Kaixo! Aurten nere inguruan daneri ai naiz entzuten kipulak pinuen gaixotasuna dakala.. zerbaitx eitxerik dao? Milesker

Ez dut ulertzen galdera. Zer sintomak ditu zure tipulak?

Berriro ere Lizarratik zalantza batzurekin: Aurrekoan aholkatu zenidan "Urtero- urtero ongarri organikoa eman, eta urte guztian estalita eduki. Dagoeneko ardien simaurra nork ekarriko didan lortu dut. Baratza belarrez ere estaltzen ari naiz. Nire zalantzak: -Simaurra noiz bota -Simaur hori Lur gainean utzi edo lurrarekin nahastu (goldatuz) Mila esker berriro ere zure aholkuengatik eta pazientziagatik

Simaurra orokorrean azaroa aldera zabaltzen da. Ondo ondua badago noiznahi zabaldu dezakezu. Lur gainean uztea nahikoa da. Belarrez estaltzen baduzu lurra, beti ere simaur pixka bat nahasi, askoz azkarrago usteldu eta lurrera sartuko da eta.

Egunon,artoa eta baba, lurrean sartzeko zein distantzia duk egokia,eta artoa hazten denean punta haustea komeni garrie dek? Ongi izan.

Errenkada batetik bestera 70-100 cm arteko tartea utzi, babarekin 100 inguru hobe. Eta errenkada barruan zulotik zulora 40-50 cm. Artoa luzatzen denean gain gainean lore arra irekitzen du. Lore arraren lan bakarra polena zabaltzea denez ireki ordurako bete du bere lana eta lehen moztu eta ganaduari ematen zitzaion jateko, luxuzko jakia. Gaur egun baliatuko ez baduzu ez daukazu zertan moztu.

Kaixo jakoba, lehenik eta behin barkatu nire euskera mailagatik ikasten hari naiz eta. Irrrati saioan exam zenuen tomateak ez zirela ureztatu behar, hori argi geratu zait, bestalde esan zenuen tajeteak ipintzea bereain ondoan ondo legokela , baina tageteak ureztatu beharrean gaude esta? Orduan ez da txarra izango tomatearentzat ? Eskerrik asko

Tajeteak tomate tartean jartzea oso egokia da, tomatearen sustraiak zaintzen dituzte, arerioak uxatuz. Tomatea landatzen denean ureztatzea ez da txarra, lurra hezea badago ez du beharko eta tarteko tajeteak ere ez. Tomateak behar badu, bi-hiru eguneko tartearekin basokada bat ura eman bakoitzari, hostoak busti gabe, eta tajeteei beste horrenbeste. Hortik atzera ez du urik beharko ez tomateak ez tajeteak.

Kaixo Jakoba. Zelan? Zuregana jotzen dut galdera bat egiteko. Herrian, Arabako mendialdean (Maeztu) jendea jada ortua jartzen hasi da, baina nik zalantzak ditut noiz landatu. Zuk nola ikusten duzu? Mila esker

Horiek denak landatzeko sasoi betean gaude. Maiatzaren 29an hasi eta ekainaren 11ean amaituko den ilbehera osoa oso ona izango duzu landaketa lan horietarako.

Kaixo Jakoba: Tomatea, letxua, kuiatxoa eta piper batzuk landatu nahiko nituzke. Berandu al nabil? Horrela ez bada, zein egun aholkatzen didazu horretarako? Mila esker!

Ez zabiltza berandu ez, sasoi betea da orain. Landaketak egiteko egun onenak ilbeherakoak dira. Ilbeheran 29an sartuko gara ekainaren 11 arte. Letxugentzako egun onenak maiatzaren 31 eta ekainaren 10 eta 11 izango dira. Gainontzekoentzako, fruitua eman behar dutenak, ekainaren 1, 2 eta 3. Hala ere ilbehera osoa da ona.

Kaixo Jakoba! Kalabazinak landatu edo ez, eta non erabaki nahi dugu. Aurreko urtean ez genituen jarri, aurreko urteetan uzta txarra izan genuelako. Landareei hostoak gris jarri eta oso fruitu gutxi eta txikiak ematen zituzten azken urteetan; hasieran ale on batzuk baina gero jada ez. Beti leku berdinean landatzen genituen. Eta orain dela urte batzuk uzta onak izan genituen; baina azkenengo urtetan ez. Zergatik izan daiteke? Lekuagatik, lur zati horrek zerbait du faltan edo gehiegi agian? Aurten landatzera animatzen bagara, leku berdina egokia izan daiteke (aurreko urtean ezer landatu gabe egon da)? Edo beste toki bat hobe?

