Egun on! Haizeak bota doskun limoiondoa dekogu, barriro sartu dogu baina errama batzuk kendu guretzeguz. Ilargia kontutan hartu behar da horretarako? Milesker aldez aurretik.

Sustraia batzuk galdu baditu proportzio berean hostajea murriztea komeni da, erraz itsatsi dadin. Inausketa egiteko sasoi onena izerdi berriarekin batera da, baina kasu horretan landatutakoan bertan egin. Ez itxaron ilargiari.

Kaixo Jagoba Azken hilabeteotan, duela bi urte aldatu nuen intxaur baten ingurua erreta edo igartua ageri da. Ematen du norbaitek herbizida bota duela, baina guk dakigula ez da holakorik gertatu. Susmorik hartzen al diozu? Mila esker

Herbizidaren itxura osoa du. Edo antzeko lana egiten duen zerbaitena. Adibidez aziendaren bat landareren batekin tematzen denean eta bere ipurdian pixa egiten badu, gainontzekoek ere arrasto hura berearekin estali nahi izaten dute eta horrelako guneak sortzen dira eta maiz landarea hil. Larreetan ere horrelako gunean maiz ikusten dira. Horrelako zerbait dela esango nuke. Zein animalia den jakin behar…

Arratsaldeon Jakoba Aiatik idazten dizut, guk etxevondoan sagasti bat dugu eta azken urteetan asuna asko ugaritu zaigu, ardiak ibiltzen dira zelaian tarteka baina urtean 2/3 aldiz desbrozatzen ditugu asunak. Entzuna dugu udaran ilberri garaian sasoi ona dela asuna eliminatzeko eta saiatzen gara horrela egiten. Orain udazken negu partean zer egin genezake? Ea laguntza txiki bat eman diezaiguzun, Eskerrikasko, Edurne

Asuna nitrogeno asko dagoen lurretan ugaltzen da. Simaurketagatik edo larretzen den aziendarengatik goititzen da nitrogenoa. Desbrozaketak laguntzen du atzeratzen; beti ilgoran egiten saiatu eta ahal izanez gero hosto egunetan. Udakoak oso eraginkorrak dira, baina onena urte guztian moztea da, azpiko sustraietako erreserbak ahultzeko. Era berean neguan egin dezakezuna da karea zabaldu. Sagastiarentzako bereiziki ona da eta asunari kalte egiten dio. Aspaldi karerik ikusi ez duen lurra bada 200 gr /m² erabili. Eta urtetik urtera 50 gr gutxiago eman dosi arruntera iritsi arte: 75 gr/m². Simaurrik ez eman urte pare batez behintzat…

Kaixo jakoba, jakin nahi nuke mendiko nisperoa hezurretik errez gehitu daiteken t nola. Mila esker. Paki

Nik ez dut ezagutu hezurretik sortutako mizpirondorik. Badira mendian, baina baratzean egindakorik ez dut ezagutzen. Mizpira ugaltzeko era ohikoena txertatzea da, elorri zuriaren gainean txertatzen da, neguan zotzetik eta udan begitik.

Noiz izango dira egunik onenak biltzeko? Eskerrik asko

Dagoenerako iritsi da bai kiwiak biltzeko sasoia, izotzak ez harrapatzea baita garrantzitsuena. Ilbeheran biltzea komeni da eta ahal izanez gero eta sustrai egunean. Ilbehera 18 tik abenduaren 2ra izango da, eta sustrai egunak 25, 27 arratsaldea eta 28.

Noiz txertatu egin behar da aguakatea eta zein dan txertaketaren era egokiena?

Bi txerto mota erabiltzen dira, batez ere, ahuakatea txertatzeko: zotzekoa eta begikoa. Zotzekoa ekaina aldera egiten da, sasoi berriko hazkunde nagusia apaldu denean. Hemen erabiltzen den zotzeko txerto arruntaren aldean errazagoa da: ez da mentu-oina zartatu behar, azalaren alderago irekitzen da goitik behera mentuaren zabalera duen ebakia eta hor sartzen da mentua behean txistuan egindako ebaki bakarra enborraren aldera jarriz. Begiko txertoa uztaila eta iraila artean egiten da. Txerto hu hemen egiten den ohikoa da: mentu-oinari gurutze formako bi ebaki eginda azala altxa eta azpian begi bat sartzen da; gero bil-bil egin eta ondo ixten da. Emaitza onenak ematen dituen txertoa zotzekoa da.

