08:19
17:33
16:00
06:30
Ilgora Aza. 22 Abe. 5
Ilberri Aza. 20 Abe. 5
0:00 - 18:00 Fruitua
18:00 - 23:00 Sustraia
23:00 - 24:00 Ordu desegokiak
Ereintzarekin jarraitu: ilar, baba, ongarri berde...
Abenduaren 5 22:24 arte ILGORA, ordutik atzera ILBEHERA.
Abenduaren 5 00:14ean ILARGI BETEA, bitartean ILBERRI, ondoren ILZAHAR.
Ereintzarekin jarraitu: ilar, baba, ongarri berde... Lur sail libreetan ongarri berdea ereiteko sasoia amaitzen ari da. Ilarra eta babak ereiteko garai egokia da oso.
Baratzerako ereintza: porrua, berdetarako eta burutarako baratxuria, udaberriko aza, uraza, txikoria, kukulua, baba eta ilarra. Berotegirako ereintza: porrua, tipula gorria, berdetarako baratxuria, errefautxoa, errukula, uraza, kukulua, baba, ilarra, ziazerba eta patata.
Berotegian landatzea: tipulina, azalorea, brokolia, uraza, kukulua, ziazerba eta borraja.
Aste honetan egiteko lan aproposak: Berdetarako baratxuria erein. Neguko landaketetarako zuloak prestatu. Negu amaieran loratzeko lore erraboilak landatu. Garoaren eta orbelaren lanak egin.
Beldarrak agertu daitezke (porrua, aza…) Neem eta Bacillus erabili tratatzeko, beti xaboi potasikoarekin lagunduta.
Luar pila zaindu. Lehortzen bada ureztatu.
Ongarriketa sasoi nagusia etorri da. Hemendik eta abenduaren erdia aldera arte simaurtze edo luartze garai aproposa da. Belardiak, sagastiak, mahastiak, soro eta baratzeetako sail libreak orain ongarritu, gero gutxienez hilabete bat geroago behar izanez gero karea eman.
Ongarri berdea erein.
Loreontzoietan ditugun loreak eta landare ahulak babestu. Noiznahi etorriko da gau hotzen bat.
Landare usaindunak banatu eta landatu: menda, ezkaia, izpilikua
Garrazkiak edo zitrikoak, ahuakateondoa eta abar babestu: enborra bendatu, txapela jarri eta inguruan simaur edo luar berriarekin pilatxoa egin enborra ukitu gabe.
Txertatutako landareetan txertoaren azpitik hazitako altsumak kendu.
Belardia edo soropila sortu edota lehendik dagoena saretuta badago osatzeko orain erein; urteko azken aukera da.
Jaso edo gordetzeko fruituak eta aleak bildu. Eguzkitan ondo lehortu eta azala zailtzen eduki. Ondoren toki fresko, ilun eta aireberritzen den batean jaso.
Garo lanak egiteko sasoia da. Baita orbela bildu eta jasotzekoa ere.
Inguruan zuhaitzik edo zuhaixkarik baduzu udazkenean askatzen dituzten hostoen orbela biltzeko aukera ez alferrik galdu.
Erabilera anitz du baratzean: luarra ontzeko, landareen azpietarako, zuzenean lurrari nahasteko, lurpean jarri taulenak altxatzeko…
Algak, gorbelak edo aukak ongarri gisa erabiltzeko ohitura ez da herenegungoa.
Batzuek zuzenean lurrari nahasteko erabiltzen zituzten. Horretarako, lehenik belardian zabaldu egiten zituzten euriak gatza ken ziezaien.
Beste batzuek zuzenean ukuiluko azpietan jartzen zituzten, gero simaurrarekin nahasita luartu eta lurrari nahasteko.
Itsas alga mikroskopikoak birrinduta sortzen den hauts zurixka da. Uretan % 5-8an nahasi eta horrekin landarea bustita lehorteari bezala ur gehiegiari aurre egingo dio.
Intsektizida ona da, kristal txikiz osatua baita, eta horiek intsektuak kaltetuko dituzte.
Lurrari ere ematen zaio, 100 gr/m2, intsektuen aurka eta ongarri gisa: kaltzioa, fosforoa, potasioa, magnesioa, manganesoa, zinka, burdina eta abar ditu.
Kuia jateko baliatuta, bereizitako haziak jasoko ditugu.
Biltzen dituen mamia ondo garbitu, uretan paseaz.
Hazi asko du kuia batek, handienak eta itxura onenekoak hautatu, ernatzeko hobeak izango dira eta landare indartsuenak emango dituzte. Gainontzeko haziak, jateko.
Lehortzeko paper gainean zabaldu elkar ukitu gabe.
Hamar bat egunera paperezko poltsa batean hozkailuan jaso, apiril-maiatzean erein arte.
