06:27
21:47
01:33
12:32
Ilgora Eka. 12 Eka. 25
Ilzahar Eka. 11 Eka. 25
0:00 - 24:00 Lorea
Egurra indartzeko inausketa berdea egiteko garaia da
Aste osoa ILGORA.
Aste osoa ILZAHAR
Egurra indartzeko inausketa berdea egiteko garaia da. Ilgoran egiten da egurra edo egitura indartzeko udako inausketa berdea; fruitu arboletan bezala basokoetan. Aste hau aproposa izango da eta hurrengo asteko asteartera arte luzatuko da ilgora.
Baratzerako ereintza: porrua, baratxuri freskoa, aza, lonbarda, Brusela aza, azalorea, erromaneskua, brokolia, Daikon arbi zuria, errefautxoa, uraza, eskarola, txikoria, kukulua, zerba, erremolatxa, ziazerba, borraja, azenarioa, apioa, arbi-apioa, babarrun motza, leka luzea, leka motza eta patata. Berotegirako ereintza: porrua, zerba, erremolatxa, borraja, azenarioa, mihilua, apioa, arbi-apioa, leka luzea, luzokerra, patata, tomatea eta piperrak.
Baratzean landatzea: porrua, aza, aza gorria, Brusela aza, erromaneskua, azalorea, brokolia, uraza, kukulua, zerba, ziazerba, borraja, mihilua, apioa, kuiatxoa, kuia, luzokerra, marrubia, zainzuria eta orburua. Berotegian landatzea: erremolatxa, zerba, erremolatxa, ziazerba, borraja, luzokerra, tomatea eta piperra.
Aste honetan egiteko lan aproposak: Txartzat ditugun belar eta landareak borrokatzeko ilgora ona da hau. Tipula hostoak makurtuta eta azala zailduta badago atera, lehortu eta jaso. Baratxurien hostoak korapilatu. Fruta arboletan udako inausketa egiten hasi. Patata landatu. Tomate, piper eta alberjinia landareen artean letxugak eta tajeteak landatu. Baba eta ilarra ateratzerakoan landarea moztu, sustraiak bertan utziz. Belarrak ondu eta jaso.
Luar pila zaindu. Lehortzen bada ureztatu.
Baba eta ilar landareak kentzerakoan tirata ez atera, ipurditik moztu eta sustraiak lurrean utzi, nitrogenoz beteta bai daude. Zarbak ere luar pilan nahasi, oso onak dira
Gorrina azaltzeko sasoi nagusia da. Zaindu eta behar bada tratatu.
Landare usaindunak banatu eta landatu: menda, ezkaia, izpilikua
Baratzeko landare laguntzaileak erein eta banatu eta landatu: ilena, kaputxina, asentsio-belarra, bortusaina, tajetea,
Txertatutako landareetan txertoaren azpitik hazitako altsumak kendu.
Sagarrondoetan eta udareondoetan arjoa azaltzeko arriskua. Behar bada tratatu.
Udako berdetako inausketa egiten da fruta arboletan.
Belarrak ondu eta jaso.
Udan loratuko diren erraboilak landatu: dalia, kana, gladiolo, lilium, begonia…
Udan sasoiko loreak emango dituzten landareak landatu: geranio, petunia, surfinia eta abar.
Hesien hazkundea apaltzen denean kimatu.
Udaberriaren hasieran loratu diren zuhaixkak loraldia amaitu ahala inausi.
Soropila osatu, berritu edo erein nahi bada prestatu lurra eta hazia erein. Lehen ez bada ongarritu orain egin.
Soropila mozteko garaia etorri da. Behar badu ongarritu.
Garai batean fruitu arbolak inausteko sasoia neguko lozorroan sartutakoan zela esaten zen. Oraindik ere negu parte hori baliatzen bada ere, gero eta garrantzi handiagoa hartzen ari da udaberriaren amaierako inausketa.
