Martxoaren 22an bi haritz arbola lortuko ditut, 50cm ingurukoak. Baserrian landatuko ditut. Zer egin beharko nuke landatu aurretik? Eta ondoren?

Lehenik lurra prestatu behar da, 40 x 40 zentimetroko zuloa egin eta sakonean sustraiek behar dutena. Garrantzitsuena da haritz landarean lehen zuen tamaina berean lurperatuta geratu behar dela. Ez sakonago ez harroago. Sustraien azpian ongarri zahar eskukada pare bat emanez gero hobe. Haizetokia delako edo euskarririk behar badu, makila edo, lurra eman aurretik jarri eta sartu bere aldamenean. Ondoren sustrai tartera lurra bota eta tarteak ondo-ondo bete. Gero goraino lurrez osatu eta zanpatu. Lehen uda lehorra badoa agian ureztatzea komeniko da. Zeuk ikusi non, zeion orientaziotan eta abar bizi direnaren arabera.

Kaixo, hildako karea bota berri dut baratzean izan ere oso buztintsua da. Orain behi ximaurra eskeini didate, baina ez dakit ea bi gauzak batera bota daitezkeen edo nola egin dezakedan. Mila esker

Bi ongarriketa horien artean ilargialdi bat, hilabete bat, uztea komeni da. Beraz karea eman zenuenetik simaurrarenera tarte hori utzi. Behi simaurra berria bada kontuz zein lurretan emango duzun, landare guztiei ez zaie komeni eta… Hala bada utzi lasai alde batera eta hurrengo udazkenean ederra egongo da lurrari emateko.

Gabon Jakoba. Zeanuriko eskolako jolastokian bi edo hiru fruta arbola ipini nahi dira haur txikienak ibiliko diren eremuan. Egia da berandutxo dela, negu neguan egin beharreko lana baita baina orain arte ezta posible izan eraberritze prozesuan egon baita eraikina eta ingurua. Beranduagorako utzi gabe, ilbehera datorrela aprobetxatuz landaketa egin nahi da beraz. Arbolak landatu nahiko litezkeen belarguneetako lurra berria dela esan daiteke baina sakonera gutxikoa. Leku eguzkitsua da oso (ekialde-hegoalde), beraz gerizpea ematea ere ondo legoke. Zein fruta arbola landatzea gomendatzen duzu? Eskerrik asko.

Uste dut egokienak direla urtean zehar aldaketak erakusten dituzten fruta arbolak: loraldia, fruitua, hostoak kolorea aldatzea, hostorik gabe izatea, hostoberritzea… Era berean mantentze lanik emango ez duena, hau da ez inausi, ez tratamendutik… Inor inausteko asmotan hurbiltzen bada ez utzi inolaz ere; batez ere zaurietatik alferrik galtzen direlako arbolak, eta arriskurik ez dugu nahi. Horretarako hona proposamenak, aukeratzea zuen esku: gereziondoa bat eta bestea hiru hauen artean: hurritza, madariondoa eta sagarrondoa.

Iaz makats bat landatu nuen ta puntak baltzitu egiten ziran. Aurten osoak hasi direnean pikadurak bezala daukate. Zer egin Al dut?

Nire iritziz bi gaitz hauetako bat da: lehena pikardatua edo moteado eta bigarrena gorrina. Biak lehenik lorea eta ondoren hostoak ireki behar dituen begia zabaltzen denean erasotzen dute. Pikardatuak gero orban beltzak ematen ditu, gorrinak gorriak eta ondoren ihar kolorekoak. Biak ala biak antzeko tratamendua dute: kobrea. Kobrea forma kimiko ugaritan topa dezakegu: salda bordelesa, kobre oxidoa, kobre oxikloruroa, sulfato kuprokaltzikoa… Eskuera duzun edozein erabili, ahalik eta azkarren 3 tratamendu eman astebeteko tartearekin.

20 urteko intxaurrondo batzuk ditut batere ematen ez dutenak eta txertatu nahiko nituzke. Lara motako beste batzuk, ordea, oso ongi ematen dutenez horiekin txertatuko nituzke. Nola txertatu intxaurrondo horiek? Bi aldiz saiatu naiz, baina ez didate hartzen.

Intxaurrondoaren enborra edo adar handienak beren oinean ebaki beharko dira. Bi aukera ikusten ditut; bata, zuzenean ebaki handi horietan txertaketa egitea, eraztun edo koroa txertoa. Bestea, ebaki horietan adar berriak sor eta hazi daitezela utzi beste urte bat eta adar haiek txertatu, bai zotzeko edo begiko txertoa eginez.

