06:29
21:40
23:48
07:10
Ilgora Eka. 5 Eka. 19
Ilzahar Eka. 4 Eka. 18
0:00 - 8:00 Hostoa
8:00 - 24:00 Fruitua
Ekainaren 5 23:00 arte ILBEHERA, ordutik atzera ILGORA.
Aste osoa ILZAHAR.
Aza jendea erein eta landatu. Azken haziak erein eta lehen landareak landatzeko sasoia da. Gogoan izan Brusela azak gainontzekoek baino ilargi bat gehiago behar duela negurako burutzeko.
Baratzean ereiteko: tipulina, aza, aza gorria, Brusela aza, azalorea, erromaneskua, brokolia, errefautxoa, uraza, eskarola, kukulua, zerba, erremolatxa, borraja, azenarioa, mihilua, apio, arbi-apio, babarrun luzea, babarrun zuri berria, leka motza, leka luzea eta tomatea. Berotegiaren babespean erein: kukulua, zerba, erremolatxa, ziazerba, borraja, azenarioa, mihilua, apioa, arbi-apioa, babarrun zuri berria, leka luzea, kuiatxoa eta luzokerra.
Baratzean landatzeko: aza gorria, Brusela aza, azalorea, erromaneskua, brokolia, uraza, kukulua, zerba, borraja, apioa, luzokerra, kuia, kuiatxoa, tomatea, alberjinia eta piperrak. Berotegian landatzeko: tipula gorria, kukulua, ziazerba, borraja, apioa, luzokerra, tomatea, alberjinia eta piper berdea eta gorria.
Aste honetan egiteko lan bitxiak: hostoa galtzen ez duten landare berozaleak, palmondoak adibidez, landatu.
Artoa, babarruna eta kuia hirukote paregabearekin soroak ereiteko sasoia da.
Udaran loratuko diren erraboilak landatu: dalia, gladiolo, lilium, kana, begonia... Udan loratuko diren denboraldiko landareak landatzeko azken aukera.
Udaberrian loratutako zuhaixkak loraldiaren amaieran inausi eta nahi izanez gero moztutako adarrak aldaxka gisa landatu.
Frutarbolen enborrean agertzen diren altsumak kendu.
Sagarrondoetan eta udareondoetan harjoaren erasoa zaindu. Maiatzaren amaiera aldera agertzen da. Bactur edo Madex bezalako produktu naturalekin hiru tratamendu egin astebeteko tartearekin.
Frutarboletan, sagarrondo eta udareondoetan batik bat, enborra zulatzen duten har-daratuluak zaindu. Enborraren ondoan lurrean zerrauts edo txirbil tankerakoa ikusiz gero zuloa topatu eta alanbre bat sartu eta eraginez harra hil.
Simaur edo luar pilari buelta eman eta jiratu, hartzidurari laguntzeko.
Ilbeheran hostoa galtzen ez duten fruitu arbola eta fruitu zuhaixka, zuhaitz, zuhaixka eta hesien landaketa egiteko azken aukera.
Aldaxkak egin eta landareak ugaltzeko sasoia da.
Kiwia sasi bat da. Bere kaxa utziz gero, etxearen teilatura igoko litzateke. Motzean heldu behar zaio eta fruituaren tamainari eusteko inausketa nahitaezkoa da.
Kiwi arrak eta emeak daude. Arra loratu ondoren inausi. Emea bitan: neguan egiturazko inausketa eta udan fruitua indartzekoa.
Aleen gainetik bosgarren hostoa utzi eta moztu. Barruko altsumak adarrak berritzeko 3-4 utzi, gainontzekoak kendu.
Erlazionatutako landarea: Kiwiondoa
Hortentsiak erraz ugaritzen dira aldaxkak erabiliz. Hostoak dituenean, baina lorerik ez duen adar muturretatik sortuko ditugu aldaxkak. 15 cm luze inguru moztu, azpiko aldeko hosto handienak kendu, muturreko lau hosto utzi, handiak badira ebaki eta erdia soilik utzi, dilistekin egindako itsaste uretan busti, zotz batekin zuloa egin lurrean, bertan sartu eta lurra bere kontra estutu.
