Urriatik atzera, abenduaren amaiera arte landatu ditzakezu idi-bihotz erraboilak. Nahi duzun tokian: lorontzian, lorategian, baratzean.... Baratzean tokia aukeratzerakoan kontutan izan lorea zimeldu ondoren hostajea berdea den artean ezin dituzula erraboilak atera lurpetik. Beraz, hurrengo landareak jartzeko eta plangintzan kontutan izan idi-bihotzen tokia.

Kiwia jasotzeko bi baldintza kontutan izan. Batetik ahalik eta beranduen, fruitua arbolean den artean aberasten ari delako. Bestetik Izotza egin aurretik. Izotzaren bedur ez bazara utzi lasai arbolean bertan. Izotzak datozela jakin arazten dutenean aurretik bildu. Luze irauteko ahal baduzu ilbeheran jaso.

Kurkubiak biltzeko ilbehera da egokiena eta fruitu egunak: azaroaren 2,3,11, 28 (17:00etatik atzera), 29 eta 30

Lorategia intxaurrondoen kerizpean bazen, honez gero ikusi eta ikasi duzun haien eraginaz. Ez da oso idea ona intxurrondoaren kerizpea. Batetik kerizoe trinkoa duelako, baita hosto eta adarretatik darion isurkin horrek sortzen duen kalteagatik eta bestetik intxaurrondoak berak jango dituelako baratzean jartzen dituzun ongarri gehienak.

Beste aukerarik ez izan ezkero, zeuk esaten duzun era da onena.

Kukuluak urazak bezala ez du bero handia maite, beroa etortzen denean loratzeko grina pizten zaio, eta hortik tontortzeko joera hori.

Ahal duzun azkarren jan eta kitto.

Nire iritziz bi arazoek (tomatea usteltzea eta loreak ihartzea) iturri bera dute: landarearen estresa. Aurtengo udan gertatzen ari den eguraldi zakar hau tenperatura altuak, euri kolpe gogorrak eta abar, horrek landarearengan batez ere uraren estresa sortzen du. Une jakin batean izugarrizko ur pila izan dezake sustraien erara eta denbora tarte handirik gabe beste batean lehortea. Horrek landarearen elikaduren gorabeherak sortzen ditu: jaki batzuk ezin ditu behar bezala mugitu eta loraldia makaldu daiteke.

Kaltzioaren kasua nabarmen arazo honi lotua dago. Tomatearen ipurdi aldean borobil antzeko orban beltzak sortzen zaizkio. Kaltzio falta bera ere izan daiteke, baina uraren gorabeherak seguru arazoa ekarriko duela.

Lorea sikatzearena ere uraren faltari egotzi behar zaio: tenperatura handiekin landareaka ezin du behar adina ur hartu eta polenaren sorkuntza, polinizazioa bera eta lorearen bidea moztu egiten du, gainean dituen fruituei heldu eta hazi ahal izateko.

Tratamentua egokia da, baina askoz ere eraginkorragoa litzateke tabako-belarraren urarekin osatuko bazenuke. Litro erdi bat ura eta beste hainbeste alkoholetan jarri 100 gr. tabako lehor. Utzi beratzen dozenaren bat egun. Iragazi eta erantsi beste 9 litro ur. Hortik erantsi lehendik egiten ari zaren tratamentuari.

Tratamentuak etengabe egin, astero. Gehienak galduko dira, gelditzen direnak alkoholetan bustitako goata batekin igurtzi eta kendu.

Nik ez naiz animalietan jakituna, baina itxuraz katajinetak eta lepazuriak oilategietan sartu zalean dira. Oiloak ere akabatzen omen dituzte maiz. Hala ere arrautz zaleena lepazuria omen da.

Pentsatzen dut, menta galtzeko jakin nahi dudula noiz moztu.

Horrelakoetarako, eta menta bezala beste landareak, ilgoran moztu behar dira. Onena bi edo hiru moztualdi ematea da. Urte sasoi onena hauxe da maiatzetik uztailera arteko hau.

Aipatzen dituzun lan horiek denak egiteko garaiz zabiltza. Patata ereiteko ilebehera baliatu, eta potamea, kiatxoa eta piper minak jartzeko ilgora.

Zein ilargi sasoitan gauden jakiteko jo www.bizibaratzea.eus webgunera. Bertan dituzu, baita ere, sasoi bakoitzean zein lan egin behar diren “Asteko lanak” atala.

Ziklamena urte guztian erein daiteke. Haziak badituzunez, ahal duzun azkarren erein. Egun batez uretan beratzen eduki, lur onean erein, toki epelean eduki (18-20º) eta lurrari heze eutsi. Ez da azkar jaio eta ahazten den landarea, beraz hartu patxara.

Brokolia urteko garai askotan jateko bil dezakegu freskoa. Horretarako landaketa sasoia ere oso luzea da: maiatzaren erditik irailaren erdira aldera arte. Orain maiatzean landatu ezkero, abuztuan jan dezakezu. Eta irailean jartzen duzuna hurrengo urteko negu osoan jango duzu. Landatzen duzun sasoiaren arabera abuztuatik hurrengo martxora arte jateko brokoliak izan ditzakezu. Brokolia mota bera da bai.

