Sagarrondoari bacilus turingesis, Neem eta jaboi potasikoaz tratatzeko komentatu zenigun maiatzeko azken astean eta ekainaren bi astetan, gero beste pausu bat geratzen zen lira jauzi eta gerorako baina ez dugu gogoratzen eta melokotoiari tratatzeko erremedioa? Orriak tximurtuta daude, eskerrik asko.

Bi gai nahasi direla iruditzen zait. Batetik sagarrondoaren harjoaren izurritearen tratamendua, ondo daude bai produktuak baita denborarena ere. Bestea melokotoiaren leprarena. Horren tratamendua loraldiarekin lotzen da. Neguaren amaieran edo udaberriaren hasieran begiak puztu eta irekitzen hasten direnean erasotzen du leprak (Traphrina deformans). Lehenik loreak irekitzen dira eta gero haien azpitik kimu eta hosto berriak etorriko dira. Irekiera horretan onddoaren esporak begi barrura sartu eta kutsatzen ditu lehen hostoak. Jeneralean gerora kon pontzen da, hosto berriak garbiak ekarriz, baina ez beti. Tratamendua salda bordelesarekin egiten da. Asun ura nahasiz gero hobe, baina xaboi potasiko pittin bat ere. Tratamendua lehen lorea ireki aurretik egin behar da, eta azken lorea zimeldu denean errepikatu.

Lurretara pasatzean horrela gelditu zait. Bi aste ondoren honela dago. Lurrari bota diot humus eta perlita. Gaizorik dago edo biziko al da? Mila esker Jakoba

Ahuakateondo hori sufritzen ari da eta ez edonola. Beroa, aldameneko lanpararen argi erretzailea… Atera azkar kanpora, ez noski izotzak harrapatzeko moduko toki batera, baina bai 20 gradutara egongo den salatik balkoipe batera edo antzeko toki batera. Argi asko duen eta udan beroa izango den toki bat behar du. Eta ez ahaztu ureztaketa, lehenengo urtean garrantzitsua da.

Kaixo Jakoba, Hasi berriak gara. Gereziondoaren hostoetan aldaketa sumatzen ari gara. Herdoiltzen ari ote diren pentsatu dugu baina ez dakigu zer egin kasu honetan. Alea hartzen hasi berri da eta ez genioke kalterik egin nahi

Nire ustez Gnomonia gaitza izan daiteke. Apiognmonia erythrostoma onddoak sortzen du. Hezetasunak dakar, batez ere, horregatik horri aurre egiteko neurriak hartu behar dira: inguruan haizea ibiltzea erraztu, lurreko hezetasuna kentzen saiatu, inguruko itzala kendu, hurbilean zuhaitz edo arbolak baditu kendu edo tartea utzi, eta abar. Onddoa hosto ihartuetan mantentzen da, horregatik komeni da erori ahala bildu eta su eman eta erre. Baita udazkenean denak erortzen direnean ere. Sustraietan zauriak edo arbolean (inausketakoak adibidez) izanez gero edota ahula baldin badago errazago erasoko du gaitzak. Salda bordelesarekin ere tratatu daiteke, xaboi potasikoarekin nahastuta eta hosto zaurituak erori baino lehenago. Zortzi-hamar eguneko tartearekin hiru tratamendu eman. Gerora berriz azaltzen bada errepikatu.  

Zein egunetan inausi ditzaket intxaurrondoak? Aste honetan edo maiatzean.

Intxaurrondoak oso toki lehorrean bizi ez badira, Euskal Herriko Hego-hegoan adibidez, ez inaustea hobe da. Inausketak sortzen dizkien zaurietatik gaitzak sortzen dituzten onddoak sartuko dira; hezetasuna handia den tokietan gehiago, bere zaleak baitira onddoak.

Hala ere inausketa egin nahi baduzu oso berandu da, dagoenerako izerdia mugitua baino erabat indarrean dabil. Onena hurrengo urteko martxoaren hasierarako uztea litzateke. Aurten egitez gero maiatzaren 2 egun osoa eta 3 goiza, ilbehera eta sustrai egunak.

