08:00
17:42
04:14
15:42
Ilbehera Aza. 8 Aza. 22
Ilzahar Aza. 5 Aza. 20
0:00 - 18:00 Sustraia
18:00 - 24:00 Lorea
Jaso eta luze irauteko fruituak biltzeko aste egokia da.
Aste osoa ILBEHERA
Aste osoa ILZAHAR
Jaso eta luze irauteko fruituak biltzeko aste egokia da. Kuiak, sagarrak, udareak, mizpirak, kiwiak eta abar jaso. Egun egokienak larunbata 15 eta igandea 16 izango dira, ilbehera eta sustrai egunak. Izotzen beldurrik ez den lurraldeetan abenduko ilbehera ere ez da txarra izango.
Baratzerako ereintza: porrua, tipulina, berdetarako eta burutarako baratxuria, uraza, txikoria, kukulua, baba eta ilarra. Berotegirako ereintza: porrua, tipula gorria, berdetarako baratxuria, errefautxoa, errukula, uraza, kukulua, baba, ilarra eta ziazerba.
Berotegian landatzea: tipulina, azalorea, brokolia, uraza, eskarola, kukulua, zerba, ziazerba eta borraja.
Aste honetan egiteko lan aproposak: Berdetarako baratxuria landatu. Neguko landaketetarako zuloak prestatu. Negu amaieran loratzeko lore erraboilak landatu. Garoaren eta orbelaren lanak egin.
Beldarrak agertu daitezke (porrua, aza…) Neem eta Bacillus erabili tratatzeko, beti xaboi potasikoarekin lagunduta.
Haziak biltzeko sasoia da.
Luar pila zaindu. Lehortzen bada ureztatu.
Ongarriketa sasoi nagusia etorri da. Hemendik eta abenduaren erdia aldera arte simaurtze edo luartze garai aproposa da. Belardiak, sagastiak, mahastiak, soro eta baratzeetako sail libreak orain ongarritu, gero gutxienez hilabete bat geroago behar izanez gero karea eman.
Ongarri berdea erein.
Loreontzoietan ditugun loreak eta landare ahulak babestu. Noiznahi etorriko da gau hotzen bat.
Landare usaindunak banatu eta landatu: menda, ezkaia, izpilikua
Garrazkiak edo zitrikoak, ahuakateondoa eta abar babestu: enborra bendatu, txapela jarri eta inguruan simaur edo luar berriarekin pilatxoa egin enborra ukitu gabe.
Txertatutako landareetan txertoaren azpitik hazitako altsumak kendu.
Belardia edo soropila sortu edota lehendik dagoena saretuta badago osatzeko orain erein; urteko azken aukera da.
Jaso edo gordetzeko fruituak eta aleak bildu. Eguzkitan ondo lehortu eta azala zailtzen eduki. Ondoren toki fresko, ilun eta aireberritzen den batean jaso.
Garo lanak egiteko sasoia da. Baita orbela bildu eta jasotzekoa ere.
Belarra luzatua bada, soropilari azken moztualdia eman. Ez moztu behe-behetik, letorkeen hotzari eusteko.
Etxe barruko landare honek argi barru behar du baina eguzkitan erre egiten da.
15-20 °C bitartean bizi da gustura. 10 °C-rainoko tenteraturan ere biziko da, baina hostoak galdu egingo ditu.
Udaberri-udan ura dezente behar du, baina lurra lehortu arte ez ureztatu eta ondoren beheko ontzia hustu. Negu partean lurra lehor samar utzi.
Bi urtez behin udaberrian loreontzi handixeagoan landatu. Sekula ez handiegian. Tarteko urtean lurrazala berritu. Beti lur beltz eta luar edo simaur nahasketa erabili.
Hostoak bigarren urtean horitu eta erori egiten dira. Horrela beti palmondo itxura hartzen dute. Janari nahikoa badu hosto gehiagori eutsiko dio.