Brokoliak bezalaxe, azaloreak eta erromaneskuak ere antzeko zikloa dute.

1.- Oso erraza da orain ongarri naturala topatzea. Haziak eta ongarriak saltzen dituen edozein tokitan aurkituko duzu zakuetan datorren ongarri organiko naturala. Lehorra eta koxkorretan dator, beraz erabiltzen eta banatzen oso erraza da. Minerala baina askoz ere hobea da.

2.- Luartoki onena bertan eraikitakoa izaten da. Egurrezko abt egitea oso erraza da. Hiru gunekoa egin; bata betetzen ari zarena, bigarrena geldirik egiten ari dena eta hirugarrena, egina dagoena eta behar ahala ateratzen ari zarena. Egur onena sasiakazia da (Robinia pseudoacacia), gogorra da eta iraupen luzea dau.

3.- Hazi gehienek urte batzuetarako bizitza dute. Erabili ez dituzunak, ontzi batean jaso toki fresko eta ikun batean.

Madariondoaren harra, sagarra erasotzen duena bera da. Maiatzaren amaiera aldera azaltzen da lehen belaunaldia. Gero udaran bigarren belaunaldia izango da. Hura da min gehien egiten duena. Inguruan sagastirik ez bada aurrenekoa kontrolatzea komeni da, horrekin erasoa asko jeitsiko da, bigarrena ia erabat zapuztuz. Sagastiak baldin badira inguruan bietan tratatu beharko duzu.

Tratamentua egiteko harraren arrautzek jartzen dituen tximeleta noiz dabilen jakitea da onena. Horretarako feromonak dituen tranpa jartzen da, eta aste batean 4 tximeleta edo gehiago itsastita azaltzen badira handik 8-10 egunetara tratatu behar da. Orokorrean esan daiteke maiatzaren azken astean tratatu eta gero zortzi eguneko tartearekin beste tratamentu pare bat eman daitekeela. Hau uztailaren azken astean edo abuztuaren lehenengoan hasita errepikatu beharko litzateke. Tratamentuak egiteko nekazaritza ekologikoan onartutako produktuak erabili: “Bactur” edo “Madex”.

Bai harra hori izan daiteke landareak ipurditik mozten dituenak. Ipurdiko lurra pixka bat kendu eta bistaratu. Harraren kontrako tratamentua eman: osin-ura eta xaboi potasikoa nahastuta. Baita ere, surtako hautsa eskuera badezute, landarea bera azpiko aldetik hautsarekin "zikindu", horrela harrari ez zaio gustatuko.

Sustraien arteko borroka eta ezin eramana da arrazoia. Tartea metro pare batekoa utziz gero nahikoa litzateke, beti ere tarte horretan beste zerbait jarrita.

Oiartzungo Mikel naiz, orain mahatsarekin dauzkat arazoak. Argazkian ikusten da dagoenerako hostoak erasotuak daudela "mildiu" edo Oiartzunen esaten dugun bezela ordoyak jota. Ze konponbide dauka honek? Kimika bota edo ba ahal dago beste atarramendurik. Gure etxean azkenaldian txakolin ederra egiten da, baina aurten...

Agur

Tratatu beste aukerarik ez duzu. Jeneralean begia ireki ordurako tratatzen hasi behar duzu. Kimua arra bete luze den arte sufre hautsa ematen zaio. Orain sufrea eta salda bordelesa nahasita, esaten duten dosi erdian, baina ez hautsa, uretan baizik. Ur horri azeribuztan ura eta esnea (ahal bada gordina) erantsi. Gaitzei aurrea hartzeko da, beraz egun lanbrotsu eta ilunak baldin badatoz aurrez tratatu. Bestela hamar bat egunetik behin azeribuztanaren urarekin eta esnearekin soilik tratatu...

Ea txakolin eder hori dastatzeko adina ematen duen aurten ere...

Gaur konposta ateratzen hasi naiz baratzean banatzeko, bertan bi sagu kume azaldu dira. Behean alanbrea ipinia dut eta ez da arratoia, urtean sagutxoa inoiz barruan ikusi dut. Ez diot gehiegizko garrantzirik eman, dena dela zirrikituak ondo itxi behar ditut.

Galdera da, konpost hau kutsatuta egon daiteke saguen patogenoren batekin? edo aprobetxa dezaket?

Zure iritzia jakin nahi dut, baina akaso "bustitzea" zaila da...

Mila esker

Jon

Saguak habia egin du luartokia toki epela, lehorra eta babesa delako. Lasai erabili luarra edo konposta. Nik ez dut sekula patogenoen horren konturik jakin. Luarra lurrera doa, eta bertan makina bat prozesu, kimiko, fisiko eta abar, bizi beharko ditu oraindik. Lurraren biziak berak bereganatuko du luarra, ez zuk.