Mizpirak noiz jaso ber dizkiu? Ilgoran jaso behar dizkiagu, ezta? Noiz dituk egunik onenak? Eskerrik asko

Mizpira aleak ahalik eta denbora gehien arbolean egotea komeni dek; horrela gehiago gozatuko dituk, eta gero heuk ere. Jaso eta ahalik eta ondoen purikatzea edo “usteltzea” badek helburua ilgoran bildu eta ahal izanez gero fruitu egunean. Aurten urrian ilgora 21 arte izango dek eta fruitu egunak 18 egun osoa eta 19 13:00 arte. Azaroan ilgora 5eko 18:00etatik 18ko 11:19 arte izango dek eta fruitu egunak 5, 6, 7 eta 15. Abenduan ilgora 3tik 15era izango dek eta fruitu egunak 3, 4 11 17:00etatik atzera eta 13 09:00 arte. Hilabete horretan, baita, 30 eta 31 ilgora eta fruitu egunak izango dituk.

Kaixo Jakoba, jakin nahi nuke zergatik hurritz makil batzuen azala txuria izaten den, bestetan gorrixka,... Hurritza klase bakarra da ez? Izan leike altsumak urte ezberdinetakoak izatean kolorea ere ezberdina izatea? Eskerrik asko, Xalba

Hurritza klase bakarra dela diozunean, espezie bat dela esaten duzu. Espezie horren izen zientifikoa Corylus avellana da. Espezie baten barruan, ordea, azpiespezie, barietate edo aldaera, kultibare eta abr asko izan daitezke. Begira adibidez sagarrondoari, zenbat sagarrondo desberdin ezagutzen dituzu? Eta aldatzen dena ez da soilik sagar alea, baizik eta arbolaren forma, azala, adarjearen egitura, eitea, eta abar. Hurritzetan ere berdin gertatzen da. Adibidez basoko arbolari, hur ale ttikiak ematen dituenari hurritza esaten zaio eta landutakoari, ale handiak ematen dituenari uzta-hurrondoa edo uzta-hurtzea. Guk denak hurritz bezala ikusten ditugu, noski, baina haien artean ezaugarri desberdinak garatu dituzten kastak daude. Beste adibide bat: begira geuri, Homo sapiens espezieari. Ikusi azalak, garaierak, soinen formak eta abar zenbaoterainoko aldeak dauden, espezie berean! Ez da ez altsumaren urtea, berezko ezaugarria da. Hala ere altsumak, urtekoak, bi urtekoak edota zaharragoak izan azala aldatzen da: leuntasuna, kolorea, loditasuna eta abar.

Pikondoa izorratu du gaurko haizea. Adar handi bat enborratik eroria. Zer egin zaurian ? Mila mila ezker !!!

Komeni da zauria garbitzea; zartadurak eta zauriaren alde zakarrenak labana zorrotz batekin garbitu eta ahalik eta zauri garbiena uztea komeni da. Ondoren salda bordelesarekin eta ur pittin batekin ore edo pasta lodi bat egin eta hura eman isipu edo brotxa batekin; ura beharrean azeribuztan ura bada hobe. Ez erabili merkatuan dauden orbaintzeko pastak, mesede baino kalte gehiago egiten dute.

Agendan eta egutegian irakurri dut, neguan zuhaitzak landatzeko oraindik zuloak egiten hasi ahal dela. Zer dela eta komeni da dagoeneko zuloak egitea? daukadan lursaila buztintsua eta ura metatzen da, leku batzutan bestetan baino gehiago. asmoa belardian fruta-arbolak eta sasiak kendutako lekuan basoko arbolak ipintzea da.

