Kaixo, Jaerla motako patata berria jaso degu pasa den aste hontan. Patata azalean irudian ikus daitezkeen koxkor txuriak agertzen dira. Zer dela eta?

Azal poroak edo lentizelak dira. Lentizelak tuberkuluaren barrena eta kanpoaren arteko loturak dira. Hezetasun handia denean edo lurra urasetzen denean kanporantz ateratzen dira eta “azalore” forma edukitzen dutela esan ohi da. Gerora arre-marroi kolorea hartuko dute. Arazoa gehiegizko urak dakar eta horri aurre egiteko zer egin pentsatu hurrengorako: lurra harrotu eta uraren drenaia lagunduko duten lanak egin, batez ere. Hori dutela sumatuz gero patata ez atera, eta arbak ez kendu, koxkortxoak xurgatu eta barrurantz har ditzak tuberkuluak. Eta uzta ateratakoan kuberkuluak ondo-ondo lehortu.

Arratsalde on Jakoba. Orain dela hilabete batzuk larrosa haziak erein nituen. Baina ez da ezer atera. Porrota hutsa. Gero, esan didate gaizki egin nuela, larrosa haziak ez direla lurrean zuzenean erein behar, beste prozesu bat egin behar dela aurretik (zer prozesu den hori azaldu gabe). Orain, badituk beste hazi batzuk eta jakin nahiko nuke zein den hazi horiek ereiteko modu egokia. Eta noiz. Mila esker.

Arrosondoaren haziak azala gogorra du, oso gogorra. Ereite sasoia etorri arte nola jaso da gakoa. Bi baldintza bete behar ditu: hotza eta hazia heze egotea. Horretarako haziak hondarrarekin nahasten dira: geruzatzea esaten zaio. Ontzi batean hondar geruza bat eta gainean haziak eta hondarrarekin estali. Asko badira geruza gehiago egin gainean. Itsasoko hondarra ez da egokia. Erabili hondar silizeoa, lorategietan ikusten den zuri-gorrixka hori. Hondarrak azala zaurituko dio eta hezetasuna sartuko da hazia errazago ernetzeko. Erein bitartean hozkailuan eduki, hotzarekin neguan dagoela pentsatuko du eta gero atera eta ereitean udaberria sentituko du eta azkar etorriko dira. Hazi horiek otsailera arte horrela mantenduko nituzke, eta orduan erein; ilgoran eta lore egunean.

Kaixo Jakoba: Txingurri populazio ikaragarria daukagu . Belarra mozten dugunean nonahi agertzen dira (lursaila errekaren ondoan dago eta ura ez da falta). Haien eragina izan daiteke? Hona hemen aurten landatutako sagarrondo bat eta erremolatxa adibide gisa.

Sagarrondoan ikusten den hori zorriak eragiten duen kizkurtzea da. Izerdia zurrupatzen du eta zauriarekin hostoak ezin du behar bezala zabaldu eta forma hori hartzen du. Gehienetan adar muturretan bakarrik ikusiko duzu, hor bai daude hosto gurienak eta izerdiaren emana handiena dutenak. Zorriak txingurriek mugitzen dituzte eta gobernatzen. Zorrien zaurietako izerdi jarioa eta zorrien hondakinak baliatzen dituzte beretzako. Horregatik zorriak zaindu, mugitu eta zaintzen dituzte. Zorriak tratatu. Xaboi potasikoa nahikoa da, astero landarea ondo bustiz alde guztietatik. Garbitu arte.

Egunon Jakoba! Aholku bat eskatzen dizut: Ereinotza landare bat ( argazkikoa) atera nuen lurretik eta lorontzi batean jarri nuen, Zamudioko gure etxaldean, orain hilebete bat edo, opari bat egiteko. Lurretik ateratzean nahiz ta kontuz izan, sustrai txiki asko galdu zituen landareak. Egun bira hosto batzuk nahiko zimelduta agertu ziren. Bestetik zelaian daukan lorontzian itzal/eguzkiko alde batean egoten da lorontzia. Landarea osasuntsuago egoteko zerbait egin behar diot? Zerbait iñausi? Lurra busti gehiago? Ongarria bota? Mila esker, Jakoba. Argazkia orain 7 egunekoa da.

