Atsaldeon! Gure etxeko belazea errekatxo batean amaitzen da.Pixkanaka pixkanaka, uraren erosioagatik lurra juten ari da.Jakin nahinukena da Altzarerin egindako estakillak ateratzen diren edo ez. Ingurun asko dago eta...
Bai itsasten dira haltzaren aldaxkak. Arra bete luzeko adar muturrak moztu, azkenekoa ezik gainontzeko hostoak kendu, oinaren azala labana batekin urratu, eta lurrean egindako zuloan sartu eta ondo estutu. Toki epelean eduki eta lurrari heze eutsi. Udaren hasieran, ekaina aldera egin daiteke. Udaberriaren hasieran ere bai; orduan, baina hostorik ez du izango. Itsasten laguntzeko hormona kimikoak erabili ditzakezu edo ernetutako dilisten ura (dilistak paper bustian ernetu arazi, eta uretan irabiatu eta txikitu, ur horrekin ureztatu) edo sahatsa edo zumearen ura (azala uretan txiki-txiki egin eta ureztatzeko erabili). Haltzaren adarrak baino errazago itsasten dira zumearenak. Hori ere jar dezakezu, beti ere kimuberritzen hasi aurretik.
Gaur arte erantzundakoak (941 galdera-erantzun)
Atsaldeon. Sagarraondoa inausteko, otsaileko ze egunak diré aproposak? Eskerrik asko Jakoba
Sagarrondoa inausteko askoz ere hobea da martxoa otsaila baino. Izerdia mugitua behar du egingo dizkiozun zauriak ahalik eta azkarren ixteko. Egun onenak ilbeherakoak dira eta aproposenak sustrai egunak. Martxoan ilbehera 8 eta 21 artea izango da, eta sustrai egunak 15 eta 16. Otsailarekin egoskortzen bazara ilbehera 8ko 12:00etatik 22 arte izango da eta sustrai egunak 15 arratsaldea, 16, 17 eta 18.
Basoan 7 urte dituen pinu maritimoa deitzen diotena dut sartuta eta zein da sasoirik onena basoa eta pinu ingurua garbitzeko? Orain udaberri ingurua Ala udazken-negua?
Edade horretako pinuei garoak ez die kalterik egingo beraz laharrean pentsatu behar dugu. Laharra kaltetzeko indarrean dagoen sasoian jo behar da eta kalte handiena ilgoran egiten zaio. Beraz ekaina, uztaila edo abuztuko ilgoran moztu eta garbitu pinudia.
Mandarino gazte bat daukagu. Iaz dozena bat mandarina eman zituen, aurten hiru. Zegaitik? Leku epelean dago.. Sondikan bizi da.
Iazkoa orokorrean fruituentzako urte oso txarra izan zen. Arrazoi bat hori izan daiteke eta bestea gaztea da, zeuk esan duzu, eta gazteetan normala da horrelako gorabeherak izatea. Egin dezakezun gauza bakarra laguntzea da. Inguruan, ez soilik ipurdian, zabalxeago baizik, ongarri organikoa jarri: satsa, luarra, eskuera daukazuna. Eta utzi bere horretan. Adarrik ez moztu inola ere, bestela urte batzuetan gutxiago emango dizu.
Gure etxeko kameliak ez dut lorerik ematen nahiz eta kimuak agerian izan. Lorontzi haundi baten dago. Sondikan bizi da.
Kameliak loratzeko ahalik eta janari gehien izan behar du eskuera. Loreontzi handiago batean, ondo ongarritutako lurrarekin jarri edo, onena, lurrean landatu. Loreontzian jarraitzen badu urtean bi edo hirutan ongarria eman lurrari, gainean jarrita edota ureztaketa urari mahasita.
Egunon, noiz ereiten da olua? Sagastian lurrantzako ona omen da eta Eskerrik asko
Oloa ereiteko bi sasoi daude, labore gehienekin bezala. Udazkena da bat eta negua bestea. Negurako esaerak horrela dio: “otsaileko oloa olo, martxokoa olotto, apirilekoa ez olo ez lasto” Beraz badakizu oloa olo izatea nahi baduzu ahalik eta azkarren erein. Egokiena ilgoran ereitea litzateke. Ilgora hau 8 eguerdian amaituko da. Aste honetako egun horiek lirateke onenak.
