Kaixo, Zer moduz? Patatarekin lotutako bi galdera ditut: - Goizeko patata jasotzeko egunik onenak noiz dira? Jaso eta leku fresko batean utziz gero ondo mantentzen al da? - Patataren hainbat landarek pisu gehiegi hartu dute eta erori egin zaizkit lurrera. Altxatzen saiatuko naiz lurrarekin menditxoa eginez edo fruitua berdin emango du horrela? Mila esker! Mila esker!

Goizeko patata, goiz egiten delako eta samurra dagoelarik jateko egiten delako esaten zaio. Samurtasun horretan baliatuko ez baduzu jasotzeko bestea bezalaxe tratatu: zarbak ihartzean atera, eguzkitan ondo lehortu, lur arrastoak kendu eta hotza, iluna eta ondo haizeberritzen den toki batean jaso.

Ez da harritzekoa patataren zarba berdea makurtzea. Berezko joera du. Horrek adierazten du zikloaren amaierara iristen ari dela. Aleak berdin emango ditu eta aurrekoan esandako gobernu bera eman, adar horiek ihartzen denean.

Jasotzeko egun egokienei buruz, helburua irautea bada ilbeheran jasotzea komeni da, eta onena sustrai eguna litzateke. Uztaila honetan 1, 2 eta 7 goiza eta gero 29, 30, 31 eta abuztuaren 1 goiza.

Kaixo Jakoba, betidanik porruak ladatu izan ditut eta Portu ederrak lortu ditut bainaasken aldiontan Porruen zuringoan har txikitxoak izaten ditut gainera landarea bihurritxen ditu Ioniz ez dut arozorik izan baina asken urteetan har gainezka izaten ditut , garbitzen ditut jateko baina gero naska asko ematen dit ta noski niretzako ez balldin badira ez ditut oparituko ,beraz,kompoz bihurtzen ditt. Zer egin dezaket arazo hau konpontzeko,Mila esker

Porruaren harra esaten diogu orokorrean. Hala ere porrua barruti jaten duen harra eta kanpotik zulatu eta kizkurtzen duena bereizi beharko genituzke. Lehena aspalditik dugu gure porru sailetan; Acrolepiopsis assectella sitsaren harrak porrua barru-barrutik zulatzen du goitik behera. Bestea kanpoan dabilen euli batek, Phytomyza gymnostoma, jartzen duen arrautzatik sortzen den harra da. Azken hau ikaragarri ugaldu da azken urte hauetan, eta zure deskripzioaren arabera bera dela esango nuke. Hostoak kizkurtu eta makurtu egiten dira. Porruaren azalean koxkor txiki gorri batzuk agertzen dira, negua pasatzeko harrak eratzen duen pupa da, negua pasatzera lurrera eroriko dena. Hortik sortuko da hurrengo urtean euli berria. Porrua bezala, tipulak eta baratxuria ere erasotzen ditu.

Oso zaila da honi aurre egitea. Hasteko azken urteetan porrurik izan ez den sailean jarri landarea. Hasiera-hasieratik intsektuei aurre egiteko tratamentua egin: xaboi potasikoa, Bacyllus thuringiensis eta Neem. Hori zortzi-hamar egunetik behin eman, porruak ondo-ondo bustiz. Bestea eta eraginkorrena euliari igarotzen utziko ez dion sarea jartzea da. Sarearen begiak 0’8 mm baino txikiagoa izan behar du eta nahikoa altu jarri behar da. Hostoaren muturra ukitzen badu saretik barrena jarri bai dezake arrautza euliak. Landatzean jartzea da onena, hasiera hasieran.

Porruak ateratakoan kontuz non uzten diren hondakinak, hor izango baitira pupak. Oiloei eman edo erre.

Kaixo! baratzeko eremu batean oso lur buztintsua dut, separatzen zaila. Patata daukat orain baina segituan kenduko dut eta lurraren kalitatea hobetzeko ongarritu egin nahi dut. Baratzeko landare hondakinekin egindako pil bat dut ixkin batean eta hori aprobetxatzerik dudan galdetu nahi nizun, nahiz eta ez dagoen ondo ondua. Argazkia bidaltzen dizut. Asmoa hori bota dagoen bezela (galbahetik pasa gabe) eta ondoren patata landarearekin tapatuta uztea da. Ea zer moduz ikusten duzun. Eskerrik asko aldez aurretik!