Dilisten urarekin ureztatu, lurrari lehortzen ez utzi, behar bada plastiko batekin estali. Itsatsi denean loreontzi handiago batean landatu eta ureztaketa zaindu. Ekainetik irailera artean egin daiteke.
Erlazionatutako landarea: Hortensia arrunta
Lilipak neguaren amaieran eta udaberriaren hasieran loratzen dira. Ondoren hostoak geratzen dira lurpeko erraboila jakiz osatzen. Hostoak zimeltzean sasoia amaitu du; atera lurretik eta erraboilak banatu eta landatu. Jasoz gero, urria aldera landatu.
Kuien familiakoek bi lore dituzte: arra eta emea. Emea nabarmena da, sortu orduko oinean kuiaren formako fruitutxoa duelako. Arrak txorten mehe soila du.
Hasieran lore arra gehiago izatea ohikoa da; landarea indartzean emea ematen hasiko da. Lore gutxi ematen badu, zaindu hiru gauza hauek:
- Ureztaketa, sasoi bero eta lehorra bada
- Ongarriketa: ongarri asko eskatzen du
- Tenperatura: hotzak eta freskurak lorea atzeratzen du.
Erlazionatutako landarea: Kuia
Udaberrian loraldi bakarra ematen duten arrosondoak badira. Beste batzuek loraldi luzea dute, eta uda amaitu arte loretan egon daitezke. Horretarako, udaberriko lehen loraldi nagusiaren ondoren inausi eta garbitzea komeni da.
Loratu eta zimeldutako arrosak kendu, lorea fruitua bihurtzen ari bada ere bai: lore bakoitza edo multzoa izan denaren azpitik, hosto indartsuak dituen tokian moztu, horiek utziaz eta adar ihartuak ere kendu. Barietate oso indartsua bada, adar handiren bat ere ken dakioke.
Udaren sarrera egin eta uda amaiera arte arrosak izango dituzu.
Luzokerra, kuia-luzea edo pepinoa apirilean eta maiatzean ereiten da. Luzokerzalea baldin bazara eta bigarren uzta bat jaso nahi baduzu, ekainean ere erein dezakezu. Horrela, udazkenean ondo sartuta ere luzokerra izango duzu.
Ez ahaztu, uzta oparoa izan nahi baduzu ongarri asko eman; asko baina ondua, heldua izan dadila: simaurra, luarra, zizare-lurra...
Landareak jaio direnean, edo landatutakoan tartean letxuak edo eskarolak landatu: luzoker landarea hazi artean ederki etorriko dira. Albahaka aldamenean jartzea ere ez ahaztu, polinizatzaileak erakarri eta luzokerrak fruitu gehiago eman dezan.
Erlazionatutako landarea: Luzokerra
Aza klase ugari dago, eta gero eta gehiago ezagutuko ditugu. Izan ere, agidanean, landare familia hori da osasuntsuenetakoa, guretzako. Horrek sona besterik ez die ekartzen eta nabaria da azoketan eta landare berrien eskaintzetan.
Azatarren artean berezia da bruselaza: muturrean ez du bururik egiten. Baina inork baino buru gehiago du, zurtoinaren luzera osoan buru mordoxka bat sortzeko gaitasuna du. Honek berezi egiten du.
Aza jendea –buru azak, aza kizkurra, azaloreak, brokolia, romaneskua...– uztaila-abuztuan jartzen da, gero negu guztian eskuratzeko. Bruselaza, aldiz, lehenago jarri behar da, orain, ekainean. Denbora gehixeago behar du landarea asentatu, finkatu eta hazi dadin.
Lur gogorrean, harrotu gabean landatzea gustatzen zaio. Landagailuarekin zuloa egin eta bertan sartu. Ordurako sustraiak busti buztina, simaurra eta urarekin egindako lokatzetan. Gogotik zanpatu azkar itsasteko.
