Egun on Jakoba. Zeintzuk egunek dire onak haritz landarak sartzeko? Eskerrik asko!!!

Haritza bezala hostoa galtzen duten landare jende guztia neguan, izerdia ahulenean dagoenean landatu behar da. Egun onenak ilbeherakoak dira, eta ahal izanez gero sustrai egunak. Abendu honetan 16tik 29ra ilbehera izango da, eta 22, 23, 24 arratsaldea eta 25a sustrai egunak. 2025eko urtarrilean 12tik 26 eguerdira izango da ilbehera, eta 19, 20, 21 eta 22 eguerdi artea sustrai egunak. Otsailean 8 eguerditik 22ra izango da ilbehera, eta 15 arratsaldea, 16, 17 eta 18 sustrai egunak.

Otxandixon, baserri ondoan, leixar lizar handik bat daukagu; hazi eta hazi egin da eta etxeko hormak eta teilatua urratzen digu, eta ostotza ere teila artera botatzen digu. Guri aitak diño jota erdi ingurutik moztu behar direla adarrak, bestela laster dala barriro teilatuan, baina niri erreparoa emoten dit asko moztea, susterrak ahuldu eta ihartuko ote dan. Zer deritxozu Jakoba? Moztekotan, noiz moztu, hilberan edo hilgoran? Eskerrik asko.

Lizarra maiz jarri izan da etxearen inguruan. Etxea babesten duela esan ohi da. Hasiz gero nik mugarrotu egingo nuke. Arazoa beti hor izango da, baldin eta etxea mugitzen ez badezute. Beraz 3 metro ingurura enborra moztu eta hortik sortzen diren adarrak 5-8 urtetik behin moztu baita eta beti tamaina batean eutsiko diozue. Mendian lehen egiten zen zuhaitz motzak sortuz su egurra eta zura izateko. Adarrak erdi tamainan moztuta laister dituzu oraingo tamaina berean: enbarazu bera, buruhauste bera, lan bera… Honelako lanak beti izerdi berria etorri aurre horretan egin behar dira, Otxandion negua bero badoa otsaila amaieran edo, gainontzean, martxoa hasieran, beti ilbeheran eta ahal izanez gero sustrai egunean. Hurengo urtean hauek izango dira: otsailean 15 arratsaldea, 16, 17 eta 18 eta martxoan 15 eta 16.

Noiz bota bear dira arkaziak (robinia pseudoacacia), egurran elastikotasuna al dan aundia izateko?

Elastikotasunaren bila bazabiltza sasiakaziarekin ahaztu. Gurean ezagutzen den egurrik gogor eta zurrunenetakoa da. Zuzeneko tentsioak eramateko egur onenetakoa da, hesola, zutabe eta tankerakoetarako. Baina alboko tentsioa, edo okertzea bilatzen baduzu krak, laster hautsi eta pitzatuko da.

Hala ere elastikotasuna nahi baduzu izerditan dagoenean eta ilgoran moztu, abuztuan edo irailean adibidez.

Kaixo. Altza baso txiki bat dugu etxe ondoan eta arraz bete dela ikusi dugu. Hauek kentzeko modurik badago? Neguan hilko dira? Fruta arboletan arrik ez dagoela ikusi dugu, salbu dira? Arriskurik badago? Eskerrik asko Jakoba

Hemichroa crocea da. Liztorren antzeko intsektua da eta haltza bezala hurritza, sahartza eta urkia ere erasotzen ditu. Orain ikusten dituzun har horiek urteko bigarren belaunaldia da eta lurpean babestu baino lehenago hiltzea komeni da. Intsektizida arruntek akabatuko dute: xaboi potasikoa edota bacillus thuringiensis nahastuta edota neem gehituta. Bakarra erabiltzez gero xaboia.

Eunon Jakoba!!!! Urritze makiletako noiz moztu jakin nahiko nikek, batzuk fitxauta zezkeat ta.... Aldez aurretio eskerrikasko ta segi hola!!!!

Udazkeneko ilgoran mozten da. Batzuk urrian, gehienek azaroan eta gutxi batzuek baita abenduan ere. Azaroko ilgora 5etik 18 eguerdira arte izango da. 12 arratsaldea eta 14 egun osoa izan ezik beste edozein egunetan moztu.