Landarea loreontzi batetik aterata landatzen bada gauza bakarra zaindu behar da lehen urtean: ordura arteko antzeko baldintzak izatea. Itsatsi eta sustrai berriak eman artean batez ere ureztaketa zaindu, ontzian zenean bezala: astean behin, bitan… Landarea lurrean bizi bazen eta handik atera eta beste nonbait birlandatu bada, sustrai mordo bat galduko zuen. Orduan bai, proportzio beretsuan hostoak kentzea komeni da. Hala ere hosto batzuk galtzea ez da harritzekoa. Kimu berriak indartzean soilik emango ditu. Lehen urtean sustraiak ematea komeni da, eta kimurik eman gabe igaro dezake.

Mila esker zure erantzunagatik. Eta, posible litzateke, etxeko su bajuan erretzen ditugun paperen hautsak botatzea barazki zirrinda tarte horietan, belarrei aurre egiteko? Bai piper landare, tipula, erremelatxa.................. Entzun izan dizut porruei ez zaiela belarrik kendu behar, eta begietako mina egiten didaten arren, hortxe dauzkat utzita, pake pakean. Ea pixkana ikasten dugun ikaragarri gustatzen zaidan baina orain arte gure etxeko zaharren esku utzita neukan mundu berri honetaz. Intentzio omen da lehen pausoa, hori behintzat badaukat☺️. Onintza

Paperaren errautsa egurrarenaren tankerakoa da. Paper guztiak ez dira berdinak, baina. Tinta asko eta plastifikatuak adibidez. Ahal dela horiek ez dira erabili behar. Gainontzean bai lurrari zuzenean eta baita luar edo simaur pilan nahastu.  

Kaixo Jagoba, Ezin ditut begi bistan ikusi landare artean agertzen diren belar txarrak. Ibarrako piperra landatu dugu eta tartean belar ugari pilatzen zaigu. Bota al daiteke zerbait lurrean, hauek pixkanaka desagertzen joateko? Bi egunez behin aitzur txikiarekin pasadatxoa ematen diet erreka tarteko belar nazkante hauei, baina ez dakit ondo ari naizen. Aita zena joanda, nik hartu dut baratzerekin jarraitzeko ilusioa eta ene bada, zenbat ezjakintasun. Mila esker, Onintza

Hasteko lasai hartu; belarrak nahitaez izango dituzu. Plastikoa jartzea da aukera bat, baina landatu aurretik behar du. Nik, hala ere, plastikoa baino nahiago ditut belarrak. Beste aukera landareen tartea materia organikoren batekin estaltzea da: belar txikitua, txirbila, paper birrindua, kartoia, belar ondua, lastoa, orbela… Belarrak atzeratuko dira eta lurrarentzako janaria izango dira. Zerbait bota lurrera eta belarrak desagertzea mirari bat litzateke…

Formula bat probatu nahi baduzu: hartu 5 litro ozpin, erantsi 2 koilarakada bete Epson gatza eta koilara txiki bat xaboi potasiko. Nahastu ondo-ondo. Egun eguzkitsu batean, goizean ihintza lurrundu denean landarea ondo busti, eguzkiaren laguntzarekin ederki lana egingo du. Piperrak ez busti, horiek ere hilko ditu eta… zerbaitekin babestu piper errenkadak eta tarteko belarrak soilik busti. Ea balio duen…

Eta aitzurra kontuz dantzatu, piperren sustraiak oso ahulak eta sentikorrak bai dira.

Kaixo Jakoba. Negutegian tabako belarra landatua daukagu leku ugaritan eta bere hostoetan euli zuri dezente dago. Hasiera batean hor soilik zegoenez pentsatzen nuen tabako belarrak euli hau erakarri eta bertan izango zituela. Hala ere orain tomateetara ere pasatzen ari dira, beraz huntzaren infusioa aplikatzekotan naiz. Nire galdera honakoa da, tratamenduarekin batera tabako belarra kentzea komeniko litzateke? Eskerrik asko

Nik ez nuke kenduko. Kentzen baduzu euli zuri horiek beste norabait joan beharko dute. Eta normalena tomateetan amaitzea litzateke. Biak familia berekoak dira eta gustuko dituzte. Tabakoan izurritea dagoela jakinda tratamenduarekin han jo gogorren. Huntzarena ongi dago, baina beti xaboi potasikoa nahasita. Negutegi osoa busti, hezetasuna ez bai zaio gustatzen.

