Egunon Jakoba, Bertizaranatik ,Nafarroa. Kuia haziak ereiteko noiz da egun egokia? Esker mila aunitz!

Potimarron kuia, kuia guztiak bezala, hemendik atzera nahi duzunean erein. Onena gero bizi eta haziko den tokian bertan ereitea da. Ezin izanez gero ontziren batean erein eta gero landatu. Ereiteko egunak ilgorakoak dira. Ilgora maiatzaren 9 (15:00) eta 22 (21:00) artean izango da. Egun onenak, hala ere, fruitu egunak dira maiatzaren 9, 15:00etatik atzera, 10, 17:00 arte, eta 18 egun osoa. Gaur eta bihar ere ilgora da; biharkoa 13:00 arte ere ez da txarra.

Gabon. Joan den neguan oloa erein nuen ongarri modura oso buztintsua den lurrean. Moztu eta bertan utzi nuen gero. Orain, lurra landu dutenean (lauhortzeko txiki batekin) ikusi dut harroagoa dagoela, baina gehio harrotzeko karea zabaltzea pentsatu dut. Zer iruditzen, mesede egingo dio ala kalte agian? Gero, lekak jarri nahi ditut. MIla esker.

Nik uste dut mesede besterik ez diola egingo. Lurrari eman diozun materia organiko hori desegiten eta bertako mikroorganismoen eskuera jartzen lagunduko du, baita zuzenean lurra harrotzen ere. Lekak ere karezaleak dira, beraz…

Donostiako ekogunean baratze partzelatxo bat daukat eta atzo horrelako 2 musker ikusi genituen. Baratzerako ona da horrelako muskerrak ibiltzea? Milesker eta ondo segi

Musker berdea da. Eta laguna dugu hau ere, noski. Kakalardoak, matxinsaltoak, armiarmak, karraskari txikien kumeak etab. jaten ditu. Animalia laguntzaile batzuk ere bai. Adibidez zizareak eta tximeletak. Baina beno, edonola ere aberastasuna ematen dio baratzeari, eta indarra oreka ekologikoari. Zorionekoa zure baratzea.

Maiatzean zein egun izengo dira onenak tomatea landatzeko? eta bainak, kalabazin, ibarrako piperrak eta gernikako piperrak ere maiatzean sartuz gero, ze egun izango ziren onenak? eskerrikasko

Landatzeko sasoi onena ilbehera da. Aurten maiatzak bi ilbehera izango ditu: apirilaren 25eko 13:00etatik maiatzaren 9ko 15:00 arte eta maiatzaren 22ko 21:00etatik ekainaren 5eko 23:00 arte. Ilbeheraren barruan fruitu egunak izango dituzu egokienak, galdetzen duzun landare multzo horri kendu nahi diogun mozkina fruitua baita. Fruitu egunal hauek izango dira: apirilaren 29 eta 30; maiatzaren 1, 9 (15:00 arte), 26, 27, 28; ekainaren 5.

Gorotza zabaldu ondotik, 15 bat egunetara, lurrean erreka zabaldu eta tipulak jartzerakoan kisu bizia bota daiteke?

Zuzenean landareen zainetara ez. Zuzenean sustraietara ez jarri kisu bizia erre egingo lituzke eta. Onena duzu kisua lurraren azalean arin arin nahasi eta handik egun pare batera egitea landaketa. Kisua ematea eta landaketa artean euri arin bat edo ureztaketa bat baldin balego hobeto.

Kaixo Jakoba
Galdera 2 ditut:
1-2022 ko eta 2021eko uztetako tomate haziak ditut. Zein uztakoak aholkatzen didazu aurten ereitea?
2-Zein hile eta egun zehatz dira egokiak ereiteko tomate haziak?
Mika esker zure laguntzagatik
Toki naiz Lekeitiokoa

Nik biak ereingo nituzke. Aukera eskasak badituzu azken urtekoak. Biak eginda ikusi gero zein landare etortzen diren indar handiagoarekin eta haiek landatu.

Ereiteko sasoia, negutegian landatzeko urtarriletik maiatzaren erdira artekoa da, gero martxotik uztaila erdira arte landatzeko. Kanpoan landatzez gero martxoan erein eta maiatza eta ekainaren erdira arte landatu.

Datorren martxoko egun onenak 16 egun osoa, 17 goiza, 24 arratsaldea eta 25 goiza izango dira

Noiz da sasoia tomate hazia ereiteko?

