07:40
20:27
21:12
09:35
Ilgora Ira. 1 Ira. 14
Ilzahar Ira. 7 Ira. 21
0:00 - 24:00 Hostoa
Neguaren amaiera pozteko loreen erraboilak erein edo landatu
Aste osoa ILGORA
Aste osoa ILZAHAR
Neguaren amaiera pozteko loreen erraboilak erein edo landatu. Idi bihotzak edo tulipak, hiazintoak edo moredinak, lilipa edo nartzisoak eta abar landatzen hasteko sasoia etorri da.
Baratzerako ereintza: tipulina, tipula txuria eta gorria, Daikon arbi zuria, errefautxoa, errukula, eskarola, txikoria, kukulua, ziazerba, babarrun motza eta leka luzea. Berotegirako ereintza: tipulina, Daikon arbi zuria, errefautxoa, errukula, uraza, eskarola, txikoria, kukulua, ziazerba, borraja, azenarioa, arbi-apioa eta leka luzea.
Baratzean landatzea: porrua, aza, aza gorria, Brusela aza, erromaneskua, azalorea, brokolia, uraza, eskarola, txikoria, kukulua, erremolatxa, ziazerba eta borraja. Berotegian landatzea: brokulia, uraza, eskarola, txikoria, kukulua, ziazerba, borraja, mihilua, apioa eta arbi-apioa.
Aste honetan egiteko lan aproposak: Negu amaieran loratzeko lore erraboilak landatu. Ongarri berdea ereiten hasi. Belardi berriak erein edo lehengoak tapitzeko gainean erein.
Kuiak handitu ahala altxa, lurra kendu eta zerbaiten gainean jarri.
Fruituetan beldarrak agertu daitezke (tomatea, porrua, aza…) Neemekin edo Bacillusarekin tratatu, beti xaboi potasikaorekin lagunduta.
Haziak biltzeko sasoia da.
Luar pila zaindu. Lehortzen bada ureztatu.
Landare usaindunak banatu eta landatu: menda, ezkaia, izpilikua
Begiko edo udako txertaketa egiteko garaia da.
Txertatutako landareetan txertoaren azpitik hazitako altsumak kendu.
Sustrai lodiak edo errizomak dituzten lore landareak atera, banatu eta landatzeko sasoia da. Horrela ugaltzen dira kala, doronicuma, lirioa, zitoria eta abar
Lehortuta jaso nahi diren hortentsiak eta bestelako loreak orain moztu, buruz behera eta ilunpetan lehortu.
Sagarrondoetan eta udareondoetan arjoa azaltzeko arriskua. Behar bada tratatu.
Belarrak ondu eta jaso.
Hesien hazkundea apaltzen denean kimatu.
Udaberriaren hasieran loratu diren zuhaixkak loraldia amaitu ahala inausi.
Soropila osatu, berritu edo erein nahi bada prestatu lurra eta hazia erein.
Soropila mozteko garaia etorri da. Behar badu ongarritu.
Pagoa sutarako mozteko ilgora ona da.
Mota-belarrak usain berezia du eta intsektu askok ezin eraman dute, eta ingurutik uxatzen ditu. Irailean da bere onenean. Bildu eta lehortu.
Loreen ura erabiltzen da.
Freskotan 300 gr. eta lehorrak 30 gr. litro betean beratzen utzi 24 orduz, eta 30 minutuz egosi eta hozten utzi.
Bere horretan erabili intsektuak dituen landarea ihinztatuta.
Bareak ere uxa daitezke horrela.
Soropila edo belardia baduzu, iraila sasoi berezia da bere zaintzan.
Belarra saretuta badago hazia erein.
Sakonunerik badago erein aurretik bete.
Areatzeko garaia ere bada, azaleko sustraiak moztu eta lurrazala harrotu egingo da.
Behar bada ertzak moztu.
Aza jendea erasotzen duen harra izurrite ezaguna da. Tximeleta zuri-larua da hostopean arrautza horiak multzoka jartzen dituena. Horietatik har saldoak sortzen dira ikaragarrizko triskantzak eraginez.
Borrokatzeko txoriak erakarri, aza txikien gainean intsektuen aurkako sarea zabaldu, tximeleta sumatu orduko uxatzeko ipuru esentziaz zipriztindu, harra bertan badago kriptomeria esentzia erabili eta eskuz akabatu.
Erlazionatutako landarea: Aza jendea
Neguan gustura hartzen dira errefau handiak. Txikiek 4-5 aste nahikoa dute erein eta jateko pronto egoteko, baina errefau handiek 3-4 hilabete behar dute.
Orain erein. Lurrazala arin arin harrotu eta barietate borobila bada zentimetro bat baino gutxiago estali. Barietate luze eta sakonak badira 2-3 cm estali.
Nahi izatera errenkadetan edo azalera osoan banatuta egin, baita beste barazki batzuen tartean ere.
Hazi ahala bakantzea komeni da, 10-15 cm-ko tartea utzi, hotz handiak etortzerako tamaina egokia izan dezaten.
Erlazionatutako landarea: Errefaua
[Argazkia: Dani Blanco]
Iraila eta urria dira porruarentzako hilabete zailak. Harrak erasotzen ditu. Harra tximeletarena edo euliarena izan daiteke. Orain ibiliko dira hostoetan arrautzak jartzen. Ondoren arrautza horietatik harrak jaioko dira eta porrua barrutik jango dute, euliaren kasuan udaberrian lehertzeraino.
Izurrite horiek eragozteko gakoa arrautzak jartzea galeraztea da. Sare sarri samar batekin porru saila estaltzen da. Porruaren aldamenean azenarioak ere ereiten dira, usainarekin tximeletak uxatzeko.