Zalantzarik gabe jarri. Iaz toki hori ezer gabe egon bada bertan landatzea egokia da. Ongarri asko behar du kuiatxoak. Ongarri heldua edo ondo heldu gabekoa berdin da. Ongarri gutxi izateak ekarri dezake hasi ondo baina gerora ale kaxkarrak ematea. Hauts zuri hori zurina da edo oidioa, onddoek sortutako gaitza. Urtean zehar zer gori egiten duen arabera ugaltzen da eta eraso latzak jotzen ditu. Giro epelak eta hezetasuna behar ditu. Oso zaila da berari aurre egitea, baina hostoren bat zurituta ikusten badezute kendu eta erretzea komeni da, gainontzekoetara ez hedatzeko. Polinizazioa ere zaintzeko kontua da. Erleek ez dute kuiatxoa polinizatzen, erlastarrek eta abarrek egiten dute. Giroaren arabera, baina eskuz egiteak laguntzen du. Nahi izatera 3-4 egunetik behin eskuz polinizatu. Lore emeak eta arrak izaten ditu. Emeak ireki aurretik dagoenerako atzean kuiatxo txiki bat du. Arrak aldiz ez, txortena eta lorea soilik. Hartu lore arra, -ezkil itxurako petalo hori handiak kendu eta barruan ixipu edo makiltxo iletsu bat geratuko da. Hor dago polena eta horrekin igurtzi behar da lore emeen barruko ziria. Orain lehen landaketa egin. Gero bigarrena uztailean.  

Bada hilabete berotegian ilarra landatu eta behin uzta jasotzen hasi ondoren erabat zuritu zitzaigula. Horiek bota eta tomatea jarri genuen bertan. Segituan orbain zuriak atera zaizkie. Zer egin/bota genezake?

Zuri hori eta ilarrena ez da gauza bera. Ilarrena zurina da edo oidioa; onddo batek sortutako gaitza. Tomatearen hau elikagairen baten falta dela iruditzen zait. Hori sortu daiteke beste elikagairen bat gaindosian egon eta landareak behar bezala hartu ezin duelako edo faltan den hori lurrean ez dagoelako. Aurrez ilarrak egon badira bertan nitrogeno gaindosia egon daiteke lurrean. Gehiegizko nitrogeno horrek beste elikagaiak blokeatu ditzake eta nire ustez tomate honek potasio falta du, edo boro edo zink edo manganeso. Edo denak batera. Nitrogeno gaindosi horri aurre egiteko karea eman lurrari; 150-200 gr/m² eta tomateen tartean hostoa baliatuko diezun barazkiak jarri: letxuga, ziazerba, zerba, eskarola…

Marrubiek duten zomorro txapalari nola egin surre? Kalabaza ereiteko egunik onena?

Kukurrutxa esaten zaie zonorro horieri. Lurraukitzen dutenean lehendik bareak edo barraskiloak kosk egin eta zauria irekitako marrubi aleak erasotzen dituzte. Altxa marrubi aleak makiltxo batzuekin edo bestelako sistemaren batekin, lurra ukitu ez dezaten. Horrela ez dira marrubiraino iritsiko.

Ilgora egokiena, maiatzaren 28 arte, hura barne; eta fruitu egunak dira onenak maiatzaren 17 eta 25                                                        

Kaixo, Jakin nahiko Nuke leka eta babarruna ereiteko eta piperrak landatzeko noiz arteko marjina daukaten. Azken eunetako euriaren ondorioz, lurra lokaztua daukat eta. Hobe da itxarotea? Edo asteburuako eguraldi ona aprobetxatzea? Mila esker! Ane

Babarrun luzea ekainaren erdira arte erein daiteke, babarrun motza uztailaren erdira arte. Piperrak ekainaren erdira arte landatzen dira. Leka motza uztailaren amaiera arte eta leka luzea abuztuaren erdira arte.

Jajoba, pata tarteka zulo batzuk ximurtzen ari dira, ze izan leike ? Nola tratatu nezake ? Bestalde intsusa landarea nola landatzen da? Aldaxkatik etorri leike ? Eskerrikasko

Patatak tuberkulu berak erabiltzen dira “ereiteko” eta batetik bestera dexenteko aldea izan daiteke, batez ere hasiera honetan. Zimurtu eta atzeratzearena begiratu beharko da ea gaitzen bat den edota lurpeko bisitariren batena. Hostoak miatu ea gaitzen baten edo izurriteren baten arrastorik topatzen duzun. Ez bada hala atera patata eta ikusi lurpean zer gertatzen ari den. Ahalik eta azkarren egin zer dela ere zabaldu ez dadin.