Negutegirako edo berotegirako urtearen hasieratik maiatzaren erdira arte. Kapoan landatzeko bada, martxoa eta apirilean. Beti ilgoran eta ahal baduzu fruitu egunean. Adibidez martxoan ilgora 16tik 28ra da, eta 16 eta 17 goiza dira egun onenak; apirilean ilgora 12tik 25 eguerdira da, eta 12, 13 eta 21, azken horretan 11:00-17:00 artean ezik dira ewgun onenak. .

Egunon
Nonahi ikusten ari naiz, baratzak galdetu eta Gero ostoz tapatuta uzten.
Baino nere zalantza da, ez al da hobea hotza lurrarentzat?

Orbela lur gainean hedatu eta hura erabat estaliz hotzetik babestu eta lurreko bizitzari eutsi egiten zaio; bitartean desegin ahala ongarria izango da. Ongarri berdea ereiten dugunean ere antzeko zerbait lortu nahi da, gero ebaki eta benetan ongarri bihurtu arte. Lurra soilduta egoten bada, hotza barreneraino sartuko da, ondorioz bertako mikroorganismo batzuk, onak eta kaltegarriak hilko dira. Baita ere hotzak lurra harrotu egingo du. Baina, azala agerian izanda, lurra erreko du eguzkiak, hotzak bezala eta euria egiten duenean lurreko jakiak mugitu eta alde egiteko arriskua dago. Beraz zeuk erabaki…

Kaixo, noiz da baba landatzeko egunik egokiena baratzan? Eskerrik asko

Pentsatzen dut landatu esaten duzunean erein adierazi nahi duzula, eta baba diozunean baba handia edo udaberriko baba berdeaz, alea lehortu aurretik jaten den horretaz ariko zarela. Baba hori, ilarra bezala, ilgoran ereitea komeni da eta egun onenak fruitu egunak dira: gaur abenduaren 5 eta bihar 6 10:00ak aurretik. . Hala ere ilgora duzu 9 arte, bera barne. Hurrengo ilgora abenduaren 24tik 2023ko urtarrilaren 5 arte izango da; fruitu egunak abenduaren 31 18:00etatik urtarrilaren 1 12:00 arte, urtarrilaren 2 16:00 arte eta urtarrilaren 5 12:00-22:00 tartean.

kaixo!! Harrak azaldu zaizkit brokoli artean...zeozer ba al da uxatu edo akatzeko ekologikoan?
eskerrikasko

Har handi horiek ikusten errazak dira. Brokoli sail izugarria ez baduzu bilatu, bildu eta akabatzea da errazena. Hostoan kosk non egin duen nabarmena da, zulo handia uzten baitu eta erraz topatuko dituzu harrak.  Nahi baduzu hostoak eta buruaren azpiko aldea errautsez zikindu daitezke; gustuko izango ez dutenez beste nonbaitera alde egingo dute. Hala ere adi ibili, ez bai dira urrutira joango. Tratamenduetara jota intsektizida erabili dezakezu: xaboi potasikoa, Bacyllus thuringiensis eta Neem.

Kaixo, aurretik baratza zen baino 3 urtetan zehar sasipean egon da lur sail bat eta udaberrirako prestatu nahi degu. Sasiak kentzean lurra biluzik eta harrotuta geratu da. Ximaurra bota eta ongarri berdea landatzea komeni zaigu? Ze ongarri berde gomendatzen diguzu?

Nik simaurrik ez nuke emango. Laharpean egondako lurrak harroak eta aberatsak dira. Aberastasun horri eusteko eta lur azala ez zokortzeko ongarri berdea da egokiena. Nire ustez hemen lur gehienetan lan onena egiten duena oloa eta txirta nahasketa da. Oloa esaten den tokian garagarra edo zekale izan daiteke, baina oloak sustrai sakonenak luzatzen ditu. Txirtaren ordez pagotxa ere erein daiteke.

Kaixo, Jakoba; jakin nahi nuke ze egu den egokiena baratxuriak eraiteko eta ze tarte utzi behar da??
Eskerrik asko

Baratxuria azaroan hasi eta otsaila amaiera arte erein daiteke. Udazkenean ereindakoak burua egiteko izan ohi dira. Denbora tarte horretan denean freskotan edo berdetan jateko ere erein daiteke. Errenkaden artean 20-25 eta aletik alera 10-12 zentimetroko tartea utzi. Berdetarako edo fresko jateko jarri nahi baduzu burua oso osorik sartu dezakezu. Burutarako hobe aleka. Ereintza hori ilbeheran egin behar da eta ahal baduzu sustrai egunean. Azaroan ilbehera 12arratsaldetik 25era izango da eta sustrai egunak 19 eta 20. Abenduan, berriz, ilbehera 10etik 23ra eta sustrai egunak 16, 17 goiza, 18 eta 19 goiza izango dira.

