Baratze inguruko eta zelaiko asuna bakantzeko Edo hobeto esanda eliminatzeko ze ilargitan moztea komeni da?

Beti ilgoran moztea komeni da. Moztu eta moztu indargabetu arte.

Era berean lur azidozalea da eta beraz karea emanda atzeratu egingo da. Bi gauzak batera egitea onena.

Egunon,
Karea lur azalean utzi behar da ala bota eta gero nahastu egin behar al da sakonago dagoen lurra eragiteko ?
Bota eta gero lurra ureztatzea komeni al da?
Mila Ester

Egunon,

Honela dio erosi dugun metro bateko hagiñan ontziak: Taxus bacata fastigiata robusta (argazkia behean erantsi dut)

Fastigiata robusta hauek zutabe batean hazten direla dirudi.

Zalantza: mendian landatzekotan giñan Urbia inguruan, baina orain konturatzen gara inguruan dauden hagiñak ez direla berdiñak eta ez dugu nahaste horrekin kalterik sortu nahi.

Aproposa al da landatzea naiz eta beste bariedadekoak izan? Hala ba da, ondo aldatzeko argibide batzuk eskertuko nituzke.

Eskerrik asko.

Pellon falta iada somatzen hasiak gara, itzala luzea...Maite zaitugu Pello! Lurrak arin bekiola..

Hagin hori, zuk diozun bezala txorrotx-txorrotx luzatzen da. Ez da hemengo mendiko hagin zabala bezalakoa, hortik “Fastigiata Robusta” izen hori. Egia da bere polena nahasteko aukera izango dela mendian landatuz gero. Zeuk ikusi. Forma horretako haginak lorategi eta etxe inguruetan ikusten dira batez ere. Bertan sortutako bat landatzea hobe izango da, bertako hagin bati hartutako hazi batetik sortutakoa alegia.

Txorrotx hori beste nonbait landatu, orain apirilaren erdi aldera arte horretarako sasoia da. Landatzerakoan kontutan izan lurraren maila orain duen toki berean izan behar duela. Eta lehen urtean erruz ureztatu.

Arratsaldeon Jakoba,

Larrosa txiki bat daukat leihoan, eta iñausteko garaian sartu garenez orain ilbeheran, lan hori egitera noa. Baina ondoren, ukenduren bat eman behar zaio ebakidura-zaurietan, ezta? Zer eman ahal zaio?

Mila esker

Itziar

Landareei egiten dizkiegun zauriak ahalik eta guraize zorrotzenarekin egitea da garrantzitsuena. Zauria airean utzi behar da. Ore antzeko ukenduek mesede baino kalte gehiago egiten dutela aspaldi jakina da. Beraz zauriak utzi bere horretan eta landareari lagundu ongarri ona emanez lurrari.

Pagoari noiz eta nola egin " trasmotxea"??(25 urte ingurukoak(

Eskerrik asko!!
 

Ez dakik nolako pagoak diren: lehen lepatuak eta 25 urte utzita egon direnak edo landatu eta 25 urte eta sekula lepatu gabeak.

Bietan inausketa arriskutsua da lepatze hori. Nola egin? Adar berriak eman eta zabaltzea nahi duzun altueran moztu. Noiz beti neguko ilbeheran. Ostiralera arte duzu.

Aste honetan 400 abeto duglas zartu behar dittut, zer da oso berandu??

Eskerrik asko!!

Duglasak ez du hostorik galtzen neguan eta beraz martxoaren amaiera arte lasai landa daiteke.  Saiatu beti ilbeheran egiten, izotzik ez den egunean.

Galderatxo bat egin nahi nizuke

Ahalko zenidake aholkatu noiz erein edo noiz aldatu produktuak?

Gipuzkoako Hernanitik hitz egiten dizut

Hiru bide emango dizkizut ereintza eta landaketa egutegia eskuera izateko:

1.- BIZI BARATZEAko buletinerako harpidetza. Neronek moldatuko dizut hau. Honela, besteak beste, astelehenero goizeko 08:00etan aste bakoitzean zein lan egin behar diren jasoko duzu.