Intxaurrondo bati urtero izurrite hau agertzen zaio. Zelai berean dauden beste intxaurrondoak ez dute holakorik. Zer da ? Eta zerbait egin beharko genion?

Nire ustez eriniosia deituriko izurritea da. Begiz ikusi ezin daitezkeen akaro batzuk sortzen dute: Eriophyes tristriatus eta Eriophyes erineus. Udaberri bero eta lehorretan lehen hostoei erasotzen diete eta ziztatu eta izerdia zurrupatzen duten tokietan agertzen dira koskortxo horiek. Gero hurrengo belaunaldiak etorriko dira, baina ez dute kalte nabarmenik eragiten. Negua intxaurrondo beraren begietako ezkaten artean igarotzen dute eta hori izan daiteke beti intxaurrondo berean azaltzearen arrazoia. Ni ez nintzateke gehiegi arduratuko. Arazoa areagotzen bada tratamendua hau litzateke: Xaboi potasikoa, Bacillus thuringiensis eta Neem. Tratamendua zaila da, intxaurrondo osoa ondo-ondo busti beharko litzatekeelako.

Kaixo Jakoba, Aran arbola bat dugu, haran oso goxoak ematen dituena, lehendik ere Hernanitik ekarritako kimuekin txertatua. Zahartzen ari zaigula eta, egokia izango al litzateke, aran landarea erosi eta gure zuhaitzaren kimuak txertatzea? Eta hori egiteko noiz izaten da garai egokia? Halako landareak non erostea gomendatuko zeniguke? Eskerrik asko aldez aurretik.

Edozein aranondok balio du aranarentzako mentu oin lana egiteko. Baita Elorri beltza edo basarana ere. Txertatzeko bi sasoi daude: adarreko txertoa egiteko otsaila eta begiko txertoa egiteko uztaila-abuztua. Non eskuratu? Fruta arbolak saltzen espezializatutako mintegi bat da onena.

Ahalko didazu lagundu limoi zuhaitzak duen gaixoa tratársenos?

Nire iritziz ez da gaixotasun bat. Edo gaixotasuna etorri bada arazo fisiko bat izan delako da; nik uste dut kazkabarrak erasotu duela hostajea eta horrek puskatu du. Zauri horien ondoan kolorea galdu du. Eta posible da gero, zauri horietatik gaitza sartzea. Nik janaria emanez lagunduko nioke.

Kaixo Jakoba, menditik hartutako gerezi hazitatik landareak atera nituen pasa den urtean, negua pasa dute eta hasi dira esnatzen. Landare pare batek hostoak ximel xamarrak zituela ikusi nituen eta azpi aldean bediratzerakoan, ez dakit arrautzak edo mamorroa ageri ziren. Argazkietan ez dakit antzemango diozun… zer dira , zein eragin dute eta zer egin lezaket hauekin akabatzeko. Landareak etxeko lurretan jartzeko asmotan gara. Eskerrikasko

Argazkian ikusten den hori mamorroa da, zorria. Gereziondoa asko gustatzen zaio eta batzuetan inurriek eramaten dituzte gero beraiek haien hondakinak aprobetxatzeko. Tratamentua erraza da. Hiru gai nahasita eman: xaboi potasikoa, Bacillus thuringiensis eta Neem. Hirurak nahasian da onena baina agian hasi xaboiarekin bakarrik. Ihinztagailu bat, 1-2 litro ur, prestatzeko goilarakada ttiki erdi bat nahikoa da. Eta horrekin ondo busti hostoak goi eta behe. Ahal baduzu hostoak dena ur hoprretan sartzea ere txarra ez. zortzi egunero busti. Garbitzen ez bada hiru horien nahasketa prestatu (bakoitzak bere dosia esango dizu)

Egun on Jakoba.
Limoiondo gazte bat daukat baratza ondoan eta argazkian ikusi dezakezun mantxa atera zaio hosto pare batean. Zer egin dezaket?

