07:24
20:48
23:45
08:09
Ilbehera Api. 4 Api. 18
Ilzahar Api. 13 Api. 27
0:00 - 24:00 Lorea
Ilbehera hondar hau baliatu perrexila ereiteko
Apirilaren 18 15:11 arte ILBEHERA, ordutik atzera ILGORA
Aste osoa ILZAHAR
Ilbehera hondar hau baliatu perrexila ereiteko. Igandea ere lihoa eta artatxikia ereiteko ez da txarra izango.
Baratzerako ereintza: porrua, baratxuri freskoa, aza, lonbarda, Brusela aza, azalorea, erromaneskua, brokolia, Daikon arbi zuria, errefautxoa, errukula, uraza, kukulua, zerba, ziazerba, borraja, azenarioa, apioa, arbi-apioa, txitxirioa, kuiatxoa, kuia, luzokerra, patata eta tomatea. Berotegirako ereintza: porrua, azenarioa, apioa, babarrun zuri berria edo potxa, leka motza eta luzea, luzokerra, patata, tomatea eta piperrak.
Baratzean landatzea: udaberriko porrua, tipula zuria eta gorria, udaberriko aza, uraza, kukulua, zerba, ziazerba, borraja, mihilua, marrubia, zainzuria eta orburua. Berotegian landatzea: tipula gorria, uraza, erremolatxa, ziazerba, borraja, kuiatxoa, luzokerra, tomatea, alberjinia eta piperra.
Aste honetan egiteko lan bitxiak: Goizeko patata ereitea. Baratxuria freskotarako ereitea. Zainzuri erpeak landatzea. Hostoa galtzen ez duten landareak landatzea: garrazkiak, ahuakateondoa, mangoa, artea, artelatza, mimosa, koniferoak, ereinotza eta abar. Txertaketa garaiaren amaiera da. Urte guztirako jasotzeko izango den tipula landatzea.
Luar pila zaindu. Berotu eta lehortzen bada ureztatu.
Udazkenean ereindako ongarri berdea moztu daiteke.
Karea edo errautsa zabaldu daiteke.
Garrazkiak, ahuakateondoak eta abar babestuta izan baditugu, hotzak atzera egin ahala babesa kendu daiteke.
Loreontzietan landare berriak landatu. Lehengoei eustez gero atera, luberritu eta landatu. Erretako muturrak inausi.
Landare usaindunak erein eta banatu eta landatu: menda, ezkaia, izpilikua
Baratzeko landare laguntzaileak erein eta banatu eta landatu: ilena, kaputxina, asentsio-belarra, bortusaina
Mihura kendu zuhaitzetatik eta arboletatik.
Fruitu zuhaixken aldaxkak landatzeko sasoi ona da.
Hostoa galtzen ez duen fruta arbola jendea txertatzeko sasoia da.
Hostorik galtzen ez duen landareak landatu, koniferoak, adibidez.
Udan loratuko diren erraboilak landatu: dalia, kana, gladiolo, lilium, begonia…
Udan sasoiko loreak emango dituzten landareak landatu: geranio, petunia, surfinia eta abar.
Soropila berritu edo erein nahi bada prestatu lurra eta hazia erein.
Soropila mozten hasteko garaia etorri da.
Asuna gure atzetik dator. Gu bizi garen tokien inguruetan bizi da, gozo asuna. Nitrogenozalea da eta guk eta gure etxeko animaliek uzten ditugun hondakinek nitrogeno ugari dute. Gu non asuna han: etxe, bide, borda, ukuilu, korta, larretoki...
Asunaren gaitasunak bereziki baliatzen dira berarekin minda eginez gero: 10 litro euri uretan kilo bat asun jarri metalezkoa ez den ontzi batean, 10-12 egunez eduki egunero indarrez irabiatuz. Gero erabiltzerakoan hemengo litro bati 9 litro ur erantsi.
Zertarako erabili?
· Landareak bustita intsektuak uxatu eta gaitzei aurre egiteko (zorrien kontra, gorrina atzeratzeko...). Baita gaitzak erasandakoak berrindartzeko ere.
