Iepa Jakoba. Belardi guztia lapaitza belar txarraz josia daukat. Noiz da garai ona kentzeko? Eskerrik asko!

Lapaitza lurrean desoreka sortzen denean ugaritzen da; gehienetan ongarriketa desegokiaren ondorioz. Ongarriketa aztertu eta egokitzea komeni da. Hala ere dagoenerako ugaritua bada berari aurre egiteko era bakarra moztea eta moztea da. Ahal duzun gehienetan lurpeko sustrai lodikotea hustu eta berritzeko indarrik gabe utzi arte. Hemendik. Atzera hamabostean behin moztea komeni da, ilgoran bada hobe, baina horri begiratu gabe moztu, eta hosto berriak eman ahala berriz moztu.

Auzoan behi eta ardi simaurra eskuratzeko aukera dugu gure lorategi/baratzean erabiltzeko. Jakin nahiko nuke simaur berria jasotzen badugu, nola ondu (estalita? estali gabe? itzaletan? irauli behar da?), nola egin izurrririk edo hazirik ez ekartzeko gure lorategi/baratzera, zenbat denbora beharko duen ontzeko, eta urteko zein sasoitan komeni den simaur berri hori eskuratzea. Aldez aurretik, eskerrik asko!

Ikastaro oso batean argitzeko galdera pila da hau… Begira, eta gauzak ondo egiten hasteko emango dizut nekazaritza ekologikoan lanean dabiltzan nekazariek argitaratu zuten simaurra luartzeko gidarako esteka, hauxe: https://www.biolur.eus/documentos/descargas/KONPOST_GIDA_ENEEK_2013.pdf

Liburuxka bat da, ez da luzea eta erraz ulertzeko moduan azaltzen du zer eta nola egin. Hor daukazu prozesu osoa argi asko. Zure galdera guztiek hor dute erantzuna. Hortik zalantzaren bat sortzen bazaizu berriro idatzi eta hitz egingo dugu.

iya nola galdu edo indarrik gabe laga

Ihiak lurra hezea dela adierazten du. Lur buztintsu eta moteletan bizi da gustura. Hezetasun hori kentzea litzateke onena berari aurre egiteko. Lurrak drenatu, azakiak ireki, itzalak kendu... Lur azidoa gustatzen zaio, buztintsua alegia; beraz berari contra egiteko karea botatzea oso ona da. Lan horretarako oraintxe da sasoi onena. Azienda larrean baldin badabil ihiari laguntzen dio, bere kakarekin lurra azidotzen laguntzen baitu.

Hazitik zabaltzen da. Hazia sortzeko udaberriaren amaieran eta udaran loreak zabaltzen ditu, hosto borobil txorrotxaren goiko aldean. Polinizazioa anemofiloa da, hau da lore batetik besterako polenaren garraioa ez du inongo intsektuk egiten, haizeak baizik.

Galtzeko: lurra lehortzeko edozer gauza; azidotasuna kentzeko karea edota errautsa zabaldu; landarea moztu, onena ilgoran eta lorea irekitzera doanean, maiatza, ekaina, uztaila.... Zenbat eta maizago moztu, orduan eta azkarrago galduko da.

Kaixo Jakoba, Laudion bizi naiz, Araban, 300 metroko altueran. Bi ezponda ditut, bata ekialderantz eta bestea iparralderantz, eta eguzkiak ematen die egun osoan. Nahiko aldapa dutenez, oso zaila egiten zait belarra moztea, eta landare egokiren bat jarri nahi nuke, mantentze-lan errazekoa, tapizatzaileren bat. Zer iruditzen zaizu ondo joan daitekeela? mila esker

Lurra estali edo ihaurtzeko landareak zuhaixkak izan beharko lirateke, nagusiki. Tartean igokariak jar daitezke (huntza, adibidez), baina zuhaixkek osatuko lukete lana. Landare horiek landatu eta estaltze lana osatzeko urteak pasako dira. Bitarte horretan belarra izango da, eta zaintza lana zailduta, landare tarteko mozketa. Alegia. Hori ez gertatzeko jende askok lurraren gainean oihal apropos bat jartzen du, urari sartzen uzten diona, baina belarrei hazten ez. Oihala jarri, behar den tokian zulatu eta landareak landatzen dira. Beste aukera, belarra ez moztu eta berez datorren landaretzari etortzen uztea da.

Zelan egin "vermikonpostera" bat? Zizare gorriak egokiak dira edo inbasoreak izan daitezke?