Hesi biziak edo heskaiak esaten zaie bertoko landare desberdinekin osatutako itxiturei. Jakina da hesi biziek bere ingurura dakarten onura mordoa. Batez ere bioaniztasuna aberasten dute. Arrazoi horixe nahikoa litzateke hesi horiek jartzea sustatzeko.
Hesiak zenbat eta trinkoagoak orduan eta babes gehiago txorientzako, intsektuentzako, trikuentzako eta abar.
Hesi horiek trinkotzeko era erraz bat adarrak biratu, okertu eta kiribilduta elkarren artean lotzea da. Lan hori abendua eta urtarrilean egiten da.
Luarra egiteko prozesua suspertzeko, hartziduran lagunduko duten landareak erabili ditzakegu. Nitrogenoa dute, baita beste jaki txikiagoak ere: asun kimuak; garo eta lapa-belar hostoak; zolda-belar, intsusa eta txikori-belar minda; belar bedeinkatu eta milorri loreak. Gorbelak edo itsas-belarrak ere onak dira, tamainan, gatzak ez erretzeko.
Ureztaketa automatiko egiten duen lorontzia da (ikus argazkia). Ontzi hauek ur-erreserba handia dute azpian eta hura kapilaritatez lurra dagoen lekura igotzen da, ureztatze-lana erraztuz.
Lurrean ur gutxi behar duen landarerik (kaktusak, eta abar) sekula ez dugu honelako ontzian landatuko; sistema honek lurra beti heze mantentzen baitu.
Ureztaketan etenaldi edo atsedenaldi bat behar duten landareak hidroloreontzian mantentzea nekosoagoa da.
Aldiz, hostoen edertasunagatik landatzen diren landare gehienak ondo haziko dira eta ongarriketa oso erraza da, urari nahastea gehituz.
Hidroloreontzian, kapilaritatez, ureztaketa behetik gora gauzatzen denez, gatzak lurrazalean azaldu ohi dira, honen itxura asko itsusituz. Horrek konponbide erraza du: noizbehinka lurra jorratu eta ura, hornidura tututik sartu beharrean, zuzenean lur gainera bota.
Azaroan egin ez baduzu, laboreak: olo, gari, zekale, garagar... Baita ere baba handia, baba beltz txikia, ilarra, baratxuria, udaberriko aza, kertxuna edo berroa, getozka, perrexila eta udaberriko porrua.
Babespean ardi-mihia, azalorea, azenarioa, errefaua, errukula, ziazerba eta neguko uraza eta eskarola.
Marrubia, tipulina eta tipulatxa.
Babesean eskarola, ziazerba, udaberriko aza, neguko uraza eta arabarba.
Orburuak eta karduak babestu lurrez, lastoz, belar onduz...
Sail libreetan, berandu baino lehen, ongarri berdea erein, laborea eta lekaduna nahasian onena: pagotxa, zalkea, oloa... Bestela, ongarri ondua eman: simaurra, luarra, zizare-lurra...
Zitrikoen emana: limoiondoa, laranjondoa, mandarinondoa, arabisagar arbola edo pomelondoa... Baita kakiondoarena ere.
Zitriko hauen eta babesa behar duten arbolen babesa zaindu.
Hostaia galtzen duten fruitu arbolak eta zuhaixkak landatu. Kontuz izotzarekin, egun hotzetan ez landatu. Landatutakoan sustraien arteko lurra ondo zanpatu, zirrikiturik utzi gabe, hotza sustraietara iritsi ez dadin.
Fruitu arboladiak ongarritu. Iaz gaitzen erasoa izan bada, neguko olio tratamendua egin. Baita enbor eta adar nagusiak karesnez edo kisu-gesalaz zuritu ere.
lgoran, makiletarako hurritza moztu. Batzuek abenduan mozten dute, zenbaitek urte amaierako egun jakinetan.
Ilbeheran materialetarako zuhaitzak eta su-egurretarako egur gogorrak bota.
Zuhaitzak landatzeko garaia. Kontuz izotzarekin, egun hotzetan ez landatu. Landatutakoan sustraien arteko lurra ondo zanpatu, zirrikiturik utzi gabe, hotza sustraietara iritsi ez dadin.
Orbeletarako sasoia.
Ontzietako landare ahulak babestu. Baita hotzaren beldur bizi diren zuhaitzak eta zuhaixkak ere.
Negu-udaberrian loratuko diren erraboilak landatu: idi-bihotza, hiazintoa, lilipa, irisa, fresia, azpelarra, izarbelar hezea...
Zuhaitz, zuhaixka, igokari eta hesien landaketa. Hostaiari eusten diotenak ezik, hauek udaberrian landatuko dira.
Soropilaren ongarritze nagusia egin. Baita orokorrean lore baratze guztiarena ere: lore multzoak, zuhaizpeak eta zuhaixkapeak eta abar.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