Egun on. Pago eta agin landareak aldatzeko sasoirik egokiena zein den galdetu nahi dizuet. Zumea jasotzeko era gauza bera. Eskerrik asko aldez aurretik. Aimar.

Pagoa neguan landatu, hostoa galtzen duten guztiek bezala. Abendua eta otsaila artean onena, ilbeheran. Haginak, aldiz, ez du hostoa galtzen, beraz neguaren amaieran, martxoan. Zumea hostoa botata duenean egiten da, negu partean. Zume landare berriak sortu nahi badituzu neguaren amaieran moztu adarrak eta sartu lurrean.

Kaixo Jakoba, Gaztainondoak materialetarako noiz moztu beharko nituzke? Bakanketa bat egiteko. Eskerrik asko Oier

Materialetarako mozteko sasoi onena negu-negua da. Eta neguan izenrdi gutxien izango duenean: Ilbeheran. Eta Ilbeheraren barruan are eta gutxiago izango dute sustrai egunetan. Abenduan ilbehera 16tik 29ra izango da eta sustrai egunak 22, 23, 24 arratsaldea eta 25. Urtarrilekoak eta otsailekoak egutegi berriarekin jakingo ditugu. Laister. Abendua hasieran idatzi gogora arazteko edo Durangoko Azokara hurbildu eta hitz egingo dugu.

Egun on! Ezin dut aurkitu zatuketan hitza hiztegietan. Uste dut badakidala zer den baina aurkitu ere ez egitea…

Zatuka sorta da eta lan honetan bereziki erabiltzen dena. Hemen duzu Euskaltzaindiaren orotariko hiztegiko sarrera:

https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_oehberria&task=bilaketa&Itemid=1694&lang=eu&definizioak=0&query=zatuka&mota=sarrera

pagoa nahiko zaharra da,eta onddoak agertzen hasi zitzaizkion orain dela denboratxo bat. zeozer egin dezakegu??arazoa baldin bada behintzat,auzoko ermitaren ondoan dago eta mantendu nahi genduke. zure erantzunaren zai,eskerrik asko

Hasteko zein onddo diren identifikatu beharko litzateke. Horretarako mikologia elkarteren batekin sartu beharko zarete harremanetan. Onddoak zer jaten duen ikusi beharko da pagoaren zura bizia edo hila, eta hortik abiatu egin beharreko lana. Bestetik argazkian ikusten denez pagoaren gainerainoko lanak egin dira lehen (aterpearen zutabea…). Horrelakoak eta bere sustraien gunearen zanpaketa galerazi beharko lirateke. Horiek bezala baita adarrak ukitzea ere. Horretarako zuhaitzen zaintzan espezializaturiko profesional baten laguntza litzateke onena; bertatik bertara ikusi, baldintza guztiak aztertu eta pagoaren onerako zer egin erabakitzeko.

Zeinek botatzen ditu lehenago hosto berriak, haritzak edo lizarrak?

Urtero ez da berdin izaten. Aurten, gure inguruan (Gipuzkoako Beterrin) inolako zalantzarik gabe haritza lehenago jantzi da. Pello Zabala maisuak “Naturaren mintzoa” liburuan esaten du Lizarra lehenago hostotzen bada uda ona izango dela, eta haritza lehenago hostotzen bada uda nahasia datorrela…

Egunon. Hurritza itxiturak egiteko erabiltzeko noiz jasotzea komeni ote da?

Hurritza ilgoran mozten da eta izerdi pixka bat duenean, hurritz adarra malgua izan dadin. Gehienetan azaroan mozten da, zenbaitek baina urrian edota abenduan ere mozten dute.

Martxoaren 22an bi haritz arbola lortuko ditut, 50cm ingurukoak. Baserrian landatuko ditut. Zer egin beharko nuke landatu aurretik? Eta ondoren?

Lehenik lurra prestatu behar da, 40 x 40 zentimetroko zuloa egin eta sakonean sustraiek behar dutena. Garrantzitsuena da haritz landarean lehen zuen tamaina berean lurperatuta geratu behar dela. Ez sakonago ez harroago. Sustraien azpian ongarri zahar eskukada pare bat emanez gero hobe. Haizetokia delako edo euskarririk behar badu, makila edo, lurra eman aurretik jarri eta sartu bere aldamenean. Ondoren sustrai tartera lurra bota eta tarteak ondo-ondo bete. Gero goraino lurrez osatu eta zanpatu. Lehen uda lehorra badoa agian ureztatzea komeniko da. Zeuk ikusi non, zeion orientaziotan eta abar bizi direnaren arabera.