Nire iritziz hotzak kalte egin dio. Gaztea bada lehen urteetan babestu egin behar da: azpian simaur berria jarri hartzitzen ari den artean beroa eman diezaion, enbortxoa oihal gozoekin bildu, txapelaren lana egingo dion estalki bat jarri… Hotzak eta kazkabarrak ere jo dutela esango nuke, zulotxo horiek eta zulatzera iritsi gabe baina orbaintxo horizta horiek kazkabarrak jotakoaren seinale dira.

Kaixo:elorri beltza batzuk ditut fruitua ateratzeko.
Noiz komeni kimatzea??

Elorri beltza berez ez dago inausi beharrik fruitua eman dezan. Bi inausketa mota onar ditzake. Bata gaztetan forma emateko, enbor bakarra utzi eta handik sortzen diren adar gutxi batzuk hautatuz. Honi segika urtero kendu beharko dizkiozu enborrean sortzen zaizkion altsumak; berez zuhaixka izanik horiek erruz emateko joera baitu. Inausketa hau noiznahi egin, altsumak ikusi ahala kendu. Beste inausketa mota burua argitzekoa litzateke; basaranen bilketa errazteko batez ere. Elkar gurutzatzen diren adar arantzatsuak bakandu. Inausketa hau loraldiaren aurretik edo ondoren, juxtu hostoak ateratzen ari direnean, egin dezakezu, izerdia mugitzen ari denean.

Noiz izango da kiwiak biltzeko egunik onena?

Bildu eta jasotako kiwien iraupenean pentsatzen ari bazara, hobe duzu ilbeheran biltzea. 2022 honetan azaroan 12tik 25era izango da eta abenduan 10etik 23ra. Egunik onenak azaroan 19 eta 20 eta abenduan 16, 17 goiza, 18 eta 19 goiza izango dira.

Noiz jaso ondo konserbatzeko, Irañeta, Nafarroan bizi dira

Bi baldintza kontutan izan. Batetik ahalik eta beranduen, fruitua arbolean den artean aberasten ari delako. Bestetik Izotza egin aurretik. Izotzaren beldur ez bazara utzi lasai arbolean bertan. Izotzak datozela jakin arazten dutenean aurretik bildu. Luze irauteko ahal baduzu ilbeheran jaso.

Gabon. Mizpirak jasotzeko zein egun da onena? Eskerrik asko

Mizpira ez da beste fruituak bezalakoa. Sagarrak, adibidez, jaso eta ahalik eta gehien irautea nahi dugu. Mizpira aldiz purikatuta, erdi ustelduta, jaten dugu, orduan baita benetan gozoa. Hala ere irautea nahi baduzu ilbeheran jaso beharko zenuke; purikatzea nahi baduzu ilgoran. Urriaren 16 arte ilgoran gaude, 16tik 29ra ilbehera izango da eta 30etik azaroaren 12 arte ilgora. Irauteko egun onenak sustrai egunak dira: urriaren 23, 24 eta 25. Purikatzeko, aldiz, fruitu egunak: urriaren 11, 12, 30 eta 31 eta azaroaren 7.

Gabon, Jakoba.

Kontsulta batekin nator. Nire koinadu batek duela Ia 40 urte ipinitako sagasti ederra du Garinen. Urte askotan sagardotegi batera saldu izan du sagar gehiena baina azken urteetan berak sagardoa egiten du etxerako. Emaitza bikaina da. Oso ona!!. 

2000ko "patsa" baratz ertzean banatu zuen eta sagar landara ugari atera ziren. Onenak (40cmkoak) behin betiko lekuan berlandatu ditu. Gune haizetsua da eta honen helburua zuztar ederrak garatuz, haizeak sagarondoak ez botatzea da. Jakin nahiko luke ea landara hauek aproposak diren "patroia" bezala erabiltzeko. Ez du inongo presarik. Bere asmoa landara hauek hazten uztea da enborran neurria txertatzeko gai izan arte. Zer iruditzen? Zein da zure aholkua?. Bide onetik doa?. 