Luar edo konpost hori ondo dago lurrari emateko, lur ustela esaten zaio. Hala ere egokiena bahetik pasatzea da eta material handitxoak berriko luar pilara bota, hurrengo udazkenera arte utzita ederki desegingo dira. Lur horretan egin nahi duzunaren arabera patata zarbekin estalita uztea ona da, baina egokiena litzateke zarba horiek ere hondakin pilara bota eta hurrengo udazkenean luar bihurtuta erabiltzea.

Noiz erein behar da daikon arbia? Eta nola komeni da lurra prestatzea?

Bi ereiaro ditu Daikonak. Bata udaberrian da, martxoan eta apirilean. Bestea udan, ekainaren erditik irailaren erdira arte. Lurra prestatzeari dagokionez, sustrai sakonak ematen dituenez ez du nitrogenodun ongarriketa berezirik. Lur harroak bai maite ditu; horretarako ongarri organiko ondo heldua eman, 2-3 kilo/m², eta lurra oso azidoa bada kare pixka bat ere eman 75-100 gr/m².

Bi ereiaro ditu Daikonak. Bata udaberrian da, martxoan eta apirilean. Bestea udan, ekainaren erditik irailaren erdira arte. Lurra prestatzeari dagokionez, sustrai sakonak ematen dituenez ez du nitrogenodun ongarriketa berezirik. Lur harroak bai maite ditu; horretarako ongarri organiko ondo heldua eman, 2-3 kilo/m², eta lurra oso azidoa bada kare pixka bat ere eman 75-100 gr/m².

Aupa. Baña hostoak irudian ikusten diren moduan daude. Zer izan leike? Nola eman horri buelta?

Bi arrazoi ikusten ditut hostoak horrela horitzeko. Lehena, ongarri gehiegi izatea, horrek lekadunetan arazoak ekartzen ditu eta ahuldu. Bigarrena, hezetasun handia. Ibai eta erreka ondoko erriberetan aurten asko ikusten ari da arazo hau, euri ugari egin duenez ura lur azaletik hurbil baitago. Bien konbinazioa ere izan daiteke gaitzaren iturria. Buelta ematea ez da erraza, ahal duzun neurrian lurra harrotu eta lehortu, itzalik baldin badu kentu eta abar. Karea emateak ere lagundu dezake; lehen karerik izan ez badu 200 gr/m² eta izan badu erdia. Lekadunak egin behar dituzun lekua hezea bada karea urtero eman.

Kipulak gaitzak jota dagoz. Kaldo bordelesagaz tratatu nebazan, baina alperrik. Barriro egiteko asmoa daukat. Pentsatu dogu ere zapaltzea gaitzak kipula burua ez joteko edo kaltea gitxituteko. Zer deritzozu?

Gaitza sartu bada denean dagoela pentsatu behar dugu. Tratatu saldarekin eta gehitu azeribuztan ura eta gatz pittin bat (15 litroko kafe goilarakadatxo txiki bat). Saldaren etiketak agintzen duen seguritate tartea pasatakoan zuzenean atera eta ondo-ondo lehortu eguzkitan. Gero toki lehor, ilun eta ondo haizeberritzen den batean jaso, elkar ukitzen ez direlarik.  

Kaixo Jakoba! Nerea galdera bainak eta porruei buruzkoa da.ze egun den egokiena ilgora honetan baina ereiteko,eta beste galdera....portuaria,aldatzeko unean,komeni den,edo on egiten dihoen,erroilan bertan ximaur zaharra botatzea? Besterik gabe,zure erantzunaren zai geratzen naiz.agur bat,eta eskerrikasko!

Lekak ereiteko egun onenak ilgora eta fruitu egunak dira. Ilgoran sartuta gara eta 24 arte luzatuko da. Fruitu egunak 21 eta 22 izango dira.