Kaixo Jakoba! Aurten ardi ongarria erosi diot bizilagun bati, aurtengo udarako landaketan erabiltzeko asmoz. Ongarria oraindik freskoegi dago eta temperatura (iada jeitsi zaion arren) beroa dauka erdialdean. Eskura ez dut beste ongarririk, beraz hau erabiltzeko modurik badagoen jakin nahiko nuke. Aipatu naute sustraiekin kontaktuan egotea ez dela komeni, bera, lur gainean landarea inguratuz ongarritzea egokia dela uste duzu? Eskerrikasko! Eki

Hobea da beti ondua. Badira landareak ondu gabeko ongarria ere har dezaketenak, ezagunenak kuiak dira. Lurgainean uztearena ere ez da txarra, horrek esan nahi du lehenik lan guztiak egin behar dituzula eta ondoren ongarria kontuz-kontuz zabaldu. Asko lagunduko du ongarria lurrean desegiten aurretik karea zabaltzen baduzu. Kareak mugitu eta azkartu egiten du ongarriaren ontze eta usteltze bidea. Bestela erabiltzen ez baduzu 150-200 gr/m² erabili. Karetzeko ohitura baduzu 100 gramo. Aurrez lurrazalean pittin bat nahasi eta ondoren ongarria gehitu. 8-10 eguneko tartea uzten baduzu hobe. Eta gogoratu, orain hartu beste hainbeste ongarri, bazter batean pilatuta utzi eta hurrengo udazkenerako ederki onduta edukiko duzu.

Egunon Jakoba, patata goiztiarra sartu genuena ateratzen hasi gara, eta kanpotik sekulako itxura dauka, baino mozten hasitakoan barrutik kolore morea dute geienek eta beste batzuk beltza, zergatik da hau?

Birusek eta bakteriek sortutako orbanak dirudite. Tizoia edo burdinaren birusa edo antzeko zerbaiten eragin ez. Aurtengo maiatza ilun hotz eta hezeak ez dio patatari lagun du, eta horrelakoak agertzea ez da zaila. Hala ere jateko ez dira txarrak.

Zitrikoetan (mandarinoa,laranjondoan) hostoak kizkurtuta ateratzen dira. Ez dakit zer izurrite izan daitekeen. Ematen du inurriak ikusten direla hostoetatik. Beste aldetik limoiondoaren hostoak horixkatzen ari direla dirudi. Zer egin?

Esaten dituzun ezaugarri horiek zorria dabilela adierazten dute. Inurriek zorriak zaintzen dituzte haien hondakinetatik elikatzen baitira. Zorrien ziztadek hostoak kizkurtzea dakarte. Eta ondoren horitu eta azkenean erori.

Zorrientako tratamendua egin: xaboi potasikoa eta Bacillus thuringiensis. Garrantzitsuena xaboia da. Astero eman itxura hobetu arte.

Arratsalde on Jakoba. Ez dakit mezua ikusiko duzun baina zure iritzia eskertuko nuke. Tomate piperrak, tipulak tipulak kuyak eta quijatxoak noiz dira hobeto jartzea gaur arratsaldean edo bihar goizean. Mila esker

Berdin da gaur edo bihar egin. Bihar igandean 19an egitez gero arratsaldeko 14:00 baino lehenago. Bestela hurrengo larunbata 25 arte berdintsu duzu; baina onena 22 goiza.

Egun on jakoba. Zer moduz? Ongi espero. Duela aste pare bat irratian aipatu zenuen baratzean landaketa egiteko egunik honenak 15, 16 eta 17 zirela. Nire galdera da: pena merezi du gaur jartzea edo egun batzuk itsoitea? Ez dator oso eguraldi ona egun hauetarako. Arabako mendialdetik idazten dizugu. Mila esker

Landarea hozteko arriskua badago atzeratzea hobe, bai. Abantaila izango da, nahiz eta egun ez hain egokiak izan. Hurrengo astean landatzez gero egun eta ordu hauek izango dira onenak: asteazkena 22 11:00 arte, eta 21:00etatik osteguna 23ko 07:00 arte. Hor ezin baduzu 23 eta 24 egun osoak.