· Bere galeriak beteaz, lurpeko satorrak eta luhartzak uxatzeko.
· Edozein landare landatzerakoan sustraiak mindarekin busti, errazago itsasteko eta indarrean etortzeko.
· Ureztatuz, landare txikiei eta aldaxkei itsasten laguntzeko. Ongarria da, hostoa eta fruitua sustatzen ditu, nitrogenoa, burdina eta potasioa baititu.
· Luar pila bustiz, ontzen laguntzeko. Mindaren hondarrak luarretara!
Erlazionatutako landarea: Asuna
Udan etxea, sukaldea eta mahaia usain gozoz beteko duen albahaka orain ereiten da. Gero eta barietate aukera handiagoa dago.
Erein eta 12-15 cm luze denean landatu. Zenbat eta toki eguzkitsuagoan orduan eta usain hobea izango du.
Erlazionatutako landarea: Albahaka
Sagarrondoetan edota udareondoetan ale gehiegi dagoenean bakantzea gero eta gehiago erabiltzen den teknika da.
Gehiegizko fruitu kargak landarearen bizimodua baldintzatu dezake: adarrak apurtu, hurrengo urteetako uzta hutsean geratu eta abar. Bakantzeak uzta hobetzen du eta hurrengo urtean ere uzta izateko aukerari eusten dio.
Loreak bakandu daitezke edota fruituak, horiena maiatzaren amaierarako egina behar du.
Erlazionatutako landarea: Sagarrondoa
Apirila-maiatza da hostoa galtzen ez duten landareak landatzeko sasoia: koniferoak, garrazki edo zitrikoak, olibondoa, artea, mimosa, palmondoa... Lurra berotuta eta egun oso luzeek landarea itsastea erraztuko dute. Zenbat eta berozaleago eta beranduago.
Palmondo, garrazki edo zitriko eta olibondoarentzat toki beroena eta argitsuena aukeratu; gehienetan hego-hegora begira dagoena izango da. Lur harroa gustatzen zaie baina ez lehorra, urzaleak dira. Ongarria erruz eman, honen arabera haziko dira. Uda lehorra baldin bada ureztatu, sakon ureztatu, sustraiak uraren atzetik luze hazi daitezen.
Itxuraz, bareak erasotzen dituzten nematodo batzuk badira. Bareei aurre egiteko era bat proposatzen dute Ingalaterran.
Bildu bareak eta ura daukan ontzi batean jarri, hosto batzuekin (zer jana izan dezaten) eta ontzia ondo itxita, alde egin ez dezaten.
Hogei bat egun igarotakoan ur hori iragazi. Bareek soinean zituzten nematodoak bertan ugalduko ziren; ura nematodoz josita egongo da.
Ur hori urardotu edo ura gehitu, litroko beste hamar litro ur. Horrekin ureztatu behar da bareak ibiltzen diren tokia.
Nematodoek lurreko bareak erasotuko dituzte, eta hamar egunera hilko.
Babarruna apiriletik uztaila erdira arte ereiten da, elorri zuria loratzean hasita.
Lur harroa, ongarritu gabea (pittin bat asko jota) eta karea maite ditu.
Zuloka erein 70 x 50 cm tartearekin, 4-7 ale zulo bakoitzean.
Babarrun motzak ez baina arruntak makila edo sarea behar du.
Erlazionatutako landarea: Leka
Etxe barruan ere bizi daitekeen arren, batez ere kanpoan lantzen da, itzalean beti. Argitasuna behar du baina eguzkiaren errainu zuzenik ez.
Lur azidoa nahitaezkoa du. Beraz, ongarriak ere azidoak erabili. Ez du ongarri asko behar baina kelatoa edo burdina duen ongarria behar du (ureztaketa urari nahastuta eman). Luberritzean lur azidoa jarri.
Berozalea da, egunez 20 °C baino gehiagotan egongo da gustura eta gauez 10 °C baino gutxiagotan ez eduki. Aire-korronteetatik urrutiratu.
