Kaixo Jakoba: Bi gairen inguruan hona hemen nire galderak. Batetik, gaurko "Bizi Baratzea" Telegrameko kontuan ikusi dut "Fruitu arbolak babestu" argitalpena. Horren harira fruitu-arbolen enborra, ipurditik gora, kareztatzearen zergatia zein da? Baduzu horren inguruko idatzirik? Hotz-berotik babestea, beldar edota bestelako izurri izan daitekeenaren igotzea galaraztea, ohitura kontuak... Bestetik, gaurko Teleberrin hitz egin dute intxaurrondoaren inguruan. Gaitz, plaga, gaixotasun, bakteria, har, izurri beltz... nahastu dira eta nahastu da entzulea. Kontuak kontu, intxaurrondoak ihartzearena ez da kontu berria, eta arrazoiak ezin zehaztu. Zure esperientzian eta jakitean, halakorik baldin badakizu, zergatik ihartu dira? Eskerrik asko eta ondo izan!

Kareztatzea ohitura zaharra da eta lurrak kareztatzea bezala ia erabat ahaztua izan da. Bere helburuak asko dira.

• Azalaren pH aldatzea, azidotasun handiegirik izan ez dezan, goroldioak eta likenak babesten eta sustatzen dituen azidotasun hori.
• Azalaren zulo eta zirrikituetan negua igarotzen ari diren gaitzen esporak eta izurriteen arrautz, har, krisalida eta intsektuak akabatzea.
• Gero euriarekin pixkanaka urtu egingo da eta lurrera joan, han ere bere lanak egingo ditu: pH igo janari gehienen mugimendua erraztuz, lurra harrotu, ongarri organikoak desegitea sustatu, lurra kaltzioz hornitu eta ongarritu… Hau dena, noski, kare falta duten lur buztintsuetan da batez ere nabarmen beharrezkoa.

Orokorrean udaberriari garbiago ekiteko laguntza bat dela esan daiteke; baita lurra emankortzeko laguntza ere. Kare bizia uretan urtuz egiten da karesnea, edo latsun-ura, kisu-gesala, gisu-ura... Esnea, errautsa, buztin hautsa edota behi-kaka gehitu daiteke. Pintura bezalako esne lodia egin eta isipu edo zurdaki batekin ematen da. Karea arriskutsua da, beraz kontuz. Karesnea egiteko babestu, arropa itxia jantzi eta eskuak eta begiak behintzat babestu. Metalezko edo zurezko ontzian hiru parte uri parte bat kare bizia erantsi. Beti era honetara egin, ez alderantziz (kareari ura sekula ez). Irakiten hasiko da eta ontzia estali. Ordu pare batez utzi. Nahi izanez gero ur gehiago emanez urtu.

Euririk izango ez den egunetan ezarri, ondo itsatsi dadin. Arbolean fruitu ustelik bada kendu, hor ere gaitzak negua igarotzen du. Nahi izanez gero aurretik zepilo zakar batekin garbitu. Behetik gora zirrikitu guztiak ondo igurtziz margotu, enborra eta adar nagusiak. Azala zakarra bada, bigarren margoaldia ere egin.

2018ko ILARGIA ETA LANDAREAK, LANDAREAK LANTZEN AGENDAN Abenduan egiteko lan bezala argitaratu nuen.

Kaixo, Jakoba: Tomatea negutegian hazten dugu: erdi batean tomatea eta piperrak landatzen ditugu eta beste erdian indiarrak. Eta hurrengo urtean alderantziz. Emaitzak onak dira, hala ere, jakin nahi nuke indiarren ordez zein beste landare jar daitekeen txandakatzen jarraitzeko. Mila esker zure lanagatik.

Txandakatzea indiarra bezalako lekadun batekin egitea oso egokia da. Hobetzeko gauza bakarra kaltzio/kare pixka bat ematea litzateke. Indiarraren ordez tomatea kendutakoan udazkenean beste lekadun bat, ilarra edota baba, erein daiteke negua-udaberria osatzeko eta ondoren, uda-udazkena osatzeko, hostoa ematen duen zerbait: uraza, eskarola, zerba, ziazerba… Baita uztailean jarri eta negura arte jateko porrua ere. Hostoetarako horietakoren batera edo porrura joz gero ongarri gehixeago beharko du lurrak.

