestelako landareekin ere (cinta, regadera...). Non ikas dezaket hau?ikastarorik, zure landareen liburu berrian...?

Eskerrik asko aldez aurretik!eta gora baratzak!!!

Maria 

Hazi handiak ematen dituzten landare horietatik haziak erauztea ez da hain zaila. Hazi txikiak ematen dituzten beste landare horietatik bildu eta jasotzea bai, zailagoa da. Hala ere aipatzen dituzun perrexila, borraja eta abar berez hedatzen dira. Haziak erori eta inguruan jaiotzen ikusiko dituzu. Horretarako landare oso-osoa ihartu zen arte ez kendu. Utzi haziei heldu eta zailtzen. Nahi baduzu ondoren landare osoa poliki-poliki atera edo moztu eta paper baten gainean astindu edo esku artean estutu eta hazi ttikiak eroriko dira. Bestela bertan utzi eta inguruan jaioko dira landare berriak.

Hazien sareak badira ia lurralde guztietan eta horiek ikastaroak moldatzen dituzte gehienak udaren amaiera aldera. Adibidez Euskal Herriko Hazien sarea, Aleka, Kristina Enea Fundazioko Haziera, Nafarroako Hazien sarea eta abar.

Idea eta sasiak galtzeako....noiz moztu behar dira?
Hitzaldi baten entzun neuntzun ekain eta uztaileko hilgoran baia zure egutegie ez doa bat beste egunkaroegaz

Maiatzeko, ekaineko eta uztaileko ilgorak dira mozteko onenak. Hiruretan mozten baduzu hobe.

Maiatzekoa joan da. Ekainekoa 15 arratsaldetik 28ra izango da. Uztailekoa 13tik 26 eguerdira.

Berandu xamar da aldaxkak egiteko. Neguan babesean izateko negutegi edo antzeko tokiren bat izanez gero aurrera, bestela udaberriko izardialdi berriari itxarotea onena. Beti ere ilbehera egunean eta ahal izanez gero sustrai egunean egin. Azaroaren 30 eta abenduaren 1, adibidez. Itsasten laguntzeko ureztatzeko zumearen azal berriarekin eta hostoekin (txiki txiki egin eta uretan beratzen eduki 2-3 egun) edota dilistekin (paper edo oihal hezean ernatu ondoren txikitu eta urarekin nahasi) egindako ura erabili.

Landareari kalte gehien egiteko ahalik eta energia gehien hostoetan eta zuztarrean dituenean moztu behar da. Hori Ilgoran eta hosto egunean gertatzen da. 2021eko otsailean 14, 15 eta 16. Baina oropkorrean ilgora osoa da ona 9 eta 22 artean.

Neu ez naiz pertsona egokia belarren sendatzeko gaitasunez hitz egiteko. Zenbaitena nire inguruan ezagutu izan dut, baina itsas krabelinarena ez dut sekula entzun. Ea besteren batek laguntzen dizun.

Ez dut horrelakorik ezagutzen. Inori ez diot entzun edo ikusi helburu horrekin landarerik erabiltzen duenik...

Pentsatzen dut ILTZEA espeziari edo bizigarriari buruz ariko zaretela galdezka. Iltzea, sukaldean erabiltzen dena ez da hazia, lorea baizik. Lorea lehortu egiten da eta iltzearen forma hori duenez halaxe esaten zaio ILTZEA.

Syzygium aromaticum zuhaitza da, 20 metrora arte ere hazi daitekeena. Iltze-belar izena ere eman izan zaio, adibidez “BIOLOGIA/1 Landare eta animalien izenak” izendegian (UZEI, Donostia, 1984). Nire iritziz egokiagoa da gaur erabiltzen den ILTZE izen soila.

Kanabera pardatarako edo arbatarako neguan mozten da. Nire uztez sasoi onena otsaileko ilgora da.

Egun on,

"Vianak Ebro ibaiko depresiogunearen berezko klima mediterraneo-kontinentala dauka. Neguak hotzak, udak beroak, aldaketa termiko handiak, eta euriak nahiko eskasak eta irregularrak izaten dira (batez ere udaberrian eta udazkenean egiten du euria). Urteko batez besteko tenperatura 10 eta 13 gradu artekoa eta prezipitazioak 500” ingurukoak diot nik.

Kaixo Kontxi,

Jakoba

Aloe vera hori ondo dago. Tokiz aldatzeak hori dakar, bizitoki berrira egokitu beharra. Agian gehitxo ureztatuko zenuten, baina garrantzitsuena da ontziak ur gehiegi dagoenean erraz alde egiteko nahikoa zulo izan dezala. Gorritzea toki berrirakoe gokitzapena da. Agian lehen etxe barru batean, negutegian edo eguzki gutxiago hartzen zuen tokiren batean biziko zen. Orain argitara atera eta eguzkiak ematen dionean gorritu egiten da, gure kopeta bezalaxe.

Nik ezagutzen ditudan izenak hauek dira, ezagunenetik hasita: argoma, tojo, aliaga, aulaga, ercajo, escajo, argilaga, gatosa, hierba del suspiro eta punchera.

Erabilitako kupelak hobe ez erabiltzea?

Ez, ardoarekin erabilitakoa berrerabiltzeko, egokiena da upela ireki eta egurra barrutik marrusketatu; ardo gustua edo ezer txarrik duen azala kenduz. Emaitza oso onak ematen dituzte, jeneralean.

Kupel berrria erostekotan, nolakoa komeni da? Haritzarena? Gaztainondoa? Besterik?