Esango diguzu.

Aldez aurretik eskerrik asko harretagatik.

Ondo izan,

Lurdes

Zorionak sagardoagatik! Ez da etxekoa bezalakorik. Patsak draman hazi pilatik sortutako landarerik ez nuke nik mentu oinetarako erabiliko. Hazi horiek urte askotan zehar hautatu eta bereizitako barietateetako sagarren haziak dira. Frutatarako onak dira, baina ez dira aproposak oinetarako edo gero txertatzeko. Era berean Bakoitza ama batena izango da, barietate desberdinetakoak eta polinizazioan gertatutako hibridazio desberdinetakoak. Honek esan nahi du sortu den horietako bakoitza erabat desberdina izango dela. Nik ez nituzke inolaz ere txertatzeko erabiliko. Ikaragarrizko lana egin eta urtetara jabetuko da akatsaz... Orain bai, erraza dirudi, sagar landare mordoxka pas pilan, baina... Mentu oinetarako ahal dela basoko sagar makatzak erabili behar dira. Edo sagarrondo txikiak nahi badira saltzen diren klonak.

Laranjondoa inausteko sasoia giro epelak eta lurra beroa dagoenean. Hemen azkarrenera apirilean eta ekaina aldera onena. Beti ere fruitualdia amaitu eta loraldi berria irekitzen hasi baino lehenago.

Kaixo, Jakoba:

Limoiondo bat eta mandarinondo bat dauzkagu loreontzi handietan. Urtarrilean ale ugari eman dituzte, eta, erantsi ditugun argazkietan ikus dezakezun bezala, handi samar daude. Hori dela eta, lurrera aldatzekotan gaude. Baina, halere, hainbat zalantza dauzkagu; izan ere, Berastegin bizi gara, Izotzalde auzoan, eta izenak dioen bezala baserria leku laiotzean dugu. Beraz, hauexek dira gure galderak:

1) Merezi al du lurrera aldatzea?

2) Hala balitz, non kokatu?

Guk bi aukera hauek ikusten ditugu:

Lehena lorategira (leku askorik ez dugu) aldatzea litzateke. Han, etxeak ipar-haizetik babestuko lituzke (pittin bat), baina arazo handi bat ikusten diogu: neguan ez du eguzkirik jotzen, batere; izotzak, berriz, gogotik.

Bigarren aukera baratzearen inguruko lur-sailera aldatzea litzateke. Han ere neguan eguzki oso gutxi eta ipar-haizearen aurkako inolako babesik ez lukete izango.

Zalantza horiek argitzen lagunduko diguzulakoan, mila-mila esker! Ondo izan!

Gurenda

Mugarrotzerakoan zauri handiak sortzen dira. Horiek sendatzea lan zaila eta nekeza da arbolarentzako. Ebakia egiterakoan adarraren oinarrian dituen orbaina sortzeko guneak ez moztea da garrantzitsuena. Zauria estali eta sendatzeko ukenduek kalte besterik ez dute egiten. Zaurian izerdia ahalik eta libreen ibiltzea da orbaina ondo eta sano sortuko denaren berme onena. Ez eman inolako ukendurik. Izatez gero laster ezereztu eta eroriko den ukenduren bat. Nire gomendioa: behi kaka, buztina eta salda bordelesa egiteko oinarrizko hautsa. Ondo nahasi, ur ttantta bat behar badu gehitu eta ore lodi bat egin. Zauria estali, baina euriarekin eta abar laster desegingo da. Salda bordelesak kuprea eta karea ditu, lehortzen lagunduko dute eta fungizida lana ere egingo dute, gaitzen lehen erasoetatik babestuz.

