Sagarrondo eta antzerako fruta arboletan goroldioa kentzeko tratamendua komenigarria den jakin nahi nuke, baita komeni bada larrosei ere berdina egitea posible den. Zein tratamendu litzateke egokiena? Milesker eta agur t'erdi.

Enborretan eta adarretan goroldioa azaltzeak gauza bakarra adierazten du: ingurune hezean bizi dira. Hezetasun hori berez ez da ona gehiegizkoa bada. Are eta kaltegarriagoa da arrosondoetan. Hezetasun hori zergatik dagoen ikusi beharko litzateke: orientazioa ez da beroena, itzal handia dago bai landareetan bertan edota inguruko beste zuhaitzek edo antzekoek sortua, lurrean ura dabil, azalean edo sakonean… Hori jakindakoan konpontzen saia gaitezke: ura bideratuz, itzala kenduz, landareak bakanduz… Bestela goroldioaren kontrako tratamenduak ez duela merezi iruditzen zait. Bada jendea kalte egiten duela dioena, intsektuak eta abar babesten dituelako, azalari bere lana egitea eragozten diotelako eta abar. Nik, baina, hezetasuna kendu gabe bera kentzen saiatzea alferrikako lana dela uste dut.

Melokotoi zuhaitzetan udaberriarekin batera zabaltzen den melokotoiaren lepra edo taphrina deformans izen zientifikodun onddoaren aurrean zer egin? Badago etxean egin daitekeen erremedio naturalik?

Aukera bakarra tratamenduak egitea da. Bestela menderaezina den gaitza da lurralde hezeetan. Hiru unetan tratatzea da onena:

1.- Hostoak erortzen hasten zaizkionean, bertan dirauten gaitza sortzen duten esporak hiltzeko; kobrearekin, salda bordelesa adibidez.

2.- Otsailean, begiak ireki baino lehenago, Kobre oxidoarekin (NORDOX, adibidez).

3.- Begiak irekitzen hasten direnean, lorea ireki aurretik, SEPTUM bezalako biofungizida batekin.

Tratamendu guztietan azeribuztan ura erabiliko oinarri bezala, ur hutsaren ordez, edo parte batean behintzat. Etxean egiteko modukoa duzu salda bordelesa, eta hura azeribuztanaren urarekin hiru tratamenduetan erabili. Honela egitez gero, loreak zimeldu eta erori direnean laugarren tratamendu bat emango nioke.

Kaixo Naranjondoa orain loretara dpa baino fruta dexente du oraindik. Kentzea komeni da?

Onena kentzea da bai. Hala ere kontutan izan laranja ez dela ontzen arboletik kanpo. Beraz, jaso ahala jan, edo bildu bezalaxe iraungo duela pentsatu. Baina loretarako bai, komeni da bai fruitua kentzea.

Egun on, Jakoba: Nire Aitak badauzka 15 bat urte dauzkaten sagarrondoak (Arritola edo Ibarra sagarrondoak dira). Azken urteotan adar gehienek "onddo" edo beste zerbait dute eta adar horiek lehortu eta "hil" egiten direla ikusi dugu. Lantzean behi Aitak Kobrea botatzen die zuhaitzei; baina, ez dakigu ez zer gertatzen zaien, ezta zer egin dezakegun zuhaitzak "sendatzeko". Ea zuk dakizun zer den eta zer egin dezakegun konpontzeko. Eskerrik asko zure denbora eta laguntzagatik. Ondo izan