Lehenik eta behin, eskerrik asko aurreko galdera aerantzutegatik Jakoba! Hona hemen beste bat. Sagardoa egiten gabiltza eta zukua ateratako sagar hondarrak onuragarriak dira zeozertarako? txerriak segituan aspertzen baitira eta aprobetxatu arren. Eskerrik asko berriz ere!

Gure txerria eta behiak ez dira aspertzen! Patsa ontzi itxietan edo gainontzean ondo-ondo zanpatuta jaso behar da, bestela hartzitu egingo da eta bizituta alferrik galdu. Agian horregatik ez du jan nahi… Bestela Ongarriaren pilara gehitu, ederki luartuko da luarrarekin edo simaurrarekin nahastean.

Kaixo jakoba! Aurreko baten konturatu nintzen intxaurrondoetako batek, ipurdi inguruen kriston orban baltza daukola, aurten intxaurrik eztau emun eta hostua bestiek baiña lehenau hasi jako galtzen, urte batzuk badauko intxaurrak ta... ea zer ein neiken!

Argazkiren bat gustura hartuko nuke erantzun zehatzagoa eman ahal izateko, baina tira. Nik esango nuke non edo handik adarretan edo enborrean goian duen zuriren batetik gaitza sartu zaiola. Intxaurrondoa oso mizkina da, onddoen gaitzak ezin eraman ditu. Edozein zauri nahikoa da gaitza sartu eta ondoren zauri beretik sartzen den hezetasunak bultzatuta behera-behera egiten du. Azpian azaltzen den arte. Zer egin? Pentsatu enborra barrutik belzten eta iruditzen ariko dela, ustel uneak ere izango ditu, gero eta gehiago. Horrek ez du arbola arriskuan jarriko, baina bizimodua baldintzatu bai: ahulago egongo da, fruitu gutxiago…

Asuin salda espinaka, azalorea, brokolia, (hain familiako oro), letxuga, porrua, remolatxa...rentzat ona da? Ze kasutan ez da komenigarria? Eskerrik asko!

Asun salda edo mindak onura besterik ez dakartza landare guztientzako. Bi lanetarako erabiltzen da:

1.- Landarea indartzeko lurra ongarritu eta biziberrituz. Lurra ureztatuz egiten da. Hau alea lekatan ematen duten landareentzako (babarruna, leka, ilarra, baba…) ez da ona, nitrogeno gaindosia sortu bai dezake lurrean.

2.- Gaitzei aurrea hartzeko fungizida eta izurriteak apaltzeko intsektizida. Kasu horretan landarea lainoztatu edo ihinztatu behar da.

Jakin nahi nuke, ongarri berdea onena dela jakinda,baina zer gomendiko zenidake, negurako?.Dagoen belarra eta plastiko edo kartoiarekin tapatu, edo dagoen belarrak utzi eta udaberrian kendu ?Eskerrik asko.

Zeuk diozun eran ongarri berdea ereitea litzateke, seguruenera, onena. Bertako belarra uztea ere ez da aukera txarra. Udaberrian ongarri berdearekin bezala jokatu: moztu eta lurrari nahasi edo gainean utzi edo lurrustela sortzeko pila batean jarri. Plastikoarekin ez nuke estaliko. Kartoiarena aukera polita da nahikoa luar edo simaur ondurik izango baduzu udaberrian. Belarra edo ongarri berdea ebaki duzunean kartoiarekin saila ondo estali eta luarra gainean jarri, nahi izatera moztutako material berdea kartoiaren gainean luarrak azpian hartzen duelarik. Eta baratzea luar horretan egin. Kartoiak azpiko belarra itoko du eta desegiten den eran sustraiak azpira lotuko dira.