Datorren asteburuan, martxoak 16 edo 17, bost kiwi landatzeko asmoa daukagu Larrabetzun, errekatxo batetik hurbil eta lurra umela eta buztintsuan. Ar bat eta lau eme ipintzeko asmoa dugu, distantziekin dugu zalantza, emeen artean metro eta erdi eta arra erdigunean? eta larunbata, martxoak 16, egun egokia da? kontuan hartu beharko beste aholkurik? Mila mila esker!

Kiwiak lur buztintsuan bizi daiteke baina lurra istildu edo itotzen bada kontuz. Hala bada, tontorrak egin, 40-50 zentimetro garai direnak eta han landatu. Ongarriketa ere zaindu, asko behar du: 5-6 kg/m². Landareen arteko tarteari buruz 1,5 metrokoa oso eskasa da. 3-4 metro behintzat bai behar dute. Eta arra non jarri erabakitzerakoan kontutan izan polinizazioa oso garrantzitsua dela fruituaren tamaina eta kalitateari begira. Ondo ikusi udaberriko haize nagusiak nondik jotzen duen eta arra alde hartatik jarri haizeak berak poliniza dezan. Bestetik, hasiera hasieratik landareei eutsiko dien egitura sendo-sendoa jarri; erdipurdikoa jarriz gero laster damutuko zara. Landaketaren egunari buruz, 16 ilgora da eta berez landaketa lanak egiteko ilbehera egokiagoa da. Asteburu horretan 17 arratsaldea edo 18tik 31ra arteko ilbehera litzateke onena, eta onetan onenak 24, 25 arratsaldea eta 26 eta 27.

Kaixo, Lagun batzuek limoi hazia erein da puntu hontararte iritsi dituk. Orain arte fruiturik eman ez eta urte hasierako hilbeheran adarxka guzti hoiek kimatu dizkiyek. (geitxo ezta?) Nola bideratu edota landu beharko genikek ahalik eta hoberen fruitua ematen hasteko? Eskerrik asko

Hasteko hazitik sortutako limoiondoak aleak emateko bide luzea dik. Frutarbola guztien patua duk. Hazitik etorritakoa bada ez dakigu zein nahasketa gertatu den hor eta Mendelek esan zigun bezala guk hazia kendu diogun fruituaren antzekoa ematen duen arbola sortzeko probabilitatea txikiena duk. Horretxegatik frutarbolak txertatu egiten dituk, guk nahi diagun ale klaseak eman ditzan. Zuen arbolara bueltatuta, inausketa bai kriminalogia sailean sartzeko modukoa duk. Ea buelta nola ematen zioken. Toki epel, egutera eta eguzkitsu batera eraman, ez duk garbi ikusten baina argazkian horrelako batean ez dela bizi zirudik. Gero erabaki txertatu nahi duzuten edo ez. Ezezkoa baduk, hostoz jaztean utzi bere horretan eta eman ongarria eta janaria. Adibidez ontzi horretan lur gehiago kabitzen duk. Landarea atera eta ongarri zaharrarekin bete, eta nahi diken forma har dezan utzi. Urtero ongarria eman, gainetik. Txertatzeko lana hartu nahi izanez gero, lan polita duk, tutorialak nonahi topatuko dituzue; txertoa edo mentua eskuratzeko limoi onak ematen dizkiken arbola bat topatu eta hari adartxo bat kentzea nahikoa duk, mintegiren batean, ezagutzen duzuten beste arbolaren bat…

Eguzkilora haziak oparitu ta gordeta zezkeat. Ereiteko garaia orain izango litzekek ala?

Ta diformotekak noiz kimatu? Lorea galtzen zienen esantzitean batek baino lorea eztie galdu negun ta landarek haundik zezkeat kanpon (loraontzitik kanpo lurren alegie) bizi bait dituk ta... Aldez aurretio eskerrikasko

Eguzkilorea ereiteko sasoia etorri dek. Martxoko ilgora dek onena eta ahal izanez gero lore egunak. Ilgora 18-31 izango dek eta lore egunak 18a eta 19 (17:00) arte izango dituk. 

Dimorfoteka inausteko sasoi egokiena ilbehera dek. Toki gozo batean bizi badek, Itsasoaren eragina diken tokian, otsailean eta gainontzean martxoan. Oso toki hotzean bizi badek apirilean.

