Eguardi on, irasagar arbolak makina bat lore eman ditu, baina orain egoera honetan dago. Zer gertatzen ari zaio? Zer egin dezakegu?

Usteldura edo txankroa izan daiteke. Airean hezetasun handia dagoenean zabaltzen dira. Txankroa adartxoetan hasten da, zauri nabarmenekin. Usteldura hostoetan agertzen diren pinttar gorri batzuekin ikusiko duzu lehenik. Biak onddoak dira eta ez dira garbitzen errazak. Gorrinaren aurka erabiltzen diren tratamenduak dira onenak; ez dute, hala ere kenduko, eutsi besterik ez, zabaldu ez dadin. Tratamendua asun ura edo azeribuztan ura eta kobrea duen edozein produktu (salda bordelesa, oxikloruroa…) Tratamendua errepikatu zortzi egunero 3 aldiz eta gero euriterik badatorrela diotenean aurrez tratatu. Tratamendua egin aurretik gaitzak erretako adarrak, fruitutxoak eta hostoak kendu, lurrean daudenak ere bai, eta bertan erre,

Egunon Yakoba Baratzan neguan tipula euki det plastikoakin eta kentzean azpian txingurri kabia zegoen eta orain zabaltzen ari zaizkit, zer egin dezaket txingurriekin bukatzeko? Eskerrikasko

Landareetako inurriak ezabatzeko irtenbide natural bat da ondorengo hau.

Nahastu 10 ml ozpin zuri litro 1 uretan eta ontzi-garbigailu xaboia tanta batzuekin.

Ihinztatu intsektuetan, ukitu ahala berehala hilko dira. Errepikatu prozesua inurriak ezabatu arte.

Kaixo! Aurten nere inguruan daneri ai naiz entzuten kipulak pinuen gaixotasuna dakala.. zerbaitx eitxerik dao? Milesker

Ez dut ulertzen galdera. Zer sintomak ditu zure tipulak?

Kaixo Jakoba, Melokotoiondo hau landatuta daukagu Arabar Errioxan. Bertako barietate bateko hezur batetik ateratakoa. Aurten, belarra kentzeko atxurrarekin eman eta gero gaitzen bat harrapatu zuen. Orain, berriz, badirudi hosto berriak ateratzen hasi zaizkiola eta ez dakigu zer komeni zaion... Tratatu, gaixotutako adarrak moztu edo zer egin. Mila esker.

Nik uste dut gaitza dela. Hala bada utzi ea nondik buelta ematen dion. Berritu eta hostoz janzten diren adarrak utzi eta erabat ihartzen diren muturrak kendu, udan, uztailean adibidez eta ilgoran. Kendutako adarrak ahalik eta azkarren erre. Mozten erabilitako guraizeak ere desinfektatu ondoren, alkoholetan.

Berriro ere Lizarratik zalantza batzurekin: Aurrekoan aholkatu zenidan "Urtero- urtero ongarri organikoa eman, eta urte guztian estalita eduki. Dagoeneko ardien simaurra nork ekarriko didan lortu dut. Baratza belarrez ere estaltzen ari naiz. Nire zalantzak: -Simaurra noiz bota -Simaur hori Lur gainean utzi edo lurrarekin nahastu (goldatuz) Mila esker berriro ere zure aholkuengatik eta pazientziagatik

Simaurra orokorrean azaroa aldera zabaltzen da. Ondo ondua badago noiznahi zabaldu dezakezu. Lur gainean uztea nahikoa da. Belarrez estaltzen baduzu lurra, beti ere simaur pixka bat nahasi, askoz azkarrago usteldu eta lurrera sartuko da eta.

Sakanako AEKko euskaltegian gaude, eta irakurtzen ari gara zure testu bat, baratzari buruz. Zalantza daukagu hitz batzuekin; ez ditugu hiztegian topatzen. Hauek dira hitzak: hanaria, onuga eta getozka. Zuren erantzunaren zain, besterik gabe, agurtzen gara.

Onuga webguneko baratzea sortzeko testuan dago eta aspaldi eskatua dut aldatzeko, berez onura beharko luke. Hanaria lehen aldia da esaten didatela, baina ez dakit non dagoen; eskertuko nuke non dagoen esatea. Seguruenera janaria esan nahiko du. Getozka bai, landare bat da: Portulaca oleracea, gazteleraz “verdolaga”. Zenbaitentzako belar “txar” bat da, eta beste askorentzako jateko modukoa.