Ez dakit gai horren inguruan. Nahiago nuke bertan espezialistak direnen batzuengana joko bazenu. Luar mota hori egiten duen jendea erraz topatuko duzu.

Kaixo, ea nik zalantzak argitu ahal dizkizudan: Zizareen konpostera bat egitea erreza da, sarean adibide asko topatuko dituzu. Nahikoa duzu tamaina bereko bi plastikozko kutxa edo kubo hartzea, bata bestearengainean pilatu daitezkeenak (ilunak badira hobe). Behekoa izuri daitekeen likidoa biltzeko izango da, eta gaineko ontzian janari hondakinak eta zizareak jarriko dira lur eta lasto apur batekin hasieran. Beraz gaineko ontzi honen behekaldean zulo batzuk egin behar dira ura behera eror dadin eta hormetan goikaldean ere zulo batzuk egin airea pasatzeko. Estalki bat ere jarri argitik babesteko eta listo. Zizareen konposteran zizareek ez dute irteterik, beraz edozein tokitan jarri daiteke, beti ere eguzkitik eta euritik babestuta (nik balkoian daukat). Erabili behar diren zizareak Kaliforniako zizare gorriak dira (Eisenia foetida), konposta egiteko aproposenak direlako. Zizare hauek ez dira inbaditzaileak. Espezie horrek "Kaliforniako" izena darama han hasi zirelako zizare hauek haztegietan hazten, baina europako bertako espeziea da.

Eguerdi on!!! Ze Egun dira onak sagardoa boteiletan sartzeko? ( hau da, embotellatzeko) Mila esker

Orokorrean sagardoa botilaratzeko egun onenak ilbeherakoak dira, eta aproposenak sustrai egunak. Zer sagardo mota nahi duzunaren arabera alda daiteke hori, baina sagardoak irautea nahi baduzu horiek egokienak. Hurrengo ilbehera martxoan izango da, 7aren 17:00etan hasi eta 21 arte. Sustrai egunak 15 eta 16 izango dira.

¿Ezagutzen duzu ludoie (ludoi) hitza? Da gari artean aguertzen zena eta zena beltza. Esango nuque hatzen zela txartzat.

Ez nuen ezagutzen, ez. Guk herdoila esaten diogu. Gaitza bat da bai eta irina belzten du. Milesker

Kaixo: Gela Egonkorreko 5 ikasle eta 3 irakasle gara. Eskolan negutegi bat dugu eta datorren astetik aurrera zerbait landatu nahi dugu. Garai honetan zer da egokia landatzeko?

BIZI BARATZEAk astelehenero buletin bat argitaratzen du eta goizeko 8retan nahi duen guziari bidaltzen zaio. Bertan aste horretako lanak azaltzen dira, zer erein, zer landatu eta aparteko lanak, bai kanporako baita negutegi barrurako ere. Adibidez aste honetakoak esteka honetan topatuko dituzu: https://bizibaratzea.eus/garaiko-lanak#aste-honetakoak Buletina jasotzeko posta honen igorlearen helbidea sartuko dut eta astelehenean jasotzen hasiko zarete. Besteren batek ere jaso nahiko balu helbide elektronikoa eman behar da, hemen: www.bizibaratzea.eus webgunean goian eskubian hor dago buletina eta bertan ikusiko duzu HARPIDETU

Kaixo Jakoba. Errautsarekin xaboi potasikoa egin daiteke? Hala bada, nola egin dezakegu? Bestela, non erosten da xaboi potasikoa? Eskerrik asko

Xaboi potasikoa nekazaritza gaiak saltzen dituzten toki askotan topatuko duzu, baita supermerkatu arruntetan ere.

Aupa Jakoba, Hainbatetan irakurri dot orbela ona dala, baina inon ez da zehazten ze zuhaitzen hostoak diren aproposenak ortureko. Irakurrita dekotsut be, adibidez intxaurrondoaren (uste dot) hostoak eragin zuzena dekiela azpiko bedarrengan. Hori ikusite... ongarri gisa erabilten dan orbelak be eragin desberdina deko zuhaitz hostoen arabera edo bardin da zein bota? Eskerrik asko!!