Bi argazkietakoak desberdinak dira: gorri-marroi hori onddo bat da eta azal harro tankerako gris hori likena. Biek gauza bera adierazten dute: hezetasun handia dagoela sagarrondo horiek bizi diren tokian. Likenak ez du berez kalterik egiten, baina gehienetan kendu egiten da, eskuila gogor batekin igurtzi eta kendu. Onddo gorri-marroia gero eta gehiago ikusten da eta adarrak lehortzeraino eraso dezake. Bera hain garbi duten adarrak kentzea onena, zabaldu ez dadin. Kobreak biak atzeratzen ditu, baina baita ere neguko tratamendu bat proposatuko dizut, aurten beranduegi da, landarea lo dagoela egin behar da eta bestela bera ere erretzeko arriskua dago. Hona tratamendua: negu-neguan kaltzio polisulfuroarekin erre, dosi handi samarrean erabili, 100 litro uretan 10 litro polisulfuro. Kontuz eta babes neurri zorrotzekin egin, betaurrekoak, eskularruak eta abar. Bestetik hasi pentsatzen hezetasuna dela arrazoia eta hori borrokatu behar dela: inguruan itzala ematen duenik baldin badago kendu, sagarrondoak elkarrengandik hurbilegi badaude, bakandu, haizeak errazago korritzeko mugak garbitu, lurrean zangak ireki urak ihes egin dezan, urtero karea eman lurrari (pikorretan eta 100 gr/m²).

Kaixo, Jakoba, mendebaldera begira dagoen balkoi batian bost urte inguru izango dauen limoiondo bat dakot, zainketa gutxi izan dauena! Kontua da, kuttauak, adar dexente dakola hosto gutxirekin. Badakit ez zarela inausi-zalea, baina uste duzu pena mereziko dauela,.....forzauta bada be, bultzadatxo bat emutia adar batzuk kimatuz? Eskerrik asko!

Limoiondoaren panorama ikusita, zer hobetu asko dago. Batetik tamaina horretako fruta arbolari eusteko eta indarrean loratu eta fruituak emateko loreontzi eskasa du. Jarri bikoitza gutxienez eta ahal izanez gero hirukoitza. Luberria ondo ongarritutakoa: simaur zaharra heren bat eta beste biak baratzeko lur beltza. Ureztatzen duzun bakoitzean urari ongarri likidoa erantsi, lorontzietarako aproposak saltzen dituzte, batzuk lore landareentzako eta beste batzuk hostoentzako; azken horrekin hasi eta urtebetera edo biziberritzen denean bestera pasa. Ureztatu aldiero ongarri ttantta bat urari, ongarriaren potoak jartzen duenaren herena edo. Bestetik laranjondo laguna jarri duzuen etxeko hormaren ondora eraman limoiondoa ere. Babesa garrantzitsua da, eta eguzki gehien izango duen puntuan jarri, hala ere ez du gehiegi izango eta. Inausketa, azkenekoa, adartxo ihar horiek kentzeko soilik. Hostoren batean bitxoren bat ere ba ote dagoen iruditzen zait, baina ez da garbi ikusten. Ondo miatu eta hala bada Xaboi potasikoa, Bacilusa eta Neem, hirurak nahastuta bota, enbor adar eta hosto alde guztietatik blaituz, zortzi egunero garbitu arte.

Jakoba franbuesa noiz eta nola kimatu

Mugurdiondoa orain kimatzen da. Oinarrizko kimaketa landarea gaztetu eta biziberritzeko egiten da. Urtero fruitua eman duten adar zaharrak ipurditik mozten dira eta gazteak oso osorik utzi.

Kaixo Jakoba Bediatik idazten deutsut. Aguakate zuhaitz bat baratzean landatu gure dogu eta zein izingo zan egunik onena jakin gureko geunke. zuhaitzak 2 urte dekoz. Eskerrik asko

Hostorik galtzen ez duten landareak landatzeko sasoia oraintxe hasi da. Ilbeheran egiteko lana da eta egokienak sustrai egunak dira. Martxo honetan ilbehera 7tik 21 arte da, eta sustrai egunak 15 eta 16 dira.

Sagarrondoa iñauzi/ kimatu behar ditugu, adar batzuk lurreraino dauKa eta. Behin adarrak kimatuta, zer edo zer eman behar diogu zauriari, gaitzik har ez dezan?

Adarrak kimatzean sortzen dizkiogun zauriak berez ixtea du onena sagarrondoak. Saltzen dituzten pasta eta ukenduek kalte besterik ez dute egiten. Zauria itxi beharko lukeen aldameneko azalari ez diote arnasa hartzen uzten ezta orbaina sortzen ere. Onena bere horretan uztea. Laguntzea nahi baduzu izerdi berria hasi denean inausi. Martxoa da hilabeterik onena eta egun egokienak ilbeherakoak dira, eta aproposenak sustrai egunak. Aurtengo martxoko ilbehera 7an hasiko da, arratsaldeko 17:00etan eta 21 arte luzatuko da. Sustrai egunak 15 eta 16 izango dira.

