Zeinek botatzen ditu lehenago hosto berriak, haritzak edo lizarrak?

Urtero ez da berdin izaten. Aurten, gure inguruan (Gipuzkoako Beterrin) inolako zalantzarik gabe haritza lehenago jantzi da. Pello Zabala maisuak “Naturaren mintzoa” liburuan esaten du Lizarra lehenago hostotzen bada uda ona izango dela, eta haritza lehenago hostotzen bada uda nahasia datorrela…

Egunon. Hurritza itxiturak egiteko erabiltzeko noiz jasotzea komeni ote da?

Hurritza ilgoran mozten da eta izerdi pixka bat duenean, hurritz adarra malgua izan dadin. Gehienetan azaroan mozten da, zenbaitek baina urrian edota abenduan ere mozten dute.

Martxoaren 22an bi haritz arbola lortuko ditut, 50cm ingurukoak. Baserrian landatuko ditut. Zer egin beharko nuke landatu aurretik? Eta ondoren?

Lehenik lurra prestatu behar da, 40 x 40 zentimetroko zuloa egin eta sakonean sustraiek behar dutena. Garrantzitsuena da haritz landarean lehen zuen tamaina berean lurperatuta geratu behar dela. Ez sakonago ez harroago. Sustraien azpian ongarri zahar eskukada pare bat emanez gero hobe. Haizetokia delako edo euskarririk behar badu, makila edo, lurra eman aurretik jarri eta sartu bere aldamenean. Ondoren sustrai tartera lurra bota eta tarteak ondo-ondo bete. Gero goraino lurrez osatu eta zanpatu. Lehen uda lehorra badoa agian ureztatzea komeniko da. Zeuk ikusi non, zeion orientaziotan eta abar bizi direnaren arabera.

Kaixo Jakoba. Gaztaiñondo eta alkazia bota nahi ditut, ondoren hesolak egin eta lursailetan ixturak egiteko. Noiz da garai onena? Eskerrik asko

Garai onena joan da, negu-neguko ilbeherak dira onenak, urtarrilekoa eta otsailekoa. Gaur botatzeko aukerarik izanez gero gaur bertan, otsailaren 4a; gaur amaitzen da ilbehera eta besterik ez bada moztuta utzi, gero egingo dituzu hesolagintza lanak. Hurrengo ilbehera martxoaren 18tik 31ra da, ahal izanez gero 28,29 eta 30 kenduta.

Aupa jakoba!orereta aldean haritz amerikarrak erori edo bota ditugu..sustraietako gaitza zakaten ta arriskutxuak ziran. entzunda dakat leortzeko kanpoan urtebete utzi bear direla,busti daitezen,egia al da hori?aldez aurretik eskerrik asko!!

Haritz amerikarrak zur eta egur kaskar samarrak ditu. Gaitza sartua badu, posible da dagoenerako barrutik ere iruditzen hasita egotea. Irudituz geri egurra belaki edo esponja bat bezala bihurtzen da eta horrek ur asko hartzen du. Nire ustez onena enborrak ondo begiratzea da, eta zeinek merezi duen jasotzean eta zeinek ez apartatzea. Erdipurdi dagoena su egurretarako eta ona dagoena kanpoan utzi, baina ahal izanez gero lurra kenduta, lurrik ukitzen ez duela, alegia. Bestea litzateke oholak egin eta oholetan lehortzen jarri. Azken hori eginez gero kopatzeko aukerarik gabe, ondo zamatuta, elkarren gainean, baina oreatzeko tartea izan dezatela, batetik bestera listoitxoak jarriz.

Kaixo Jakoba, Zuhaitzak inausten gabiltza orain eta ulertua dut ondoren produktu bat ematea komeni dela bertan zauriak sendatu eta gaixotasunik ez sartzeko. Zein da produktu hori?? Mila esker!

Inausketarako orain ez da sasoi egokia. Onena izerdi berria mugitzera itxarotea da. Orain sortzen diren zauriak irekita egongo dira negu guztian eta gaitzak eta hezetasuna sartzeko arrizkua dago. Gero izerdia hasitakoan eginez gero (otsaila amaiera edo martxoa) izerdiak berak galeraziko die sartzea eta zauria ixteko orbaina sortuko du.