Egunon,artoa eta baba, lurrean sartzeko zein distantzia duk egokia,eta artoa hazten denean punta haustea komeni garrie dek? Ongi izan.

Errenkada batetik bestera 70-100 cm arteko tartea utzi, babarekin 100 inguru hobe. Eta errenkada barruan zulotik zulora 40-50 cm. Artoa luzatzen denean gain gainean lore arra irekitzen du. Lore arraren lan bakarra polena zabaltzea denez ireki ordurako bete du bere lana eta lehen moztu eta ganaduari ematen zitzaion jateko, luxuzko jakia. Gaur egun baliatuko ez baduzu ez daukazu zertan moztu.

Gabon,ekainean noiz moztu behar da idatzea gutxiago ateratzeko ? Millesker

Beti ilgoran moztea komeni da. Ekainean ilgora 12tik 24ra izango da. Egun apropos bat esatea nahi baduzu 18a. Uztaila ere ez da txarra, ekainean moztutatoek mutur berria botea izango dute, berbizi nahian eta horiek moztuz gero kolpe latza emango diozu. Uztailean ilgora 9tik 22 eguerdira artekoa izango da, eta egun aproposak 15 eta 20 izango dira.

Jakin nahiko nuke balkoian dudan gorosti emeak zergaitik galdu edo ilartu egiten dituen loreak ta zer egin zitekeen. Oraindik metro erdiko luzera ez dauka ta duela bi urte oparitu zidaten. Esker aunitz

Hasteko, nolaz dakizu gorosti landare hori emea dela? Emea balitz ere, metro erdi batera iristen ez bada, oraindik umetxo txiki bat delako da eta ez da gai fruituak eta haziak emateko. Bestetik hazteko eta koxkor gorriak emateko heldutasunera iristeko loreontzi handia jarri beharko diozu, ahal den handiena.

Egun on, etxe barruan loreontzi batean dudan amarillis landareak haziak eman ditu, eta saiatu nahi dut horiek ereiten. Bilduko al ditut dagoeneko, edo bere horretan gehixeago utzi? Haziak nola gorde erein arte? Eta batez ere, noiz eta nola erein eta zaindu behar ditut? Oso zaila al da hazitatik amarillis berria ateratzea?

Ez da bereziki zaila hazitik ugaltzea. Haziak lorea zen horretan utzi behar bezala heldu arte. Berak erakutsiko dizu haziaren azala lehortzen eta gogortzen denean denean pronto egongo da jasotzeko. Aste pare bat hozkailuan eduki eta gero, beranduenera uda erdia aldera erein.

Kaixo jakoba, lehenik eta behin barkatu nire euskera mailagatik ikasten hari naiz eta. Irrrati saioan exam zenuen tomateak ez zirela ureztatu behar, hori argi geratu zait, bestalde esan zenuen tajeteak ipintzea bereain ondoan ondo legokela , baina tageteak ureztatu beharrean gaude esta? Orduan ez da txarra izango tomatearentzat ? Eskerrik asko

Tajeteak tomate tartean jartzea oso egokia da, tomatearen sustraiak zaintzen dituzte, arerioak uxatuz. Tomatea landatzen denean ureztatzea ez da txarra, lurra hezea badago ez du beharko eta tarteko tajeteak ere ez. Tomateak behar badu, bi-hiru eguneko tartearekin basokada bat ura eman bakoitzari, hostoak busti gabe, eta tajeteei beste horrenbeste. Hortik atzera ez du urik beharko ez tomateak ez tajeteak.

Kaixo Jakoba!!! Gereziondoa eta sagarrondoa, egun gutxitan zorri beltzez bete zaizkit. Erremedioa jaboi ura izango da? Baina zenbat egunetik behin? Eskerrik asko.

Bai xaboi potasikoa edo xaboi beltza erabiltzea onena. Ondo busti behar dira arbolen kimu muturrak, hantxe biltzen baitira zorriak. Helburua ez da landarea bustitzea, zorri guztiak bustitzea baizik. Horregatik hiru-lau egunetik behin errepikatzea komeni da, zorria garbitu arte.