Intsusa bai, aldaxkatik ugaldu daiteke. Neguaren amaieran, otsailaren bigarren hamabostaldian, izerdi berria datorrenean sartu lurrean eta lehen urtean eguzki galdatan ez eduki, onena erdi itzaletan, eta lurrari heze eutsi.

KAixo Jakoba. Hemen, Lizarraldean 60 m2 ko lur sail bat hartu nuen iaz, baratza jarri nahiean. Goldatzerakoan konturatu nintzen lurra bolatan gelditzen dela (buztintsuegia agian?, lur txarra?), ez dela harrotzen. IAz 1000kg hondar ere bota nion eta goldatu nuen, baina aurten berdin berdin dago. LEtxugak, azak berde mantentzen dira baina ez dira haunditzen.....Zer egin dezaket? Mila esker

Lur buztintsua izango da. Hondar kantitate horrek asko dirudi baina ez, ez da asko, eta urte batetik bestera desagertu egiten da. Hondarra eranstea baino hobea da materia organikoa ematea: simaurra, luarra, orbela, belar moztu berri txikitua, lastoa, paper birrindua… Bai lurrari nahasita eta baita lur gaina estalita ere. Estaltzeak eguzkia kentzen dio eta hezetasunari eutsi. Horrek lurra harrotzeari laguntzen dio. Urtero-urtero ongarri organikoa eman, eta urte guztian estalita eduki. Pixkanaka igarriko diozu.

Iakoba buztin lurra da gure etxian eta sutako autsa ze landareri etorriko litzayoke ondo ? Beste galdera baina aziya egiteko ze garay da ona? Eta azenayua ? Eskerrikasko

Errautsak kaltzioa du osagai nagusia, baina kareak ez bezala, beste mineral batzuk ere baditu. Bere lan garrantzitsuenak hauek dira: lurra harrotu eta lehortu egiten du, lurraren egoera kimikoa neurtzen duen pHa igotzen du lurraren azidotasuna apalduz eta mineral batzuen mugimendua erraztuz (landareak ere errazago hartzen dituelarik) eta kaltzioa erantsita landareak eskuera edukiko du elikagai garrantzitsu hori fruituak hobeak eta iraunkorragoak emateko.

Ia landare guztientzako ona da buztin lurretan. Ahabia, hortentsia eta lur azidozaleak diren landareak ezik gainontzeko guztientzako ona da. Ongarriketa garai nagusia udazken-negua da. Ongarri organikoa (simaurra, luarra…) eta errautsa edo karea ez dira batera eman behar. Batetik bestera ilargialdi bat izatea komeni da, hilabete bat gutxienez. Azaroa-abenduan simaurra eta urtarrila-otsailean errautsa, adibidez.

Leka, bai motza eta bai luzea, maiatzean hasi eta abuztuaren erdira arte ereiten da. Negutegiaren barruan egin nahi baduzu martxoaren erdian hasi eta abuztuaren amaiera arte egiten da.

Azenarioa Martxoaren amaieratik irailaren hasiera arte ereiten da.

Kaixo Jakoba! Tomate eta piper artean letxuga landatzeko esaten dezu.Hori zeozerr bereziagatik ote den jakin nahiko nuke. Zure erantzunaren zai,agur bero bat.

Baratzearen aprobetxamendua hobetzeko da, batez ere. Tomatea hazten ari den neurrian baita letxuga ere. Letxugak azkar hazten dira urte sasoi honetan eta tomateak etorri aurretik jango ditugu. Bestetik, ongarri gehiegi edo berriegia eman badiogu lurrari letxugak baliatuko du eta tomatearentzako tamainan geratuko da.

Kaixo Jakoba. Aurten lehen aldiz artoa eta babarruna elkarrekin ereitera animatu gara. Beste galdera baten ikusi dugu ze egun izango diren onenak, baina, gure zalantza da ea biak batera erein behar ote diren ala artoa lehenik, egun batzuk/ilargi bat pasatzen utzi pixkat hazteko eta ostean babarruna (arto berriari lotu ahal izateko). Eskerrik asko!