Hil honetan izango ditugu egun luzeenak eta ondoren etorriko dira urteko egun beroenak. Horiei esker, mahatsondoaren eta fruitu arbolen hazkundea apaldu egingo da. Adarrek luzatu eta hazteko lehen zuten grina hura moteldu egingo da. Urteko zikloaren koska hau baliatzen da udako inausketa egiteko. Inausketa honek urte bat aurreratuko digu, hurrengo neguan egin beharko genukeen lan nagusia orain egiten da. Ondoren abuztuaren erditik atzera eguna puska bat moztu eta tenperaturak epeltzen direnean bigarren hazkundetxoa izan dezake landareak.
Inausketa hau, jeneralean eskuz egiten da, urteko pujak erraz hausten baitira. Era berean izerditan dagoenez, zauriak azkar itxiko ditu. Ilargiaren eragina ere neurtu da lan honetan. Hostajea indartu nahi bada, ilgoran egin; fruitua sustatzeko, aldiz, ilbeheran.
Eltxoei gustatzen zaizkie nitrogenodun gai berdea eta ingurune hezea eta azidoa.
Hondakina sortu ahala bota luartokira, ez utzi usteltzen hasten.
Gozoak eta fruta azalak, azpiratu, ez utzi azalean.
Kartoi zatiak nahasi, nitrogenoa eta hezetasuna jaisteko.
Errauts pixka batekin azidotasuna apaldu.
Pilaren gainean alfonbra puska bat bustita jarri, sarbidea zailtzeko.
Kupre sulfato kilo bat 50 litro uretan nahasi. Kare hila kilo bat beste 50 litro uretan urtu. Biak ondo irabiatu.
Kuprea kareari erantsi, inoiz ez alderantziz. pHa 6 eta 7 artean behar du.
Erabiltzeko unean egin behar da beti eta %25-50 tartean urtu.
Zurina hosto bigunak erasotzen dituen onddoa da. Lizun zuria sortzen du eta hostoa kaltetzen du.
Behi-esnea fungizida ere bada.
Euri-uretan %10 esne ondo nahasi.
Tratatu lehor eta airerik ez denean, eguzki galdatan ez.
15 egunero errepikatu garbitu arte.
Inausketaren arrazoia landarearen garapena mugatu eta lore eme gehiago sustatzea da.
Landaretxoaren hasieran bigarren hostoaren gainean moztu. Hosto horietatik bi adar sortuko dira, laugarren hostoaren gainean ebaki. Hortik sortuko diren zortzi adarrek emango dituzte lore arrak eta emeak. Luzokertxoen gaineko hurrengo hostoaren gainetik moztu adarra.
Alerik gabeko adar berriak ere moztu.
Erlazionatutako landarea: Luzokerra
Fruitu arbolak inausteko sasoia negua dela esaten da, baina gero eta garrantzi handiagoa hartzen ari da uda hasierakoa.
Egun luzeenak eta ondoren urteko egun beroenak. Fruitu arbolen hazkundea apaldu egingo da, adarrak luzatzeko grina motelduta. Urteko zikloaren koska honetan egiten da udako inausketa. Urte bat aurreratuko digu, hurrengo neguan egin beharko genukeen lan nagusia.
Inausketa hau, jeneralean eskuz egiten da, urteko pujak erraz hausten baitira. Era berean izerditan dagoenez, zauriak azkar itxiko ditu. Ilargiaren eragina ere neurtu da lan honetan. Hostajea indartu nahi bada, ilgoran egin; fruitua sustatzeko, aldiz, ilbeheran.
Zorriek indartsu erasotzen dute sasoi honetan. Gaurkoan berari aurre egiteko tratamentu berri bat ekarriko dugu: arabarba infusioa.
Arabarba (Rheum rabarbarum) baratzeetan gero eta gehiago ikusten den landare iraunkorra da. Udaberriro berritzen diren hostoen zurtoina edo orri-mamia jaten diogu. Horren marmelada ezaguna da. Landarea, baina, hostoak handitu eta zaildu direnean, pozoitsua da. Hori baliatuko dugu zorriei aurre egiteko:
Irakin litro bat ur, 200 gr arabarba hosto txiki-txiki ebaki, uretan sartu, sutatik atera, ontzia tapatu eta hozten utzi. Zuzenean esprai batekin zorriak busti.