Kaixo jakoba! Bizilagun baten arrosa landaretik kimuak jaso eta larrosa berriak ateratzea nahi dut. Zer eduki behar dut kontuan eta noiz egin lan hau? zuzenean lurrean labdatu edo tiestotan hobe?
Arrosondoa aldaxkatik sortzeko sasoi onena udaberria da; bestela udaren amaieran, irailean. Landarea izerdia mugituta eta sustraiak emateko grinarekin dagoenean egin behar da. Egokiena otsaileko edo martxoko ilbeheran egitea da eta sustrai egunetan bada hobe. Otsailean 15 arratsaldea, 16, 17 eta 18 izango dira. Martxoan 15 eta 16. Hotza bada atzeratu. Loreontzian egitearen abantaila hurbil eduki eta zaintzeko erraztasuna da, baita hotzetik babestekoa ere. Martxoan eginez gero aldaxkak zuzenean lurrean landatu ditzakezu.
Arratsaldeon Aurten udareondoak landatzeko asmotan nabil (kostaldeko lursail batean, itsasoaren frente frentean) baina barietateak aukeratzeko orduan zalantzak ditut. Esan didatenez, pasa crasana ederra omen da bai konpotak egiteko, baita jateko ere. Eta bere fruitualdia urria aldean izaten dela. conferencia ere oso hautatua izaten omen da mintegietan. Honen fruitualdia uztailean dela. Gustatzen zait bi barietate hauen fruitualdi desoreka, denak batera jaso ez izateko. Pasa crasana barietateari ordea, su-gorriñak ederto erasotzen diola irakurri dut. Egia ahal da? horren kontra egitea zaila ote da? lan handiegirik ere ez dut hartu nahi. lursailean 8-12 udareondo sartzeko lekua daukat. ze barietate gomendatuko zenidake? hauek ondo? besteren bat?? Eskerrik asko aldez aurretik!
Aipatzen dituzun bi barietate horiek udazkenekoak dira. Irailaren arditik atzera heltzen dira. Udako beste barietate batzuek: Blanquilla, Ercolini, Limonera eta William’s. Hala ere gomendatzen dizudana da Euskal Herriko Hazien Sarearekin harremanetan sartzea. Haiek bertoko barietateak lantzen dituzte eta aukera hobea dira beti: https://www.haziensarea.org/
Aupa Jakoba, gure etxean bada arte bat duela 30 bat urte landatutakoa. Egia esan, gure baserriak, Artia-Artia izena dauka eta Gautegiz Arteagan dago. Tristea da baina, Artea leku guztietatik eta etxe bueltan orain bat ere ez. Badirudi gure etxe aurrean bazegoela arte handi eta itzel bat, moztua, baina aspalditik desagertua dago... Orain daukaguna benetan potolotuta dago, eta moztua izan zen lekutik, 10 bat metro dituzten 5-6 adar potolo ditu (20 cm inguru diametroagaz )eta moztea pentsatzen nabil adar berriak ateratzeko eta arte-motza izaten jarraitzeko. Bilatzen saiatu naiz, baina ez dut aurkitu mozketa hori noiz egin beharko litzatekeen, batez ere, arteari ahal denik eta kalte txikiena egiteko.
Inausketa egiteko sasoia izerdi berria da. Arteak hostorik ez du galtzen eta hostoa galtzen dutenak baino geroxeago mugitzen da. Nire ustez inausteko sasoi egokiena martxoko ilbehera da, ahal izanez gero sustrai egunean. Aurtengo martxoan ilbehera 8tik 21era izango da eta sustrai egunak 15 eta 16.
Egunon Photyniak podatu beharra dauzkat, noiz den sasoirik hoberena, mugitzen hasita daude punttak... Mila esker.