Egun on. Urteroko galderarekin natxatorrek. Mizpirak noiz jaso. Ilgoran jaso behar dizkiagu, ezta? Noiz dituk egunik egokienak? Ta kuiak? Ilbeheran? Eskerrik asko hire denborarengatik eta jarraitu beti bezela. Eskerrik asko

Mizpirak heldutasunera iritsi gabe biltzen dira eta gero purikatzea nahi izaten da, ustel gozo hori hartzea, alegia. Horretarako ilgoran biltzea komeni da eta fruitu egunean. Aurten urriaren 1 eta 2 izango dira eta hurrengo ilgoran urriaren 21, 22 goiza, 29 eta 31. Kuiak, aldiz ez da komeni heltzen jarraitzea, ahalik eta denbora gehien gogor iraun dezaten, horretarako ilbeheran bildu behar dira eta sustrai egunean; ilbehera 6tik 20ra izango da eta egun onenak 12 arratsaldea eta 13 egun osoa, 15 goiza ere bai.

Aurten kalabaza batzuk, laranja kolorekoak poti marron deiturikoak, zartatuta dute azala. Zergatik da? Iaz lehorte handiagoa izan genuen eta ez zen horrelakorik gartatu...

Zerorrek esan duzu dena. Lehortea denean hazi ezinik geratzen dira eta azala zailtzen dute eta bere horretan heldu. Aurtengoa bezalako udatan, beroa-euria-beroa-euria egiten duela, beroa eta lehorteko egunetan azala gogortu egiten da eta gero euriarekin hazi egin nahi du eta azal hori zartatu beste aukerarik ez zaio geratzen. Horrelakoetan lehorte gogorreko egunetan ureztatzea komeni da, edo azpiak egitea lastoa, belarra, orbela, luarra edo organikoa den edozer gai lurrestali jarriaz.

Kaixo Jakoba. Duela gutxi orkidea eder bat eta beste landareren batekin kristalezko lorontzi batean oparitu didate. Kontua da ontziak ez duela ura irteteko zulorik. Zer gomendatzen didazu? Aldatuko dut ontziz, ala ureztatu behar nuke beste moduren batera ura ez dadin behean pilatu? Eskerrik asko!

Ahal duzun azkarren atera landareak kartzela horretatik. Ontzi hori entsaladak prestatzeko jaso eta landare bakoitza loreontzi banatan landatu, bakoitzak bere tokia, argia, ura eta abar premia bereziak izango baititu. Orkidea loreontzi gardenean, eta beti platera baten gainean; platera horretan harri-txintxar batzuk jarri eta ontzia gainean; plater horretan harritxoen tartean beti ura eduki, ingurua, hosto sustrai eta abar heze sentitzeko.

Lurra lehortzeko karea erabiltzea gomendatzen dozu? 150gr/M2? Lurgainean bota behar da edo lurperatu egon behar da? Eskerrik asko.

Karea ematerakoan neurria zein den jakiteko komeni da lur horren historiala ezagutzea. Urtero karetzen den baratze batentzako neurri arrunta metro kuadroko 75 gr dela esan daiteke. Hortik gora, urte askotan ez badu karerik izan edota lurra oso azidoa badago. Lurra lehortzen du bai, kareak, baina hezetasuna iraunkorra bada beste sistemaren bati ere heldu beharko zenioke. Adibidez, baratzeko taulenak alta, altura emanez gero askoz ere lehorragoa izango da altxatutako zati hori. Harea edo hondarra nahastea ere ez da txarra. Materia organikoa gehitzea da beste era bat: simaurra, luarra, orbela, edo dena delakoa…

Aupa Jakoba. Aurrekoan intxaurrak batu nituen nire aitonaren baratzetik eta denak oskolaren gainean frutaren mamiz josiak zeuden, guztiz baltziturik. Hori al da aurreko batean landaberrin komentatu zenuen euliaren gaitz hori? Momentuz soluziorik ez duen hori? (Hemen argazki bat) Hala eta guztiz ere, jasotako intxaur hauek lehortzerik badago? Nola? Betiko moduan lehortuta jateko aukerarik edukiko genuke? Ala hobe hasieratik denak jaurtitzea? Eskerrik asko aldez aurretik

Zokotena belzte hori eguraldiagatik izan daiteke edo baita euliaren erasoagatik ere. Euliarena bada beltz horietakoren batean harren bat ikustea ez harritu. Jateko modukoa edo ez, ireki eta ikusi. Jende askok horrelakoa jateko modukoa dela esaten du. Hala baderitzozu betiko moduan lehortu, bai. Zeuk erabaki.