2.- Informazio hori bera www.bizibaratzea.eus wegunean “Asteko lanak” atalean daukazu.

3.- Urtero Bizi Baratzeak argitaratzen duen “ILARGIA ETA LANDAREAK” agenda eskuratu, https://azoka.argia.eus/produktua/ilargia-eta-landareak-2022-agenda/ . Bertan dituzu bilduak lan guztiak, batia egutegi orokor bat ere eta, nola ez, agenda izaki egiten dituzun lan guztiak ondo apuntatu eta jasotzeko aukera ematen dizu. Gero emaitzak eta ilargiaren egoera parekatu eta ikasteko.

4.- Antzekoa, laburtuagoa duzu ILARGIAREN EGUTEGIAn, https://azoka.argia.eus/produktua/ilargiaren-egutegia-2022/

Honakoa pasatzen zaigu tipulekin: 
Duela 3 urte hasi ginen tipula plastikoarekin jartzen. Lehen urtean primeran. Ale ederrak eta sanoak. Azken bi urteeta berriz, urtero lekuz aldatuta noski, usteldu egiten dira. Ale dexente txikiagoak eta asko bAratzean bertan usteltzen hasiak kanpotik. Ateratakoan ikusten da zainak dituzten lekuan har txikiak dituztela. Halere ez dakit zein diren lehenak, ustela edo harrak. Onddorenbat ote den pentxatu dut baina aldapan egonda eta ureztatu gabe eztakit ba.
Azebarioekin ere azken urteetan gaizki. Erne gutxi eta hala ere gero desagertu egiten dira. Zerbaitek janda agian. 
Mila esker.
Iraitz

Usteldura hori zergaitik sortu daitekeen aztertu behar da. Aipatzen dituzun har horiek izan daitezke errudunak. Harrak hozka egiten duen tokian gaitza sartzen da. Beste animaliatxoren batek ere sustraiak jaten dakizkioke. Hark egindako zaurietatik sartuko litzatake usteldura sortzen duen onddoa. Sataina, luhartza... Begiratu ea galeria tankerako zulotxorik ikusten duzuten sailean.

Beste aukera bat da hezetasun handiegia izatea, plastikoa jarri delako izan daiteke, edo ura pilatzen den tokia delako sustraien hasierako parte hori usteldu daiteke. Pentsatu tipulari hezetasuna ez zaiola zipitzik ere gustatzen. Usteldura guztiak, azken beltzean, hezetasunak ekartzen ditu. Edozein eratara lurra harrotu, ildo-bizkarrak edo muntoak (40 cm inguru altuerakoak) egin eta bere bi aldeetan landatu, eta abar egin saila lehortzeko.

Kontuz gehiegizko ongarriketarekin ere. Tipulari ez zaio ongarria gustatzen, eta baldin bada oso ondo ondua edo luartua. Ondo egin gabekoak ahul haztea dakar eta gaitzetarako samurragoa.

Azebarioekin azken urteetan gaizki. Erne gutxi eta hala ere gero desagertu egiten dira. Zerbaitek janda agian. 
Mila esker.
Iraitz

Azenarioari beroa gustatzen zaio, eguteran erein. Ongarri freskorik ez eman. Ureztaketa ere ez ahaztu ttikia denean, baita tarteko belarrak kentzea ere. Erein aurretik lurra ondo harrotu eta errautsa lodi ematea trikimailu ona da.

Egun on,

Ortuaren inguruko galdera pare bat dauzkat.

Aurten lehenengo urtea da hazitegia egiten dudana, aurreko urtean landatutakoaren haziekin, alegia. Udan hartutako barazkien haziak sikatu eta aurreko astean jarri nituen. Negutegi txiki bat egin dut eta bertan jarri ditut, irudian ikus daitekeenez.

Galdera honakoa da, zenbatero ureztatu beharko nuke hazitegia? Negutegiak egun osoa emango du itxita. Nahikoa da goizetako ihintzarekin? Beti hezea egotea komeni da edota landareak berak bezala egunero edo bi egunetan behin ureztatuko dut? Kutxa bakoitzean, nahiz eta bananduta eta identifikatuta egon landare ezberdinak daude (piper berde handi eta txikiak, piparrak, tomateak, txerriak, berenjena, kuia eta kuiatxoa...); maiztasun igualarekin ureztatuko ditut?