Photyniaren inausketa hostaia gorri berriaren etorrera luzatzearen alde egiten da. Orain egiten den inausketa zuhaixkari forma berri bat emateko edo inausketa handia egiteko izaten da. Ohiko inausketa loraldiaren aurretik edo ondoren egin behar da. Nire ustez egokiena orain kimu gorri berriak ematen utzi eta loraldia irekitzera doanean orduan moztu, hosto berritze gorri hori luzatzeko. Zenbaiteri loraldia ere gustatzen zaie; hala bada loreak irekitzen utzi eta haiek zimeltzean inausi.
Aurten tomate eta piparrak etxean erein nahi ditut, Maiatza aldera ortuan landatzeko. Etxe barruan edo kanpoan (balkoian) komeni da ereitea? Eta ze sasoitan? Martxoa aldera? Eskerrik asko
Maiatzean landatzeko martxoan ereitea komeni da; beti ere ilgoran eta fruitu egunean. Etxe barruan edo kanpoan zalantza zeuk argitu behar duzu. Biei toki gozo epel-beroak gustatzen zaizkie. Etxea agian beroegia da, kanpoa agian hotza, garaian ikusi behar. Bestela balkoian negutegi antzeko toki bat eraiki eta han erein. Bestela ereintza barruan egin daiteke eta ernatzen direnean kanpora negutegitxora atera. Garrantzitsua da argi betean egotea.
Kaixo Jakoba, Alegiatik idazten dizut, jardin batean camelia bat dut, altura 2.5 metrokoa eta zabalean lehengo urtean podatua! Tokiz aldatu nahi dut eta jakin nahiko nuke noiz eta nola egin, lurrean izango litzateke berriz eta toki goxoan, zermoduz onartzen dituzte toki aldaketak cameliak, eskerrikasko
Ez da bizitokiz aldatu zalea kamelia. Egokiena urtebeteko tartearekin egitea da. Hau da, aurten loraldia amaitzen denean, martxoa-apirila giroaren arabera, kimu berriak hazten diren bitartean bere inguruan, metro bete edo handixeagoko diametroko zanga bat ireki, aitzur arruntaren zabalerokoa eta 40 bat zentimetro sakonekoa. Hor sustraiak ebakiko dira. Bete berriro zanga lurrarekin eta uda partean zanga hori ureztatu. Ureztaketa urari sustraitzeko hormonak nahastuz gero hobe. Hormonak kimikoak, slatzen direnak, edota etxean egindakoak (dilistak paper bustian ernetu batidoran urarekin txikitu eta ureztaketa urari hori nahasi) izan daitezke. Hurrengo loraldiaren ondoren zuloa berriro ireki, suabe-suabe hor egongo dira eta sustrai berriak, horiek hautsi gabe. Lur guztiarekin ateratzen saiatu eta beheruntz dituen sustraiak moztu beharko dituzu. Bizitoki berrian lur-zepeloiaren tamainako zuloa prestatu eta jarri. Ahal baduzu lehen zuen orientazioa errespetatu, iparra, orain ere iparrera. Ez du gustuko eguzkitan egotea, itzala nahiago du.
Kaixo Jakoba, Herrian baloiarekin aritzeko kantxa bat dugu ibaitik nahiko gertu. Askotan baloiak ibaira edo ibai baztarrera erortzen direnez, landare hesi bat jartzea pentsatu dugu. Behekaldean hostotsua izatea eta urte guztian hostoa ez galtzea baloratuta, 3 landare hauek topatu ditut: arbustu arrunta, erramua eta txorbeltza. Beharbada ezpela ere bai? Zein izango litzateke zure gomendioa? Konbinazio bat eginez, erramua atzean eta arbustua aurrean agian? Eskerrik asko aldez aurretik,
Denak dira egokiak, baita ezpela ere. Zein alturako hesia osatu nahi dezuten da galdera nagusia. Ezpelak adibidez urte asko behar du altura pixka bat izateko. Azkarrena haziko dena arbustu arrunta litzateke. Altua nahi izanez gero erramua ere ez da txarra. Koniferoren bat ere pentsa daiteke: Leilandia, Chamaecyparisa… Bi lerrotan diozun eran jartzea ez da txarra.
Kaixo: Gela Egonkorreko 5 ikasle eta 3 irakasle gara. Eskolan negutegi bat dugu eta datorren astetik aurrera zerbait landatu nahi dugu. Garai honetan zer da egokia landatzeko?