Kaixo Jakoba, zer gertatzen da frutarbolak ez badoguz inausten?

Iruditzen zait galdera alderantziz egin beharrekoa dela: zer gertatzen da fruta arbolak inausten ditugunean? Zergaitik eta zertarako inausten ditugun jakin beharko genuke, noiz nola eta abar inausteko. Inausi gabe utzita, bere bizimodu naturalarekin jarraituko dute, besterik gabe, gure ekoizpen eta uzta handien goseak sortutako estresa eta arazorik gabe.

Arratxalde on Jakoba, Kiwiak noiz kimatu bejar diren jakin nahiko nuke, baita kontutan hartu behar diren arrak edo emeak diren. Eskerrik asko

Ez da gauza bera arra edo emeak inaustea. Emeak izerdi berria hastera doanean inausi behar dira. Martxoko ilbehera da onena. Aurten 8tik 21era artean izango da. Ilbehera osoa inausketarako ona bada ere, egun onenak sustrai egunak dira, aurten 15 eta 16.Arra aldiz geroago. Izan ere arraren lan bakarra loreak zabaldu eta polena hedatzea da. Aurretik inausiz gero loraldia murriztuko dugu eta bere lana eskastu. Arra, beraz loraldia amaitu ondoren, apirila edo maiatza izan daiteke.

Kaixo !! Etxe aurrean gereizondo bat degu eta adarrak kimatu beharrean gaude...oztopatzen baitute pasua....noiz egin leike ???

Gereziondoa, fruitua hezurra duena ematen duten fruta arbola guztiak bezala Euskal Herri hezean ez da inausi behar gaitzak sartzen zaizkiolako. Bestetik gereziondoak bereziki, egur oso ahula, biguina du eta egingo dizkiozun zaurietatik barrura usteltzen hasiko da, arbola guztia ahulduz eta arriskutsu bilakatuz. Beraz, ahal baduzu inausi gabe pasa, adarrak okertuz eta lotuz edo… Bestetik inausten baduzu zauriak ahalik eta ttikienak egin. Inausketa orain egin daiteke otsaileko ilbeheran, 22 arte.

Atsaldeon. Sagarraondoa inausteko, otsaileko ze egunak diré aproposak? Eskerrik asko Jakoba

Sagarrondoa inausteko askoz ere hobea da martxoa otsaila baino. Izerdia mugitua behar du egingo dizkiozun zauriak ahalik eta azkarren ixteko. Egun onenak ilbeherakoak dira eta aproposenak sustrai egunak. Martxoan ilbehera 8 eta 21 artea izango da, eta sustrai egunak 15 eta 16. Otsailarekin egoskortzen bazara ilbehera 8ko 12:00etatik 22 arte izango da eta sustrai egunak 15 arratsaldea, 16, 17 eta 18.  

Mandarino gazte bat daukagu. Iaz dozena bat mandarina eman zituen, aurten hiru. Zegaitik? Leku epelean dago.. Sondikan bizi da.

Iazkoa orokorrean fruituentzako urte oso txarra izan zen. Arrazoi bat hori izan daiteke eta bestea gaztea da, zeuk esan duzu, eta gazteetan normala da horrelako gorabeherak izatea. Egin dezakezun gauza bakarra laguntzea da. Inguruan, ez soilik ipurdian, zabalxeago baizik, ongarri organikoa jarri: satsa, luarra, eskuera daukazuna. Eta utzi bere horretan. Adarrik ez moztu inola ere, bestela urte batzuetan gutxiago emango dizu.