Noiz erein dezaket ilarra? Zein egunean?

Ilarra udazkenean eta neguaren hasieran ereiten da. Lehenak irailaren erdia aldera eta azkenekoak otsailean. Ilar barietate batzuk oso altuak egiten dira eta ziklo luzea dute. Beste batzuk motzak dira eta azkarrago hazten dira. Barietatearen arabera erein. Ziklo luzekoak lehenik eta ziklo motzekoak azkenak. Beti Ilgoran erein eta fruitu eguna bada hobe: urriaren 11, 12, 30 eta 31 goiza, azaroaren 7,26 arratsaldea eta 27, abenduaren 4 arratsaldea. Ilargiaren egutegia eskuera baduzu begiratu Ilgorako lore egunak, horiek ere ez dira txarrak.

Ze distantzira sartu

BIZI BARATZEA liburuan babarrunaren fitxan jartzen duena ekarriko dizut:

Arba, makila edo parda jartzeko, errenka batetik bestera 70-90 cm tartea utzi, eta zulotik zulora 50 cm-koa. Zuloko 4-7 ale bota.

Babarrun motza ereiteko, makilarik behar ez duena, errenken artean 60-70 cm eta zuloen artean 40-50 cm utzi.

Aupa Jakoba!

Galderatxo bat, zure liburuan irakurri dut kuien atalean, komeniagarria dela landatutakoan inguruan inaurkina jartzea landarea hobeto itsasteko. Landare guztiei komeni zaie hau egitea (piper, tomate...) udara partean behintzat? eta hazten direnean, edo euri egunak direnean kentzea komenigarri ikusten duzu hezetasuna dela medio (kantauri isurialdean)?

Eskerrik asko aldez aurretik!eta gora baratzak!!!

Maria 

Landarea txikia denean inaurkina jartzea ez da kaltegarria eta giro beroak badira alderantziz lagungarria da. Gutxiago ureztatu beharko duzu eta beste belarren konpetentziarik ez du izango. Kontuz ordea euri asko egiten ari bada, hobe ez jartzea. Eta jarrita badago kendu, edo behintzat landareengandik urrundu.

Kaixo, baratzean baba txiki beltzaren landare ederrak ditut. Momentu honetan, loraldiaren ondoren, landareak izugarri garatu dira (2 metro baino gehiagoko landareak) eta leka aunitz eta mardulak dituzte. 

Prozesuaren amaiera iristen ari den honetan ez nago ziur nola egin. landareak erabat lehotzen utzi behar al ditut, babarruna izango balitz bezala? zer aholkatzen didazue?

Argazki batzuk bidaltzen dizkizuet. Milesker eta ondo izan. 

Txisku Txiki.

Baba beltx txikia eltzekari gisara jateko jaso egiten da. Horretarako ondo lehortu behar da, jasoptzeko babarrunak bezala. Horretarako lasai utzi, lekaren barruan dauden aleak janariz osatu eta zaildutakoan landarea ihartuko da, baita lekak ere. Orduan lekak Bildu, areago lehortzen utzi eta aletu eta jaso. Landare iharra ez atera ipurditik, moztu eta sustraiak bertan utzi lurra aberasten dute. Moztutako landareak ere luar pilarako oso onak dira, osorik edo txikituta. On egin!

Kaixo, hilabete hontako ze egun da egokiena patata ereiteko? Mila esker!

Erein egiten dela uste baduzu Ilgoran, eta ahal izanez gero sustrai egunean: 19an, 20 arratsaldean, 21ean eta 22 goizean; baita 29, 30 eta 31. Landatu egitewn dela uste baduzu Ilbeherara itxaron eta egun bereziak ekainaren 8, 9, 10 eta 11 goiza.