Kaixo Jakoba. Gaztaiñondo eta alkazia bota nahi ditut, ondoren hesolak egin eta lursailetan ixturak egiteko. Noiz da garai onena? Eskerrik asko

Garai onena joan da, negu-neguko ilbeherak dira onenak, urtarrilekoa eta otsailekoa. Gaur botatzeko aukerarik izanez gero gaur bertan, otsailaren 4a; gaur amaitzen da ilbehera eta besterik ez bada moztuta utzi, gero egingo dituzu hesolagintza lanak. Hurrengo ilbehera martxoaren 18tik 31ra da, ahal izanez gero 28,29 eta 30 kenduta.

Aupa jakoba!orereta aldean haritz amerikarrak erori edo bota ditugu..sustraietako gaitza zakaten ta arriskutxuak ziran. entzunda dakat leortzeko kanpoan urtebete utzi bear direla,busti daitezen,egia al da hori?aldez aurretik eskerrik asko!!

Haritz amerikarrak zur eta egur kaskar samarrak ditu. Gaitza sartua badu, posible da dagoenerako barrutik ere iruditzen hasita egotea. Irudituz geri egurra belaki edo esponja bat bezala bihurtzen da eta horrek ur asko hartzen du. Nire ustez onena enborrak ondo begiratzea da, eta zeinek merezi duen jasotzean eta zeinek ez apartatzea. Erdipurdi dagoena su egurretarako eta ona dagoena kanpoan utzi, baina ahal izanez gero lurra kenduta, lurrik ukitzen ez duela, alegia. Bestea litzateke oholak egin eta oholetan lehortzen jarri. Azken hori eginez gero kopatzeko aukerarik gabe, ondo zamatuta, elkarren gainean, baina oreatzeko tartea izan dezatela, batetik bestera listoitxoak jarriz.

Kaixo Jakoba, Zuhaitzak inausten gabiltza orain eta ulertua dut ondoren produktu bat ematea komeni dela bertan zauriak sendatu eta gaixotasunik ez sartzeko. Zein da produktu hori?? Mila esker!

Inausketarako orain ez da sasoi egokia. Onena izerdi berria mugitzera itxarotea da. Orain sortzen diren zauriak irekita egongo dira negu guztian eta gaitzak eta hezetasuna sartzeko arrizkua dago. Gero izerdia hasitakoan eginez gero (otsaila amaiera edo martxoa) izerdiak berak galeraziko die sartzea eta zauria ixteko orbaina sortuko du.

Orain egindako zaurietan ustez orbaina sortzen laguntzen duen ukendua edo pintura emateko ohitura zabaltzen ari da. Ustez zauria babesten du, baina gerora kalte besterik ez du egiten. Hezetasuna bera eta egurraren artean sartuko da, gaitzak erakarriz eta egurra ustelduz. Era berean landareak duen orbaina sortzeko berezko joera eragotziko du. Produktu horiek mesede baino kalte gehiago egiten dute. Nahi izatera salda bordelesarekin ur pixka bat nahastuta ore trinko bat egin eta horrekin margotu zauria. Izerdi berria etorri artean bi edo hirutan eman.

Atsaldeon jakoba!! Izaldio ( Idiazabaldik ) idazten diat.Piñudie bota berrie diau ta kantauriar basoa berreskuratu nahi nike , ta ze barietate aldauko nizkike? aldan barietate gehiena nahi nike jarri ta berez etortzekkenakiñ nasiz,hariztie- re badiau ta txori - keiza haundike bai ...Urmael guneak dizkiat baitaere ta igelendako eta buztiñakiñ egiñiko balerak prestatzen ibili neok ...ta aldapa pixkate badiau ta igadura arriskue matarrasan eragiñez hire aolkua nahi nikek. Baitare gustauko zitean analitikan bat lurrai ettea garai bateko hazik agertzen diñ eo ikusteko ,baiño etzekiat zeiñ dedikatzen dekenartaa..,buano gauza asko xamar dittuk baiño ia poliki polikiasten neoken berreskuratze.( Industriarako ez dek erabiliko iada gure sailahu. azkenean etxekoekgestioa utzi baizidatek..buanoeskerrikaskota esangoiak

Kantauriar basoak zuhaitz eta zuhaixka ugari hartzen dik bere baitan: artea, pagoa, haltza, hurritza, lizarra, elorri zuria eta beltza, ezkia, astigarrak, gaztainondoa, lertxuna, urkia, otsolizarra, hostazuria, maspila, zurzuria, hagina, gereziondoa, zumarra, gurbitza, ametza, sagar eta udare makatzak, sahatsak eta zumeak, sasiakazia, artelatza, erkametza, xarma eta abar.