Batetik lana errazten hastea da: landaketa egin behar denerako lan handiena aurreratua izatea. Bestetik ongarriketa ere erazten du: zuloa orain egin eta ateratako lurra ongarriarekin nahasi eta zuloa bete. Gero bertan landatzea errazagoa izango da. Lur buztintsua edo tupa denean zuloa bai urez bete daiteke, baita zuloa gero eginda ere. Toki horietan komeni da lur azaletik letorkiokeen ura zulora ez sartzeko nola desbideratu prestatzea. Eta landatzerakoan gogoan izan landarea sustrai bistan baldin badator sustraiak lokatzetan ondo busti; ura eta lurra nahasiz lokatz arina prestatu. Honek hobeto itsasten laguntzen du.

Egunon Urdazubi tik !! Sagar basak noiz eta nola erein... Milesker. Segi bixkor.

Sagar basa edo sagar makatzak bildutakoan jarri zabal-zabal eginda lehirtzen eta usteltzen, kanpoan. Gero haziak zailduta egongo dira eta orduan haziak atera eta hondarretan geruzatuta jarri: ontzi batean hondar geruza bat eta gainean haziak zabalduta eta gainean hondarra. Ontzia kanpoan eduki, haziek negua sentitu dezaten eta euriak bustitzen duela. Euri gutxi bada ureztatu. Otsaileko ilgoran haziak atera eta mintegian erein lur harroan ez da sakon sartu behar, zentimetro erdi bat nahikoa da. Gainean lur arinarekin estali, zanpatu, lurrak hazia ondo ukitu dezan eta ureztatu. Lehen udaberri-udan ureztaketa zaindu.

Kaixo, noiz jaso behar dira kiwiak Hauek Irañetan bizi dira Mila esker

Kiwia gure lurretan ez da arbolean bertan heltzen edo umatzen. Arbolean utziz gero hotz handiak hastean biguintzen hasiko litzateke, baina denak batera, eta konturatzerako usteltzen ere bai. Kiwia jasotzeko edo gordetzeko nahi baduzu ahal den helduena baina izotzak harrapatu gabe batu behar da. Jeneralean urriaren amaieran edo azaroaren erdia aldera. Eta iraupen luzeagoa izan dezaten ilbeheran. Izotzik ez bada geroago ere jaso ditzakezu.

Batutakoan toki ilun, fresko-hotz eta egurastu batean zabal-zabal eginda jarri. Garrantzitsuena hori da: argirik ez hartzea, tenperatura ahal den eta baxuena eta airea berritzea. Gero heldu arazi nahi dituzunean, helduta dagoen beste frutaren batekin (sagar, banana...) ontzi edo poltsa hermetiko batean itxita jarri.

Egun on. Erantzunetako baten hau irakurrita: "Hurrengo urteetarako, eta sagardotegi industrialetako ontzi erraldoirik ez baduzu edota hotzetan eduki ez baduzu eguberrietako ilbeheran botilaratu; alde ederreko sagardoa edango duzu urte guztian…" Galdera: Noiz egin dugun aintzat izan gabe botilaratu dezakegu eguberrietako ilbeheran? Ez al da azkar xamar Urrin eginda? Eskerrik asko aldez aurretik.

Zein sagardo mota duzu gustuko? Hori da galdera gakoa. Nire iritziz, sagardo industrialak alde batera utzita, botilan egiten bukatu eta osatzen den sagardoa da onena. Horregatik hartzidurak erebat amaitu gabe daudenean botilaratzea da egokiena. Sagardotegi handietan dentsitatea 1000 gr/l baino beherago dagooenean botilaratzen dute. Ni 1001-1002 tartean sartzekoaren aldekoa naiz, pittin hori botilan egin dadin. Gero, botila etzanda eta geldirik, toki ilun eta fresko batean edukita sagardoa egingo da. Horrek bere txinparta eta gustu guztiak ekarriko ditu. Ontziak egurrezkoak baldin badira zer esanik ez! Askoz ere garrantzitsuagoa da hori. Gure etxean, adibidez, muztioa 40-50 egun egoten da ontzian eta gero botilara. Zein tenperaturatan dagoen ere garrantzitsua da; kontuz giro beroekin. Aurten azaro beroa datorrela dirudi eta adi!