Kaixo, Jakoba:

Intxaurrondo handi bat daukagu, eta, fruituak eder eta ugari ematen baditu ere, apur bat kezkatuta gaude. Izan ere, enborraren erdialdean arrakala bertikal handi bat dauka eta azkeneko bi urteetan arrakala hori gero eta sakonagoa egin dela iruditzen zaigu. Negu honetan, berriz, arrakala pixka bat betetzen ari zaiola ematen du, baina ez gaude ziur. Zer iruditzen zaizu? Zure ustez, zer egin beharko genuke? Pena litzateke horrelako intxaurrondo bat galtzea.

Mila esker!

Ez inausi, ez. Utzi hazten eta zure alturatik behera adarren bat sortzen badute hura moztu, uda partean uztaileko ilbeheran. Inausi gabe ez dute fruta gutxiago emango. Txertuak egingo du lan hori. Eta luzeago eta hobeto biziko dira. Horrez gain, biak ala biak onddoen erasoekin asko sufritzen duten arbolak dira. Zauriak, badakizu, onddoak sartzeko eta gaitzak barruratzeko bide errazena dira.

Erdi Aroan pentsatzen zuten metalezko hariak eta iltzeak zuhaitzei eta arbolei enborrean sartuz gero ikaragarrizko indarra eta kemena ematen ziela. Burdinezkoak, kuprezkoak eta baita zilarrezkoak ere jarri izan zituzten. Lore gehiago, fruitu gehiago, gaitza gutxiago eta abar. Gerora ere jarraitu izan da jarduera horrekin. Alfer-alferrik ordea. Soilik zauriak egiten zaizkio landareari, eta zauri horietatik gaitzak eta abar sartzen dira. Horrek landarea ahultzen du, inausketak bezalaxe eta horren eragiten du lore eta fruitu gehiago ematea, baina epe motzeko eragina da hori. Askoz lehenago hilgo baita.

Kupre hariarena mahatsondoetan eta tomateetan erabili izan da, batez ere. Gorrinari egiten dio aurre kupreak eta landare horiek bereziki sufritzen dute gorrin gaitzak sortzen dituzten onddoen erasoa. Batzuetan alanbre haria enborrean alderik alde sartzen zaio, tomateari adibidez, eta beste batzuetan buelta eta bira enborraren bueltan jartzen zaio. Ustez landarea gaitz horietatik babestuko da hari horretatik hartuko duen kuprea medio. Maiz egin izan da saio hori, baina ez dago emaitza egokirik ematen duen arrastorik. Beraz nik ez nuke sistema hori erabiliko.

Hobe duzu kuprea bere forma ohikoetan erabili. Beti ere jakinda kuprea neurri batean toxikoa dela kontutan izanda. Hau da, ahal baduzu kuprea erabili aurretik beste tratamentu batzuekin saioa egin: asun edo azeribuztan minda eta abar.

Egun on, Jakoba!

Durangoko azokan zure stand-ean egon nintzen, baina jendea zeneukan eta ez nuen aukerarik izan zurekin hitz egiteko. Egutegia hartu nuen ilargiaren eta une bakoitzean egin daitezkeen laburpena biltzen dituena (oso aproposa behar dudanerako) baina ondoko zalantzarekin geratu naiz. Sagarrondoak kimatu (podatu) nahi ditut, eta uste dut orain hasi eta otsaila aldera arte dela sasoia, baina zein egunetan litzateke egokiena....ilargia kontutan hartuta esan nahi dut...Ea erantzuterik baduzun! Aldez aurretik mila esker eta ondo segi! ;)

Orain landaketak egiteko garaia da, otsailaren amaiera arte. Sagarrondoak kimatzeko sasoi onena izerdi berria hasten denean da. Hemen martxoa aldera. Itsasalde epelean bizi badira edo gori oso beroak badoaz otsailean ere bai. Baina hori baino lehenago egitea ez da komeni. Inausketa edo kimaketa egiteko onena ilbehera da. Egutegian ikusi ahal duzunez martxokoa 12tik 25 eguerdira arte izango da. Otsailekoa16 eguerditik 28ra.

Udaberriaren atarian. Martxoan baita, tokia hotza bada, apirilean ere.