Matarrasa, lurren analitikak eta kontu horietarako basogintzan biribelarri eri dituken teknikariren batzuekin eman-hartuan sartzea gomendatzen diat. Nik TANTAI basojabeen elkartearekin hitz efgitea gomendatzen diat.

Noiz da alertzea mozteko garaia?, etxeko bigak jartzeko.

Etxearen zurajea osatzeko, zur gogorra eta iraunkorra komeni da. Horretarako neguan, izerdi gutxiena duenean eta ilbeheran botatzean komeni da. Ilbeheraren barruan onena sustrai eguna. Azaroaren 30 eta abenduaren 13 artean izango da ilbehera, sustrai egunak abenduaren 6, 7 eta 9 izango dira. Urtarrilean eta otsailean ere bota ahal izango da. Datan geroxeago argitaratuko den 2024ko Ilargiaren Egutegian ezagutuko ditugu.

Kaixo, Jakoba! Gaurko Teleberrin hitz egin dute intxaurrondoaren inguruan. Gaitz, plaga, gaixotasun, bakteria, har, izurri beltz... nahastu dira eta nahastu da entzulea. Kontuak kontu, intxaurrondoak ihartzearena ez da kontu berria, eta arrazoiak ezin zehaztu. Zure esperientzian eta jakitean, halakorik baldin badakizu, zergatik ihartu dira? Eskerrik asko eta ondo izan!

Intxaurrondoak hezetasunak akabatzen ditu. Mediterraneo aldetik ekarri zuten intxaurrondoa erromatarrek eta bere berezko tokietan, lur eta ingurune lehorretan ondo egokitzen da, baina hezetasun handia dagoen tokietan ez da gustura bizi, toki askotan juxtu juxtu.

Ura izan dezake aldamenean, baina lur harritsu eta urak erraz alde egiten duen tokian. Kazetariak gaitzarekin nahasketa hori transmititzea ez naiz batere harritzen… Gaur egun Intxaurrondoak arazo bikoitza du. Batetik eulia (Rhagoletis completa), horrek fruituaren zokotenaren azalean arrautza jartzen du eta hortik sortzen den harrak zokoten guri gozoa erasotu eta jango du; honek zauriak sortzen ditu eta hezetasunaren laguntzarekin zauri horietatik gaitzak erraz asko sartuko dira.

Gaitz ugari du geurean intxaurrondoak, hezetasunaren bultzadarekin, baina nagusiak bakteriosia eta antraknosia dira. Beltzuneak hosto, fruitu, lore, kimu berri eta abarretan eta hostajea behar baino lehenago erortzea dakarte.

Intxaurrondoak badu beste gaitz beldurgarri bat: tinta. Lurreko onddo bat da sustraietako zaurietatik sartzen da. Horrek sustraiak usteltzea dakar eta gehienetan arbolaren ipurdian lika beltza azaltzen da. Sustrai ahulak ditu intxaurrondoak eta batez ere buztin lurretan gertatzen den busti eta handitu eta lehortu eta uzkurtu lurraren mugimenduekin sortzen dira hilgarriak izan daitezkeen zauri horiek.

Ederki esaten duzun eran intxaurrondoak hiltzea ez da berria geurean eta gero ere izango da. Batez ere zauriak sortzeko lanak egiten jarraituz gero, inausketak batez ere.