Ugaltzeko: beldurrik gabe enborra ebaki eta 6-8 cm-ko zatiak landatu lur epel hezean. Puja berriak erraz garatzen dira ebakitako enborrean eta landatutakoetan.
Azalpen guztiak: Etxeko landareak liburuan
Etxe barrurako landare gehienak bi erako ontzietan landatu ohi dira: plastikozkotan eta lurrezkotan. Landareak bietan ongi hazi ohi dira eta landarezale bakoitzak bata edo bestea hobesten du. Bien arteko alderik nabarmenena ureztaketa egiteko maiztasuna da. Plastikozko loreontzi batetik lurrezko batera (edo alderantziz) landarea birlandatzeak, ureztatze-ohiturak aldatzea du berekin.
Lurrezko ontziaren abantailak:
- Lurrak poroak ditu. Zainek errazago hartzen dute arnasa. Maizago ureztatu behar da, baina lurra nekezago lokaztuko da.
- Astunagoa da, iraultzen zailagoa eta eusten errazagoa.
Plastikozko ontziaren abantailak:
- Arina da eta erraz mugitu daiteke.
- Gutxiagotan ureztatu behar da.
- Garbitzen erraza da.
Lurrezko eta plastikozko ontziez gain, badira zurezkoak, zeramikazkoak, beirazkoak eta abar. Norberak hautatu behar du, baina oinarrizkoa, drenaje ona izatea da, hau da, ontziaren azpialdeko zuloak behar bezain garbi izatea.
Argitasun handia behar du, baina eguzki galdatan ez jarri.
Epeltasuna maite du bioleta afrikarrak. Neguan 15 °C-tik behera hil egingo da. Horregatik, neguan ekialdeko edo hegoaldeko leiho batean eduki. Udan mendebaldeko batera eraman, ordea.
Haize-korronteetatik urrundu eta tenperaturaren gora-behera zakarrak saihestu.
Ureztaketa-ura epela edo hotzila erabili beti. Onena euritakoa da, kareak ere kalteak eragiten baitizkio.
Ingurune hezea behar du, nahitanahiez: lurrari heze eutsi. Ur epela erabili. Ureztatzean hostoak ez busti, onena azpiko platerean ura jartzea. Ihinztagailu fin batez noizbehinka eta eguzkitatik urruti lainoztatu.
Informazio hori eta gehiago: Etxeko landareak liburuan
Erlazionatutako landarea: Bioleta afrikarra
Argazkia: Dani Blanco.
Etxe barruan ditugun landareentzat aire freskoa beharrezkoa da. Aireztapenak, gure landareen osasuna aieka askotatik hobetuko du:
- Lurrin toxikoak egotzi egiten dira (berogailuarenak, pintura erabili berriarenak, eta abar).
- Zurtoinak sendotu eta gaitzekiko erresistentzia hobetu egiten da.
- Tenperatura kontrolatu eta bere onera ekarri daiteke; beroaldietan batez ere.
- Hezetasuna murriztu edo handitu daiteke premien arabera, adibidiez, gaitzen erasoak eragotziz.
Aireztapena leiho edo ate bat irekiz egiten da. Sekula ez aire-korronteak eragiteko atea eta leihoa biak batera irekiz.
Kuia, kiwi, sagar, udare, mizpira eta abar ilbehera honetan bildu eta toki fresko, ilun eta, batez ere, ondo haizeberritzen den batean jaso.
Elkarren ondoan ez jarri.
Dasta hobea izango dute abendura arte arbolean bertan uzten direnek; kiwiak, adibidez.
Hostoak erori direnean hasten da zainak bistan dituen landare jendea landatzeko sasoia.
Bizi den tokitik, mintegitik, baratzetik edo menditik, landarea atera eta beste nonbait landatzeko lana da hau.
Negu giroak hasten direnean egiteko lana da. Giro horren arabera, baina azaroaren erditik atzera, otsaila amaitu arte egin beharreko lana.