BIZI BARATZEAk astelehenero buletin bat argitaratzen du eta goizeko 8retan nahi duen guziari bidaltzen zaio. Bertan aste horretako lanak azaltzen dira, zer erein, zer landatu eta aparteko lanak, bai kanporako baita negutegi barrurako ere. Adibidez aste honetakoak esteka honetan topatuko dituzu: https://bizibaratzea.eus/garaiko-lanak#aste-honetakoak Buletina jasotzeko posta honen igorlearen helbidea sartuko dut eta astelehenean jasotzen hasiko zarete. Besteren batek ere jaso nahiko balu helbide elektronikoa eman behar da, hemen: www.bizibaratzea.eus webgunean goian eskubian hor dago buletina eta bertan ikusiko duzu HARPIDETU
Arratsalde on! Boniatoa landatzea probatu nahi dut, nafarroa iparraldean zer moduz ematen den jakiteko. Horretarako boniato bat erosi dut eta uretan jarri dut erditik moztuta egunero ura aldatuz. 20 egun igaro dira eta ez dago injngo aldaketarik. Goizegi nabil? Noiz da tenore ona boniatoa germinatzen jartzeko? Eskermila!
Nik uste dut goizegi zabiltzala. Dendan jateko saltzen den boniatoak ahalik eta beranduen hozitzeko edo ziltzeko produkturen bat izango du emana. Beraz nik boniato berri bat ekarri eta kanpoan jarriko nuke. Berak jaiotzeko gogoa sentitzen duenean ederki adieraziko du, begiak lehertuaz. Orduan landatu behar duzun tokian jarri, patata arrunta balitz bezala. Berez apiriletik ekaina artean landatzen da tuberkulua. Eta hurrengo urtetarako aurreko urtean bere zarba ihartu aurretik hartutako aldaxkak, uretan jarri eta errotu direnak ere erabiltzen dira landatzeko. Toki beroa bada martxoan ere jarri dezakezu. Urrian edo azaroan biltzeko moduan izango da uzta. Berez igokaria da landarea; ez badiozu non lotu eta igo jartzen lurrean hara-hona zabalduko da. Beroa gustatzen zaio, toki egutera aukeratu. Hezetasuna ere maite duenez, edozein materia organikorekin azpiak egin, ipurdiaren bueltan jarri, ondroso. Ilara artean metro bete utzi eta ilaran, landaretik landarera 35-40 cm. Ongarritu behar baduzu ongarri zaharra eman, ondutakoa.
Kaixo, Noiz izango dira larrosa eta mugurdia kimatzeko egunik egokixenak?
Non bizi direnaren arabera izerdi berria sumatu ordurako orduan kimatu; martxoa aldera izango da. Aurrez ez, hotzen sasoia bere horretan igarotzea da onena. Egokiena ilbeheran eta sustrai egunean moztea da.
Egun on Jakoba Dimako eskolatik urtero zuhaitz egune ospatan dogu. Aurten zuhaitzak landatuteko egunik onena zein izingo litiken jakin gureko geunke, ahal dala urtarrila eta otsaileko egunik onenak esan, mesedez. Eskerrik asko
Urtarrilean edo otsailean landatu nahi baduzute, hostoa galtzen duen zuhaitza behar du izan. Egunik egokienak ilbeherakoak dira, baina onenak sustrai egunak. Urtarrilean ilbeheran gaude eta 26an amaituko da, eta sustrai egunak gaur 20, 21 eta 22 goiza izango dira. Otsailean ilbehera 8 eguerditik 22ra izango da eta sustrai egunak 15, 16, 17 eta 18.
Arratsaldeon Jakoba. Arte arbola landatu nahi nikek,Zaldibarko belarretik erosita. Zerbait berezie egin behar zaiok edo zulatu sartu zanpatu uztea nahikoa izango hukek? Hire erantzunaren zain,ondo izan.