Erlazionatutako landarea: Brusela aza
Aza, aza gorria, bruselaza, azalorea, erromaneskua, brokolia, arbi zuria, artoa, babarruna, errefaua, errukula, uraza, kukulua, eskarola, txikoria, zerba, erremolatxa, azenarioa, ilarra, borraja, mihilua, endibia, apioa, apio-arbia, ardi-mihia, leka motza eta altua, martorria, kertxuna edo berroa, sabia, perraitza edo apoperrexila, perrexila, getozka, terebuza, sendapokia eta pastinaka.
Berotegirako: zerba, erremolatxa, mihilua, apioa, apio-arbia, leka altua, luzokerra.
Aza, aza gorria, bruselaza, azalorea, erromaneskua, brokolia, uraza, kukulua, zerba, erremolatxa, borraja, apioa, apio-arbia, kuia, kuiatxoa, luzokerra, tipulatxa, tomatea, alberjinia, piperrak, porrua eta albahaka.
Berotegian: zerba, erremolatxa, apioa, luzokerra, tomatea, alberjinia eta piperrak.
Gaztainondoaren loraldi ikusgarria eta usaingarria.
Beharrezkoa bada, tratamenduak egin. Mahastietan bereziki zurina eta gorrina zaindu beharko dira. Bi gaitz hauentzako sendabiderik ez dago, aurrea hartzea da garrantzitsuena. Egiten duzun tratamendua egiten duzula, beti esnekiren bat eta azeribuztanaren ura erantsi. Biekin soilik egindakoa ere ez da tratamendu makala. Sagarrondoaren harjoa ere zaindu beharko da.
Udako berdetako inausketa garaia da. Fruitu arbolean zer indartu nahi duzu? Landare gazteak eta berdea (hostajea, adarrak...) indartu nahi diegunak ilgoran inausi. Fruitua sustatu nahi dugun arboletan, ordea, ilbeheran egin berdetako inausketa hau.
Enborrean agertzen diren altsumak kendu, batez ere txertoaren azpiko aldekoak. Baita sustraietan sortzen diren aldakaitzak ere.
Ongarriketa osatzeko azken aukera. Hemendik atzera ez eman ongarri organikorik.
Urte sasoi hau kalte egin nahi diegun landareak mozteko aproposa da: garoa, uztaoa edo mingarratza, asuna, menda, laharra, otea... Indarraldi handienean daude eta moztean, lan berarekin kalte handiena orain egingo diegu.
Udaberriarekin loratu direnak, ondoren inausi. Moztutako adarrak aldaxka gisa aldatu.
Udan loratzeko erraboilak landatu: dalia, gladiolo, lilium, kana, begonia... Udako sasoiko loreak emango dituztenak landatu.
Belardia eta soropila moztu eta ongarritu. Berria sortzeko, edo saretutakoa osatzeko hazia ereiteko sasoia. Bero handiak hasiak badira ez egin. Udazkenean egingo dugu. Udaberrian loratu ziren erraboilak (lilipa edo nartzisoa, hiazintoa, idi-bihotza, azpelarra...), hostajea ihartu bazaie, lurretik atera, erraboilatxo berriak sortu badira banatu eta lehortuta jaso edo zuzenean landatu.
Hesiak kimatu, udaberri honetan hazi diren kimu berriak behar den neurrira ebaki.
Loraldi iraunkorra duten arrosa landareetan, petaloak galdu orduko loreak kendu. Bestela fruitu pinporta hazten hasiko dira eta lore gutxiago emango dute.
Luar pila jiratu. Toki bero eta lehorrean badago, tarteka-tarteka busti on bat eman.
Txartzat ditugun landareei aurre egiteko sasoia. Ilgoran onena. Moztu sasi, lahar, garo, menda, asun, mingarratz edo lapaitz... Urtetik urtera ederki ahulduko da.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Ekonomia sozial eraldatzailearen sareko kide da ARGIA (Bizi Baratzea). Informazio burujabetza helburu, egunerokoan gauzak egiteko beste modu batean sinesten dugu.
BIZI BARATZEAko edukiak kopiatu, moldatu, zabaldu eta argitaratzeko libre zara, beti ere, gure egiletza direla aitortzen baduzu eta baldintza beretan egiten baduzu.