Aupa Jakoba, nire baratzeko borrajei lorea atera zitzaien eta horrelaxe utzi nituen. Gaur atxurkada emateko asmoa nuen bertatik kentzeko, baina loreetan erle pilo bat zeudela ikusi dut. Ez diet kalterik egin nahi erleei eta ez dakit zer egin. Zuk zer egingo zenuke? Mila esker, Maitane.

Gure etxeko baratzean hor ditugu batean eta bestean sakabanatuta, berak sortzen diren eran utzita. Denak loretan daude, eta etxeko erleak zoratuta. . Lorea zimeldu eta pasa ahala moztu eta kentzen ditugu. Bateren bat utzita haziak sakabanatu eta hurrengo urtean ere izan daitezen. Gure etxeko baratzean hor ditugu batean eta bestean sakabanatuta, berak sortzen diren eran utzita. Denak loretan daude, eta etxeko erleak zoratuta. . Lorea zimeldu eta pasa ahala moztu eta kentzen ditugu. Bateren bat utzita haziak sakabanatu eta hurrengo urtean ere izan daitezen.

Asteazkenean, maiatzaren 15ean landatu nahi ditut tomateak,baina eguraldi txarra dator aste osoarako (8-14 gradu). Hobe datorren astera itxoin, tenperatura hobea egongo dela,naiz eta ilargiarengatik aste okerragoa izan?

Landarea hozteko arriskua badago atzeratzea hobe, bai. Abantaila izango da, nahiz eta egun ez hain egokiak izan. Hurrengo astean landatzez gero egun eta ordu hauek izango dira onenak: azteazkena 22 11:00 arte, eta 21:00etatik osteguna 23ko 07:00 arte. Hor ezin baduzu 23 eta 24 egun osoak.

Kaixo, Jakoba Hesi-zuhaixka batzuk ditut. Ustez onddoak diren orban zuri pila dituzte. Jakin nahiko nuke zer egin akabatzeko. Argazkia duzu atxekita. Ondo izan

Zuriña da gaitza. Onddo batek sortzen du eta udaberriko giro epel eta hezeekin ugaltzen da. Oso zabaldua da eta landare espezie asko erasotzen ditu. Zuriña tratatzeko era egokiena sufrea erabiltzea da. Nahi baduzu hautsa erabili, hostaje guztiaren gainean zabalduz, edo bestela urarekin nahasita ondo busti. Garbitu arte zortzi egunero tratatu.

Kaixo galdera bat! Orain tenporada ona da mahatsa moarratzeko edo inausteko?

Berez inausketa martxoko ilbeheran egitea komeni da. Goiz mugitzen den barietate bat bada edota toki oso bero batean bizi bada otsailekoan. Orain ere inausi dezakezu, baina tratamenduak eginez, egiten dizkiozun zaurietatik gaitzik sar ez dadin.

Egun on, Jakoba.
Jakin nahi nuke lur eremua simaurtu ondoren errautzarekin batera ongarritu nezaken.
Eskerrik asko zure erantzunagatik.

Simaurtu eta karearekin edo errautsarekin ongarritzeko tarte bat uztea komeni da. Ahal izanez gero hilabete. Ezin baldin bada ahal duzuna.

Egunon Jakoba, jakin nahi dot ea bi hiru orduko ikastaro laburrak ematen badozuz eta non. Oinarrizko formakuntza praktikoa
behar dot.
Esker aunitz.

Batean eta bestean ibiltzen naiz ikastaro itxiak baino jendeak dituen zalantzak argitzen. Horratarako era guztietako elkarte, talde, eta abarrek antolatzen dituzte. Oraingoz aurten lotuta daukadan bakarra hauxe da: Donostia Kulturak antolatuta Aieteko Kultur Etxean, azaroaren 6, 13 eta 20an, arratsaldeko 18:30ean.

Kaixo!! Jakoba, nai nuke jakin illarra egondan lekun tomatia aldatzea ondo etortzen zaion. Eskerrik asko.

Ilarrak, lekaduna denez, lurra nitrogenoz kargatuta uzten du. Tiraka ez atera landareak, moztu eta sustraiak bertan utzi, ongarri gehiago… Nitrogenoak, ordea, hostoa sustatzen du, eta tomateak hasieran hostoa eman eta hazi egin behar du, baina nitrogeno gehiegi badago, loraldia atzeratu daiteke. Hori ez gertatzeko, tomatea landatzean tarteetan jarri hostoa jaten diogun zerbait: letxuga, eskarola, ziazerba… Eta tomatea hazten den artean, osatuko dira eta jango dituzu. Horiek nitrogenoa ere ederki eramango dute, lurreko gaindosia bere oneratuz.