Hona beste trikimailu bat saioa egin nahi duenarentzat: izpilikua inausi eta bere zarbak porru tartean jarri. Emaitzaren berri gustura hartuko genuke.
Erlazionatutako landarea: Izpilikua
Etxe kanpoko zein barruko landare hau Hegoafrikatik dator.
Argitasuna maite du. Kanpoan beti itzaletan eduki, bestela hostoak erre egingo zaizkio. Barruan leihoaren ondoan jarri, baina sekula ez eguzkitan.
Ondo loratzeko negu partean hotza sentitu behar du (7-10 °C), eta udan etxe barruko ohiko tenperatura. Kanpoan izotzetatik babestuta egon behar du.
Hazkunde sasoian hilean bitan ongarritu, ureztaketa urari ongarri likidoa gehituta.
Ureztatzeko: udaberritik udazkenera bitartean astean behin ondo busti, hostajea eta lurra. Neguan urriago, hamabost egunean behin.
Ugaltzeko: lepo inguruan sortzen diren altsumak kraskatuz bereizi eta landatu. Landare handiak zatitu. Hazia heldu bezain pronto erein, erraz ernatzen da.
Azalpen guztiak: Etxeko landareak liburuan
Begonia espezie eta barietate ugari dago, denak Australasia aldetik datoz. Etxe barruko landare honek sona handia du lorezaleen artean, izan ere bere hosto handiko multzoa nabarmena da eta kolore nahasketa desberdin askotakoak topa daitezke. Loratzen da, baina lorea ttikia da eta ez du, ezta gutxiagorik ere, hostajeak duen garrantzirik.
Argitasun handia atsegin du. Beraz, etxeko toki argitsuenean jarri, baina inolaz ere ez eguzkiak joko duen tokian, erre egingo litzateke-eta. Pixkanaka toki ilunxeagoetara ere ohitzen da. Hostoen kokapena orekatzeko, noizbehinka loreontzia biratu.
Toki bero eta lehorrak ez ditu atsegin. Lurra heze mantentzea garrantzitsua da. Udan lurrazala lehortu ahala ureztatu. Neguan ur gutxi behar du, baldin eta toki bero-beroan ez badago. Inguruko airea ihinztatu, baina hostoak zuzenean sekula ez, gaitzak segituan erasoko lioke-eta.
Udaberriro lurra berritu, bestela zeharo zarpaildu eta desitxuratzen da-eta.
Ingurua heze mantentzeko, lurrazalean goroldioa jarri ohi da. Hau ere urtero berritu.
Ugalketa: Hosto zatiekin aldaxka edo eskejeak egin, maiatzean edo ekainean. Uretan edo lurrean jarri, erraz itsasten da.
Baba, ilarra, errefaua, errukula, eskarola, ziazerba, erremolatxa, perrexila, perraitza edo apoperrexila, ardi-mihia, kertxuna edo berroa, martorria, mendaroa, azenarioa, tipulina eta tipula zuria eta gorria.
Berotegirako: tipulina, arbi zuria, errefaua, uraza, eskarola, txikoria, kukulua, ziazerba, borraja, azenarioa eta apio-arbia
Porrua, aza, azalorea, erromaneskua, brokolia, uraza, kukulua, eskarola, txikoria, orburua, kardua, erremolatxa, mihilua, apioa, apio-arbia, zerba, ziazerba, borraja eta toki hotzetan marrubia.
Berotegian: uraza, eskarola, txikoria, kukulua, ziazerba, borraja, mihilua, apioa eta apio-arbia.
Ongarri berdea erein: oloa, zekalea, zalkea edo txilarra edo txirta...
Belar finak eta usaindunak ugaltzeko zatitu edo aldaxkak egin: porru-tipula, arraixka, oreganoa, erromeroa, salbia, ezkaia, azitraia, izpilikua...
Beharrezkoa bada, tratamenduak egin: mahatsondoaren gorrina...
Udako edo begiko txertoak egin, bereziki gereziondoarentzako sasoi egokia da.
Usteldu diren fruituak arbolpetik bildu eta, batez ere, gaitzak jotakoak badira, luarraren edo simaurraren pilara ez bota. Onena erretzea.
Haziak jaso eta hondarretan geruzatu edo estratifikatu.
Iraila edo garoila, izenak dio sasoiaren berri, azpitarako inaurkinarena: garoa, ira, iratzea, iriztorra, inistorra...
Udazkenean landatuko ditugun zuhaitzentzako zuloak egin.
Su-egurretarako pagoa bota.
Hilaren hasieran lizar adarrak moztu eta zatukak deitzen diren sortatan jaso, hosto iharra neguan aziendari emateko.
Belardia sortzeko, edo saretutakoa osatzeko hazia ereiteko sasoia.
Sustraiak lodiak edo errizomak dituzten landareak (kala, iris, nartziso, aster, doronicum, zitori arrunta...) atera, banatu eta landatu.
Neguko loreen erraboilak landatu: idi-bihotza, mugeta, hiazintoa, nartzisoa, irisa, fresia...
Aldaxkak egin eta landareak ugaritu: arrosa, hortentsia, geranioa, fuksia...
Hostaia ihartutakoan peoniak ipurditik atera, banatu eta landatu. Hotz handia izango bada lurreztatu, eta udaberrian lur hori kendu.
Txertu sasoia da: arrosondoak eta abar.
Hostoa galtzen duten hesiak kimatu.
Haziak bildu eta lehortu ondoren argirik sartzen ez den ontzi batean jaso.
Hostaiari eusten dioten landareak landatzeko sasoia hasiko da hilaren bukaera aldera: koniferoak, ezpela, gorostia... Baita igokari guztiak ere.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