Arratsalde on!
Baratzan karakolak eta bareak inguratzen zaizkigu eta ez dakit nola uxatu: karea botatzen dugu buelta guzian baina, ez dakit nola, pasatzen dira eta barazkiak jan. Kalabazinekin ez dugu karrerik ateratzen. Arrautzen azala botatzea ona dela entzun dut baina nola lortu inguru guztian botatzeko adina arrautza azal!
Zer beste egin dezakegu?
MIla esker.
Axun

Errazena harrapatzea da. Horretarako gauez hurbildu behar da eta linterna baten laguntzarekin bildu. Bestea babesguneak jartzea: teilak, adar edo egur pilatxoak eta antzekoak; egun argiz azpian eta tartean babesten direnez miatu eta bildu. Tranpak ere jar daitezke; erabiliena hondoan edo ipurdian garagardoa edo sagardoa duten ontziak ertza lurraren mailan dutela lurrean sartu; edariak erakarrita bertan itoko dira. Gai ekologikoz osatutako produktuak ere badaude, janez gero hiltzen dituztenak.

Landareen karea edo errautsa jartzeak eragin mugatua du. Ihintzarekin edo euriarekin bustiz gero trinkotzen dira eta mugalari lana galtzen dute.

Arratsalde on.
Lekak ereiteko unerik egokiena zein izango litzake, apirileko hilgora ala maiatzakoa?
Mila esker.

Aurten apirilaren amaieran ere ilgora dugu eta nahi izanez gero aste honetan bertan erein daiteke. Larunbata apirilaren 30 eta igandea maiatzaren 1 oso egun onak izango dira. Maiatzean izango den hurrengo ilgora ere ez da txarra izango.

Zelan uxatu

Hona BIZI BARATZEAn satorrarern atalean agertzen dena:

Satorra harrapatzeko tranpak daude. Beste batzuk kez edo urez betetzen diote satorzuloa, atera arazi eta harrapatzeko. Pazientzia gainezka dutenak munto berriak egiten dituenean aitzurkada emateko zain egoten dira. Askotan satorra akabatu nahiean egiten diren lan hauek bera ernegatzea besterik ez dute lortzen. Eta ondorioa okerragoa da, zulo berriak egingo ditu.  Intsusarekin edota tartikuarekin egindako irakinarekin ere betetzen zaiozkio zuloak.

Uxatzeko era errazagoa bada: metro eta erdiko burdinezko hagatxoa erdia lurrean sartu eta lurretik ateratzen den beste erdiaren muturrean, plastikozko botila bat sartu buruz behera. Haizea dabilenean botilak dantza egingo du eta honen mugimendua hagatxoak lurpera eramango du. Mugimendu honek sortzen dituen dardarak ez zaizkio batere gustatzen, eta ospa egingo du. 

Baratze inguruko eta zelaiko asuna bakantzeko Edo hobeto esanda eliminatzeko ze ilargitan moztea komeni da?

Beti ilgoran moztea komeni da. Moztu eta moztu indargabetu arte.

Era berean lur azidozalea da eta beraz karea emanda atzeratu egingo da. Bi gauzak batera egitea onena.

Egunon,
Karea lur azalean utzi behar da ala bota eta gero nahastu egin behar al da sakonago dagoen lurra eragiteko ?
Bota eta gero lurra ureztatzea komeni al da?
Mila Ester

Galderatxo bat egin nahi nizuke

Ahalko zenidake aholkatu noiz erein edo noiz aldatu produktuak?

Gipuzkoako Hernanitik hitz egiten dizut

Hiru bide emango dizkizut ereintza eta landaketa egutegia eskuera izateko:

1.- BIZI BARATZEAko buletinerako harpidetza. Neronek moldatuko dizut hau. Honela, besteak beste, astelehenero goizeko 08:00etan aste bakoitzean zein lan egin behar diren jasoko duzu.

2.- Informazio hori bera www.bizibaratzea.eus wegunean “Asteko lanak” atalean daukazu.

3.- Urtero Bizi Baratzeak argitaratzen duen “ILARGIA ETA LANDAREAK” agenda eskuratu, https://azoka.argia.eus/produktua/ilargia-eta-landareak-2022-agenda/ . Bertan dituzu bilduak lan guztiak, batia egutegi orokor bat ere eta, nola ez, agenda izaki egiten dituzun lan guztiak ondo apuntatu eta jasotzeko aukera ematen dizu. Gero emaitzak eta ilargiaren egoera parekatu eta ikasteko.