Uda partean astean hirutan ureztatzen da eta neguan astean behin. Hostajea lainoztatzea atsegin du, batik bat uda partean. Ureztaketarako euri-ur epela erabili.
Informazio osoa: Etxeko landareak liburuan
Erlazionatutako landarea: Gardenia
Argazkia: Dani Blanco / ARGIA-CC-BY-SA
Baba beltz txikia, aza, porrua, aza gorria, bruselaza, azalorea, erromaneskua, brokolia, arbi zuria, errefaua, apioa, apio-arbia, errukula, ardi-mihia, uraza, kukulua, zerba, borraja, azenarioa, apioa, kuia, kuiatxoa, luzokerra, patata, tomatea, alberjinia, piper berde eta gorria, martorria, oreganoa, mendaroa, erremolatxa, perrexila, albahaka, mihilua, eskarola, leka, orburua, txikoria, ziazerba, Zeelanda Berriko ziazerba, perraitza edo apoperrexila, kertxuna edo berroa, getozka, terebuza, sendapokia eta pastinaka.
Berotegirako azenarioa, apioa, babarrun motza, leka motza eta altua, luzokerra, tomatea, alberjinia, piper gorri eta berdea, meloia eta angurria.
Orburua, marrubia, apioa, arabarba, tipulina, tipulatxa, tipula zuria eta gorria, borraja, mihilua, zainzuria, zerba, ziazerba, uraza, kukulua, erremolatxa, topinanbua edo frantses patata, udaberriko aza eta porrua. Berotegian: porrua, tipula gorria, uraza, erremolatxa, borraja, kuiatxoa, luzokerra, tomatea, alberjinia eta piperrak.
Landare usaindunak erein, banatu eta landatzeko sasoia da: izpilikua, erromeroa, ezkaia, menda... Baita baratzean laguntzaile izango ditugun bestelako landareak ere: ilena edo baltsamu-belarra, kaputxina, asentsio-belarra, bortusaina...
Loraldi ikusgarriak izango dira. Sagastietan apirileko lorea jotzen da onena, “Apirileko lorea, urrea”.
Hostajea galtzen ez duten arbolak landatu: zitrikoak, mizpira japoniarra, olibondoa, gurbitza, feijoa, ahuakateondoa...
Beharrezkoa bada, lore begiak ireki aurreko tratamenduak egin: mahatsondoa, sagarrondoa, udareondoa...
Berandu mugituko diren fruitu arbolak txertatzeko azken aukera, txotxeko txertoa egiten da sasoi honetan.
Fruitu zuhaixken aldaxkak landatzeko azken aukera: mugurdia, ahabia, arakatza...
Hostorik galtzen ez dutenak landatu: konifero, gurbitz, arte, artelatz...
Hostajeari eusten dioten landareak landatu: konifero, gorosti, erramu, izpiliku, erromero, txilar...
Udaberriarekin loratzen direnak loratu ondoren inausi: forsithia, kerria, judasen arbola, amañililia, irasagarrondo japoniarra, sasi azaharra... Bateren bat ugaritu nahi bada, moztutako adarrak aldaxka gisa landatu.
Udan loratzeko erraboilak landatu: dalia, gladiolo, lilium, kana, begonia... Udako sasoiko loreak emango dituztenak erein, zehar aldatu eta landatu.
Belardia eta soropila sortzeko hazia ereiteko urte sasoia. Soropila areatzeko garaia; lur gainean belar artean pilatutako belar kondarrak harrotu eta lur azala ebakiko da, honela belarrari sustrai berriak eman eta indarrean errotzeko aukera ematen zaio. Belardia jantzi egingo da, belarra trinkoagoa, beteagoa etorriko da udaberrian. Ereindakoetan bezala areatutakoetan, beharrezkoa denean ura eman.
Soropila mozteko garaia. Erein berria den belardia ebakitzeko makinaren xafla ondo zorroztu, bestela moztu adina atera egingo du.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