Orain egindako zaurietan ustez orbaina sortzen laguntzen duen ukendua edo pintura emateko ohitura zabaltzen ari da. Ustez zauria babesten du, baina gerora kalte besterik ez du egiten. Hezetasuna bera eta egurraren artean sartuko da, gaitzak erakarriz eta egurra ustelduz. Era berean landareak duen orbaina sortzeko berezko joera eragotziko du. Produktu horiek mesede baino kalte gehiago egiten dute. Nahi izatera salda bordelesarekin ur pixka bat nahastuta ore trinko bat egin eta horrekin margotu zauria. Izerdi berria etorri artean bi edo hirutan eman.

Atsaldeon jakoba!! Izaldio ( Idiazabaldik ) idazten diat.Piñudie bota berrie diau ta kantauriar basoa berreskuratu nahi nike , ta ze barietate aldauko nizkike? aldan barietate gehiena nahi nike jarri ta berez etortzekkenakiñ nasiz,hariztie- re badiau ta txori - keiza haundike bai ...Urmael guneak dizkiat baitaere ta igelendako eta buztiñakiñ egiñiko balerak prestatzen ibili neok ...ta aldapa pixkate badiau ta igadura arriskue matarrasan eragiñez hire aolkua nahi nikek. Baitare gustauko zitean analitikan bat lurrai ettea garai bateko hazik agertzen diñ eo ikusteko ,baiño etzekiat zeiñ dedikatzen dekenartaa..,buano gauza asko xamar dittuk baiño ia poliki polikiasten neoken berreskuratze.( Industriarako ez dek erabiliko iada gure sailahu. azkenean etxekoekgestioa utzi baizidatek..buanoeskerrikaskota esangoiak

Kantauriar basoak zuhaitz eta zuhaixka ugari hartzen dik bere baitan: artea, pagoa, haltza, hurritza, lizarra, elorri zuria eta beltza, ezkia, astigarrak, gaztainondoa, lertxuna, urkia, otsolizarra, hostazuria, maspila, zurzuria, hagina, gereziondoa, zumarra, gurbitza, ametza, sagar eta udare makatzak, sahatsak eta zumeak, sasiakazia, artelatza, erkametza, xarma eta abar.

Matarrasa, lurren analitikak eta kontu horietarako basogintzan biribelarri eri dituken teknikariren batzuekin eman-hartuan sartzea gomendatzen diat. Nik TANTAI basojabeen elkartearekin hitz efgitea gomendatzen diat.

Noiz da alertzea mozteko garaia?, etxeko bigak jartzeko.

Etxearen zurajea osatzeko, zur gogorra eta iraunkorra komeni da. Horretarako neguan, izerdi gutxiena duenean eta ilbeheran botatzean komeni da. Ilbeheraren barruan onena sustrai eguna. Azaroaren 30 eta abenduaren 13 artean izango da ilbehera, sustrai egunak abenduaren 6, 7 eta 9 izango dira. Urtarrilean eta otsailean ere bota ahal izango da. Datan geroxeago argitaratuko den 2024ko Ilargiaren Egutegian ezagutuko ditugu.

Kaixo, Jakoba! Gaurko Teleberrin hitz egin dute intxaurrondoaren inguruan. Gaitz, plaga, gaixotasun, bakteria, har, izurri beltz... nahastu dira eta nahastu da entzulea. Kontuak kontu, intxaurrondoak ihartzearena ez da kontu berria, eta arrazoiak ezin zehaztu. Zure esperientzian eta jakitean, halakorik baldin badakizu, zergatik ihartu dira? Eskerrik asko eta ondo izan!

Intxaurrondoak hezetasunak akabatzen ditu. Mediterraneo aldetik ekarri zuten intxaurrondoa erromatarrek eta bere berezko tokietan, lur eta ingurune lehorretan ondo egokitzen da, baina hezetasun handia dagoen tokietan ez da gustura bizi, toki askotan juxtu juxtu.

Ura izan dezake aldamenean, baina lur harritsu eta urak erraz alde egiten duen tokian. Kazetariak gaitzarekin nahasketa hori transmititzea ez naiz batere harritzen… Gaur egun Intxaurrondoak arazo bikoitza du. Batetik eulia (Rhagoletis completa), horrek fruituaren zokotenaren azalean arrautza jartzen du eta hortik sortzen den harrak zokoten guri gozoa erasotu eta jango du; honek zauriak sortzen ditu eta hezetasunaren laguntzarekin zauri horietatik gaitzak erraz asko sartuko dira.

Gaitz ugari du geurean intxaurrondoak, hezetasunaren bultzadarekin, baina nagusiak bakteriosia eta antraknosia dira. Beltzuneak hosto, fruitu, lore, kimu berri eta abarretan eta hostajea behar baino lehenago erortzea dakarte.