Porrua landatzerakoan onena simaur edo luar zaharra lurrari nahasita izatea da. Ez badu denborarik eman zuloan bota daiteke, baina zaharra izan behar du. Karea ere gustuko du porruak. Lehen bota gabea bada, gero landatu eta gero ere ilada artean ere jarri daiteke lurrazalean.

Aupa jokoba zelan? Galdera bat egin nahidotzut nire ortun hauxe bedarra da urteten pilo bat. Nire amumak eta amak muitxi deitzen diote zer dakizu honi buruz? Nola kendu dezaket??

Belar hau larre belardietan oso zabaldua da eta hortik ortura erraz egiten du. Ildapizar, atso-herio, atso-mutur, kondera eta arrosario-belar behintzat esaten zaio, gaur zurekin “muitxa” ikasi dugu. Non esaten diozue horrela? Bestetik, ez da oso zaila belar hori erabat kentzea, baina etengabe egurra eman behar diozu. Nahikoa da arrosario horietako ale bat geratzea, erraz zabalduko da berriro. Pazientzia eta aitzurra dantzatzea, horiek behar dira.

Belar hau larre belardietan oso zabaldua da eta hortik ortura erraz egiten du. Ildapizar, atso-herio, atso-mutur, kondera eta arrosario-belar behintzat esaten zaio, gaur zurekin “muitxa” ikasi dugu. Non esaten diozue horrela? Bestetik, ez da oso zaila belar hori erabat kentzea, baina etengabe egurra eman behar diozu. Nahikoa da arrosario horietako ale bat geratzea, erraz zabalduko da berriro. Pazientzia eta aitzurra dantzatzea, horiek behar dira.

Aspalditik dauzkagu esparragoak baratzean, berdetan hartzeko. Noiz hartzen hasi argi daukagu, jakina, baina noiz utzi behar zaio hartzeari? Guk ekainaren hasiera hartu dugu mugatzat, baina luzatu ahal da hartzeko tartea?

Zainzuria maiatzaren amaiera arte Bildu ohi da. Gure etxean, adibidez, urtebetetze bat dugu ekainaren 2an eta egun horretan jaten ditugu azkenak.  

Kaixo!! Zein egun da ona patata lurretik ateratzeko ekainean??

            Patata atera eta jasotzeko ahalik eta ondoen irauteko bada ilbeheran ateratzea komeni da, eta ahal bada sustrai egunean. Ekaineko lehen ilbeheran sartuta gaude eta 11 arte luzatuko da, gero etorriko da amaiera aldekoa 25ean hasi eta uztailaren 8 artekoa izango dena. Sustrai egunak ekainaren 4, 5, 6 eta uztailaren 1 arratsaldea, 2 eta 7 goiza izango dira. Atera eta azkar jateko bada ilgoran atera ekainaren 9tik 22 eguerdira, eta egun bereziki onak 12, 13, 21 eta 22 goiza izango dira.

Kaixo! Tomateak ,uste dot onddoak dituela.berotegian daz. Irtenbiderik bai? Eskerrikasko

Argazkitik ezin dizut garbi esan zer den. Lehen lizun antzeko zuri bat izan badu zurina izan daiteke. Hala ere aukera handiena gorrina izatearena da. Gorrinak gogor erasotzen du tomateaeta azaldu ahala tratau behar da, gainontzean aldamenekoetara azkar salto egingo du. Ureztatzen baduzu inoiz ez da landarea ez da busti behar. Bestetik negutegia ondo aireberritu, pilatutako hezetasuna kanporatzeko. Tratatu ahalik eta azkarren: azeribuztan ura, kobrea eta azufre pixka bat. Landareak okerrera egiten badu, atera eta erre, besteak salbatzeko.

Egunon Yakoba Baratzan neguan tipula euki det plastikoakin eta kentzean azpian txingurri kabia zegoen eta orain zabaltzen ari zaizkit, zer egin dezaket txingurriekin bukatzeko? Eskerrikasko

Landareetako inurriak ezabatzeko irtenbide natural bat da ondorengo hau.

Nahastu 10 ml ozpin zuri litro 1 uretan eta ontzi-garbigailu xaboia tanta batzuekin.