Kaixo: gaztelaniaz rata-topo dena nola esango zenuke euskaraz? Nahaste dezentekoa dago satitsu, satain, sator...Zein da zein? Mila esker

Hemen rata-toporik ez dut ezagutzen. Afrikako ekialdean bizi da. Satorra, Talpa europaea. Satitsuak Euskal Herrian zortzi especie ezagutzen dira eta arruntena Crucidura russula izenekoa da. Sataginak ere bat baino gehiago ditugu, lursagu ere esaten zaie. Ezagunena eta kaltegarriena satagin arrunta da, Myodes glareolus.

Kaixo Jakoba. Zelan? Zuregana jotzen dut galdera bat egiteko. Herrian, Arabako mendialdean (Maeztu) jendea jada ortua jartzen hasi da, baina nik zalantzak ditut noiz landatu. Zuk nola ikusten duzu? Mila esker

Horiek denak landatzeko sasoi betean gaude. Maiatzaren 29an hasi eta ekainaren 11ean amaituko den ilbehera osoa oso ona izango duzu landaketa lan horietarako.

Kaixo Jakoba: Tomatea, letxua, kuiatxoa eta piper batzuk landatu nahiko nituzke. Berandu al nabil? Horrela ez bada, zein egun aholkatzen didazu horretarako? Mila esker!

Ez zabiltza berandu ez, sasoi betea da orain. Landaketak egiteko egun onenak ilbeherakoak dira. Ilbeheran 29an sartuko gara ekainaren 11 arte. Letxugentzako egun onenak maiatzaren 31 eta ekainaren 10 eta 11 izango dira. Gainontzekoentzako, fruitua eman behar dutenak, ekainaren 1, 2 eta 3. Hala ere ilbehera osoa da ona.

Aste honetako BIZI BARATZE-n Fruitu zuhaixken aldaxkak landatzeko sasoi ona dala ilgora hau dinozu. Azaldu zeinke zabalago? Gurean claudia arbola biak bota dauz haizeak oraingo neguan. Bat bizirik dagoela emoten dau, fruituren bat ere badeuko. Biek kimuak botata deukez eperdian. Berbizitu neikez?

Fruitu zuhaixken aldaxkak orain kimu berritzerakoan egiten dira. Kimua oso aurreratua badago, irailerako uztea hobe da. Sasoiko lana da, baina ilgorakoa ez ilbeheran egitea komeni da. Klaudia okarana ez da zuhaixka, arbola baizik. Okaran arbolek kimu berriak nondik bota dituzten ikusi behar da. Horiek txertatutakoak izaten dira eta txertuaren azpitik emandako kimuak badira, gero ere berriro txertatu egin behar dira, oraindik bizi den horren adarrekin, adibidez. Okaranondoa arbola indartsua da eta gehienetan ederki biziberritzen da.

Eskertuko nizuke esango bazenida argazkian ikusten den izurritea zer motakoa den eta nola ekidin daitekeen.

Zorria da. Ohiko izurritea da eta beti izerdi gozoena dabilen tokian pilatzen da, kimu berrietan, alegia. Tratamendua xaboi potasikoarekin egiten da. Uretan xaboi potasiko pittin bat nahasi eta dena ondo busti. 3-4 egunero tratatu garbitu arte.

Kaixo Jakoba! Kalabazinak landatu edo ez, eta non erabaki nahi dugu. Aurreko urtean ez genituen jarri, aurreko urteetan uzta txarra izan genuelako. Landareei hostoak gris jarri eta oso fruitu gutxi eta txikiak ematen zituzten azken urteetan; hasieran ale on batzuk baina gero jada ez. Beti leku berdinean landatzen genituen. Eta orain dela urte batzuk uzta onak izan genituen; baina azkenengo urtetan ez. Zergatik izan daiteke? Lekuagatik, lur zati horrek zerbait du faltan edo gehiegi agian? Aurten landatzera animatzen bagara, leku berdina egokia izan daiteke (aurreko urtean ezer landatu gabe egon da)? Edo beste toki bat hobe?