Kaixo Jakoba. Errautsa fruta arbolei nola bota azaldu zenidanean, zalantza bat suertatu zitzaidan. Errautsak lurra lehorrzen duela irakurri dut zure azalpenean. Gure sagarrondoak udan oso lehorra den eremu batean bizi dira, neguan ur nahikoa, asko, baina uda guztian ez du euririk egiten, eta bero handia. Komeni da errautsa botatzea? Ez dugu gehiegi lehortuko? Esjerrik asko zure lan txukunagatik

Errautsa neguan zabaldu behar da. Orduan komeni da bere lana egitea, baita udaberrian ere. Bestetik fruitu arbolak sustraiak oso sakonak dituzte eta asko zabalduak. Lehorte larria bada sufrituko dute, baina gainontzean erraz eramango dute lehorte arrunta bat.

Kaixo Jakoba. Tximiniako errautsa pilatuta dugu, eta fruta arbolei botatzea ona dela entzun dut. Noiz da garai egokia? Zein onura dakar? Eskerrik asko

Errautsak kaltzioa du osagai nagusia, baina kareak ez bezala, beste mineral batzuk ere baditu. Bere lan garrantzitsuenak hauek dira: lurra harrotu eta lehortu egiten du, lurraren egoera kimikoa neurtzen duen pHa igotzen du lurraren azidotasuna apalduz eta mineral batzuen mugimendua erraztuz (landareak ere errazago hartzen dituelarik) eta kaltzioa erantsita landareak eskuera edukiko du elikagai garrantzitsu hori fruituak hobeak eta iraunkorragoak emateko. Ongarriketa garai nagusia udazken-negua da. Ongarri organikoa (simaurra, luarra…) eta errautsa edo karea ez dira batera eman behar. Batetik bestera ilargialdi bat izatea komeni da, hilabete bat gutxienez. Azaroa-abenduan simaurra eta urtarrila-otsailean errautsa, adibidez.

kaixo Jakoba. Aurten gure sagar uztak ar asko du, tratamenduren bat egitea komeni da, hurrengo urteko uztari begira? Eskerrik asko

Negu partean, hostoak ia erabat erorita daudenetik otsaila arte, olio tratamenduak egiten dira. Bere helburua negua arbolan igarotzen ari diren izurriteen eta gaitzen formak (esporak, arrautzak, harrak, beldarrak, intsektuak…) hiltzea da, hurrengo sasoia garbiago hasteko. Izurritea handia izan bada egiten da tratamendu hori. Gainontzean onena sasoian bertan tratatzea da. Horretarako tranpak jartzen dira eta kopuru jakin bat erortzen denean tranpan orduan izurriak tamaina handia hartzeko arriskua dagoenean tratatzen da. Tratamendu horiek maiatza amaieran eta ekainaren lehen hogei egunetan egiten dira. Produktu ekologikoak hauek erabiltzen dira: Madex, Bactur 2X edo Siena. Arjoaren bigarren erasoaldia izan daiteke uztaila-abuztuan. Orduan ere tranpen bidez jakiten da erasoaren neurria eta erabaki tratatu edo ez. Tranpen informazioa inguruko sagastietakoa izatea komeni da. Bestela fruituzale elkarteren batean edo administrazioan galdetu.

Kaixo. Avilan errege sagarronfoak ditugu. Eremu oso lehorra da udaran , eta beroa eta haizea dela eta erortzen ari zaizkigu. Orain horitzen hasi dira, baina ez daude guztiz gozoak ere. Hemengo jendeak esaten digu jasotzeko, eta etxean lurrean zabaldu ezkero hobtzen jarraituko dutela. Hau horrela da? Ilargi egutegian, egun hauek fruta jasotzeko egokiak direla dio, zer iruditzen zaizu? Eskerrik asko zure lanagatik, asko estimatzen dugu

Errege sagar horiek, baldintza arruntetan, noiz heltzeko ohitura duten jakin beharko litzateke. Dagoenerako horitzen hasi badira erortzeko bideari ekin diotela esan nahi du. Horitzea agian lehorteagatik gertatzen da. Horrek, baina, ez du esan nahi sagarrak helduta daudenik, eta gutxiago gozatuta. Zalantza baduzu, eta uzta galtzeko arriskua ikusten baduzu hobe da arboletik bertatik jasotzea lurretik baino. Beraz erortzen jarraitzen badute bildu eta toki fresko, ilun eta aireberritzen den batean jaso, zabal-zabal eginda. Sagarrak irautea nahi baduzu onena ilbeheran jasotzea da eta fruitu egunetan.