Hosto gehienak oso egokiak dira ongarri gisa erabiltzeko. Hostoak bildu eta pilatuta utziz gero ezagutzen den lurrik onenetako bat sortzen dute, lur ustela esaten zaio. Hala ere hosto guztiak ez dira berdin luartzen edo usteltzen. Adibidez oso gogorrak diren hostoak usteltzen zailak edo oso zailak izan daitezke, adibidez platanoarenak. Horiek denbora gehiago beharko dute. Belarra mozteko makina izanez gero teknika ona da berarekin hostoak txiki-txiki egitea luartzen jarri aurretik. Bestetik aipatzen duzun intxaurrondoarena bezalako hostoak daude. Horiek arbolan diren artean likido bat jariatzen dute eta horrekin azpian etorri daitezkeen beste landareak atzeratzen dituzte. Hosto horiek berdin berdin erabili daitezke, beti ere lehenik ondo luartuz edo konpostatuz gero.

Kaixo, Irailaren 28an 100l ko inoxidable bat 30lko garagardo ontzi bat bete genituen. 30lkoak 1004ko dentsitatea markatzen du beraz pentsatu dut hurrengo hilbeheran botilaratzea. 100lkoa ordea motelagondoa, 1014 markatzen du. Ez al dijoa oso motel? Poliki poliki doa jeisten, ez du zapore txarrik. Itxanrongo dut dentsimetroak 1002 inguru markatzea eta botilaratzeko asmoa dut. Dentsimetroak ez badu jeitsiera markatzen beroa jarriko zenioke? Mila esker.

Hartzidura mantxo joatearen arrazoia hotza izan daiteke. Zein tokitan dagoena zuek ikusi, baina tamaina horretako ontziak eta irailean egondako muztioak veste abiadura bat beharko luke… Proba egin: bero pixka bat jarri eta ikusi dentsimetroaren jaitsiera nola doan. 1002 dentsitatea ondo dago botilaratzeko, baina hortik gora kontuz, gero kotxoa botatzeko arrisku handia izan daiteke.

Kaixo Jakoba. Harra mota desberdinak hiltzeko, irakurri dudanez, xaboi potasikoa gomendatzen duzu. Kasu guztietan eraginkorra da? Larrosa landarea tratatzeko ere? Guk askotan deltis marka erabili izan dugu, baina oso garesti izateaz gain, beste animalitxo batzuk hiltzen dituela ere ulertzen dut, ezta? Eskerrik asko Jakoba, zure lan txukinagatik. Eguberri on

Bai harra dena delakoa izanagatik xaboi potasikoak bere intsektizida lana beteko du.

Kaixo Jakoba, mesedez beharko nituzke jakin 2025eko tenporak noiz (zein egunetan) diren. Mila mila esker aldez aurretik.

Tenpora egunak dagoenerako argitaratuak ditugu urteroko ILARGIAREN EGUTEGIAN. Bera eskuratzeko aukera duzu alkartasuna@usurbil.com edo bizibaratzea@bizibaratzea.eus helbideetan.

Baratzean ximaur pila tapatuta edukitzea komeni da? Tapatuta egotea komeni bada nolako tapakia da egokiena? Eskerrikasko.

Simaurra ukuilutik edo kortatik ateratakoan luartu egin behar da. Horretarako azpi onak izan baditu besterik gabe pilatu; organiko, edo azpi  gutxi izan badu pilatzerakoan geruzaka nahasi. Gero bi edo hiru ilbeheratan irauli egin behar da. Ondoren bakean utzi. Bide hori dena lehen, ahal zen neurrian, estalpean egiten zen. Baita kanpoan ere. Hartzidurak eta luartzea amaitzen direnean orduan bai estaltzea ona litzateke. Estali baino ito gabe: euria kentzea da helburua, jakiak urtu eta eraman ez ditzan.  

Kaixo Jakoba, artoa aletu ondoren nola jaso tximeleta ez sortzeko? Gero jateko eta datorren urtean ereiteko izango da. Eskerrik asko aldez aurretik.

Nire ustez onena izozkailutik pasatzea da. Jarri artaleak ontzi edo poltsa hermetikoetan eta izozkailuan eduki 2-3 egunez. Honela aleetan egon daitezkeen tximeletak, arrautzak edo harrak hil egingo dira. Izozkailutik ateratakoan ontzi edo poltsa horietan mantendu, inola ere ireki gabe, bestela kanpotik tximeletak sartzeko arriskua dago. Erein behar dituzunak orduan bertan atera, eta gainontzekoak jan ahala atera.