Aupa Jakoba, aurten ez dut inausketarik egin etxeko sagarrondoetan. Hurrengo ilbeheran (17an...) egitea posiblea da? Eskerrik asko.

Bai egin dezakezu eta egokiena hori da. Martxoko ilbeheran egin behar da sagarrondoen neguko inausketa. Inausi eta laster izerdia etorriko baita zauriak ixtera.

Kaixo Jakoba noiz moztu beharko nuke ongarri berderako ereindako oloa? Lehenago moztuko banuke ze gertatuko litzake? Sail hortan patata sartu nahi nuke ondoren eta. Esker mile Joxe

Ongarri berdearen betebehar nagusiak dira batetik lurra ongarritzea eta bestetik babestea. Babesa egin du, eta beste zerbait jartzen duzun arteko lana da hori. Ongarritzearena oloak sustraien bidez janariak mugitu ditu eta gero moztu eta lurrarekin nahasten duzunean gauzatuko da ongarriketa nagusia. Nahi duzunean moztu. Patata goiz egin nahi baduzu ba dagoen bezala dagoela moztu oloa eta harentzako prestatu lurra.

Duela pare bat urtera arte, patatak kontserbatzeko “hauts” bat erosten genuen CLORPROFAM. Orain debekatuta dago. Dendetan DESECAL hautsak eskeintzen dizkigute, baina dendari batek esan zidan saltzeari utzi diola ez duelako eraginik. Ba al duzu kontsejurik ? Hozkailuak kontserbatzetik aparte, noski .

Patata gorde eta ernetu gabe irauteko garrantzitsuena tokia ondo aukeratzea da. Hotza izan behar du, ahal den hotzena, ahal bada 7º C-tik behera eta inoiz ez 12 ºC-tik gora, iluna, irekia eta ondo haizeberritzen dena.

Datorren zapatua sagardoa enkortxatzeko ona da, ala hilberan beranduegi. Lana egiten dot eta astebiuua dut lanabes horietarako. Beste aukera bat dot astean libre duten lagunak zapatu aurretik boteilan sartu edo aste santuko ilbehera itxoin. Zer deritzozu? Mila esker

Zeuk ikusi behar duzu zer den garrantzitsuena zeure sagardoarentzako. Ontzi txikitan egina eta bizitzeko arriskua badago zalantzarik gabe ahalik eta azkarren botilaratu. Hotz giro hau baliatu eta aurrera. Asteburuari itxaron behar badiozu larunbata 9, ez onena delako, lehenengo aukera delako. 10ean ez behintzat. Bestela 18tik atzera nahi duzunean. Hurrengo urteetarako, eta sagardotegi industrialetako ontzi erraldoirik ez baduzu edota hotzetan eduki ez baduzu eguberrietako ilbeheran botilaratu; alde ederreko sagardoa edango duzu urte guztian…

Kaixo Jakoba. Gaztaiñondo eta alkazia bota nahi ditut, ondoren hesolak egin eta lursailetan ixturak egiteko. Noiz da garai onena? Eskerrik asko

Garai onena joan da, negu-neguko ilbeherak dira onenak, urtarrilekoa eta otsailekoa. Gaur botatzeko aukerarik izanez gero gaur bertan, otsailaren 4a; gaur amaitzen da ilbehera eta besterik ez bada moztuta utzi, gero egingo dituzu hesolagintza lanak. Hurrengo ilbehera martxoaren 18tik 31ra da, ahal izanez gero 28,29 eta 30 kenduta.

Kaixo. Frutarboletan eta fruitu gorrien landare batzuen adarretan liken horia ageri da. Horrek kalte egiten die arbolei? Entzun dut liken horren azpian ezkutatu ohi direla izurriteak, intsektuak etab. komeni da liken hori kentzea? eta horrela bada, nola kendu daiteke? Mila esker.

Likenak ez dio kalterik egiten bere ostalariari. Gauza bat argi esaten ari da: hezetasun handia dago ingurune horretan. Seguruenera hezetasun horrek kalte askoz ere nabarmenagoa egiten dio fruitu landareari. Egia da likenaren babesean negua gozoago igaro dezaketela landarearen aurkariek; horregatik askotan gomendatzen da kentzea. Kentzez gero bere enborra edo adarrak ez kaltetzea da kontua. Erabili zurda leuneko eskuila bat. Alanbre-zurdazko eskuila eraginkorragoa izango litzateke baina aldi berean azala mintzeko arriskua dago. Kendu edo ez zeuk erabaki eta zerekin ere bai. Baina gauza bat izan argi, hezetasuna dagoen artean ederki berrituko da.