Egun on. 10 bat kiwi landara daukate lagun batzuk itsasondoan eta on dala 4 bat urte, bazter bateko bi landara , horitzen hasi ziren. Frutua be horijo eta barrua zurizka ikusten da, aparte, gusto gitxi dauko. Ondoko landarak primeran dagoz. Zer izan leiken? Eskerrik asko

Nire ustez bi landare horiek dira egurra jasotzen ari direnak: haizea, itsasoko kresala… Eta hurrengoan babesten dituzte eta haiek ondo. Beste aukera bat ongarri edo tratamendu desegokiren bat hartu izana… Gehiegizko ongarriketa izan daiteke baita arazoa. Bestetik, inguruan berak edo besteren batek herbizidarik edo erabili baldin badu, agian haren arrastoren bat izan daiteke.

Atsaldeon! Duela 8 bat urte eje zentralean landatutako sagarrondo sail bat azkenengo urteetan kasurik egin gabe daukagu. Zuhaitz gehienek ez dute sagar bakar bat. Gainera, ardiek enbor askoren azala jan dute… Honek ba al du soluziorik? Nola? Ongarri faltagatik izan daiteke?. Bestetik, ardiek egindako miñak soluziorik bai?. Eskerrik asko!

Sagarrondoak ezagutu beharko genituzke, lehenik. Zein mentuoinaren gainean txertatuta daude, zein barietate dira eta erdiko ardatza izanik ere zein gobernu mota dute: era askean hazteko, sarean edo alanbrean hesi bezala hazteko… Horretan inausketa gakoa da, ez egiteko edo behar beharrekoa izan daiteke… Bestetik ardiak ibiltzea berez ona da; sagastian zenbat denbora bazkatzen direnaren arabera ongarriketa nahikoa emango dute. Baina ongarriketa hori desegokia izan daiteke, lurraren arabera: agian nitrogeno gehiegi pilatzen da lurrean eta horrek adar eta hosto asko ekartzen du, baina lore eta fruitu gutxi. Horrela balitz ardien bazkatzea urritu beharko litzateke eta karea dantzatu, batez ere lurra buztintsua bada. Zenbat urte da karerik ez duzula eman? Edo ematen baduzu zenbatsuko dosia erabiltzen duzu? Ardiek sagarrondoen azala jatearena beste sagardotegiko barrikotea da. Ardiak, batik bat, belarra jan ohi du, baina gogorretik ere behar du. Bazka sailean zuhaixkak eta arbolak behar ditu, hortza hazi egiten zaizkio eta horiek higatzeko edo gastatzeko zerbait gogorra hozkatu behar du. Zuhaixka edo zuhaitzik ez badu fruta arbolari helduko dio. Konpontzeko zuhaixkak edo zuhaitzak landatu ertzetan edo bazkalekua zabaldu eta barruan sartu inguruan dagoen zuhaixka-zuhaitz multzoren bat. Zauriak sendatzeko, labana zorrotz batekin zauri printzatsuak garbitu eta denean salda bordelesa eman isipu batekin. Salda bordelesa hautsa poto batean jarri eta ura pixkanaka erantsi ondo nahasiz; ore bat egindakoan hori zabaldu zaurietan.

Irtenbidea, beraz, ongarriketa zehaztu behar du edo ez, karetu, ardien sartu-etera kontrolatu, arbolak haien hortzetatik babestu eta zuhaitz-zuhaixkak eskuera jarri, eta zauriak sendatu. Lan horiek zehatzago azaltzeko agian profesionalen baten laguntza jasotzea ez legoke gaizki…  

Noiz txertatu aguakateak ilgoran ala ilbeheran?

Ikuspegi biodinamikotik ilgoran txertatzea gomendatzen da.