Kaixo, Jakoba: Etxeko baratzerako bacillus thuringiensis-a erosi nahi eta produktu fitosanitarioen maneiatzaile-txartelik gabe ez didatela salduko esaten didate. Hori horrela izanik, Nafarroan non egin daiteke delako txartel hori eskuratzeko ikastaroren bat? Aldez aurretik, esker mila zure arretagatik

Hemen duzu Nafarroako Gobernuaren nekazaritza sailaren webgunean atal horren berri jasotzen duen gunea: https://www.navarra.es/eu/tramiteak/on/-/line/produktu-fitosanitarioen-erabiltzaile-profesionalaren-txartela

Bertan ikusiko duzunez edozein argibide behar izanez gero harremanetarako bide hauek dituzte:

Nekazaritza Zerbitzua
Landareen Ekoizpen eta Osasun Atala
González Tablas kalea 9, 1. solairua
31005 Iruña (Nafarroa)
Telefonoak: 848 426 665 / 848 426 239
Helbide elektronikoa: spsv@navarra.es

Ea ba Jakoba, densimetrok esaten ziak upela ixteko daketela, etxoin eingoiat ilbehera 19a eo oi baino lenau itxikoiat? Tenperatura 13°ta densidadea 1001. Ze komendatzeiak? Aioooo ta eskarrikasko aldez aurretio.

Historia osoa jakin beharko genikek (zer sagar mota, nahasketa, nozi jo eta muztioa upeleratua…) baina dentsitate horrekin nik lasai itxi egingo nikek. Nahi izatera, badaezpada, ixteko kortxoan zuloa egin eta tutu txiki bat jarri zeikek kanpoko muturra urez betetako botila batean sartuz. Urak etziok aireari sartzen utziko, eta era berean barruan gasik sortuz gero uretan barrena erraz asko aterako dek. Itxi, itxi, ilbehera arte itxaron beharrik eztakak.

kaixo eguzki lore hau iaz dagoen tiestoan landatu nuen, denda batean erosita. aurten zoragarri egon da aurreneko argazkian ikus daiteken moduan. Irailean, ximeltzen hasi zenean kimu berri pare bat bota zituen. urrian. kimuan handitu dira eta landare zaharraren haziak askatzen hasi dira. zenbait galdera ditut: 1- kimuak berriak bertan utziko ditut usteltzen has daitezen? kendu eta beste nonbaiten landatu? 2- nola zaindu beharko nuke landare zaharra datorren urtean berriz jaio dadin? 3- haziak gorde eta haztegi batean jarriz, landare berriak lortuko nituzke? oharra: argazki pare bat gehiago jarri nahi ditut baina ez dakit nola milesker eta ongi izan

Eguzki-loreak bi urteko zikloa du; lehenengoan hazi egiten da eta sustraiak zabaldu, neguan desagertu eta bigarrenean loratu egingo da. Loratutakoan hil egiten da. Ipurditik bi kimu berri eman dituenez horiek ere ziklo bera izango dute. Bi kimu horiek bereizi nahi badituzu bakoitza bere aldetik bizitzeko gai dela ziurtatu behar duzu. Azpia miatu eta ea bakoitzak bere sustraiak badituen. Batek sustraiak baditu hura kendu eta landatu eta bestea ama zenaren sustraiekin utzi. Sustrairik ez badu batek ere, biak bertan utzi. Nahi izatera ipurdia lurrez estali daiteke ea horrela sustraiak ematen dituzten. Landaketa orain egin daiteke, baina nik uste dut hobea litzatekeela izerdi berriarekin egitea, otsaila amaieran edo martxoa hasieran. Beti ilbeherarekin. Landare zaharra bere horretan utzi eta normalena litzateke gehiago kimurik ez ematea eta hiltzea. Baina agian miraria gertatzen da; martxoa-apirila arte itxaron. Haziak jaso eta toki hotz eta ilun batean jaso, ontzi batean hozkailuan, adibidez. Otsailean edo martxoan erein, ilgoran.

Egun on, Irakurri dizut ongarri berdea ereiteko sasoia hasia dela, bestalde lurra ongarritzeko (satza) sasoia urri azaroa omen da. Datorren urtera begira zer litzateke aproposena ongarri berdea? satza? Biak egin daitezke sail berdinean? BAtzutan bat bestetan bestea? Eskerrik asko.

Satsa baldin baduzu hori banatu eta kito. Ondoren bertan sortzen diren belarrak eta bertan utzi eta udaberrian edo behar duzunean bertan txikitu eta kitto. Nahiago baduzu orduan belar moztuak kendu eta usteltzen utzi. Lur pobrea baduzu, edota gogorra ongarri berdeak asko laguntzen du. Orain erein eta neguaren erdia aldera satsa eman; ondorengoa berdin.

Uzta bedarra kentzeko zer egin behar da? Gero eta ugariago dago gure landetan.