Intxaurrondoak badu beste gaitz beldurgarri bat: tinta. Lurreko onddo bat da sustraietako zaurietatik sartzen da. Horrek sustraiak usteltzea dakar eta gehienetan arbolaren ipurdian lika beltza azaltzen da. Sustrai ahulak ditu intxaurrondoak eta batez ere buztin lurretan gertatzen den busti eta handitu eta lehortu eta uzkurtu lurraren mugimenduekin sortzen dira hilgarriak izan daitezkeen zauri horiek.

Ederki esaten duzun eran intxaurrondoak hiltzea ez da berria geurean eta gero ere izango da. Batez ere zauriak sortzeko lanak egiten jarraituz gero, inausketak batez ere.

Kaixo. Atzo zume negartia horitzen ari dela eta kontsulta egin ondoren eta jasotako erantzuna ikusita, enborrean zauri moduko zartadura batzuk dituela ikusi dut, hauts moduko bat pilatuz bertan. Lehorturiko pikuondoak ere baduela ohartu gara. Gaitz bat izan daiteke? Era ba al du erremediorik? Mila esker

Sahatsa negartia, euskaraz ez da sahatsa, zumea baizik; zume negartia beraz. Zumeak oso urzaleak dira. Maiz ikusiko dituzu erreka, ibai, urmael, urtegi eta horrelakoen bazterretan. Eman ura erruz eta ea hobetzen den. Bestetik gaitz edo izurriteren bat ere izan daiteke. Horiek ikusteko ondo-ondo miatu hostopea, adarren punttak eta enbor ipurdia, lurrarekin muga egiten duen azpiko aldea.
Pikondoa lehortu dela-eta, ez zen bada bi zuhaitz horien inguruan lur mugimendu edo antzekorik egingo? Nibelatzea, lur zorua aldatzea edo horrelakoren bat

Argazkiak ikusi ondoren nik uste dut enborra zulatzen ari den izurrite bat duzula. Pikondoa ere zerrautsez zikindua egon bada berdin, hura ere zulatuta janda barrutik. Bilatu enborrean izango dituen zuloak eta bertatik alanbrea sartu, topea aurkitu arte, han ariko da harra egurra jaten, Alanbreari aurrera-atzera eragin harra hil arte, alanbrea atera eta bere arrastoak izan behar ditu muturrean.

Orain dela gutxi, 50 urtez gutxi gorabehera landatuta egon berri den insignus pinadia bota dugu eremu batean. Eremu hau Nafarroa iparraldean kokatuta dago, mendiaren ipar isurialdean 350 metro inguruan. Jakin nahi genuke bertan bertako ze zuhaitz mota landatu dezakegun eta ea datorren neguan jadanik landatzeko lurra ongi egonen ote den ala lurrari deskantsua eman behar ote diogun. Esker mila

Kaixo. Lursaik malkartsu bat dugu Bidanian garbitu berri duguna (400m2] eta sasiak berriro har ez dezan zuhaitz edo zuhaixkak landatu nahi genituzke. Malkarra izateaz gain 60zmtara arkaitza du azpikaldean beraz zuhaitz handiak ezin dira izan. Zer landatu dezakegu??? Eskerrikasko

Pagoa ez da aukera txarra. Sakonera horretako lurrean ederki etorri daiteke. Gainontzean artea, gurbitza edota gartxua ere bai. Lur beroa, hego magala eta lur harrokoa bada baita ametza ere.

Kaixo. Lur zati malkartsu bat dugu bidanian eta sasiak har ez dezan garbitu eta zerbait lanfatu nahi genuke. Malkarra eta arkaitztsua da, 60zmtara arkaitza du azpikaldean beraz zuhaitz handiak ezin dira izan. Zer landatu dezakegu??? Eskerrikasko

Pagoa ez da aukera txarra. Sakonera horretako lurrean ederki etorri daiteke. Gainontzean artea, gurbitza edota gartxua ere bai. Lur beroa, hego magala eta lur harrokoa bada baita ametza ere.

Kaixo Jakoba: Etxean, basotik jasotako lizar landare bat dugu ontzi batean. Pixkat handitzea nahi genuen lurrean aldatu aurretik. Eta momentua iritxi dela uste dugu. Baina noiz izango litzateke urrengo data egokiena aldaketa egiteko? Mila esker! Lorea

Lizarrak hostoa galtzen du neguan, eta huraxe da landatzeko sasoi egokiena, abenduaren hasiera eta otsailaren amaiera artekoa. Loreontzian bizi bada aldatzerakoan ez du sustrairik galduko eta orain ere egin dezakezu, baina lehen urtean loreontzian bezalaxe zaintzeko aukera baldin badaukazu, matez ere ugari ureztatzea. Landatu behar duzun tokian ezin baduzu hori egin, hobe hurrengo neguari itxarotea.