Kaixo. Atzo zume negartia horitzen ari dela eta kontsulta egin ondoren eta jasotako erantzuna ikusita, enborrean zauri moduko zartadura batzuk dituela ikusi dut, hauts moduko bat pilatuz bertan. Lehorturiko pikuondoak ere baduela ohartu gara. Gaitz bat izan daiteke? Era ba al du erremediorik? Mila esker

Sahatsa negartia, euskaraz ez da sahatsa, zumea baizik; zume negartia beraz. Zumeak oso urzaleak dira. Maiz ikusiko dituzu erreka, ibai, urmael, urtegi eta horrelakoen bazterretan. Eman ura erruz eta ea hobetzen den. Bestetik gaitz edo izurriteren bat ere izan daiteke. Horiek ikusteko ondo-ondo miatu hostopea, adarren punttak eta enbor ipurdia, lurrarekin muga egiten duen azpiko aldea.
Pikondoa lehortu dela-eta, ez zen bada bi zuhaitz horien inguruan lur mugimendu edo antzekorik egingo? Nibelatzea, lur zorua aldatzea edo horrelakoren bat

Argazkiak ikusi ondoren nik uste dut enborra zulatzen ari den izurrite bat duzula. Pikondoa ere zerrautsez zikindua egon bada berdin, hura ere zulatuta janda barrutik. Bilatu enborrean izango dituen zuloak eta bertatik alanbrea sartu, topea aurkitu arte, han ariko da harra egurra jaten, Alanbreari aurrera-atzera eragin harra hil arte, alanbrea atera eta bere arrastoak izan behar ditu muturrean.

Orain dela gutxi, 50 urtez gutxi gorabehera landatuta egon berri den insignus pinadia bota dugu eremu batean. Eremu hau Nafarroa iparraldean kokatuta dago, mendiaren ipar isurialdean 350 metro inguruan. Jakin nahi genuke bertan bertako ze zuhaitz mota landatu dezakegun eta ea datorren neguan jadanik landatzeko lurra ongi egonen ote den ala lurrari deskantsua eman behar ote diogun. Esker mila

Kaixo. Lursaik malkartsu bat dugu Bidanian garbitu berri duguna (400m2] eta sasiak berriro har ez dezan zuhaitz edo zuhaixkak landatu nahi genituzke. Malkarra izateaz gain 60zmtara arkaitza du azpikaldean beraz zuhaitz handiak ezin dira izan. Zer landatu dezakegu??? Eskerrikasko

Pagoa ez da aukera txarra. Sakonera horretako lurrean ederki etorri daiteke. Gainontzean artea, gurbitza edota gartxua ere bai. Lur beroa, hego magala eta lur harrokoa bada baita ametza ere.

Kaixo. Lur zati malkartsu bat dugu bidanian eta sasiak har ez dezan garbitu eta zerbait lanfatu nahi genuke. Malkarra eta arkaitztsua da, 60zmtara arkaitza du azpikaldean beraz zuhaitz handiak ezin dira izan. Zer landatu dezakegu??? Eskerrikasko

Pagoa ez da aukera txarra. Sakonera horretako lurrean ederki etorri daiteke. Gainontzean artea, gurbitza edota gartxua ere bai. Lur beroa, hego magala eta lur harrokoa bada baita ametza ere.

Kaixo Jakoba: Etxean, basotik jasotako lizar landare bat dugu ontzi batean. Pixkat handitzea nahi genuen lurrean aldatu aurretik. Eta momentua iritxi dela uste dugu. Baina noiz izango litzateke urrengo data egokiena aldaketa egiteko? Mila esker! Lorea

Lizarrak hostoa galtzen du neguan, eta huraxe da landatzeko sasoi egokiena, abenduaren hasiera eta otsailaren amaiera artekoa. Loreontzian bizi bada aldatzerakoan ez du sustrairik galduko eta orain ere egin dezakezu, baina lehen urtean loreontzian bezalaxe zaintzeko aukera baldin badaukazu, matez ere ugari ureztatzea. Landatu behar duzun tokian ezin baduzu hori egin, hobe hurrengo neguari itxarotea.

Akazia galtzeko noiz moztu

Galtzea nahi bada izerditan dagoenean moztea da onena, kalte gehiena orduan egingo zaio. Era berean, kaltea areagotzeko, ilgoran eta lore edo fruitu egunean moztu. Ekainean egingo nuke nik. Ilgora 6tik 18ra izango da eta lore edo fruitu egunak 6, 9, 10, 14 eta 15.
 

Bertoko artoa erein dut bi urtez eta kokoren batek atakatu du. Hautsa ikusten da artoan. Zer da? Zer egin daiteke?

Udaberrian loratzen dira urkiak. Apirila-maiatza aldera. Gero udan edo udazkenaren hasieran hedatuko dituzte haziak.