Uzta, uztaoa, lapaitza… izen asko du euskaraz. Sustrai eta guzti ateratzea da onena baina egingarria den aukera bakarra moztu eta moztu egitea besterik ez da. Simaurrarekin edo aziendaren larretzearekin ugaritzen da. Loretzen denean haziak zabaltzen ez utzi. Eta ahal izanez gero udaberri-udan hostajea ipurditik moztu, desbrozadora edo antzekoren batekin. Kalte handiena ilgoran moztuta egiten zaio. Ilgoraero mozten baduzu, laister desagertuko da. Ilgora onenak, beretzako kaltegarrienak maiatzekoa, ekainekoa eta uztailekoa dira

Kaixo Jakoba. Askotan irakurri dizut gaitzen aurka neem, bacilus eta xaboi potasikoa erabilera gomendatzen dezula. Nik aurten Axun ura gehitu diot nahasketa horeri. Gauza da irakurri dudala bacilus-a ezin dela beste erremediorekin nahastu, efektua anulatzen delako. Ez Dakit argitzerik daukazun Eskerrikasko

Bacillus thuringiensisa lasai asko nahasi dezakezu. Eta Neemarekin nahasita izugarrizko konbinazio eraginkorra da intsektuen izurriteen aurka. Horri xaboi potasikoa erantsiz gero tratamendua oso ona izango da, osoagoa eta landarean toki gehiagotara iritsiko denez hobea. Neem olioak intsektuen harren eta beldarren hazkundea eta garapena eragozten ditu eta Bacillusa intsektuentzako pozoi bat da. Baina esandakoa, lasai eman batera. Hori bai gaitzen aurka ez dute balio, izurriteen aurka lan egiten dute.

Kaixo! Zer egin dezaket barraskiloaren kontra?.

Nik ezagutzen dudan aukera eraginkorrena ilundu duenean buelta bat egin linterna indartsu batekin eta landareak ondo miatu. Horrela egun batzuetan. Hezetasuna baldin badago (xirimiria, euria eta abar) hobe, errazago bilatuko dituzu. Gero beraiekin zer egin zeuk erabaki.

Nola lortu banbua desegitea. Eskerrik asko.

Landare iraunkorren kasu ia denetan bezala iraupenaren eta biziberritzearen gakoa sustraietako erreserba kopurua da. Lurretik gora azaltzen dueña moztu eta kentzen diogunean erreserba horien bizkar sortuko ditu kimu eta banbu berriak. Erreserba horiek deuseztatu behar dira. Moztu eta kimu berriek hostoak eman aurretik, orduan hasten baititra berriro erreserba horiek birkargatzen, moztu berriro; eta moztu; eta moztu… Beti kimu berri horiek handiak egiten utzi gabe. Batzuek moztu eta saila goldetu egitne dute sustrai nagusiak kentzeko; baina inoiz ed da erabat garbitzen. Hala ere hasieran hori egiteak asto ahultzen du eta moztu-moztu lan hori erraztuko luke. Mozketak ilgoran eginda ere laguntzen du.

Ahaztutako konpostera bat badugu eta txingurriak ditu konpostak. Hau ongarri bezela baratzean erabiltzeko gaizki ezta? Erremediorik??

Inongo arazorik gabe erabili luar hori. Gehienez ere txingurritegia desegingo duzu eta txingurriak han hemen, luarra non han, sakabanatuko dituzu.

Arratsaldeon Etxean ardiak dauzkagu eta larrean argazkian agertzen diren belarrak erabat ugaritu dira, eta besteak ia desagertu. Uste dugu bere jatorria ardiei emandako pentsua dela. Gutxi gora behera hektarea bateko lurra da. Nola kendu ditzakegu? Mila esker

Aukera erreal bakarra moztu eta moztu egitea da. Ilgorak dira onenak eta lore edo fruitu egunak. Eta sekula ez utzi loratzen eta hazia zabaltzen. Egun egokiak izango dira: uztailaren 19 arratsaldea, 20 eta 21 goiza. Baita 28 eta 29 goiza ere. Abuztuan 16, 17, 24 eta 25. Egun horietan ezin baduzu ilgorako beste egunetan: uztailaren 19 eguerditik 31ra eta abuztuaren 16tik 28 eguerdira. Hurrengo urterako gogoan izan horrelako lanak egiten maiatzean hasi behar dela. Moztualdi bakarrarekin ez konformatu, moztu eta kimu berria ematen duenean berriz moztu, eta berriz, atzeratu arte.