Atzerakoa ematen badizu, luartokia ondo miatu zirrikiturik edo tarterik ba ote dagoen, eta itxi, ondo itxi sare sendo batekin.

Kaixo Jakoba!

2 urtetan gereziondo bat beste gereziondo batetan txertatzen saiatzen nabil, ta momentuz bietan porrot egin dut.

Lehengo urtean "corona" metodoa erabili nuen

Bigarrenean berriz, txertatzeko erabiltzen diren guraizeekin saiatu nintzen

Biak otsaileko ilgoran egin nituen

Aurten, zure aholkuren bat jaso gurako nuke.

Noiz egingo zenuke txertaketa eta ze metodo erabiliko zenuke?

Nahi dudan gereziondoak maiatzean ematen du fruitua, hazia gorde ta erein eskero, noiz erein beharko nuke? datorren urteko udaberrian?

Txertaketei buruzko liburu dexenterik gomendatu alko zenidake?

Ez dut txertaketa ikastarorik bilatzen, ba al dakizu lekuren batetan egiten al den?

Eskerrik asko aldez aurretik, beti ezin izaten dut zure irratsaioa entzun, emailez erantzutea eskertuko nizuke.

Zorionak egiten duzunagatik.

Mikel

Gereziondoa txertatzeko metodo asko erabiltzen dira, baina ohikoenekin ere ongi erantzuten du: udaberriko zotzekoa, martxoaren hasiera aldera egiten dena eta udarako begikoa, abuztuaren amaieran edota irailaren hasieran egiten dena.

Haziak jasotzez gero geruzatu egin behar dituzu, kanpoan, azpia zulatua duen ontzi batean hondarra eta haziak geruzatan jarri (hondarra-haziak-hondarra-haziak...) eta urte gara hau arte eduki kanpoan eta heze. Orain atera eta erein baratzean, muintegian edo ontzietan.

Josu Osa txertatzaileak gomendatzen liburua hauxe da: “Injerto de todos los árboles y arbustos” Jean-Yves Prat eta Denis Retourdard, Omega argitaletxea.

Ikastaro ugari egiten da neguan bezala uda partean. Begiratu www.bizibaratzea.eus webguneko agendako ikastaroak atalean.

Hostoa kentzen diegun barazkiak onenak: uraza, eskarola, ziazerba, zerba... Udazken negurako porrua, aza jendea... Era berean urte guztia baratzean igarotzen duen marrubiarentzako ere ona izango da.

Inausketa gehienak bezala urkiaren hau ere izerdia mugitzera doanean edo izerdi betean denean egitea komeni da. Martxoa izango da izerdia abiatzeko sasoia, eta orduan izango da garai onena, ilbeheran.

Ilbehera da egokiena bi lanak egiteko, bai landarea tokiz aldatzeko eta baita adarrak mozteko ere.

Sasoi onena martxo aldeko ilbehera da, aurten otsailaren 26tik martxoaren 10 arte. Hori emeak inausteko. Arrak oso-osorik utzi eta loratu ondoren, loreak ondo ihartu zaizkionean inausi.

Nik esango nuke geranioentzako oso toki ona duzula. Urte sasoi honetan horrelako indarrarekin, hostajea mardul eta lore pipittekin egotea ikaragarria da. Tokia eta ontzian duen janaria, biak onak. Uda partean eskasago egotea agian hori bai tximeletaren harrak eagin dezake. Enborrean sartu eta goitik behera jaten duten harrak dira. Orain harra horietako batzuk tximeleta bihurtuta eta beste batzuk negua igarotzen ari dira eta geranioa pakean. Udaberriarekin hor azalduko zaizkizu. Ordurako pronto egon, tratamentuetarako batez ere. Tratamentua "Bacyllus thuringiensis" eta "Neem" olioarekin egin, lehen harrak ikusi ordurako eta zortzi egunero errepikatu, harrak desagertzen diren arte.

Pena da pikondoa inaustea, izan ere egur oso ahula du, eta zauriekin asko sufritzen du. Hala ere nahitaezkoa baderitzozu inausketa kimuak mugitzen hasten denean egin. Kontuz ibili ebakitako zatiekin eta zauriekin, inola ere ez ukitu. Bere izerdiak erre egiten du. Ezagutzen dut inolako babesik gabe pikondoa inausten ibili eta ospitalean bukatu zuen bat.

Argazkian garbi ikusten da ez dela ongi bizi. Janaririk ematen al diozue? Alegia, ongarri organikoa, asko eta asko; onena simaurra eta ez badaukazu luarra. Adar mutur lehorren bat ere antzematen da, beraz arazoa ez da oraingoxekoa.

Bestetik hosto batzuetan hauts beltz baten tankerakoa ikusten da. Hori onddo bat da. Onddo hori intsekturen baten erasoaren atzetik etorri izan ohi da. Beraz miatu ongi hosto azpiak eta adarrak ea zorria edota kotxinila ikusten duzun. Eta hauek tratatu beharko dituzu. Bietako edozeinek ere, landarea asko ahultzen du.