Arratsaldeon Aurten udareondoak landatzeko asmotan nabil (kostaldeko lursail batean, itsasoaren frente frentean) baina barietateak aukeratzeko orduan zalantzak ditut. Esan didatenez, pasa crasana ederra omen da bai konpotak egiteko, baita jateko ere. Eta bere fruitualdia urria aldean izaten dela. conferencia ere oso hautatua izaten omen da mintegietan. Honen fruitualdia uztailean dela. Gustatzen zait bi barietate hauen fruitualdi desoreka, denak batera jaso ez izateko. Pasa crasana barietateari ordea, su-gorriñak ederto erasotzen diola irakurri dut. Egia ahal da? horren kontra egitea zaila ote da? lan handiegirik ere ez dut hartu nahi. lursailean 8-12 udareondo sartzeko lekua daukat. ze barietate gomendatuko zenidake? hauek ondo? besteren bat?? Eskerrik asko aldez aurretik!

Aipatzen dituzun bi barietate horiek udazkenekoak dira. Irailaren arditik atzera heltzen dira. Udako beste barietate batzuek: Blanquilla, Ercolini, Limonera  eta William’s. Hala ere gomendatzen dizudana da Euskal Herriko Hazien Sarearekin harremanetan sartzea. Haiek bertoko barietateak lantzen dituzte eta aukera hobea dira beti: https://www.haziensarea.org/

Kaixo, Hainbat fruta arbola landatu nahi nituzke. Landatu beharreko lurra 700metrotako altitudean aurkitzen da; beraz, posible da oraindik izozteren bat egotea. Errezil inguruan dago, idea bat egin daizun. Honakoak dira nire zalantzak: noiz landatu behar nituzken zuhaitzak? Ze zuhaitz dira egokienak inguru horretarako? basoko animaliek apur ez ditzaten, zer babes jartzea gomendatzen duzu? Eskerrik asko!!

Inguruko ohiko fruitu arbolak landatu daitezke altuera horretan: hurritza, sagarra, udarea, arana, mertxika, brinoia, paraguaioa, albertxikoa, mugurdia, andere-mahatsa, irasagarra, kakia, kiwia, mahatsa, mizpira eta mizpira japoniar.  Pikoak agian hotzarekin sufritu egingo du… Intxaurrondoa ahaztu, gaitza eta izurrite baten konbinazioak ez bai dio fruituak ondo heltzen uzten. Bereziren batekin saiatu nahi baduzu limoiondoa eta mingrana edo granada jarri. Landaketa martxoko ilbeheran egin. Babesa jartzeko mendiko landareari jartzen zaion plastikozko tutu hori jarri eta handitzean hesolatxo batzuk jarri inguruan (3 edo 4) eta txarrantxa jarri ez hurbiltzeko eta ezta bere kontra aztarrika egiteko ere.

Egun on! Haizeak bota doskun limoiondoa dekogu, barriro sartu dogu baina errama batzuk kendu guretzeguz. Ilargia kontutan hartu behar da horretarako? Milesker aldez aurretik.

Sustraia batzuk galdu baditu proportzio berean hostajea murriztea komeni da, erraz itsatsi dadin. Inausketa egiteko sasoi onena izerdi berriarekin batera da, baina kasu horretan landatutakoan bertan egin. Ez itxaron ilargiari.

Kaixo, Jakoba. Bi galdera ditut zuretzat: - Aspaldi limoiondo eta mandarinondo bat landatu genituen gure baratze txikian, eta fruita ateratzen hasi da. Limoiak berde daude oraindik, baina mandarinak laranjatzen ari dira pixkanaka. Neguko izotzak hasi baino lehen, frutak biltzea komeni da? Edo bertan utzita egingo diete aurre neguari? - Baratza oso leku umelean daukat, eta neguan eguzki gutxi jotzen du. Lurra oso motela dago, umedade handiarekn. Tipulinak jarriko ditut edo itxaron egingo dut? Nola goxatu dezaket lurra? Mila esker!

Garrazkien aleak jan ahala bildu. Neguaren beldur ez dira izango. Hurrengo loraldia etortzen denean, orduan oraindik alerik badago arbolean, orduan bai, denak bildu. Lurra harrotzeko ongarri zaharra eta karea erabili behar da.

Kaixo! Pinudia izan den sail batean Gaztainondoa landatzeko asmoa degu baino gaitza dela entzuten da eta ez gara ausartzen. Ze barietate izan liteke egokia Gipuzkoan 200 metroko altueran landatzeko…? Eta…, Beste Zein barietaterekin tartekatu liteke…? pagoarekin adibidez? 200 pago eta 200 gaztainondo..?

