08:20
17:33
10:47
19:07
Ilgora Abe. 2 Abe. 15
Ilberri Abe. 1 Abe. 15
0:00 - 24:00 Fruitua
Negutegian sail libreren bat baduzu patata erein
Abenduaren 2 23:23 arte ILBEHERA, ordutik atzera ILGORA
Aste osoa ILBERRI
Negutegian sail libreren bat baduzu patata erein. Oso goiz da baina negutegian ederki etorriko da eta udaberriko lehen patata berria izango duzu.
Baratzean ereiteko: porrua, tipulina, baratxuri freskoa eta burutarakoa, uraza, kukulua, udaberriko aza, ziazerba, baba beltz txikia, baba handia eta ilarra. Berotegiaren babespean erein: porrua, baratxuri freskoa, tipula gorria, errefautxoa, errukula, uraza, eskarola, kukulua, baba handia, ilarra eta patata.
Baratzean landatzeko: marrubia, zainzuria eta orburua. Berotegian landatzeko: porrua, tipulina, uraza, kukulua, erremolatxa eta ziazerba.
Aste honetan egiteko lan bitxiak: Urteko ongarriketa lan nagusiak egin. Inaurkinak egin. Baba beltx txikia, baba handia eta ilarra erein. Baratxuria freskotarako eta burutarako erein/landatu.
Luar pila zaindu. Berotu eta lehortzen bada ureztatu.
Ongarriketa sasoia da. Luarra edo simaurra eman sail libreetan, belardian, sagastian, mahastian, zainzuridian, marrubidian…
Soro eta sail garbietan ongarri berdea erein.
Laboreak ereiteko garaia da. Baita arbi tartean ere.
Marrubidia landatzeko sasoia da. Lehengoa osatzeko edota hiruzpalau urte baditu berria egiteko.
Udaberrian loratuko diren erraboilak (idi-bihotza edo tulipa, lilipa edo nartzisoa, hiazintoa, azpelarra…) landatu.
Haziak bildu eta jaso. Behar izanez gero geruzatu hondarretan.
Harrak azaltzen badira tratatu: Bacillus thuringiensis, Neem olioa edo aterakina eta xaboi potasikoa nahastuta. Erabili porruan, azatan…
Garrazkiak, ahuakateondoak eta abar 2-3 urte badituzte orain babestu, hotza errazago eraman dezaten. Toki hotzetan, urtero egin. Enborra bildu, estalki-txapela bat jarri eta inguruan simaur berri-berria jarri.
Toki hotzetan, loreontzietako loreak babesera eraman edo bertan babesa antolatu.
Fruituak biltzerakoan usteldutakoa ez utzi arbolan edo bere azpian. Bildu eta ahal bada erre.
Gordetzeko sagar, udare, kiwi eta abar aukeratu eta toki fresko, ilun, lehor eta egurastuan jarri.
Fruitu bilketa amaitutakoan ongarriketa egin, ongarri helduarekin.
Inaurkinak bildu: garo, orbel…
Geroko landaketetarako zuloak prestatzen hasi.
Inguruan zuhaitzik edo zuhaixkarik baduzu udazkenean askatzen dituzten hostoen orbela biltzeko aukera ez alferrik galdu.
Erabilera anitz du baratzean: luarra ontzeko, landareen azpietarako, zuzenean lurrari nahasteko, lurpean jarri taulenak altxatzeko…
Itsas alga mikroskopikoak birrinduta sortzen den hauts zurixka da. Uretan % 5-8an nahasi eta horrekin landarea bustita lehorteari bezala ur gehiegiari aurre egingo dio.
Intsektizida ona da, kristal txikiz osatua baita, eta horiek intsektuak kaltetuko dituzte.
Lurrari ere ematen zaio, 100 gr/m2, intsektuen aurka eta ongarri gisa: kaltzioa, fosforoa, potasioa, magnesioa, manganesoa, zinka, burdina eta abar ditu.
Hesi biziak edo heskaiak esaten zaie bertoko landare desberdinekin osatutako itxiturei. Jakina da hesi biziek bere ingurura dakarten onura mordoa. Batez ere bioaniztasuna aberasten dute. Arrazoi horixe nahikoa litzateke hesi horiek jartzea sustatzeko.
Hesiak zenbat eta trinkoagoak orduan eta babes gehiago txorientzako, intsektuentzako, trikuentzako eta abar.
Hesi horiek trinkotzeko era erraz bat adarrak biratu, okertu eta kiribilduta elkarren artean lotzea da. Lan hori abendua eta urtarrilean egiten da.
Ureztaketa automatiko egiten duen lorontzia da (ikus argazkia). Ontzi hauek ur-erreserba handia dute azpian eta hura kapilaritatez lurra dagoen lekura igotzen da, ureztatze-lana erraztuz.
Lurrean ur gutxi behar duen landarerik (kaktusak, eta abar) sekula ez dugu honelako ontzian landatuko; sistema honek lurra beti heze mantentzen baitu.