4.- Antzekoa, laburtuagoa duzu ILARGIAREN EGUTEGIAn, https://azoka.argia.eus/produktua/ilargiaren-egutegia-2022/

Honakoa pasatzen zaigu tipulekin: 
Duela 3 urte hasi ginen tipula plastikoarekin jartzen. Lehen urtean primeran. Ale ederrak eta sanoak. Azken bi urteeta berriz, urtero lekuz aldatuta noski, usteldu egiten dira. Ale dexente txikiagoak eta asko bAratzean bertan usteltzen hasiak kanpotik. Ateratakoan ikusten da zainak dituzten lekuan har txikiak dituztela. Halere ez dakit zein diren lehenak, ustela edo harrak. Onddorenbat ote den pentxatu dut baina aldapan egonda eta ureztatu gabe eztakit ba.
Azebarioekin ere azken urteetan gaizki. Erne gutxi eta hala ere gero desagertu egiten dira. Zerbaitek janda agian. 
Mila esker.
Iraitz

Usteldura hori zergaitik sortu daitekeen aztertu behar da. Aipatzen dituzun har horiek izan daitezke errudunak. Harrak hozka egiten duen tokian gaitza sartzen da. Beste animaliatxoren batek ere sustraiak jaten dakizkioke. Hark egindako zaurietatik sartuko litzatake usteldura sortzen duen onddoa. Sataina, luhartza... Begiratu ea galeria tankerako zulotxorik ikusten duzuten sailean.

Beste aukera bat da hezetasun handiegia izatea, plastikoa jarri delako izan daiteke, edo ura pilatzen den tokia delako sustraien hasierako parte hori usteldu daiteke. Pentsatu tipulari hezetasuna ez zaiola zipitzik ere gustatzen. Usteldura guztiak, azken beltzean, hezetasunak ekartzen ditu. Edozein eratara lurra harrotu, ildo-bizkarrak edo muntoak (40 cm inguru altuerakoak) egin eta bere bi aldeetan landatu, eta abar egin saila lehortzeko.

Kontuz gehiegizko ongarriketarekin ere. Tipulari ez zaio ongarria gustatzen, eta baldin bada oso ondo ondua edo luartua. Ondo egin gabekoak ahul haztea dakar eta gaitzetarako samurragoa.

Azebarioekin azken urteetan gaizki. Erne gutxi eta hala ere gero desagertu egiten dira. Zerbaitek janda agian. 
Mila esker.
Iraitz

Azenarioari beroa gustatzen zaio, eguteran erein. Ongarri freskorik ez eman. Ureztaketa ere ez ahaztu ttikia denean, baita tarteko belarrak kentzea ere. Erein aurretik lurra ondo harrotu eta errautsa lodi ematea trikimailu ona da.

Egun on,

Ortuaren inguruko galdera pare bat dauzkat.

Aurten lehenengo urtea da hazitegia egiten dudana, aurreko urtean landatutakoaren haziekin, alegia. Udan hartutako barazkien haziak sikatu eta aurreko astean jarri nituen. Negutegi txiki bat egin dut eta bertan jarri ditut, irudian ikus daitekeenez.

Galdera honakoa da, zenbatero ureztatu beharko nuke hazitegia? Negutegiak egun osoa emango du itxita. Nahikoa da goizetako ihintzarekin? Beti hezea egotea komeni da edota landareak berak bezala egunero edo bi egunetan behin ureztatuko dut? Kutxa bakoitzean, nahiz eta bananduta eta identifikatuta egon landare ezberdinak daude (piper berde handi eta txikiak, piparrak, tomateak, txerriak, berenjena, kuia eta kuiatxoa...); maiztasun igualarekin ureztatuko ditut?

Bestalde, ongarria botatzen hasi beharko nintzateke lurrari? Normalean aste santuko oporrak aprobetxatzen ditut ortua prest uzteko, baina aurten apirileko azken astean direnez ez dakit asko berandutzea izango den.

Aldez aurretik eskerrik asko eta zorionak lanagatik,

Zaindu

Hazia ondo hozitzeko, ernetzeko, lurrak heze egon behar du. Hala ere lurra ez ito. Ihinztagailu bateko lainoztatu eta lurrazala busti. Bandejetan jarri duzuna lur harroa bada maiz-maiz, berak ere ura hartzen baitu. Denak batera ureztatu bai. Haziek portaera beretsua dute urarekiko. Batzuk lehenago jaiotzea da normalena.

Ongarriketa bai, ahalik eta azkarren egin. Orain ongarri ondua bakarrik erabili. Hurrengorako gogoratu lan hori udazkenekoa dela, eta orduan bai bota dezakezu ongarri berrixeagoa.