Ahuakate landare bat daukat, gutxi gorabehera 1,60 cm altuerakoa. Non landatu beharko nuke, kontuan hartuta Bilbotik 20 kmtara bizi naizela, barrualderantz eta 400 metroko altueran. Eskerrik asko

Kotutan izan beharreko gaiak asko dira. Ahuakateondoa fruta arbola handia da, oso handia; beraz hazteko tokia izan behar du inguruan 5-6 metrotara ezer handirik ez. Ura asko gustatzen zaio, beraz udazken lehorra denerako (fruitua ematen hasten den sasoia) badaezpada ureztatzeko aukera dagoen tokia. Altuera horretan toki beroena aukeratu, hego aldera begirako eguzki begia. Ongarria maite du, urtero eman. Lehen urtetan neguan babesa jarri: enborra bendatu, txapela antzeko plastiko bat jarri gainean eta lurgainean, bere inguruan simaur berria. Eta datorren urteko apirila arte ez landatu, orduan da garai onena.

Ahuakateondo bat daukat, izugarri hazi dena, bai zabaleran bai luzeran. Haize asko jotzen duen lekuan dago eta asko hazten ari da gora. Noiz da sasoia podatzeko?

Inausi aurretik aztertu ea luzatzen den adarra okertu eta makurtu arazi daitekeen lotuaz. Ezin bada inausi, baina jakin ezazu horrek joera hori indartu besterik ez duela egingo, eta era berean fruituak emateko grina apaldu. Inausketa edo apirilean edo orain, uztailean egin; biak ala biak ilbeheran.

Guk hazitako limoiondoa daukagu.Iparrera begira lorontzi handi baten Udaletxeak emana. Nola egin fruitua emateko, injertua egin beharko dogu...Nola egin. Mila esker, Amaia

Hazitik sortutako landareek ere lorea eta fruitua ematen dituzte, baina txertatutakoak baino denbora gehiago behar dute. Bestetik iparrera begira egoteak ez du batere laguntzen. Loreontzian bizi delarik ahalik eta baldintza onenak beharko lituzke, eta orientazio horrek ez du batere laguntzen. Beraz: ahal bada orientazio egoki batera eramanhego-ekialdea edo hego-mendebaldea; ezin bada lurrean landatzeko toki bat topatu, orientazio horietako bat duena; txertatzeko gustuko duzun klase bat hautatu eta begiko txertua egin orain uztaila-abuztuan edo adarreko edo txotxeko txertua udaberrian, martxoa aldera.

Kaixo Jakoba, gaur sagarrak nola zihoazen ikusten ari nintzela "txoisagar" baten hostoak zimurtzen eta belzten ari direla konturatu naiz. Interneten begira ibili naiz eta ez dut ezaugarri horiek betetzen dituen gaitzik aurkitu. Hemen uzten dizut argazki bat. Ze gaitz den eta tratamendurik ba ote duen jakin nahiko nuke. Eskerrik asko.

Nik uste dut hosto horiek hotza pasa dutela. Hosto zaharrenak daude zimurtuta, baina baita erredura antzeko zauri gorrizta-marroiak dituzte. Zauri horiek ez diote hostoari behar bezala zabaltzen uzten eta horrela kizkur itxura hartzen dute. Gorriune horiek hotzak, edo kazkabarrak sortua izango dela dirudi. Kimuaren muturreko hosto berriak, ordea, ondo datoz, sano eta ez gorriune eta ez kizkurrik gabe. Beraz, nik lasai hartuko nuke eta hosto berri horiei begiratu.

Kaixo Jakoba: Txingurri populazio ikaragarria daukagu . Belarra mozten dugunean nonahi agertzen dira (lursaila errekaren ondoan dago eta ura ez da falta). Haien eragina izan daiteke? Hona hemen aurten landatutako sagarrondo bat eta erremolatxa adibide gisa.

Sagarrondoan ikusten den hori zorriak eragiten duen kizkurtzea da. Izerdia zurrupatzen du eta zauriarekin hostoak ezin du behar bezala zabaldu eta forma hori hartzen du. Gehienetan adar muturretan bakarrik ikusiko duzu, hor bai daude hosto gurienak eta izerdiaren emana handiena dutenak. Zorriak txingurriek mugitzen dituzte eta gobernatzen. Zorrien zaurietako izerdi jarioa eta zorrien hondakinak baliatzen dituzte beretzako. Horregatik zorriak zaindu, mugitu eta zaintzen dituzte. Zorriak tratatu. Xaboi potasikoa nahikoa da, astero landarea ondo bustiz alde guztietatik. Garbitu arte.