Kaixo, Jagoba; aurten baratzean baditugu kalabaza ederrak, borobilak eta laranja kolorekoak...baina batzuk azala zartatuta daukate...beroagatik agian? baina iaz beroa handiagoa izan zen eta ez zen horrelakorik gertatu.... Milesker.

Zerorrek esan duzu dena. Lehortea denean hazi ezinik geratzen dira eta azala zailtzen dute eta bere horretan heldu. Aurtengoa bezalako udatan, beroa-euria-beroa-euria egiten duela, beroa eta lehorteko egunetan azala gogortu egiten da eta gero euriarekin hazi egin nahi du eta azal hori zartatu beste aukerarik ez zaio geratzen. Horrelakoetan lehorte gogorreko egunetan ureztatzea komeni da, edo azpiak egitea lastoa, belarra, orbela, luarra edo organikoa den edozer gai lurrestali jarriaz.

Zelan inausten da mahatsondoa parra egiteko,gereizpea emoteko?

Lehenik parrak izango duen forma definituko duen egitura eraiki behar da. Ondoren mahatsondoa formatu behar. Horretarako udaberrian ematen dituen altsuma edo panpano ugarietatik zuzenena eta egiturari lotzeko egokiena aukeratu eta gainontzekoan moztu. Hortik atzera luzatu eta parra estaltzeko aukeratutakoa ez beste kimu guztiak sortu ahala moztu, urte guztian. Honela indar guztia luzatu nahi den adar horretara bideratuko da. Parraren gainera iritsitakoan han erabaki adar bakar batekin jarraitu edo gehiago utzi.

Kala eder bat daukat loreontzi batean. Armiarma gorriak jota ibili zen, baina eman dio buelta, eta hostaje oparoa du orain. Ugaltzeko garai ona omen da hau, sustraia banatu eta zatituta, baina horrek ez al dio kalterik egingo? Nola eta noiz egin beharko nuke lan hori?

Kala arrunta orain, irailaren erdian, hostaje berria sortzen ari da. Udako beroenean lehengo hosto guztiak ihartu eta galdu ditu eta orain berdetzen, berritzen ari da. Ugalketarako landare osoa atera loreontzitik eta lurpean dituen erreserbatarako erraboilak azalduko zaizkizu. Horiek dira banatu beharrekoak. Bakoitzak bere sustraiak eta bere hostotarako kimu berria izango ditu. Kontu handiz bereizi eta bakoitza bere aldetik landatu. Ondo ureztatu, eta negua artean beroa bada ugari. Gogoan izan urzalea dela. Beraz uraren aldamenean jartzen baduzu askoz ere handiagoa eta ikusgarriagoa egingo da.  

Apa jakoba. Lehen soroa zan lekun alpapea ein nahi diat eta garai ona zein dan jakin nahiko nikek. Eskerrikasko

Alpapa edo luzerna, argi-belarra, melga, betarokia, uribelar eta abar esaten zaiona udaberrian edo udazkenean ereiten da; beti dago bi sasoien zaleen arteko ika-mika, noiz ereinda gehiago ematen duen... Gauza bat izan behar da kontutan lurraren tenperatura eta izotzen etorrera. Urriaren erdira aldera arte lurra bero dago eta komeni zaio ernetzeko. Gero lehen izotzak etorri aurretik 6 bat hosto zabalduta izatea komeni da. Ahal duzun azkarren ereitea gomendatzen dizut, urria erdira arte. Bestela martxoa erdia aldera.