Arteak neguan hostoa galtzen ez dikenez, egun-argia luzatzen eta lurra berotzen hastean dekenean landatu behar dek. Toki oso hotza bada apirilean, gainontzean martxoan. Ilbeheran onena, eta ahal bada sustrai egunean. Zulatu-sartu-zanpatu ondo ziok, baina tamainaren arabera hesola beharko dik, edota inguruaren arabera (ganadua eta abar) babestea. Hasierako urteetan ongarria ere eskertuko dik: sats edo luar ondua eta ilargi baten tartearekin karea.
kaixo, Jakoba. Sahatsaren argazkiak bidaltzen dizkizut. Tamaina handia hartu du, gerizpe larregi egiten du eta ahal den guztia moztu egin nahi dugu, bolumena kentzeko. Ez dakigu zelan moztu: adarrak behe-behetik mozte ona al da? ala hobeto da puntak bakarrik moztea? Arbola sahatsa da baina ez da negartia klasekoa, beste klaseren bat da. Eskerrik asko
Adar puntak mozteak ez du ezer konpontzen, hurrengo urtean aurten bezala egongo da… Adar handiak moztuz gero zauri handiak geratuko dira eta laster da enborra barrutik usteldu eta hustua. Sahatsa berez ederki adarberritzen da, kimu berriak botatzeko gaitasun handia du. Eta egindako zauri horien azpitik ondo jantziko da. Arazoa da zauri horien gainean ez dela utzi behar adar berri horiek handiak egin daitezen. Gehienez ere bi urtetik behin moztu beharko dituzue. Berritu eta moztu ziklo amaigabe batean sartuko zarete. Hori egiten ez baduzute zartatu eta erortzeko arriskua.
Kaixo.
Donostiako Antiguo auzoko terraza handi batean bizi den Gereziondoa eskaini didate, nonbait kendu beharrean dira, eta Altzan dugun lur sailera eramatekotan naiz. Galdera:
Gerezia hezur dun fruitua izanik, zer izan behar dut kontutan?
Horretaz gain, beste zerbait bada kontutan izatekoa?
Eskerrik asko eta ondo izan.
Terraza batean bizi bada sustrai guztiekin birlandatzea ez da zaila izango. Hori da garrantzitsuena, bizitoki berrian ahalik eta ondoen itsatsi eta ahalik eta azkarren biziberritzeko sustrairik ez galtzea da gakoa. Hala ere sustrai muturren bat galduz gero ez gehiegi arduratu, adarretan proportzio berean adar muturrak moztu eta kitto. Beti ere zauri ttikiak eginez, adar edo sustrai handirik ez moztu; garraioan enbarazu egiten badute bildu eta lotu. Toki berria ondo aukeratzea ere garrantzitsua da. Hezurdun fruituak ematen dituzten guztiek bezala egutera, eguzkia, beroa eta lur harroa maite ditu. Lur buztintsua bada, lur tontor handi eta zabal bat egin, ahal duzun handiena eta han landatu; ez landatu eta gero inguruan tontorra egin… Bere tamainaren arabera 1, 2, 3 edo 4 hesolakin lotu, batez ere haize nagusien aldeetatik, Altzan mendebala eta hegoa. Lehen urtean bereziki zaindu ureztaketa. Eta urteroko ongarriketa ez ahaztu: simaurra eta karea, bakoitza bere aldetik, ilargialdi beteko tartearekin. Birlandaketa lana egiteko urtarrila duzu sasoi egokiena, eta aproposena ilbehera eta sustrai eguna da. Urtarrileko ilbehera 12tik 26ra izango da, eta sustrai egunak 19, 20, 21 eta 22 goiza izango dira.
Lorontzi batean dudan kala bat zatitu nahi dut, beste lorontzi batean ere jartzeko. Hori orain, neguan, egiterik ba al dago?
Ohiko kalak abuztuan banatu eta ugaltzen dira. Orain indarrean dago eta kalte handia egingo zenioke. Onena hurrengo uda arte itxarotea. Beste aukerarik ez baduzu, egin baina kontu handiz egin: lur guztia kontuz kontuz kendu eta lurpeko patatak bere hosto kimu beredeekin banatu eta landatu. Gero toki babesean jarri udaberria iritsi arte. Koloretako kala txikia baldin bada bai. Horiek neguan deskantsuan egoten dira eta orain banatu daiteke.