Aldez aurretik helburua zein den zehaztu behar da. Gaztaina ekoizpena bada, frutarbola gisa landu beharko da. Lekua beharko du, hau da, argia. Bestela esanda, zuhaitz gutxi hektareako (izan daitezke 150 inguru). Kasu horretan pagoarekin gaizki moldatuko da, pagoak gain hartuko dio eta ito egingo du. Nahastekotan beste futarbolaren batekin nahastuko nuke, edo asko luzatzen ez diren zuhaitzekin. 

Zur ekoizpena bada helburua, orduan bai, pagoarekin ondo. Biek dute gustuko ondo drainatutako lurra; hareatsua edo harritsua bada hobe. 

Gaztainondo barietateak aukeratzeko onena mintegi ekoizleari berari galdetzea da, baldintzak zehatzak zeintzuk diren azalduz. Euskal Herrian iparraldeko Lafitte mintegia da ezagunena. Bestela, Galizako Ribeirao ere izan daiteke aukera on bat. Fruiturako bada gaztainondo txertatua izan beharko da; 10-12 euro inguru balio du zuhaitz bakoitzak. Zur ekoizpenerako bada, aldiz, 3 euro inguru. Edonola er,e kontuan izan gaztainondoa oso espezie zaurgarria dela gaitz eta izurriteen aurrean. Zaintza handia behar du, eta lehendabiziko urtean falta asko egoten dira; erraz lehortzen dira udaran. Bigarren urtetik aurrera errazago egiten dute aurrera.

Kaixo Jagoba Azken hilabeteotan, duela bi urte aldatu nuen intxaur baten ingurua erreta edo igartua ageri da. Ematen du norbaitek herbizida bota duela, baina guk dakigula ez da holakorik gertatu. Susmorik hartzen al diozu? Mila esker

Herbizidaren itxura osoa du. Edo antzeko lana egiten duen zerbaitena. Adibidez aziendaren bat landareren batekin tematzen denean eta bere ipurdian pixa egiten badu, gainontzekoek ere arrasto hura berearekin estali nahi izaten dute eta horrelako guneak sortzen dira eta maiz landarea hil. Larreetan ere horrelako gunean maiz ikusten dira. Horrelako zerbait dela esango nuke. Zein animalia den jakin behar…

Arratsaldeon Jakoba Aiatik idazten dizut, guk etxevondoan sagasti bat dugu eta azken urteetan asuna asko ugaritu zaigu, ardiak ibiltzen dira zelaian tarteka baina urtean 2/3 aldiz desbrozatzen ditugu asunak. Entzuna dugu udaran ilberri garaian sasoi ona dela asuna eliminatzeko eta saiatzen gara horrela egiten. Orain udazken negu partean zer egin genezake? Ea laguntza txiki bat eman diezaiguzun, Eskerrikasko, Edurne

Asuna nitrogeno asko dagoen lurretan ugaltzen da. Simaurketagatik edo larretzen den aziendarengatik goititzen da nitrogenoa. Desbrozaketak laguntzen du atzeratzen; beti ilgoran egiten saiatu eta ahal izanez gero hosto egunetan. Udakoak oso eraginkorrak dira, baina onena urte guztian moztea da, azpiko sustraietako erreserbak ahultzeko. Era berean neguan egin dezakezuna da karea zabaldu. Sagastiarentzako bereiziki ona da eta asunari kalte egiten dio. Aspaldi karerik ikusi ez duen lurra bada 200 gr /m² erabili. Eta urtetik urtera 50 gr gutxiago eman dosi arruntera iritsi arte: 75 gr/m². Simaurrik ez eman urte pare batez behintzat…

Kaixo jakoba, jakin nahi nuke mendiko nisperoa hezurretik errez gehitu daiteken t nola. Mila esker. Paki

Nik ez dut ezagutu hezurretik sortutako mizpirondorik. Badira mendian, baina baratzean egindakorik ez dut ezagutzen. Mizpira ugaltzeko era ohikoena txertatzea da, elorri zuriaren gainean txertatzen da, neguan zotzetik eta udan begitik.