Akazia galtzeko noiz moztu

Galtzea nahi bada izerditan dagoenean moztea da onena, kalte gehiena orduan egingo zaio. Era berean, kaltea areagotzeko, ilgoran eta lore edo fruitu egunean moztu. Ekainean egingo nuke nik. Ilgora 6tik 18ra izango da eta lore edo fruitu egunak 6, 9, 10, 14 eta 15.
 

Bertoko artoa erein dut bi urtez eta kokoren batek atakatu du. Hautsa ikusten da artoan. Zer da? Zer egin daiteke?

Udaberrian loratzen dira urkiak. Apirila-maiatza aldera. Gero udan edo udazkenaren hasieran hedatuko dituzte haziak.

Kaixo

Jakobari galdetu nahi nioke, ea hurritz Makilak egiteko ze hillabete den egokiena eta ilbehera edo ilberri, izan behar duen.

Eskerrikasko

Esaerak dio urrian hasten den ilgoran ebaki behar direla hurritz makilak. Ilgora hori urriaren 30ean hasiko da eta azaroaren 12 arte luzatuko da. Hurrengo ilgora ere ez da txarra izango, azaroaren 27tik abenduaren 9ra artekoa.

Arratsaldeon.

Dagoeneko negurako zuhaitzen aldaketarekin pentsatzen hasia nago eta aurten gaztainondo batzuk aldatzea gustatuko litzaidake.

Zuri entzuna dizut Iparraldean badela norbait urte luzeetan haziak gorde eta zuhaitzak dituena.

Eskertuko nizuke bere berri emango bazenit, helbidea, telefonoa.. .

Mikesker aldez aurretik

Iparraldean lan hori egin duen mintegia Lafitte da, Lekornen du egoitza, baita salmenta gune haundi bat Baionako sarreran ere.

Egunon

Lote bat tokatu zait herrian sutarako egurra itteko,ze egun die aproposenak mozteko maiatzean?
Agur bat Patxi

Maiatzean haltza botatzen da, gainontzeko egurrak ez; horiek hobe udazken neguan. Haltza maiatzeko ilgoran mozten da. Ilgora 19an hasten da eta hilaren amaiera arte iraungo du. Agian egun berezienak ilgorak eta ilberriak bat egiten dutenak izango dira, maiatzaren 30 eta 31.

Arratsalde on.

Pagoa kimatu behar dugu eta jakin nahiko nuke noiz den garairik egokiena horretarako.

Mila esker

Lorea

Pagoa kimatzeko urte sasoi egokiena otsaila edo martxoa da, beti ere ilbeheran. Dagoenerako apirilean gaude eta beraz berandu antzera. Aurten nahitaez egin beharreko inausketa dela uste baduzute ahalik eta azkarren egin. Ilbeheran apirilaren 8, 10:16ean sartuko gara, 21 arte; baina momentu onena 11ean izango da, 13:00 eta 19:oo artean.

Pagoari noiz eta nola egin " trasmotxea"??(25 urte ingurukoak(

Eskerrik asko!!
 

Ez dakik nolako pagoak diren: lehen lepatuak eta 25 urte utzita egon direnak edo landatu eta 25 urte eta sekula lepatu gabeak.

Bietan inausketa arriskutsua da lepatze hori. Nola egin? Adar berriak eman eta zabaltzea nahi duzun altueran moztu. Noiz beti neguko ilbeheran. Ostiralera arte duzu.

Aste honetan 400 abeto duglas zartu behar dittut, zer da oso berandu??

Eskerrik asko!!

Duglasak ez du hostorik galtzen neguan eta beraz martxoaren amaiera arte lasai landa daiteke.  Saiatu beti ilbeheran egiten, izotzik ez den egunean.

Datorren ilbehera hori ona izango da gaztainondoa bezala, hostoa galtzen duten landare guztiak landatzeko, baita urtarrileko eta otsaileko ilbeherak ere. Abenduaren 20an ilbeheran sartuko gara, 05:35ean, baina ez da egun egokia. 21etik atzera urtarrilaren 1aren eguerdia arte denak onak. Urtarrilean 16 arratsaldetik 28ra eta otsailean 13tik 25era, egun horiek denak barne.

Pagoaren euliak eragiten duen koxkorra da, Mikiola fagi izena du. Jeneralean ez zaio kaso handiegirik egiten.