Bestalde, ongarria botatzen hasi beharko nintzateke lurrari? Normalean aste santuko oporrak aprobetxatzen ditut ortua prest uzteko, baina aurten apirileko azken astean direnez ez dakit asko berandutzea izango den.

Aldez aurretik eskerrik asko eta zorionak lanagatik,

Zaindu

Hazia ondo hozitzeko, ernetzeko, lurrak heze egon behar du. Hala ere lurra ez ito. Ihinztagailu bateko lainoztatu eta lurrazala busti. Bandejetan jarri duzuna lur harroa bada maiz-maiz, berak ere ura hartzen baitu. Denak batera ureztatu bai. Haziek portaera beretsua dute urarekiko. Batzuk lehenago jaiotzea da normalena.

Ongarriketa bai, ahalik eta azkarren egin. Orain ongarri ondua bakarrik erabili. Hurrengorako gogoratu lan hori udazkenekoa dela, eta orduan bai bota dezakezu ongarri berrixeagoa.

Arratsaldeon Jakoba,

Efelido landarea erosi eta aste gutxiren barruan orriak galtzen hasi zan. Leku freskoago baten jarri dut, urik ez dau falta izan ez larregi  ez gitxiegi, behar izan duena hezetasuna mantenduz baina... Argazkian ikusi ahal duzunez egoera eskasean dago une honetan.

Egunero aireztatzen hasi naiz. Ez dakit berbiztu ahal izango dudan. 

Tiesto berean koleoak erein ditut eta astea bete orduko erne dira jada. 

Zure liburua kontsultau dut eta lainoztatzea aholkatzen duzu, hori zelan egiten duzu? Dutxara noanean nirekin eraman lurruna jaso dezan? 

Ahal baduzu erantzun eskertuko dizut

Landare mokofina da efelidoa. Ez da erraza asmatzen zer toki duen egokia: haize-korronteak, argia eta abar. Ureztaketa ere kontuz egitekoa du. Negu partean ur gutxi eman behar zaio. Udan gehixeago. ETXEKO LANDAREAK liburua baduzula ikusten dut beraz ez dizut uraren atal hori azalduko.

Lainoztatzeari dagokionez ihinztagailu edo ura fin xamar zabaltzen duen edozein esprairekin egin dezakezu.

Gabon, Jakoba.

Kontsulta batekin nator. Nire koinadu batek duela Ia 40 urte ipinitako sagasti ederra du Garinen. Urte askotan sagardotegi batera saldu izan du sagar gehiena baina azken urteetan berak sagardoa egiten du etxerako. Emaitza bikaina da. Oso ona!!. 

2000ko "patsa" baratz ertzean banatu zuen eta sagar landara ugari atera ziren. Onenak (40cmkoak) behin betiko lekuan berlandatu ditu. Gune haizetsua da eta honen helburua zuztar ederrak garatuz, haizeak sagarondoak ez botatzea da. Jakin nahiko luke ea landara hauek aproposak diren "patroia" bezala erabiltzeko. Ez du inongo presarik. Bere asmoa landara hauek hazten uztea da enborran neurria txertatzeko gai izan arte. Zer iruditzen? Zein da zure aholkua?. Bide onetik doa?. 

Esango diguzu.

Aldez aurretik eskerrik asko harretagatik.

Ondo izan,

Lurdes

Zorionak sagardoagatik! Ez da etxekoa bezalakorik. Patsak draman hazi pilatik sortutako landarerik ez nuke nik mentu oinetarako erabiliko. Hazi horiek urte askotan zehar hautatu eta bereizitako barietateetako sagarren haziak dira. Frutatarako onak dira, baina ez dira aproposak oinetarako edo gero txertatzeko. Era berean Bakoitza ama batena izango da, barietate desberdinetakoak eta polinizazioan gertatutako hibridazio desberdinetakoak. Honek esan nahi du sortu den horietako bakoitza erabat desberdina izango dela. Nik ez nituzke inolaz ere txertatzeko erabiliko. Ikaragarrizko lana egin eta urtetara jabetuko da akatsaz... Orain bai, erraza dirudi, sagar landare mordoxka pas pilan, baina... Mentu oinetarako ahal dela basoko sagar makatzak erabili behar dira. Edo sagarrondo txikiak nahi badira saltzen diren klonak.