Ihinztatu intsektuetan, ukitu ahala berehala hilko dira. Errepikatu prozesua inurriak ezabatu arte.

Kaixo! Aurten nere inguruan daneri ai naiz entzuten kipulak pinuen gaixotasuna dakala.. zerbaitx eitxerik dao? Milesker

Ez dut ulertzen galdera. Zer sintomak ditu zure tipulak?

Berriro ere Lizarratik zalantza batzurekin: Aurrekoan aholkatu zenidan "Urtero- urtero ongarri organikoa eman, eta urte guztian estalita eduki. Dagoeneko ardien simaurra nork ekarriko didan lortu dut. Baratza belarrez ere estaltzen ari naiz. Nire zalantzak: -Simaurra noiz bota -Simaur hori Lur gainean utzi edo lurrarekin nahastu (goldatuz) Mila esker berriro ere zure aholkuengatik eta pazientziagatik

Simaurra orokorrean azaroa aldera zabaltzen da. Ondo ondua badago noiznahi zabaldu dezakezu. Lur gainean uztea nahikoa da. Belarrez estaltzen baduzu lurra, beti ere simaur pixka bat nahasi, askoz azkarrago usteldu eta lurrera sartuko da eta.

Egunon,artoa eta baba, lurrean sartzeko zein distantzia duk egokia,eta artoa hazten denean punta haustea komeni garrie dek? Ongi izan.

Errenkada batetik bestera 70-100 cm arteko tartea utzi, babarekin 100 inguru hobe. Eta errenkada barruan zulotik zulora 40-50 cm. Artoa luzatzen denean gain gainean lore arra irekitzen du. Lore arraren lan bakarra polena zabaltzea denez ireki ordurako bete du bere lana eta lehen moztu eta ganaduari ematen zitzaion jateko, luxuzko jakia. Gaur egun baliatuko ez baduzu ez daukazu zertan moztu.

Kaixo jakoba, lehenik eta behin barkatu nire euskera mailagatik ikasten hari naiz eta. Irrrati saioan exam zenuen tomateak ez zirela ureztatu behar, hori argi geratu zait, bestalde esan zenuen tajeteak ipintzea bereain ondoan ondo legokela , baina tageteak ureztatu beharrean gaude esta? Orduan ez da txarra izango tomatearentzat ? Eskerrik asko

Tajeteak tomate tartean jartzea oso egokia da, tomatearen sustraiak zaintzen dituzte, arerioak uxatuz. Tomatea landatzen denean ureztatzea ez da txarra, lurra hezea badago ez du beharko eta tarteko tajeteak ere ez. Tomateak behar badu, bi-hiru eguneko tartearekin basokada bat ura eman bakoitzari, hostoak busti gabe, eta tajeteei beste horrenbeste. Hortik atzera ez du urik beharko ez tomateak ez tajeteak.

Kaixo Jakoba. Zelan? Zuregana jotzen dut galdera bat egiteko. Herrian, Arabako mendialdean (Maeztu) jendea jada ortua jartzen hasi da, baina nik zalantzak ditut noiz landatu. Zuk nola ikusten duzu? Mila esker

Horiek denak landatzeko sasoi betean gaude. Maiatzaren 29an hasi eta ekainaren 11ean amaituko den ilbehera osoa oso ona izango duzu landaketa lan horietarako.

Kaixo Jakoba: Tomatea, letxua, kuiatxoa eta piper batzuk landatu nahiko nituzke. Berandu al nabil? Horrela ez bada, zein egun aholkatzen didazu horretarako? Mila esker!

Ez zabiltza berandu ez, sasoi betea da orain. Landaketak egiteko egun onenak ilbeherakoak dira. Ilbeheran 29an sartuko gara ekainaren 11 arte. Letxugentzako egun onenak maiatzaren 31 eta ekainaren 10 eta 11 izango dira. Gainontzekoentzako, fruitua eman behar dutenak, ekainaren 1, 2 eta 3. Hala ere ilbehera osoa da ona.