Ureztaketan etenaldi edo atsedenaldi bat behar duten landareak hidroloreontzian mantentzea nekosoagoa da.
Aldiz, hostoen edertasunagatik landatzen diren landare gehienak ondo haziko dira eta ongarriketa oso erraza da, urari nahastea gehituz.
Hidroloreontzian, kapilaritatez, ureztaketa behetik gora gauzatzen denez, gatzak lurrazalean azaldu ohi dira, honen itxura asko itsusituz. Horrek konponbide erraza du: noizbehinka lurra jorratu eta ura, hornidura tututik sartu beharrean, zuzenean lur gainera bota.
Fruta arbolen enborra karesnez margotzen da negua bertan igarotzen duten izurriteei aurre egiteko.
Horretarako beste formula bat ere bada: tokian tokiko lurra hartu eta errautsarekin nahasi eta eskuila edo isipu batekin ondo igurtzi; intsektu arerioei ez zaie batere gustatzen.
Azaroan egin ez baduzu, laboreak: olo, gari, zekale, garagar... Baita ere baba handia, baba beltz txikia, ilarra, baratxuria, udaberriko aza, kertxuna edo berroa, getozka, perrexila eta udaberriko porrua.
Babespean: ardi-mihia, azalorea, azenarioa, errefaua, errukula, ziazerba eta neguko uraza eta eskarola.
Etxe barruko landare honek argitasuna behar du, baina eguzkitan ez jarri.
Tenperatura egokiena 15-20 °C bitartekoa da. Hala ere 10 °C-ra egokituko da. Hortik behera ez.
24 °C-tik gora ere zimeldu egingo da.
Lurra beti heze, baina sekula ez ur-asetuta eduki. Negu partean gutxixeago ureztatu. Hostoak egunero edo egunean bitan, tenperaturaren arabera, lainoztatu.
Neguan kontuz bero handiegia egiten duen tokietan, airea lehortu egiten da; ugariago lainoztatu edo toki epelxeagoan jarri.
Ugaltzeko: hostopeko espora helduak bildu eta esterilizatutako loreontzi batean erein, kristal batez estali eta toki ilun batean jarri. Bestela udaberri hasieran landarea ebaki eta zatitu.
Informazio hori eta gehiago: Etxeko landareak liburuan
Argazkia: Dani Blanco.
Azaroan egin ez baduzu, laboreak: olo, gari, zekale, garagar... Baita ere baba handia, baba beltz txikia, ilarra, baratxuria, udaberriko aza, kertxuna edo berroa, getozka, perrexila eta udaberriko porrua.
Babespean ardi-mihia, azalorea, azenarioa, errefaua, errukula, ziazerba eta neguko uraza eta eskarola.
Marrubia, tipulina eta tipulatxa.
Babesean eskarola, ziazerba, udaberriko aza, neguko uraza eta arabarba.
Orburuak eta karduak babestu lurrez, lastoz, belar onduz...
Sail libreetan, berandu baino lehen, ongarri berdea erein, laborea eta lekaduna nahasian onena: pagotxa, zalkea, oloa... Bestela, ongarri ondua eman: simaurra, luarra, zizare-lurra...
Zitrikoen emana: limoiondoa, laranjondoa, mandarinondoa, arabisagar arbola edo pomelondoa... Baita kakiondoarena ere.
Zitriko hauen eta babesa behar duten arbolen babesa zaindu.
Hostaia galtzen duten fruitu arbolak eta zuhaixkak landatu. Kontuz izotzarekin, egun hotzetan ez landatu. Landatutakoan sustraien arteko lurra ondo zanpatu, zirrikiturik utzi gabe, hotza sustraietara iritsi ez dadin.
Fruitu arboladiak ongarritu. Iaz gaitzen erasoa izan bada, neguko olio tratamendua egin. Baita enbor eta adar nagusiak karesnez edo kisu-gesalaz zuritu ere.
lgoran, makiletarako hurritza moztu. Batzuek abenduan mozten dute, zenbaitek urte amaierako egun jakinetan.
Ilbeheran materialetarako zuhaitzak eta su-egurretarako egur gogorrak bota.
Zuhaitzak landatzeko garaia. Kontuz izotzarekin, egun hotzetan ez landatu. Landatutakoan sustraien arteko lurra ondo zanpatu, zirrikiturik utzi gabe, hotza sustraietara iritsi ez dadin.
Orbeletarako sasoia.
Ontzietako landare ahulak babestu. Baita hotzaren beldur bizi diren zuhaitzak eta zuhaixkak ere.
Negu-udaberrian loratuko diren erraboilak landatu: idi-bihotza, hiazintoa, lilipa, irisa, fresia, azpelarra, izarbelar hezea...
Zuhaitz, zuhaixka, igokari eta hesien landaketa. Hostaiari eusten diotenak ezik, hauek udaberrian landatuko dira.
Soropilaren ongarritze nagusia egin. Baita orokorrean lore baratze guztiarena ere: lore multzoak, zuhaizpeak eta zuhaixkapeak eta abar.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