Neguarekin sufritu dezaketenaren susmoa dugun landarerik baldin badugu, hasi babesten: enborra oihalez bildu, izotza kenduko dion txapela jarri eta lurrean sustraien inguruan ongarri berri bero-beroa jarri. Horrek babes handia emango die sustraiei eta bizirik eutsiko ditu.
Laboreak: olo, gari, zekale, garagar... Baita baba handia, baba beltz txikia, ilarra, baratxuria, ardi-mihia, udaberriko aza, errefaua, perrexila, udaberriko porrua, tipulina eta tipula gorria eta zuria.
Babespean azalorea, errukula, ziazerba, borraja eta neguko uraza eta eskarola.
Eskarola, borraja, ziazerba, udaberriko aza, tipulatxa, tipulina, porrua eta arabarba.
Libre dauden sailetan ongarri berdea erein, laborea eta lekaduna nahasian onena: pagotxa, zalkea, oloa... Batez ere hurrengo urtean janari asko eskatzen duten landareak jarriko ditugun taulenetan.
Ongarri berdea erein beharrean, ongarri ondua eman: simaurra, luarra, zizare-lurra...
Marrubi saila txukundu eta landare gazteekin berritzeko sasoia da.
Orburuak, karduak eta abar lurrez edo lastoz edo belar onduz edo... babestu.
Kuia, babarruna eta artoa haizeberritzen den toki fresko, ilun eta lehorrera jaso.
Uztaren amaiera. Jasotzekoak edo gordetzekoak aukeratu: hur, intxaur, gorde-sagar, mizpira, kiwi... Toki fresko, ilun, lehor eta egurastuan jarri.
Elorri beltzaren basaranak edota gurbitzak ere onenak orain izango dira.
Hazitarako jaso nahi ditugun aleak bereizi. Mamitsuak diren fruituak usteltzen utzi eta gero hazia bereizi. Haziak erreka-hondarretan geruzatuta jarri, eta kanpoan eduki. Fruitu lehorrak erori ordurako geruzatuta jarri.
Arbolak eta zuhaixkak landatu: zitrikoak eta pikondoak, edo ontzian datorren edozein: hurritz, ahabia, mahatsondo, mugurdiondo, andere-mahatsondo... Geroagokoentzako zuloak egin.
Zitrikoak, ahuakateondoa, pikondoa edo hotzak kalte egin diezaiokeen edozein fruitu landare babestu.
Ilgoran, makiletarako hurritza moztu.
Su-egurretarako pagoa ere ilgoran bota.
Hostailak ihartzerainoko eguraldia izan bada, su-egurretarako edo materialetarako beste zuhaitzak bota daitezke.
Hostoa galtzen ez duten zuhaitzak landatu daitezke. Hostajea galtzen dutenak ere hemendik atzera nahi denean, soildu ondoren beti ere.
Gero landatuko ditugunentzako zuloak egin.
Orbeletarako sasoia da.
Hotz handia den tokietan lurpeko erraboilak atera, lehortu eta jaso: daliak, gladioloak...
Lorontzietako landare ahulak babestu. Baita hotzarekin sentiberak diren zuhaitzak eta zuhaixkak ere.
Negu-udaberrian loratuko diren erraboilak landatu: idi-bihotza, mugeta, hiazintoa, lilipa, irisa, fresia, azpelarra...
Zuhaitz, zuhaixka eta hesien landaketa. Hostaiari eusten diotenak, batez ere: gorostia, basaerramua, ezpela, koniferoak, huntza, banbua, kamelia... Baita arrosondoa ere.
Soropilari azken moztualdia eman, goi samarretik. Soropila areatu: belar artean pilatutako kondarrak harrotu eta lurrazala ebaki. Ondoren luar edo simaur ondu pixka bat banatu. Lan honek belarrari errotzen lagunduko dio.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