Laranjondoa inausteko sasoia giro epelak eta lurra beroa dagoenean. Hemen azkarrenera apirilean eta ekaina aldera onena. Beti ere fruitualdia amaitu eta loraldi berria irekitzen hasi baino lehenago.

Ereintza lanak ILGORAn egiten dira. Gazteleraz ascendente. Ahal baduzu lore edo fruitu egunean.

Kaixo Jakoba, Urdazubi tik galdetu nai nuke !! Noiz erein dalia ren bulboak ??

Milesker.

Otsaileko ilbeheran egin dezakezu, eta Urdazubin baita martxokoan ere lasai asko. Otsailean 13 eta 25 tartean, 18an ezik; martxoan 12tik 23 eguerdira arte.

Galdera bat egin nahi genizuke. Alegiako herri eskolatik idazten dizugu eta jakin nahiko genuke, eskola inguratzen duen burnizko hesian itxitura naturala egiteko enredadera bat nahiko genuke.

Hau da gorra eta errez haziko dena, neguan babes beharrik gabe al bada.

Zure laguntza eskertuko genuke, erosi eta auzolanean landaketa egin aurretik.

Hona nire ustez aukera onenak. Begiratu bakoitzaren ezaugarriak: hosto iraunkorra edo ez, loraldi luzea edo motza, usainduna edo ez... Eta zuek erabaki. Hona sorta: pasiolorea (Passiflora coerulea), jasmina (Jasminum sp.), sasi jasmina (Trachelospermum jasminoides), huntza (Hedera helix, kolore askotakoak), bignonia (Campsis radicans), glicinia (Wisteria sp.), atzaparra (Lonicera caprifolium), klematisa (Clematis sp.), parra gorriak (Parthenocissus quinquefolia eta Parthenocissus tricuspidata). Ea moldatzen dezuten.

Kaixo, Jakoba:

Limoiondo bat eta mandarinondo bat dauzkagu loreontzi handietan. Urtarrilean ale ugari eman dituzte, eta, erantsi ditugun argazkietan ikus dezakezun bezala, handi samar daude. Hori dela eta, lurrera aldatzekotan gaude. Baina, halere, hainbat zalantza dauzkagu; izan ere, Berastegin bizi gara, Izotzalde auzoan, eta izenak dioen bezala baserria leku laiotzean dugu. Beraz, hauexek dira gure galderak:

1) Merezi al du lurrera aldatzea?

2) Hala balitz, non kokatu?

Guk bi aukera hauek ikusten ditugu:

Lehena lorategira (leku askorik ez dugu) aldatzea litzateke. Han, etxeak ipar-haizetik babestuko lituzke (pittin bat), baina arazo handi bat ikusten diogu: neguan ez du eguzkirik jotzen, batere; izotzak, berriz, gogotik.

Bigarren aukera baratzearen inguruko lur-sailera aldatzea litzateke. Han ere neguan eguzki oso gutxi eta ipar-haizearen aurkako inolako babesik ez lukete izango.

Zalantza horiek argitzen lagunduko diguzulakoan, mila-mila esker! Ondo izan!

Gurenda

Mugarrotzerakoan zauri handiak sortzen dira. Horiek sendatzea lan zaila eta nekeza da arbolarentzako. Ebakia egiterakoan adarraren oinarrian dituen orbaina sortzeko guneak ez moztea da garrantzitsuena. Zauria estali eta sendatzeko ukenduek kalte besterik ez dute egiten. Zaurian izerdia ahalik eta libreen ibiltzea da orbaina ondo eta sano sortuko denaren berme onena. Ez eman inolako ukendurik. Izatez gero laster ezereztu eta eroriko den ukenduren bat. Nire gomendioa: behi kaka, buztina eta salda bordelesa egiteko oinarrizko hautsa. Ondo nahasi, ur ttantta bat behar badu gehitu eta ore lodi bat egin. Zauria estali, baina euriarekin eta abar laster desegingo da. Salda bordelesak kuprea eta karea ditu, lehortzen lagunduko dute eta fungizida lana ere egingo dute, gaitzen lehen erasoetatik babestuz.