Kaixo Jakoba! Kalabazinak landatu edo ez, eta non erabaki nahi dugu. Aurreko urtean ez genituen jarri, aurreko urteetan uzta txarra izan genuelako. Landareei hostoak gris jarri eta oso fruitu gutxi eta txikiak ematen zituzten azken urteetan; hasieran ale on batzuk baina gero jada ez. Beti leku berdinean landatzen genituen. Eta orain dela urte batzuk uzta onak izan genituen; baina azkenengo urtetan ez. Zergatik izan daiteke? Lekuagatik, lur zati horrek zerbait du faltan edo gehiegi agian? Aurten landatzera animatzen bagara, leku berdina egokia izan daiteke (aurreko urtean ezer landatu gabe egon da)? Edo beste toki bat hobe?

Zalantzarik gabe jarri. Iaz toki hori ezer gabe egon bada bertan landatzea egokia da. Ongarri asko behar du kuiatxoak. Ongarri heldua edo ondo heldu gabekoa berdin da. Ongarri gutxi izateak ekarri dezake hasi ondo baina gerora ale kaxkarrak ematea. Hauts zuri hori zurina da edo oidioa, onddoek sortutako gaitza. Urtean zehar zer gori egiten duen arabera ugaltzen da eta eraso latzak jotzen ditu. Giro epelak eta hezetasuna behar ditu. Oso zaila da berari aurre egitea, baina hostoren bat zurituta ikusten badezute kendu eta erretzea komeni da, gainontzekoetara ez hedatzeko. Polinizazioa ere zaintzeko kontua da. Erleek ez dute kuiatxoa polinizatzen, erlastarrek eta abarrek egiten dute. Giroaren arabera, baina eskuz egiteak laguntzen du. Nahi izatera 3-4 egunetik behin eskuz polinizatu. Lore emeak eta arrak izaten ditu. Emeak ireki aurretik dagoenerako atzean kuiatxo txiki bat du. Arrak aldiz ez, txortena eta lorea soilik. Hartu lore arra, -ezkil itxurako petalo hori handiak kendu eta barruan ixipu edo makiltxo iletsu bat geratuko da. Hor dago polena eta horrekin igurtzi behar da lore emeen barruko ziria. Orain lehen landaketa egin. Gero bigarrena uztailean.  

Bada hilabete berotegian ilarra landatu eta behin uzta jasotzen hasi ondoren erabat zuritu zitzaigula. Horiek bota eta tomatea jarri genuen bertan. Segituan orbain zuriak atera zaizkie. Zer egin/bota genezake?

Zuri hori eta ilarrena ez da gauza bera. Ilarrena zurina da edo oidioa; onddo batek sortutako gaitza. Tomatearen hau elikagairen baten falta dela iruditzen zait. Hori sortu daiteke beste elikagairen bat gaindosian egon eta landareak behar bezala hartu ezin duelako edo faltan den hori lurrean ez dagoelako. Aurrez ilarrak egon badira bertan nitrogeno gaindosia egon daiteke lurrean. Gehiegizko nitrogeno horrek beste elikagaiak blokeatu ditzake eta nire ustez tomate honek potasio falta du, edo boro edo zink edo manganeso. Edo denak batera. Nitrogeno gaindosi horri aurre egiteko karea eman lurrari; 150-200 gr/m² eta tomateen tartean hostoa baliatuko diezun barazkiak jarri: letxuga, ziazerba, zerba, eskarola…

Marrubiek duten zomorro txapalari nola egin surre? Kalabaza ereiteko egunik onena?

Kukurrutxa esaten zaie zonorro horieri. Lurraukitzen dutenean lehendik bareak edo barraskiloak kosk egin eta zauria irekitako marrubi aleak erasotzen dituzte. Altxa marrubi aleak makiltxo batzuekin edo bestelako sistemaren batekin, lurra ukitu ez dezaten. Horrela ez dira marrubiraino iritsiko.

Ilgora egokiena, maiatzaren 28 arte, hura barne; eta fruitu egunak dira onenak maiatzaren 17 eta 25                                                        

Kaixo, Jakin nahiko Nuke leka eta babarruna ereiteko eta piperrak landatzeko noiz arteko marjina daukaten. Azken eunetako euriaren ondorioz, lurra lokaztua daukat eta. Hobe da itxarotea? Edo asteburuako eguraldi ona aprobetxatzea? Mila esker! Ane

Babarrun luzea ekainaren erdira arte erein daiteke, babarrun motza uztailaren erdira arte. Piperrak ekainaren erdira arte landatzen dira. Leka motza uztailaren amaiera arte eta leka luzea abuztuaren erdira arte.

