06:37
21:46
22:05
05:40
Ilgora Uzt. 9 Uzt. 22
Ilzahar Uzt. 10 Uzt. 24
0:00 - 24:00 Fruitua
Babarrun motza eta udazkeneko ilarra erein
Uztailaren 9 07:55 arte ILBEHERA, ordutik atzera ILGORA
Uztailaren 10 22:37ean ILARBI BETEA, bitartean ILBERRI, ondoren ILZAHAR
Babarrun motza eta udazkeneko ilarra erein. Hilaren bukaerarako babarrun motza jaiota eta hosto batzuek zabalduta egotea komeni da. Eta Urrian ilar berri goxoa jan nahi baduzu orain erein. Egun egokienak 9, 10 eta 11 17:00 arte.
Baratzerako ereintza: porrua, baratxuri freskoa, Daikon arbi zuria, errukula, uraza, eskarola, txikoria, kukulua, erremolatxa, ziazerba, borraja, azenarioa, apioa, arbi-apioa, babarrun motza, leka luzea eta leka motza. Berotegirako ereintza: porrua, zerba, erremolatxa, borraja, azenarioa, mihilua, apioa, arbi-apioa eta leka luzea.
Baratzean landatzea: porrua, aza, aza gorria, Brusela aza, erromaneskua, azalorea, brokolia, uraza, eskarola, kukulua, orburua, kardua, zerba, ziazerba, borraja, mihilua, apioa, kuiatxoa, marrubia, zainzuria eta orburua. Berotegian landatzea: erremolatxa, zerba, erremolatxa, ziazerba eta borraja.
Aste honetan egiteko lan aproposak: Tipula hostoak makurtuta eta azala zailduta badago atera, lehortu eta jaso. Baratxurien hostoak korapilatu. Fruta arboletan udako inausketa egin. Tomate, piper eta alberjinia landareen artean letxugak eta tajeteak landatu. Fruitu arboletan ongarriketa osagarririk egin behar izanez gero ilbehera hau baliatu.
Luar pila zaindu. Lehortzen bada ureztatu.
Baba eta ilar landareak kentzerakoan tirata ez atera, ipurditik moztu eta sustraiak lurrean utzi, nitrogenoz beteta bai daude. Zarbak ere luar pilan nahasi, oso onak dira.
Gorrina azaltzeko sasoi nagusia da. Zaindu eta behar bada tratatu.
Landare usaindunak banatu eta landatu: menda, ezkaia, izpilikua
Baratzeko landare laguntzaileak erein eta banatu eta landatu: ilena, kaputxina, asentsio-belarra, bortusaina, tajetea,
Txertatutako landareetan txertoaren azpitik hazitako altsumak kendu.
Sagarrondoetan eta udareondoetan arjoa azaltzeko arriskua. Behar bada tratatu.
Udako berdetako inausketa egiten da fruitu arboletan, eta baita basokoetan ere.
Belarrak ondu eta jaso.
Udan loratuko diren erraboilak landatu: dalia, kana, gladiolo, lilium, begonia…
Udan sasoiko loreak emango dituzten landareak landatu: geranio, petunia, surfinia eta abar.
Hesien hazkundea apaltzen denean kimatu.
Udaberriaren hasieran loratu diren zuhaixkak loraldia amaitu ahala inausi.
Soropila osatu, berritu edo erein nahi bada prestatu lurra eta hazia erein. Lehen ez bada ongarritu orain egin.
Soropila mozteko garaia etorri da. Behar badu ongarritu.
Zure inguruan euliak eta eltxoak nahi ez badituzu, aurrea hartu eta landare hauek landatu, leihoko edo balkoiko loreontzian edo lorategian, baratze bazterrean eta abar:
Izpiliku fina, geranio limoiusainak, erromeroa, ilena, Ageratum, mendak eta batana, albaka, ezkai limoiusaina, garraiska, zitronela edo Cymbopogon.
Haizeak jotzen duen aldetik jartzea komeni da, izan ere, usainarekin lan egiten dute.
Mimosa mokofina da eta ez zaio toki batetik bestera mugitzea gustatzen.
Hazitik edo aldaxkatik sortutako mimosa landaretxoak behin bizitokia izango denean edo beste ontzi batean birlandatzea ez da noiznahi egiteko lana. Sasoi onena uda hasiera da.
Ontzian edo zuloan lur arina jarri, dagoen tokitik sustraiak oso osorik dituela atera, toki berrian kokatu eta lurrez bete, ez zanpatu lurra eta ureztatu (lehen urtean maiz).
Izpilikua jende askoren gustuko lorea da. Landare dotorea izateaz gain, usain ederra du eta lorealdia bikaina, ikusteko modukoa. Baratze bazterrean ere lan ona egiten du polinizatzaileak erakarriz eta izurriteak uxatuz.
Landareari trinko eta indarrean eusteko inausi egin behar da. Loratu arte ez da inausi behar, loratzen den urtetik atzera urtero. Loraldia zimeltzen hasten denean inausten da, beti urte horretan luzatu den adarrean moztu behar da. Adar zaharra moztuz gero, ez da berritzen.
Erlazionatutako landarea: Izpilikua
Alberjiniari tamaina hartu behar zaio eta lana ere tamainan eman. Kimaketa lanak lagungarri izango dira.
Landatu ahala azpiko aldeko altsumak kendu, zurtoin nagusia soilik utzi. Lehen lorea ematen duenean haren gainean zurtoina moztu. Horrek adar berriak sortzea ekarriko du. 3-4 adar utzi. Horietako bakoitzean lore pare bat ernaltzen direnean, horien muturra ere kimatu.