Ohikoena biak batera ereitea da. Babarrunak aihena luzatzen hasten denerako artoa ez dago nahikoa hazita, baina laster eskainiko dio behar duen heldulekua. Horrela eginez gero komeni da lan txiki bat egitea: artoa luzatzen hasten denean alde guztietara zabaldutako aihenak artoarengana biltzea. Beste era horretara ere erein daiteke: lehenik artoa erein eta handik aste pare batera, gutxi gorabehera, babarruna erein artoaren oinean. Honen aihena luzatzen hasten denerako artoa nahikoa hazita egongo da heldu eta berarekin gorantz ekiteko.

Kaixo Noiz atera behar ditut tipulinak, hil beran edo ilgoran? Zurtoina iartuta, hori hori dagoenean? Jada, buru handiak dituzte, baina zurtoina berde berde Eskerrik asko

Atera eta helburua luze gordetzea bada ilbeheran. Atera eta di-da jateko asmoa baduzu ilgoran. Jeneralean zurtoina horitzen hasitakoan jasotzen dira, berde daude hostoak, baina muturrak horitzen hasi direnean.

Tomate landarea landatu berri det. Nola zaintzen den tomate landarea , ausoak edo kontutan izatea jakin nahi dut. Posible da?

Tomatearen zaintzan kontutan izatekoak:

Lur aberatsa eskatzen du; nahikoa ongarri ez badu ondo heldutako simaurra edo luarra nahasi lurrari. Karea ez ahaztu, 100 gr /m².

Ilaren arteko tartea, 1 m.

Ilaran landareen artekoa 75-80 cm.

Tontor bat egin, 40 cm inguru.

Tontorrean zuloa prestatu eta asun zarba berde bat edo hosto batzuk sartu.

Asunaren gainean lur pixka bat jarri.

Horren gainean landatu tomate landarea.

Basokada bat urarekin ureztatu, behar badu bi egunetan. Gehiago EZ UREZTATU.

Hesolak edo makilak jarri.

Makilen gainean plastiko gardenarekin txapela bat antolatu, soilik gainean.

Inausketak eguerdiko ordu beroenetan egin eta kendu behar den kimua oso txikia denean, zauria txikia izan dadin.

Tomate tartean eta inguruetan tageteak (Tagetes patula) eta albahaka landatu.

Tomateari aldamenean izatea gustatzen ez zaizkionak: piperra, alberjinia, kuia, kuiatxoa, apio-arbia, erremolatxa eta patata.

Kaixo, Zuriñe nauzue Lehenengoz eskerrzea eskeintzen diguzun zerbitzu hau. Zalantza: zer deritzozu arraultz oskolak txikituta baratzean botatzeari? Kaltzioa emango diote? Karearen funtzioa bete dezakete? Mila esker, berriz ere eta ongi izan!!! El lun., 7 abr. 2025 17:0

Arrautz oskolen osagai nagusia karea da. Txiki txiki eginda lurrari nahasi daiteke, hori eginez gero denborarekin kaltzioa askatuko da, baina denbora asko beharko du. Ez du beraz karearen lana egingo, denbora puska batean behintzat. Nik nahiago dut luarraren pilari erantsi eta gero dena batera etorriko da lurrera.

Egun on, Jakoba. Aurrekoan irrati saioan entzun nizun, ereiteko hobe ilgora, orokorrean....baina, eta hemen doa nire zalantza: berdin da sustrai, hosto edo fruitu jan nahi ditugun landareak? Mila esker!!!

Biodinamikan ari den jendearen iritzia, banatuta dago. Zenbaitek diote ereintza lanak denak ilgoran egin behar direla eta beste batzuek diote landareari zer etekina kentzen diogunaren arabera erein behar dela. Nik urtero Bizi Baratzean argitaratzen dudan “Ilargia eta Landareak” agendan nire iritzia jartzen dut, honela:

• Ilbeherako lanak: Hostoa, sustraia, zuztarra edo tuberkulua baliatuko diegun barazkoak erein eta landatu.
• Ilgorako lanak: Lorea, fruitua edo hazia baliatzen diegun barazkiak erein eta landatu.

Kaixo Jakoba!! Galdetu nahi dizut,espinakak aldatzeko,garaia ona den,eta ea lona berde horrrekin aldatu daitekeen espinakak.Nere arazoa da,bestela belarrak gallentzen didala espinakak. Besterik gabe,zure erantzunaren zai geratzen naiz.Eskerrikaksko,eta Gora baratzea!!