Egun on Jakoba.
Aguakate landare bat daukat, metro ta erdikoa eta lekuz aldatzea beharrezkoa dut, galdera da noiz berlandatu?
Ongi izan eta mila esker erantzuteagatik.
Hostoa galtzen ez duten landare guztiak bezala negua pasa ondoren landatzen da. Toki eta giro epelean bizi bada martxoa amaiera aldera, gainontzean apirilean. Beti ilbeheran egiteko lana da, eta ahal izanez gero sustrai egunean.
Kaixo, Jakoba.
Baratza oso leku umelean daukat, eta neguan eguzki gutxi jotzen du. Lurra oso motela dago, hezetasun handiarekn. Nola goxatu dezaket lurra?
Mila esker!
Leku umelak irtenbiderik ez dauka. Baina umeltasuna arintzen saia zaitezke. Hasteko itzalik baldin badu hura kendu, ahalik eta eguzki ordu gehien izateko. Urak ihes egiteko inguratuko duen erretenak egin aitzurrarekin. Pixkanaka taulenak edo baratze zatiak alta ditzakezu, oholeki, adreiluekin, harriekin… Altxatako hori lehorragoa izango da beti. Urtero karea emateak ere laguntzen du, hasieran 150 gr/m2 eta urtetik urtera pixkanaka dosia jaitsi urtero 75gr/m2 emanez amaitzeko. Luar edota simaur onduak edo oso onduak ere laguntzen du lurra harrotzen. Eskuera silizezko hondarra baldin baduzu horrek ere bai. Tipulinak jarri, nahi baduzu ildobizkarra edo 40 cm-ko munto luze bat alta eta haren bi aldeetara landatu. Muntoa iparretik hegorako eran eraiki.
Kaixo, Jakoba.
Baratza oso leku umelean daukat, eta neguan eguzki gutxi jotzen du. Lurra oso motela dago, hezetasun handiarekn.
Tipulinak jarriko ditut edo itxaron egingo dut?
Mila esker!
Leku umelak irtenbiderik ez dauka. Baina umeltasuna arintzen saia zaitezke. Hasteko itzalik baldin badu hura kendu, ahalik eta eguzki ordu gehien izateko. Urak ihes egiteko inguratuko duen erretenak egin aitzurrarekin. Pixkanaka taulenak edo baratze zatiak alta ditzakezu, oholeki, adreiluekin, harriekin… Altxatako hori lehorragoa izango da beti. Urtero karea emateak ere laguntzen du, hasieran 150 gr/m2 eta urtetik urtera pixkanaka dosia jaitsi urtero 75gr/m2 emanez amaitzeko. Luar edota simaur onduak edo oso onduak ere laguntzen du lurra harrotzen. Eskuera silizezko hondarra baldin baduzu horrek ere bai. Tipulinak jarri, nahi baduzu ildobizkarra edo 40 cm-ko munto luze bat alta eta haren bi aldeetara landatu. Muntoa iparretik hegorako eran eraiki.
Noiz moztu behar da urkia oholak egin eta tallatzeko?
Iraupenari begira ahalik eta izerdi gutxienarekin moztea litzateke egokiena. Horretarako hiru baldintza betetzea da egokiena. Lehenik, negu-neguan moztu, izerdi gutxiena dabilkien garaian. Bestetik ilbehera da onena. Eta hirugarrena, ilbeherako sustrai egunak dira aproposenak. Urtarrilean edo otsailean moztu. Urtarrilean ilbehera 12tik 26 eguerdira arte izango da eta sustrai egunak 19, 20, 21 eta 22 eguerdira arte. Otsailean berriz, ilbehera 8eguerditik 22ra artekoa izango da eta sustrai egunak 15 arratsaldea, 16, 17 eta 18.
Kaixo Jakoba. Errautsarekin xaboi potasikoa egin daiteke? Hala bada, nola egin dezakegu? Bestela, non erosten da xaboi potasikoa? Eskerrik asko
Xaboi potasikoa nekazaritza gaiak saltzen dituzten toki askotan topatuko duzu, baita supermerkatu arruntetan ere.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545