Edozeinek berdin balio du. Gero bakoitzak bere ezaugarrien araberako eragina izango du sagardotan. Gerezia, sasiakazia, lizarra eta abar ere erabili izan dira.

Kupelen egurarren lodierak badu eraginik?

Bai, zenbat eta egur lodiagoa, isolamendu hobea; eta egur hori ondo zainduz gero sagardoa ontzeko eragina ere hobea izango da.

Noiznahi botata ere kalte egingo dio. Nahi baduzu oraintxe bota. Hurrengo urtetan otsaila-martxoa aldera bota, horrela sustraiak mugitu eta kimua botatzen duen momentutik sentituko du kaltzioa lurrean eta bere eragina.

Pendoitza estaltzeko landare aukera handia duzu. Edozein tokitan igokari gisa erabiltzen direnak, adibidez, lur gainean zabaltzen utzi eta estaltzaileak dira: arrosa, wisteria, bignonia, huntza, Virginiako igokaria (Parthenocissus), jasmina, sasi jasmina, jasmin horia, plunbagoa eta abar. Igokariak beharrean zabalera hazteko joera duten zuhaixkak ere landatu daitezke: hortentsia, abelia, eskallonia, biburnumak... aukera izugarria da. Koniferoetan asko dira gora beharrean zabalduz hazteko joera dutenak.

Erabakia hartzerakoan kontutan izan bi gauza: hostoa galtzen dute edo ez eta landarearen kolorea eta testura. Zure gustuaren arabera osatu.

Hemen landareetaz dakigu. Lyme gaixotasuna akainek kutsatzen dutela bai, eta aurten sekula baino goizago eta ugariago ikusi ditugula mendian, ere bai. Bina hortik aurrera nik ez dakit zure galdera hori erantzuten. Irratian aipatuko dut eta ea norbaitek erantzun argiren bat emateko gai den. Medikuak, albaitariak edo mendizale jantziak erantzuteko galdera da.

Menda lur aberatsetan ugaltzen da. Artaldea dabilenez, etengabe ongarritzen dute sail hori. Horrek dakar lurrean nitrogeno freskoa barra-barra izango dela. Horrek indartzen du menda. Artaldea ateratzea ezinezkoa izango denez bi lan hartu: batetik ilgora guztietan menda moztu eta lur horri karea eman. Mozteak mendaren sustraietako erreserba makalduko du. Kareak lurraren pH-a goratuko du, lurra harrotuko du, hezetasuna urrituko du eta ongarri nitrogenatua desegiten lagunduko du, dena mendaren gustuen aurka.

Landarea, ondo esan dezun eran ihia da. Izen zientifikoa Juncus sp. Juncus generokoa da, baina ezin esan zehatz mehatz zein espezie den. Euskal Herriak 18 espezie behintzat aipatuak ditugu.

Ihiak lurra hezea dela adierazten du. Lur buztintsu eta moteletan bizi da gustura. Hezetasun hori kentzea litzateke onena berari aurre egiteko. Lurrak drenatu, itzalak kendu... Lur azidoa gustatzen zaio, buztintsua alegia.

Nik ez naiz animalietan jakituna, baina itxuraz katajinetak eta lepazuriak oilategietan sartu zalean dira. Oiloak ere akabatzen omen dituzte maiz. Hala ere arrautz zaleena lepazuria omen da.

Igeltsuarenak ez du erremediorik, baina arazoa hori dela erabakitzeko, besteak konpondu behar dira.

Orkatzak atzeratzeko enborrak eta adar nagusiak baratzuri urarekin edo baratxuriarekin berarekin zuzenean igurtzi. Ez zaie usaina gustatzen eta pakean utziko dituzte.

Txertatutako intxaurrondoei buruz, txertuaren azpiko kimuak txikiak direnean kendu behar dira, sortu ahala. Beti, etengabe, alegia. Horiek bizi eta liuzatzen badira, txertuaren goiko aldekoak ez dira sekula haziko. Hortik hasi beraz.

"Landareak Lantzen" gida-liburuaren azalaren hegalean edo barruko solapan argitzen du. Ilzaharra: ilargi betea ikusten dugunetik txikitzen ari den artean ilzaharra da, Ilargi berria arte. Hau da, ilargi betetik ilargi berrirako tartea, gutxi gorabehera hamabostaldi bat.

Ilberriaren alderantzizkoa da. Ilberria handitzen ikusten dugun hamabostaldia da.

Euskaraz ilzaharra eta ilondokoa esaten zaio, Ilargi betearen ondorengo fasea adierazten dute biek. Gazteleraz "Luna decreciente" eta frantsesez "lune decroissante" deitzen dute.

Bi eratara lehortzen ikusi izan ditut nik.

1.- Landarean beratn utzi, Hostajea dena ihartu eta erori denean kuiak bertan utzi, kanpoko eguraldiaren menpe. Hotz handiak egiten dituen tokietan baten bat izoztu eta alferrik galdu daiteke, baina orokorrean ondo eusten diote. Azala zaildu eta ondo lehortuta dagoenean jaso.

2.- Landarearen hostoak horitzen direnean behatz baten luzeroaren antzeko txortenarekin moztu. Txortena garrantzitsua da barrua ondo lehortzeko. Toki fresko eta haizea erraz dabilen batean jarro nahi baduzu zintzilik eta nahi baduzu etzanda, Azken honetan, tarteka mugitu, jiratu.

Azken era honetara egitez gero ilbeheran eta fruitu egunean egitea komeni da.