Kaixo Jakoba. Geranioak kimatzeko noiz den sasoirik egokiena jakin nahiko nikek! Martxoa oraindik garaiz al nailek?

Martxoa dek berez sasoi egokiena. Toki gozo eta negu epeleko urtetan otsailean ere bai baina onena martxoa. Ilbehera izaten dek onena. Loreontzitan bizi badituk eta urte pare batez edo gehiagoz luberritu gabe bazeudek hura berritu eta moztutako adarrak landare berriak sortzeko adaxka bezala erabili eta landatu.

Kaixo Jakoba, Gure herrian urtero herriko hortentsiak atxikitutako argazkian ikusten den bezala kimatzen dituzte, hau da adar guztiak. Horrela egin behar al da ? Gu ezezkoan gaude, guk ustez zuri entzuna dela hirutik bat egin behar dela, baina badaezpada zuk zer diozun jakin nahiko genuke

Dagoenerako izerdia mugitzen ari da eta oraintxe da sasoi onena. Onena ilbeheran. Nola egin? Adarren hiru-lautik bat moztu, baina behe-behetik. Gainontzeko hirutik bi edo lautik hiru oso-osorik utzi. Hauek loratzen diren artean moztutakoek adar berriak emango dituzte. Hurrengo urtean gazte berri horiek utzi eta gelditu ziren haietatik moztu, hiru-lautik bat, behe behetik. Horrela hiru-lau urtetan adar guztiak gaztetuta izango dituzu eta urtero loraldia galdu gabe. Argazkikoa bezala inausiz gero lorea eman behar duten begiak kentzen dira eta landarea berde mardula izango da baina lore gutxi eta berandu.

Nola esaten da euskaraz "cultibo asociado"?

Nik “labore elkartu” esango nuke.

Kaixo Jakoba Narbartetik idazten dizut. Noiz dirá egun egokienak tomate haziak jartzeko? Milla esker

Tomate haziak ereiteko sasoia martxoa da, beti ere kanpoko baratzean landatzeko landareak sortzeko bada. Ilgoran eta fruitu egunetan ereitea komeni da. Martxoan honoko hauek izango dira: 5 eta 6 egun osoak, 13 14:00etatik atzera eta 14 18:00 arte.

Inbernadero barruan tabako landarea dugu eta sidecorusa izaten dugu ,ustez, tomatearen pulgoia jaten duelako. Inbernaderoan tabako landarea izatea onuragarria ote den jakin nahiko nuke. Mila esker.

Tabako-landareak bi lan behintzat egingo ditu. Batetik zorri eta tankerako intsektuak usainarekin uxatu. Bestetik bere loraldi berantiarra medio polinizatzaileak erakarri. Beraz nik uste dut zure tomate landareentzako onura besterik ez duela ekarriko negutegira.

Larraun bailaran, Nafarroan 650 metrotara, eguteran dagoen baratza batean., potxak, lekak, illarrak, patata, urazak, tomatea, ereiteko edo landatzeko asmoa daukagu. Zer ez da komenigarria lantzea. (klima dela eta)

Berozale amorratuak eta hotza eraman ezin duten landareak izango dira oztopo nagusia. Bi aipatuko dizkizut: tomatea eta alberjinia. Gainontzekoekin arazorik gabe. Tomatea jarri nahi duzula diozu. Saioa egin dezakezu: ahal baduzu horma baten kontra jarri, hegora begira, eta txapela jarri, plastiko garden batekin estalpe bat egin, buelta osoa irekita duela. Maiatzaren erditik atzera landatu.

Egunon!!elgeta inguruan baratzea jartzeko asmoa dut,baratze parke bat da, 50m2 ko azalera izango duen lursail batean. Jakin nahi nuke, ezer landatu aurretik lehenik lurra aireztatu beharko nukeen,errautsa botatzea komeniko litzatekeen eta ondoren zenbat denborara hasi ahalko nintzen martxan.Asmoa, letxuga,porru,tipula,marrubi eta beste barazkiren batekin hastea izango litzateke.Ia zer deritzozuen! Mila mila esker egiten duzuen lanagatik! Olaia

Nahikoa ongarri organiko baldin baduzu (simaurra, luarra, orbela, lur ustela…) ideia on bat: belarra motz-motz moztu eta gainean kartoia zabaldu, kartoi marroi ahalik eta garbiena. Eta gainean material horiek jarri 10 zentimetroko geruza osatuz. Ondo busti eta zuzenean gainean hasi lanean. Materia organiko hori ondua edo zahar xamarra bada zuzenean gainean zabaldu errautsa, eta segidan erein edota landatu.