Kaxooo. Noiz da garai hobena kanaberak moztutzeko? (Pardak egiteko)

Neguko lana da, urtarrilean eta otsailean egiten da. Batzuek ilbeherako lana dela diote, beste batzuek ilgorakoa. Proba edo saioa egitea proposatzen dizut: urte pare batean ikusi ilbeherakoak edo ilgorakoak zeintzuk hobeto irauten duten, eta gero emaitzen berri denoi eman. Horrela denontzako onura ekarriko du zure lanak. Horixe da gure goiburua: eman eta hartu.

Egun on. Azenario batzuk horrela atera zaizkit. Zergaitik izan daiteke? Mila esker.

Azenarioak lur harroa behar du sustraia aise loditu eta luzatzeko. Lur buztintsu edo trinkoan hazten bada edo lurra harritsua edo legartsua bada gerta daiteke sardetzea edo adarkatzea. Lurra nola harrotu pentsatu beharko zenuke: altxatako taulena bat egin, harea eta ongarri ondu ugari eman, karea eman…

Kaixo Jakoba! Badira jada bizpahiru urte etxeko irasagarrondoaren fruitua heldutu aurretik zuhaitzean bertan usteltzen dena. Orain badirudi udareondoetara pasa dela gaitza. Zein gaitz izan daiteke? Konponbiderik ba al du? Eskerrik asko aldez aurretik!

Irasagarrondo eta udareondo barietate batzuk oso berak dira gorrinaren familiako gaitzen aurrean. Erraz erasotzen dute eta bi sintoma antzeman daitezke: hostoetan orban borobil gorri-beltzak hasieran eta gogor jotzen badu hosto guztia harrapatu eta arbola soiltzeraino, bigarrena fruituetan ere antzera, orban borobilak eta usteldurak hastea. Beste usteldura klase bat ere agertu daiteke irasagarrean, usteldura handiak eta ustelduraren azalean lizun tankerako zirkulu zuriak, hori beste gaitz gogor bat da: monilia. Horiek denak tratatzeko tomatearen gorrina tratatzeko erabiltzen den salda bordelesaren nahasketa oso egokia da: salda bordelesa, asun ura eta gatz pixka bat (10 litroko 10 gr.). Hostoak ateratzen hasi orduko tratatzen hasi, eta euria badator aurretik tratatu. Udazkena etorri aurretik hostoak erortzen hasi orduko azken tratamendua eman, hostoak lurrera erori aurretik tratatuta joan daitezen.

Menta belarra asko daukagu belazetan, nola desagertu? 

Menda-belarra galtzeko bere aurka pentsatu behar dugu. Herbizidarenak ez du sekula emaitza onik emango, lurpean dituen sustrai lodikoteak ez bait ditu kaltetzen. Eta haiek landareak berritu eta berritu. Gure saio guztiak lurpeko horietako energia ahitzera bideratu behar ditugu. Horregatik moztu beti ilgoran, landareak kemen eta energia gehiago goian duenean, mozketarekin kalte handiagoa egingo baitiogu. Urte sasoia ere garrantzitsua da: izerdi gehien duenean egin, kaltea handitzeko. Nire iritziz maiatzetik hasi eta abuztua bitarteko ilgoretako mozketak dira kaltegarrienak. Era berean, zenbat eta mozketa gehiago eman orduan eta gehiago ahulduko da. Egun motari buruz, aproposenetik hasita: fruitu eguna, lore eguna eta hosto eguna.

Era berean azienda larrean ibiltzeak menta indartu egiten du, bere simaurraren bidez. Ahal izanez gero azienda tarteka atera. Era berean karea emateak asko laguntzen du menda atzeratzen.