Zalantzarik gabe jarri. Iaz toki hori ezer gabe egon bada bertan landatzea egokia da. Ongarri asko behar du kuiatxoak. Ongarri heldua edo ondo heldu gabekoa berdin da. Ongarri gutxi izateak ekarri dezake hasi ondo baina gerora ale kaxkarrak ematea. Hauts zuri hori zurina da edo oidioa, onddoek sortutako gaitza. Urtean zehar zer gori egiten duen arabera ugaltzen da eta eraso latzak jotzen ditu. Giro epelak eta hezetasuna behar ditu. Oso zaila da berari aurre egitea, baina hostoren bat zurituta ikusten badezute kendu eta erretzea komeni da, gainontzekoetara ez hedatzeko. Polinizazioa ere zaintzeko kontua da. Erleek ez dute kuiatxoa polinizatzen, erlastarrek eta abarrek egiten dute. Giroaren arabera, baina eskuz egiteak laguntzen du. Nahi izatera 3-4 egunetik behin eskuz polinizatu. Lore emeak eta arrak izaten ditu. Emeak ireki aurretik dagoenerako atzean kuiatxo txiki bat du. Arrak aldiz ez, txortena eta lorea soilik. Hartu lore arra, -ezkil itxurako petalo hori handiak kendu eta barruan ixipu edo makiltxo iletsu bat geratuko da. Hor dago polena eta horrekin igurtzi behar da lore emeen barruko ziria. Orain lehen landaketa egin. Gero bigarrena uztailean.  

Bada hilabete berotegian ilarra landatu eta behin uzta jasotzen hasi ondoren erabat zuritu zitzaigula. Horiek bota eta tomatea jarri genuen bertan. Segituan orbain zuriak atera zaizkie. Zer egin/bota genezake?

Zuri hori eta ilarrena ez da gauza bera. Ilarrena zurina da edo oidioa; onddo batek sortutako gaitza. Tomatearen hau elikagairen baten falta dela iruditzen zait. Hori sortu daiteke beste elikagairen bat gaindosian egon eta landareak behar bezala hartu ezin duelako edo faltan den hori lurrean ez dagoelako. Aurrez ilarrak egon badira bertan nitrogeno gaindosia egon daiteke lurrean. Gehiegizko nitrogeno horrek beste elikagaiak blokeatu ditzake eta nire ustez tomate honek potasio falta du, edo boro edo zink edo manganeso. Edo denak batera. Nitrogeno gaindosi horri aurre egiteko karea eman lurrari; 150-200 gr/m² eta tomateen tartean hostoa baliatuko diezun barazkiak jarri: letxuga, ziazerba, zerba, eskarola…

Kaixo Jakoba. Urretxaren azalagaz sonpriñuak egiteko garairik onena maiatzeko ilgora izango litzatekela ondorioztatu daiteke ezta? Asuntoa da azala zenbat eta hezeago egon soinua hobea dela eta izerdia azalaren azpitik badago errezago askatzen dela. Bide batez, jakitunek diñoe espezifikoki izerdia azal azpitik doanean eta ez egur barnetik mozten dala, hori ere bereizten al da? Eskerrik asko!

Maiatzeko ilgora izan da bai sasoi ohikoena, sunpriñuak egiteko hurritzari azala kentzeko. Beti dabil izerdia bai barrutik bai azalpetik. Barruko zuretik edo giharretik, hildako zelulek osatzen dituzten tutuetan barrena  izerdi gordina dabil, sustraietatik hostoetarantz. Azalpetik, aldiz, bertako zelula bizi-biziek antolatutako tutuetan barrena izerdi landua jaisten da. Batzuetan izerdi batek indar gehiago izan dezake besteak baino. Horregatik ilgoran askatu behar da azala.

Marrubiek duten zomorro txapalari nola egin surre? Kalabaza ereiteko egunik onena?

Kukurrutxa esaten zaie zonorro horieri. Lurraukitzen dutenean lehendik bareak edo barraskiloak kosk egin eta zauria irekitako marrubi aleak erasotzen dituzte. Altxa marrubi aleak makiltxo batzuekin edo bestelako sistemaren batekin, lurra ukitu ez dezaten. Horrela ez dira marrubiraino iritsiko.