Bestela belarra izakitu edo azal-aitzurtu, juxtu belarra lur azalean ebakiz kendu eta axal-axala pixka bat harrotu. Han bertan lehenik materia organikoa edo ongarria zabalduko nuke, 3 kg/m², eta gainean utzi; hilabete beranduago errautsa gehitu. Errautsa zabaldu duzunean nahi duzunean erein edota landatu.

Kaixo Jakoba, lorezko gereziondo bat daukat, gero eta lore gutxiago ditu eta hostoak azkar erortzen zaizkio, gutxigorabehera ekainaren hasieran. Lehortzen ari dela uste dut. Zer egin nezake, ba al dago tratamendurik?

Gereziondo horiek asko sufritzen dute hezetasunarekin. Nik uste dut hori izango dela arrazoia. Hezetasuna bai lurrekoa eta bai airekoa dira horrelako egoeren arrazoi nagusiak. Hori ezin da tratamenduekin konpondu. Agian pittin bat lagunduko luke, baina vuelta emateko zaila. Hala ere saiatu nahi baduzu kobrea eta azufrea duen produkturen batekin tratatu. Adibidez oinarrian kobrea duena eta azufre portzentai txiki bat duena. Konbinazio horrek eragina indartzea dakar. Era berean inguruko hezetasuna kentzearen alde egin dezakezun guztia ongi etorria izango da: itzala kendu, lurreko azaleko urak kentzeko zangak ireki eta abar.

Kaixo Jakoba. Jose Antonio naiz Bizkaitik. Baratzean artoa ta babarrunak, patata, piperrak, lekak, kalbazak eukiten ditugu. Tomatea zeinen ondoan jartzea komeni da? Eta zeinen ondoan ez da jarri behar? Eskerrik asko!!

Bizi Baratzea liburuan eta zabalago eta zehatzago “Ilargia eta Landareak 2024” agendan atal oso bat dute Nor Norekin deitua. Bertan ikusi dezakezu barazki bakoitzaren aldamenean zein beste barazki maite dituen eta zein ez. Tomateak lagun asko du, aldamenean jartzeko modukoak; hainbeste direnez errazagoa zait maite ez dituen gutxiak esatea, hauek: alberjinia, apio-arbia, erremolatxa, kuia, kuiatxoa, patata eta piperra.

Aupa jakoba!orereta aldean haritz amerikarrak erori edo bota ditugu..sustraietako gaitza zakaten ta arriskutxuak ziran. entzunda dakat leortzeko kanpoan urtebete utzi bear direla,busti daitezen,egia al da hori?aldez aurretik eskerrik asko!!

Haritz amerikarrak zur eta egur kaskar samarrak ditu. Gaitza sartua badu, posible da dagoenerako barrutik ere iruditzen hasita egotea. Irudituz geri egurra belaki edo esponja bat bezala bihurtzen da eta horrek ur asko hartzen du. Nire ustez onena enborrak ondo begiratzea da, eta zeinek merezi duen jasotzean eta zeinek ez apartatzea. Erdipurdi dagoena su egurretarako eta ona dagoena kanpoan utzi, baina ahal izanez gero lurra kenduta, lurrik ukitzen ez duela, alegia. Bestea litzateke oholak egin eta oholetan lehortzen jarri. Azken hori eginez gero kopatzeko aukerarik gabe, ondo zamatuta, elkarren gainean, baina oreatzeko tartea izan dezatela, batetik bestera listoitxoak jarriz.

Kaixo Jakoba. Nahi genuke muxika landatu baina ez dugu lortzen. Ba ahal dakizu noiz edo non daukagu posibilitatea erosteko. Pena da zuhaitz mota hori galtzen ari dela. Gure lursaila Hernanin inguruan dago. Eskerrik asko

Ez dut ezagutzen muxika landarerik saltzen duen inongo mintegirik. Onena litzateke beste edozein muxikari txertatzea. Hezurretik sortutako edozeini txera dakioke. Baina Mentua nondik eskuratu jakin behar duzu. Muxika non duten baldin badakizu, handik mentuak hartu eta txertatu…