Eskerrik asko hain bizkor erantzuteagatik. Emandako gomendioak ikusita, moztu egingo dut. Batez ere, inguruko sagarrondoak ahalik eta osasuntsuen haz daitezen. Izan ere, lur saila ez da oso handia eta denak ere nahiko gertu geratuko lirateke. Sagar barietate hauek sartu nituen aurreko urtarrilean. Bata urtebete sagarra (uzta iraila urrian) eta bestea san pedro sagarra (uzta ekain uztailean). Nire hasierako intentsioa hurrengo denboraldian barietate bakoitzeko beste bana edota bina sartzea litzateke. Eta gero? Gero zer sartuko zenuke? Eztakit zer sartu... - Bi barietate hauekin nahiko eta beraien 4-5 zuhaitz sartu? - Beste sagar barietateren bat? Zein? - Ala beste zerbait gehiago ere sartuko zenuke?? (okana, laranja, madaria...)? Lursaila Ondarroan dago, itsasertzean ekialderantz zuzenduta. Beraz, beste toki batean pikondo batzuk sartuko ditut, landaberrin entzun nizunaren arabera, kokapen aproposa baita beraientzat. Azkenik, sortu zaidan duda zera da, intxaurrondoa moztu eta gero, geratzen dena (erderazko tocón) eta bere sustraiekin zer egin? Bertan hutsi bertan usteldu daitezen? Hala hobe zulatu eta ahal den guztia ateratzea? Lan hau egiteko sasoi jakin batean egitea gomendagarriagoa? Negua, udaberria...ilgora, ilbehera? Kalekumea naiz eta idea handirik eduki ez arren, intentsio eta gogo handiz hartu dut nire aitona zenaren terrenoa biziberritzeko erronka hau. Orain ere aldez aurretik, eskerrik asko denagatik!

Jan-sagarrak nahi badituzu, lehengo bi horien tankerakoak, nik urtea osatu egingo nuke denak une berean ez izateko, adibidez: pelestrina, urtebi handia eta errezila. Horrela udan hasieratik negura arte sagarra izango duzu.

Intxaurrondoaren motzondoa edo epaitondoari buruz nahi duzuna, kentzeko ikaragarrizko lanak hartuko dituzu. Egitez gero nahi duzunean. Bertan utziz gero berritzeko altsumak ematen baditu maiz maiz kendu.

Kaixo, Jakoba!! Baratze txiki bat daukat, eta uste dut ongarritze premian dagoela, landareak ez baitita behar bezala hazten, nere ustetan behintzat. Zein ongarri gomendatuko zenidake? Eta edozein momentutan has naiteke ongarritzen? Milesker!

Lurrari bizia ematea da garrantzitsuena. Premia duela uste baduzu, libre dituzun taulena edo tarte guztian ongarri erdi ondu edo onduarekin estali. Ongarririk ez baduzu orbela, belar txikitua, paper birrindua… Eta gero urria-azaroa da benetan ongarritzeko sasoia, orduan bai eman luarra edo simaurra. Lan gehixeago eskatzen du, baina ongarri berdea erein dezakezu, oloa eta txirta adibidez. Neguan hazten utzi eta udaberrian moztu eta lurrarekin berarekin nahasi, axal axalean errotabatorra paseaz edo…

Egun on, Jakoba Noiz komeni da biltzea patata, luzerako gordetzeko? Mila esker

Jasotzeko baldin bada, patata landarearen zarbak ihartuta egon behar du. Onena ilbeheran ateratzea da, eta sustrai egunean bada hobe. Orain gauden ilbehera honetan abuztuaren 22 eta 29 dira onenak, baina 29a arteko ilbehera guztia ona da. Aukeratu egun bero eta lehor bat, patata atera eta lur gainean bertan utzi ondo lehortzen. Lehortutakoan azalean itsatsita daukan lur apurra ondo kendu eta toki ilun, fresko eta ondo haizeberritzen den batean jarri.

Kaixo, Noiz komeni da kuia biltzea irauteko?

Ilbeheran eta fruitu egunean jasotzea komeni da, baldin eta helburua ahalik eta gehien irautea bada. Kuia landarearekin lotzen duen txortena ondo ihartuta egoteak adierazten du jaso daitekeela. Biltzerakoan tiraka ez askatu, txortena osorik utzi eta landarearen zarba moztu bi aldeetara. Ondoren bi edo hiru egunez eguzkitan eduki, mamia gozatu dadin eta ondoren freskoa, iluna eta batez ere ondo haizeberritzen den toki batean jaso. Oraindik oso goiz da, hemen normalean urriko ilbeheran jasotzen da; oso goiz egindakoak badira agian irailean. Iraileko ilbehera 9tik 23 eguerdiraino izamgo da, eta fruitu egunak 13, 14 eta 23 goiza. Urrian ilbehera 6tik 20ra artean da eta fruitu egunak 10, 11 eta 12 goiza.