Ilgora egokiena, maiatzaren 28 arte, hura barne; eta fruitu egunak dira onenak maiatzaren 17 eta 25                                                        

Kaixo, Jakin nahiko Nuke leka eta babarruna ereiteko eta piperrak landatzeko noiz arteko marjina daukaten. Azken eunetako euriaren ondorioz, lurra lokaztua daukat eta. Hobe da itxarotea? Edo asteburuako eguraldi ona aprobetxatzea? Mila esker! Ane

Babarrun luzea ekainaren erdira arte erein daiteke, babarrun motza uztailaren erdira arte. Piperrak ekainaren erdira arte landatzen dira. Leka motza uztailaren amaiera arte eta leka luzea abuztuaren erdira arte.

Kaixo Jakoba, bi ahuakate landare hauek hazitik sortu ditut. Bat kubakoa da (tamainan igertzen da) eta bestea hemen ingurukoa da. Etxe barruan hazi ditut, altura polita hartu dute lorontzian. Arabar Errioxan bizi naiz. Duela aste batzuk, izugarrizko eguraldia egiten hasi zuen eta kanpora atera nituen. Oporretara joan nintzen gero eta hara non euriteak hasi zituen. Eguraldia hoztu zuen. Bueltatu nintzenean, mantxa marroi horiek atera zitzaizkien. Gero, gainera, nik ura potasio xaboiarekin bota nien hostoetara eta okertu egin zen egoera. Orain berriro barruan sartu ditut, eta fungizida ematen hasi naiz. Bikoteak botatzeko esaten dit, erremediorik ez dutela, baina pena ematen dit. Zer gertatzen zaie?Zer egingo zenuke zuk?

Hasteko eta behin, Arabar Errioxan ahuakateondoak kanpoan ez dute iraungo. Beraz biziberritzen badira ere hasi beste bizilekuren baten bila, itsasalderago. Etxe barru bero goxoan bizi eta bapatean kanpora atera eta hotzak eta euriak harrapatu, horixe da bere egoeraren arrazoia. Ez xaboi, ez fungizida, ez dute horrelakorik behar. Bizi baldintza egokietara bueltatu behar dira. Lehengo tokian eta lehengo zaintzarekin berrituko direla dirudi, baina ezingo dituzu beti hor eduki. Eta esandakoa, kanpora ateratzeko sasoia etorriko denez, hasi bizitzeko egokia izango duten toki baten bila.

Jajoba, pata tarteka zulo batzuk ximurtzen ari dira, ze izan leike ? Nola tratatu nezake ? Bestalde intsusa landarea nola landatzen da? Aldaxkatik etorri leike ? Eskerrikasko

Patatak tuberkulu berak erabiltzen dira “ereiteko” eta batetik bestera dexenteko aldea izan daiteke, batez ere hasiera honetan. Zimurtu eta atzeratzearena begiratu beharko da ea gaitzen bat den edota lurpeko bisitariren batena. Hostoak miatu ea gaitzen baten edo izurriteren baten arrastorik topatzen duzun. Ez bada hala atera patata eta ikusi lurpean zer gertatzen ari den. Ahalik eta azkarren egin zer dela ere zabaldu ez dadin.

Intsusa bai, aldaxkatik ugaldu daiteke. Neguaren amaieran, otsailaren bigarren hamabostaldian, izerdi berria datorrenean sartu lurrean eta lehen urtean eguzki galdatan ez eduki, onena erdi itzaletan, eta lurrari heze eutsi.

KAixo Jakoba. Hemen, Lizarraldean 60 m2 ko lur sail bat hartu nuen iaz, baratza jarri nahiean. Goldatzerakoan konturatu nintzen lurra bolatan gelditzen dela (buztintsuegia agian?, lur txarra?), ez dela harrotzen. IAz 1000kg hondar ere bota nion eta goldatu nuen, baina aurten berdin berdin dago. LEtxugak, azak berde mantentzen dira baina ez dira haunditzen.....Zer egin dezaket? Mila esker

Lur buztintsua izango da. Hondar kantitate horrek asko dirudi baina ez, ez da asko, eta urte batetik bestera desagertu egiten da. Hondarra eranstea baino hobea da materia organikoa ematea: simaurra, luarra, orbela, belar moztu berri txikitua, lastoa, paper birrindua… Bai lurrari nahasita eta baita lur gaina estalita ere. Estaltzeak eguzkia kentzen dio eta hezetasunari eutsi. Horrek lurra harrotzeari laguntzen dio. Urtero-urtero ongarri organikoa eman, eta urte guztian estalita eduki. Pixkanaka igarriko diozu.