Kaixo, Jakoba:

Intxaurrondo handi bat daukagu, eta, fruituak eder eta ugari ematen baditu ere, apur bat kezkatuta gaude. Izan ere, enborraren erdialdean arrakala bertikal handi bat dauka eta azkeneko bi urteetan arrakala hori gero eta sakonagoa egin dela iruditzen zaigu. Negu honetan, berriz, arrakala pixka bat betetzen ari zaiola ematen du, baina ez gaude ziur. Zer iruditzen zaizu? Zure ustez, zer egin beharko genuke? Pena litzateke horrelako intxaurrondo bat galtzea.

Mila esker!

Ez inausi, ez. Utzi hazten eta zure alturatik behera adarren bat sortzen badute hura moztu, uda partean uztaileko ilbeheran. Inausi gabe ez dute fruta gutxiago emango. Txertuak egingo du lan hori. Eta luzeago eta hobeto biziko dira. Horrez gain, biak ala biak onddoen erasoekin asko sufritzen duten arbolak dira. Zauriak, badakizu, onddoak sartzeko eta gaitzak barruratzeko bide errazena dira.

Zerrauts berriak tanino asko du eta landareak hil ditzake, landare ttikiak. Ez handiak, zuhaitzak, arbolak eta abar. Horregatik handi horien azpian zabaldu dezakezu. Hala ere nire iritzian luartzea edo ontzea da onena. Nahasi simaurrarekin edo luarrarekin Hilabete batzuk utzi ondo usteltzen eta gero erabili ongarri gisa. Bakarrik ere utzi daiteke bazter batean eta luarra bezala landu usteldu arte. Errautsa oso desberdina da. Errautsak karearen tankera handiagoa du eta haren antzeko helburuekin erabiltzen da. Zerrautsa ongarritarako edo berdetan belarrik ateratzea nahi ez dugun tokiren batean.

Erdi Aroan pentsatzen zuten metalezko hariak eta iltzeak zuhaitzei eta arbolei enborrean sartuz gero ikaragarrizko indarra eta kemena ematen ziela. Burdinezkoak, kuprezkoak eta baita zilarrezkoak ere jarri izan zituzten. Lore gehiago, fruitu gehiago, gaitza gutxiago eta abar. Gerora ere jarraitu izan da jarduera horrekin. Alfer-alferrik ordea. Soilik zauriak egiten zaizkio landareari, eta zauri horietatik gaitzak eta abar sartzen dira. Horrek landarea ahultzen du, inausketak bezalaxe eta horren eragiten du lore eta fruitu gehiago ematea, baina epe motzeko eragina da hori. Askoz lehenago hilgo baita.

Kupre hariarena mahatsondoetan eta tomateetan erabili izan da, batez ere. Gorrinari egiten dio aurre kupreak eta landare horiek bereziki sufritzen dute gorrin gaitzak sortzen dituzten onddoen erasoa. Batzuetan alanbre haria enborrean alderik alde sartzen zaio, tomateari adibidez, eta beste batzuetan buelta eta bira enborraren bueltan jartzen zaio. Ustez landarea gaitz horietatik babestuko da hari horretatik hartuko duen kuprea medio. Maiz egin izan da saio hori, baina ez dago emaitza egokirik ematen duen arrastorik. Beraz nik ez nuke sistema hori erabiliko.

Hobe duzu kuprea bere forma ohikoetan erabili. Beti ere jakinda kuprea neurri batean toxikoa dela kontutan izanda. Hau da, ahal baduzu kuprea erabili aurretik beste tratamentu batzuekin saioa egin: asun edo azeribuztan minda eta abar.