Landarearentzako nahikoa lan izango da 6 ale ekartzea. Zenbat eta hegoalderago eta fruitu gehiago emateko gai izango da.
Loreak ireki orduko, ur epelez ihinztatu, polinizazioari laguntzen dio. Ez ahaztu, loratzen denean landare artean ongarri heldua banatu.
Erlazionatutako landarea: Alberjinia
Bioaniztasuna sustatu: landare hesiak, lore usaintsuak, zuhaitz zaharrak, belaze loretuak eta antzekoek zorriaren arerioak ekarriko dituzte.
Kontuz: ongarri nitrogenatu gehiegirik ez, landareak hurbilegi edo trinkoegi ez jarri, txandakatzeak errespetatu.
Brokolia gogoko baduzu errazagoa izango zaizu bere lana. Apiriletik uztailera artean ereiten da eta ekainetik irailaren erdira aldera arte landatzen.
Ilgoran erein eta ilbeheran landatu, biak lore egunetan.
Jatun ona da eta ongarri ondu dezente behar du, 3 kg/m2.
Aldamenean gustuko ditu lekadun guztiak: erremolatxa, baratxuria, apioa, borraja, luzokerra, piperra, tipula, tomatea, txikoria, uraza eta patata.
Udako begiko txertaketak egiterakoan hezetasunak berebiziko garrantzia du.
Txertaketa begi bat azalpean sartuta egiten da. Lehortea badago azala ez da erraz altxako eta ondoren sartzen zaion begia ere ez da behar bezala itsatsiko.
Lehor bada, txertatu baino egun batzuk lehenago sakon ureztatu.
Ohiturarik ez badugu ere ilarra erein; orain egindako ilarra udazkenean jango dugu. Baita aza, azalorea, romaneskua, brokolia, Daikon arbi zuria, errukula, uraza, eskarola, txikoria, kukulua, erremolatxa gorria, borraja, azenarioa, mihilua, apioa, arbi-apioa, babarrun motza, leka motza eta luzea, getozka eta ardi-mihia.
Berotegirako: zerba, erremolatxa gorria, borraja, azenarioa, mihilua, apioa, arbi-apioa eta leka luzea.
Porrua, aza, lonbarda, bruselaza, azalorea, romaneskua, brokolia, uraza, eskarola, kardua, kukulua, zerba, erremolatxa gorria, borraja, mihilua, apioa, arbi-apioa, kuiatxoa, luzokerra eta kuia.
Berotegian: zerba, erremolatxa, apioa, luzokerra, tomatea eta piper berdeak.
Sasi edo igokari gisa hazten diren barazkiak kimatu egin behar dira, baldin eta loraldi indartsua eta tamaina koskorreko fruituak bildu nahi baditugu. Tomatea, alberjinia, luzokerra, angurria eta meloia kimatu egin behar dira. Tomateari hostoen galtzarbeetan sortzen zaizkion kimuak ikusi ahala kendu, hazten ez utzi. Alberjiniaren adarrak fruitu pare bat hartzen badu, baita ere puntta kimatu.
Neguko lanen emaitzak bildu eta urte guztirako jaso behar dira orain: baratxuria, tipula, patata... Giro bero eta lehorrak direnean lurretik atera eta bertan gainean utzi, ondo lehortu eta azala zailtzen. Orduan jaso.
Jasotzeko landareak (usainekoak, sukalderakoak, sendabelarrak...) bildu. Loratu aurretik bildu berezkoak dituzten ezaugarri guztiak izan ditzaten; lorea behar badugu alderantziz, erabat loratzen utzi beharko da.
Beharrezkoa bada, tratamenduak egin: mahatsondoaren gorrina, sagarrondoaren harjoa...
Udako berdetako inausketa: sagarrondoa, mahatsondoa...
Udako edo begiko lehen txertoak egin.
Enborrean agertzen diren altsumak kendu, batez ere txertoaren azpiko aldekoak. Baita sustraietatik sortutako aldakaitzak ere.
Ongarriketa behar duenik bada, orain egin, azken aukera da.
Egitura bati helduta hazten diren fruitu arboletan adarrak lotu (sagarrondoa, kiwia, udareondoa, mahatsondoa...).
Belardia eta soropila moztu eta ongarritu.
Sustraiak lodiak edo errizomak dituzten landareak (kala, iris, nartziso, aster, doronicum, zitori arrunta...) atera, banatu eta landatu.
Urteko azken ongarriketa egiteko sasoia.
Udaberrian loratu ziren erraboilak (lilipa edo nartzisoa, hiazintoa, idi-bihotza, azpelarra...) lurretik atera, erraboilatxo berriak sortu badira banatu eta lehortuta jaso edo zuzenean landatu.
Aldaxkak egin: hortentsia, arrosa...
Hesiak kimatu, udaberri honetan hazi diren kimuak behar den neurrira ebaki.
Loraldi iraunkorra duten arrosaondoetan, petaloak galdu orduko loreak kendu. Bestela fruitu pinportak hazten hasiko dira eta lore gutxiago emango dute.
Luar pila jiratu. Toki bero eta lehorrean badago, tarteka busti on bat eman.
Txartzat ditugun landareei aurre egiteko sasoia. Ilgoran moztu sasi, lahar, garo, menda, asun, mingarratz edo lapaitz... Urtetik urtera ederki ahulduko da.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