Bai garai ona da. Apirila osoa sasoi ona da ziazerba landatzeko. Gero udazken neguan jatekoak iraila-urrian landatzen dira. Saiatu ilbeheran eta hosto egunean landatzen. Datorren ilbehera  apirilaren 4etik 18ko 15:11 arte luzatuko da. Hosto egunak 16 eta 17 izango dira. Lona berde hori jar daiteke; bestela bere lana egingo lukeen edozein azpigai ona da: belarra, lastoa, orbela, paper birrindua…

Kaixo Jakoba! Jakin nahi nuke,bainak ereiteko,ze ongsrri mota edo ze alimentu mota bota behar dihodan lurrari? Ze gorotza edo ximaurra ez dela ona eta, ze abono mota erabili dezakedan jakin nahi nuke. Besterik gabe,zure erantzunaren zai geratzen naiz.Eskerrikasko!

Lekek ez dute ongarririk behar, baldin eta lurra oso kaxkarra ez bada. Lekak berak sustraietan apopilo hartzen ditu airetik nitrogenoa sustraietara ekarriko dioten bakterioak. Zerbait ematez gero, lur buztintsu astuna bada mesede handia egingo dio karea emateak. Aspaldi karerik ikusi gabeko lurra bada 150-200gr/m² eta urtero hartzen badu 75 gr/m².

Egun on, Etapa desberdinetan sartu ditugu kipulak. Lehen sartu genituenak janda bezala daude goiko aldetik argazkiak erakusten duten bezala. Zer da? Nola konpondu?

Nire ustez B+B sonatua da: Barraskiloak eta Bareak. Seguruenera bare sitsak edo bare ttikiak. Horiei aurre egitea ez da erraza. Jarri kare hautsa landareen artean eta inguru guztian muga bat eginez. Sutako errautsa baldin baduzu, bahetik pasa eta hauts garbia denean landareari gainetik bota, zikintzeko adina. Eta teknikarik onena ilunpetan linterna batekin miatu eta harrapatzea da onena.

Kaixo! duela hiru urte zainzuriak jarri genituen. Bi urte itxaron ondoren aurten hasi gara lehenengoak jaten. Tamalez datorren laister etxea utzi beharko dugu (urte pare bat asko jota). Zainzuriak leku aldatu daitezke ala hobe hurrengoan berriekin zerotik hastea?

Ni saiatuko nintzateke leku berrira eramaten. Datorren udazkenean bizileku berria izango dutena ondo-ondo, sakon ongarritu, lurrari behin edo bitan simaur zaharra edota luar ondua emanez. Deguan zanga sakonak egin eta bertan landatu ahalik eta sustrai gehienekin aterata, inguruko lur eta guzti ahal bada. Landatutakoan euri gutxi bada ureztatu. Birlandaketa egiteko egunik onenak ilbeherakoak eta sustrai egunak dira.

Kaixo Jakoba, Aurten milpa edo “Asociación Precolombina” egiten saiatu nahiko nuke baratzan, artoa, babarruna eta kalabaza. Hau egiteko zeintzuk dira egunik onenak haziak hazitegian ereintzeko eta gero landareak baratzan landatzeko? Baratza Oiartzunen daukat. Beste gauAtxo bat zein arto mota gomendatuko zenidake? Guk jateko izango litzake ez animaliek. Eskerrik asko beste behin ere zure laguntzagatik

Arta-babarrun-kuia soroak maiatzean ereiten dira. Ereintza jeneralean soroan bertan egiten da; azken urte hauetan zenbaitek landarea egin eta gero landatzen du, baina jende bakanak egiten du horrela. Nik soroan bertan ereitea gomendatzen dizut. Hiruretan fruitua da eskuratu nahi dugun mozkina, beraz ilgoran eta fruitu egunean erein beharko genituzke. Ilgora maiatzaren 16tik 28ra izango da eta fruitu egunak 16, 17 eta 25 goiza dira. Jateko arto kultibar asko dago, baina hemengo baldintzetara egokitutakoak dira onenak, arta gorria adibidez oso ona da irina egiteko. Hala ere onena da bertako hazien zaintzan lanean ari direnen eskutik haziak eskuratzea. Gipuzkoan adibidez ALEKA ari da lan horretan, eta bere haziak toki ugaritan aurkituko dituzu, baita bere webean ere.

Jakoba aza egon den tokian ze landatzea komeni da orain ? Tipula bai eo ez? Eskerrikasko

Azari kentzen diogun etekina hostoa da. Hostoko barazkien ondoren fruitua ematen dutenak (tomatea, piperra, alberjinia, kuia…) jarri daiteke baina baita sustraia edota erraboila ematen dutenak ere. Beraz tipula jartzea ondo.