Aupa Jakoba. Aurrekoan ohartu nintzen intxaurrondo batek duen orban honetaz... Zer da? Ze egin dezaket?

Kontsulta egin eta gero, beste duda edota kezka bat sortu zitzaidan. Kontua da, aurtengo sasoian intxaurrondo hau dagoen tokitik laupabost metrotara bi sagarrondo landatu nituela. Landaketa horien emaitza ona dela ikusirik, datorren denboraldian beste hainbat landatzeko asmotan nabil. Nire lehen asmoa, intxaurrondoa inguratuz landatzea zen. Orain ordea, intxaurrondoaren orban (edo gaitz) horren ondorioz moztu beharko banu, landaketa horren formakuntza aldatu dezakedan posibilitatea ikusten dut.

Baina, nire kezka (intxaurrondoa moztuz gero) intxaurrondoa dagoen toki berean sagarrondo bat landatzean, ea lurrazpian gelditutako susterrak kaltegarriak izango diren ala ez diren da. Espezie honek, beste espeziekiko duen "toxikotasunarengatik".

Ea lehenengo intxaurrondoarekin ze irtenbide gomendatzen didazun, eta gero gerokoak...

Aldez aurretik eskerrik asko zure denboragatik eta landaberrin emoten dituzun gomendio eta jakituria guztiagatik

Zure erantzunaren zain geratzen naiz. 

Intxaurrondoarena normala dela iruditzenzait. Enborraren oso beheko aldean txardengoa osatzen duten bi adar nagusi utzi dira. Gaztetan horietako bat kentzea izango zen egokiena. Orain biek hazi nahi dute, goruntz eta zabalera eta bata bestearekin joka ari dira. Azalak batek bestearena zauritzen du eta intxaurrondoak hain berea duen jario beltz hori ateratzen da. Bertan uztez gero bi adarretako bat moztea gomendatzen dizut. Bertikalera gehien hurbiltzen dena utzi eta bestea kendu. Zauri handia izango da baina vuelta emango lioke.

Kendu eta sagrrondoa jartzearena ezda erokeria. Zuloa egiterakoan ondo landu lurra eta ongarritu.

Arazo handiagoa izango duzu etorkizunean kentzen ez baduzu: bost metro oso tarte txikia da intxaurrondoarekin, eta hau hazten denean eta gutxi-gehiago sagarrondoak azpian hartzen dituenean hostoetatik askatzen du jario beltz hori eta sagarrondoek Elorrio izango dute. Ez dira inoiz behar bezala biziko.

Kaixo Jakoba, Tomateek hazten zeudela birusa kiribilkorra harrapatu zuten. Hosto denak kiribildu zitzaizkien eta ez ziren hazten. Aurrera ez zutela egingo jakin arren, utzi egin genituen zeuzkaten tomate garo bakan haiek aprobetxatzeko. Kontua da, azkenaldian, ez daukatela kiribildutako orririk eta hazteaz gain, fruitu berria irten zaiela. Birusa gainditu dutela uste duzu? Beraien ondoan, tomate bakar bat gaixotu gabe egon da denboraldi guztian. Hau da, handi egin da, ez du kiribildutako hostorik izan eta produkzio normala mantendu du. Honen haziak hurrengo urterako gorde ditzaket, ala ez da komeni badaezpada eta hazi berria erostea hobe?

Birusak ezin dira sendatu. Landareak berak aurre egin eta gainditzen baditu gaitzerdi. Birusa landareak berak ekarri dezake. Kanpotik ekarri baduzu landarea posible da batzuek birusa ekartzea eta beste bat horrek ez. Etxean egindako hazitik sortutakoetan berdin. Birusa maiz intsektuek kutsatzen dute. Birusa duen landare bat ziztatu eta gero hurrena ziztatzen dituenetara eraman. Hazia jasotzeko, ez dut arazorik ikusten ondo bizi izan den landare horretako ale batetik hartzeko.