Aza, aza gorria, bruselaza, azalorea, erromaneskua, brokolia, arbi zuria, artoa, babarruna, errefaua, errukula, uraza, kukulua, eskarola, txikoria, zerba, erremolatxa, azenarioa, ilarra, borraja, mihilua, endibia, apioa, apio-arbia, ardi-mihia, leka motza eta altua, martorria, kertxuna edo berroa, sabia, perraitza edo apoperrexila, perrexila, getozka, terebuza, sendapokia eta pastinaka.
Berotegirako: zerba, erremolatxa, mihilua, apioa, apio-arbia, leka altua, luzokerra.
Aza, aza gorria, bruselaza, azalorea, erromaneskua, brokolia, uraza, kukulua, zerba, erremolatxa, borraja, apioa, apio-arbia, kuia, kuiatxoa, luzokerra, tipulatxa, tomatea, alberjinia, piperrak, porrua eta albahaka.
Berotegian: zerba, erremolatxa, apioa, luzokerra, tomatea, alberjinia eta piperrak.
Gaztainondoaren loraldi ikusgarria eta usaingarria.
Beharrezkoa bada, tratamenduak egin. Mahastietan bereziki zurina eta gorrina zaindu beharko dira. Bi gaitz hauentzako sendabiderik ez dago, aurrea hartzea da garrantzitsuena. Egiten duzun tratamendua egiten duzula, beti esnekiren bat eta azeribuztanaren ura erantsi. Biekin soilik egindakoa ere ez da tratamendu makala. Sagarrondoaren harjoa ere zaindu beharko da.
Udako berdetako inausketa garaia da. Fruitu arbolean zer indartu nahi duzu? Landare gazteak eta berdea (hostajea, adarrak...) indartu nahi diegunak ilgoran inausi. Fruitua sustatu nahi dugun arboletan, ordea, ilbeheran egin berdetako inausketa hau.
Enborrean agertzen diren altsumak kendu, batez ere txertoaren azpiko aldekoak. Baita sustraietan sortzen diren aldakaitzak ere.
Ongarriketa osatzeko azken aukera. Hemendik atzera ez eman ongarri organikorik.
Urte sasoi hau kalte egin nahi diegun landareak mozteko aproposa da: garoa, uztaoa edo mingarratza, asuna, menda, laharra, otea... Indarraldi handienean daude eta moztean, lan berarekin kalte handiena orain egingo diegu.
Udaberriarekin loratu direnak, ondoren inausi. Moztutako adarrak aldaxka gisa aldatu.
Udan loratzeko erraboilak landatu: dalia, gladiolo, lilium, kana, begonia... Udako sasoiko loreak emango dituztenak landatu.
Belardia eta soropila moztu eta ongarritu. Berria sortzeko, edo saretutakoa osatzeko hazia ereiteko sasoia. Bero handiak hasiak badira ez egin. Udazkenean egingo dugu. Udaberrian loratu ziren erraboilak (lilipa edo nartzisoa, hiazintoa, idi-bihotza, azpelarra...), hostajea ihartu bazaie, lurretik atera, erraboilatxo berriak sortu badira banatu eta lehortuta jaso edo zuzenean landatu.
Hesiak kimatu, udaberri honetan hazi diren kimu berriak behar den neurrira ebaki.
Loraldi iraunkorra duten arrosa landareetan, petaloak galdu orduko loreak kendu. Bestela fruitu pinporta hazten hasiko dira eta lore gutxiago emango dute.
Luar pila jiratu. Toki bero eta lehorrean badago, tarteka-tarteka busti on bat eman.
Txartzat ditugun landareei aurre egiteko sasoia. Ilgoran onena. Moztu sasi, lahar, garo, menda, asun, mingarratz edo lapaitz... Urtetik urtera ederki ahulduko da.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