Kaixo Jakoba, Otsail hasieran tomate haziak sartu nituen, orain landareak handiegiak egiten hari dira inbernaderoan. Ez dakit jada kanpoan landatu naiz eta oraindik hotz egin edo eta barruan mantendu inbernaderoa txiki gelditu arren. Lekeition izanik noiz kanporatu ditzaket? Eskerrik asko.

Kanpoko tomatea maiatzean landatzearen aldekoa naiz. Maiatzaren hasiera edo amaiera, hori bakoitzak erabaki behar du. Tokia nolakoa denaren arabera: lurra, orientazioa, babesa… Nik uste dut Lekeition kanpoan landatu ditzakezula. Hala ere beste aukera litzateke, batzuk landatu eta beste batzuk negutegian mantendu. Azken horiek ontzi handixeagoetan jarri, hazteko aukerarekin; horrela kanpokoekin desastreren bat gertatuz gero, barruko horiekin saila osatu dezakezu…

Kaixo, Jakoba Limoindo txiki bat dut lorontzi batean. Limoitxo pila daukala ikusi dut. Gehiegi, agian. Zer egin beharko nuke: fruitutxo gehienak kendu, dagoen bezala utzi, adar batzuk moztu... Zeuk esango didazu nola jokatu. Argazkia doakizu.

Zalantzarik gabe kendu. Limoiondo txikia da, eta hazi egin behar du. Ahalik eta azkarren kendu, indarra kimu berrietara bideratu dadin. Nahi izatera aleren bat utzi, enbor nagusiaren ondoan, eusteko indarra izan dezan. Eta ahal baduzu ontzi handiago batean birlandatu, eskertuko dizu.

Aupa Jakoba! Aurten otsailean honako fruta arbolak landatu genituen: muxika, udareondoa, aranondoa eta gereziondoa. Kontua da muxika eta udarea jada fruitua ematen hasi direla eta ez dakit komenigarria ote den lehen urte honetako fruta kentzea indarra galdu ez dezan edo horrela uztea. Esker mila!

Zalantzarik gabe nik kendu egingo nituzke. Ondo dago nahi zen barietatea dela ziurtatzeko, baina kendu. Hobe da arbolak duen indar guztia ondo itsastera, sustraiak luzatzera, adarrak berritzera eta bizitoki berriko baldintzetara egokitzeko bideratzea. Arbola horiek jakin ezazu non bizi ziren, eta zeurera etorri dira. Egokitzea hobea izango da hazteko fruitu alerik ez badu.

Aupa Jakoba, duela bi aste lekak erein nituen. Dirudienez usteldu edo zeozerk jan egin ditu. Duela 3 egun berriz erein ditut eta zer moduz dauden begirtazean, zizare pila dago haizen inguruan baita milazango ugari ere. Arriskutsuak al dira? Nola ekidin daitezke?Eskerrikasko.

Ehunzagoek batik bat beste intsektu batzuk jaten dituzte, adibidez zizareak. Haien atzetik ibiliko dira, baina ez diote muzin egiten barazkien kimu berri gozoei. Nik uste dut beraiek jango zituztela leka ernatu berriak. Irtenbide egokiena lekak hazitegian erein eta landaretxoak sortzea litzateke, eta hiruzpalau hosto dituztenean landareak landatu.

Kaixo Alaia naiz berriro. Piper berdeak eta orain sartzen dira edo ez?

Piper berdeak negutegian dagoenerako landatu daitezke. Kanpoan, aldiz, maiatzean eta ekainean jartzen dira.

Kaixoo Jakin nahi nuen ea orain sartzen diren erremolatxak eta pepinoak edo inbernadoren egon behar duten. Edo oraindik goiz da hori sartzeko?

Luzokerrari dagokionez, negutegian apirilean landatu daiteke; kanpoan maiatzean landatzen da. Erremolatxa bai, kanpoan edo negutegian bai erein eta bai landatu daiteke apiriletik maiatzaren amaiera arte.