Jajoba, pata tarteka zulo batzuk ximurtzen ari dira, ze izan leike ? Nola tratatu nezake ? Bestalde intsusa landarea nola landatzen da? Aldaxkatik etorri leike ? Eskerrikasko

Patatak tuberkulu berak erabiltzen dira “ereiteko” eta batetik bestera dexenteko aldea izan daiteke, batez ere hasiera honetan. Zimurtu eta atzeratzearena begiratu beharko da ea gaitzen bat den edota lurpeko bisitariren batena. Hostoak miatu ea gaitzen baten edo izurriteren baten arrastorik topatzen duzun. Ez bada hala atera patata eta ikusi lurpean zer gertatzen ari den. Ahalik eta azkarren egin zer dela ere zabaldu ez dadin.

Intsusa bai, aldaxkatik ugaldu daiteke. Neguaren amaieran, otsailaren bigarren hamabostaldian, izerdi berria datorrenean sartu lurrean eta lehen urtean eguzki galdatan ez eduki, onena erdi itzaletan, eta lurrari heze eutsi.

KAixo Jakoba. Hemen, Lizarraldean 60 m2 ko lur sail bat hartu nuen iaz, baratza jarri nahiean. Goldatzerakoan konturatu nintzen lurra bolatan gelditzen dela (buztintsuegia agian?, lur txarra?), ez dela harrotzen. IAz 1000kg hondar ere bota nion eta goldatu nuen, baina aurten berdin berdin dago. LEtxugak, azak berde mantentzen dira baina ez dira haunditzen.....Zer egin dezaket? Mila esker

Lur buztintsua izango da. Hondar kantitate horrek asko dirudi baina ez, ez da asko, eta urte batetik bestera desagertu egiten da. Hondarra eranstea baino hobea da materia organikoa ematea: simaurra, luarra, orbela, belar moztu berri txikitua, lastoa, paper birrindua… Bai lurrari nahasita eta baita lur gaina estalita ere. Estaltzeak eguzkia kentzen dio eta hezetasunari eutsi. Horrek lurra harrotzeari laguntzen dio. Urtero-urtero ongarri organikoa eman, eta urte guztian estalita eduki. Pixkanaka igarriko diozu.

Iakoba buztin lurra da gure etxian eta sutako autsa ze landareri etorriko litzayoke ondo ? Beste galdera baina aziya egiteko ze garay da ona? Eta azenayua ? Eskerrikasko

Errautsak kaltzioa du osagai nagusia, baina kareak ez bezala, beste mineral batzuk ere baditu. Bere lan garrantzitsuenak hauek dira: lurra harrotu eta lehortu egiten du, lurraren egoera kimikoa neurtzen duen pHa igotzen du lurraren azidotasuna apalduz eta mineral batzuen mugimendua erraztuz (landareak ere errazago hartzen dituelarik) eta kaltzioa erantsita landareak eskuera edukiko du elikagai garrantzitsu hori fruituak hobeak eta iraunkorragoak emateko.

Ia landare guztientzako ona da buztin lurretan. Ahabia, hortentsia eta lur azidozaleak diren landareak ezik gainontzeko guztientzako ona da. Ongarriketa garai nagusia udazken-negua da. Ongarri organikoa (simaurra, luarra…) eta errautsa edo karea ez dira batera eman behar. Batetik bestera ilargialdi bat izatea komeni da, hilabete bat gutxienez. Azaroa-abenduan simaurra eta urtarrila-otsailean errautsa, adibidez.

Leka, bai motza eta bai luzea, maiatzean hasi eta abuztuaren erdira arte ereiten da. Negutegiaren barruan egin nahi baduzu martxoaren erdian hasi eta abuztuaren amaiera arte egiten da.

Azenarioa Martxoaren amaieratik irailaren hasiera arte ereiten da.