Noiz izango dira egunik onenak biltzeko? Eskerrik asko

Dagoenerako iritsi da bai kiwiak biltzeko sasoia, izotzak ez harrapatzea baita garrantzitsuena. Ilbeheran biltzea komeni da eta ahal izanez gero eta sustrai egunean. Ilbehera 18 tik abenduaren 2ra izango da, eta sustrai egunak 25, 27 arratsaldea eta 28.

Noiz txertatu egin behar da aguakatea eta zein dan txertaketaren era egokiena?

Bi txerto mota erabiltzen dira, batez ere, ahuakatea txertatzeko: zotzekoa eta begikoa. Zotzekoa ekaina aldera egiten da, sasoi berriko hazkunde nagusia apaldu denean. Hemen erabiltzen den zotzeko txerto arruntaren aldean errazagoa da: ez da mentu-oina zartatu behar, azalaren alderago irekitzen da goitik behera mentuaren zabalera duen ebakia eta hor sartzen da mentua behean txistuan egindako ebaki bakarra enborraren aldera jarriz. Begiko txertoa uztaila eta iraila artean egiten da. Txerto hu hemen egiten den ohikoa da: mentu-oinari gurutze formako bi ebaki eginda azala altxa eta azpian begi bat sartzen da; gero bil-bil egin eta ondo ixten da. Emaitza onenak ematen dituen txertoa zotzekoa da.

Mizpirak noiz jaso ber dizkiu? Ilgoran jaso behar dizkiagu, ezta? Noiz dituk egunik onenak? Eskerrik asko

Mizpira aleak ahalik eta denbora gehien arbolean egotea komeni dek; horrela gehiago gozatuko dituk, eta gero heuk ere. Jaso eta ahalik eta ondoen purikatzea edo “usteltzea” badek helburua ilgoran bildu eta ahal izanez gero fruitu egunean. Aurten urrian ilgora 21 arte izango dek eta fruitu egunak 18 egun osoa eta 19 13:00 arte. Azaroan ilgora 5eko 18:00etatik 18ko 11:19 arte izango dek eta fruitu egunak 5, 6, 7 eta 15. Abenduan ilgora 3tik 15era izango dek eta fruitu egunak 3, 4 11 17:00etatik atzera eta 13 09:00 arte. Hilabete horretan, baita, 30 eta 31 ilgora eta fruitu egunak izango dituk.

Kaixo Jakoba, jakin nahi nuke zergatik hurritz makil batzuen azala txuria izaten den, bestetan gorrixka,... Hurritza klase bakarra da ez? Izan leike altsumak urte ezberdinetakoak izatean kolorea ere ezberdina izatea? Eskerrik asko, Xalba

Hurritza klase bakarra dela diozunean, espezie bat dela esaten duzu. Espezie horren izen zientifikoa Corylus avellana da. Espezie baten barruan, ordea, azpiespezie, barietate edo aldaera, kultibare eta abr asko izan daitezke. Begira adibidez sagarrondoari, zenbat sagarrondo desberdin ezagutzen dituzu? Eta aldatzen dena ez da soilik sagar alea, baizik eta arbolaren forma, azala, adarjearen egitura, eitea, eta abar. Hurritzetan ere berdin gertatzen da. Adibidez basoko arbolari, hur ale ttikiak ematen dituenari hurritza esaten zaio eta landutakoari, ale handiak ematen dituenari uzta-hurrondoa edo uzta-hurtzea. Guk denak hurritz bezala ikusten ditugu, noski, baina haien artean ezaugarri desberdinak garatu dituzten kastak daude. Beste adibide bat: begira geuri, Homo sapiens espezieari. Ikusi azalak, garaierak, soinen formak eta abar zenbaoterainoko aldeak dauden, espezie berean! Ez da ez altsumaren urtea, berezko ezaugarria da. Hala ere altsumak, urtekoak, bi urtekoak edota zaharragoak izan azala aldatzen da: leuntasuna, kolorea, loditasuna eta abar.