07:18
21:01
03:41
19:49
Ilbehera Abu. 18 Ira. 1
Ilzahar Abu. 9 Abu. 23
0:00 - 22:00 Lorea
22:00 - 24:00 Hostoa
Orburu altsumak edo aldaxkak landatzeko garaia da
Abuztuaren 18 17:47 arte ILGORA, ordutik atzera ILBEHERA.
Abuztuaren 23 08:06ean ILARGI BERRIA, ordura arte ILZAHAR, ondoren ILBERRI.
Orburu altsumak edo aldaxkak landatzeko garaia da. Ilbehera hau soo egokia izango da orburuen aldaxkak landatzeko, baita karduak ere.
Baratzerako ereintza: porrua, tipula txuria eta gorria, baratxuri freskoa, Daikon arbi zuria, errukula, uraza, eskarola, txikoria, kukulua, erremolatxa, ziazerba, borraja, azenarioa, babarrun motza eta leka luzea. Berotegirako ereintza: porrua, tipulina, azalorea, brokolia, Daikon arbi zuria, uraza, eskarola, txikoria, kukulua, borraja, azenarioa, arbi-apioa eta leka luzea
Baratzean landatzea: porrua, aza, aza gorria, Brusela aza, erromaneskua, azalorea, brokolia, uraza, eskarola, kukulua, orburua, kardua, zerba, ziazerba, borraja, mihilua, apioa, kuiatxoa, marrubia, zainzuria eta orburua. Berotegian landatzea: erremolatxa, zerba, erremolatxa, ziazerba, borraja, mihilua eta arbi-apioa.
Aste honetan egiteko lan aproposak: Tipula hostoak makurtuta eta azala zailduta badago atera, lehortu eta jaso.
Kuiak handitu ahala altxa, lurra kendu eta zerbaiten gainean jarri.
Fruituetan beldarrak agertu daitezke (tomatea, porrua, aza…) Neemekin edo Bacillusarekin tratatu, beti xaboi potasikaorekin lagunduta.
Haziak biltzen hasteko sasoia da.
Luar pila zaindu. Lehortzen bada ureztatu.
Gorrina azaltzeko sasoi nagusia da. Zaindu eta behar bada tratatu.
Landare usaindunak banatu eta landatu: menda, ezkaia, izpilikua
Begiko edo udako txertaketa egiteko garaia da.
Txertatutako landareetan txertoaren azpitik hazitako altsumak kendu.
Sustrai lodiak edo errizomak dituzten lore landareak atera, banatu eta landatzeko sasoia da. Horrela ugaltzen dira kala, doronicuma, lirioa, zitoria eta abar
Lehortuta jaso nahi diren hortentsiak eta bestelako loreak orain moztu, buruz behera eta ilunpetan lehortu.
Sagarrondoetan eta udareondoetan arjoa azaltzeko arriskua. Behar bada tratatu.
Belarrak ondu eta jaso.
Hesien hazkundea apaltzen denean kimatu.
Udaberriaren hasieran loratu diren zuhaixkak loraldia amaitu ahala inausi.
Soropila osatu, berritu edo erein nahi bada prestatu lurra eta hazia erein.
Soropila moztu eta behar badu ongarritu.
Loraldi betean dagoenean jaso behar da izpilikua; eta gori bero eta lehorrak egiten dituenean. Toki bakoitzean erabaki beharko da noiz.
Adartxoak moztu, sortaka bildu, paper batekin argitik babestu eta lehortzeko zintzilika jarri.
Erlazionatutako landarea: Izpilikua
Porruaren eulia (Phytomyza gymnostoma) esaten zaio baina tipula eta baratxuria ere ederki erasotzen ditu. Hiruretakoren bat badago baratzean urte guztian eta horrek euliaren zikloari laguntzen dio.
Berari aurre egiteko era onena sarea da. Porru saila begia edo zuloa 8 mm baino txikiagoa duen sare batekin ondo estali, hostoek sarea ukitzen ez dutela eta hotzak hasi arte.
Erlazionatutako landarea: Porrua
Abuztuan ereiten hasten dira azaroan landatzen hasiko garen tipulinak. Pixkanaka egin behar den lana da. Denak batera ez erein, ez landatu. Multzoka-multzoka erein eta landatu eta gero neguaren amaieran, udaberrian eta udan halaxe etorriko dira jateko.
Azaroa arte erein ditzakezu eta apirila hasiera arte landatu.
Udazkenean ereiten da ongarri berdea (oloa, zalkea, eta abar) neguan lurra babestu eta aberastu dezan. Abuztuan dagoeneko baratzean edo soroan sail libreren bat baldin badugu, udazkenari aurrea hartu eta orain ere erein daiteke.
Sutarako egurrak makina bat buruhauste ematen digu. Noiz moztu? Moztu ahala pitzatu edo lehortu eta gero? Nola lehortu? Zuhaitz espezie bakoitzak badu mozteko sasoi egokia.
Jeneralean zer su mota egin nahi dugunaren arabera ilargiari begiratuko zaio: su gar handia nahi badugu ilgoran epaituko da zuhaitza. Su eta txingar edo brasa iraunkorra nahi izatera, aldiz ilbeheran.
Pitzatze kontutan orokorrean jendeak dio zuhaitza bota berritan errazago pitzatzen dela. Eta gero, pitzatu eta gero ondo lehortzeko nola jarri egur puska? Zenbaitek dio azala azpiko aldera begira duela jartzea dela egokiena.
Etxe kanpoko zein barruko landare hau Indiatik eta Malaysiatik dator. Argi askorik gabe ere bizi badaiteke ere, argitasunak eta zuzeneko eguzkiak mesede handiagoa egiten diote.
Gusturena tenperatura epeletan bizi da, 10-16 °C inguruan. Toki beroegietan (22 °C-tik gora) hezetasun handia behar du inguruan, bestela hostoak zimeldu egiten zaizkio.
Sekula ez gehiegi ureztatu. Udan astean bitan nahikoa da. Negu partean lurra ia ez da busti behar, ondo lehortutakoan.
Hostoak tarteka garbitu, ur epel eta belaki gozo batekin.
Noizean behin kimatu, beti hosto baten gainetik. Horrela zabaldu egingo da.
Maiatza-iraila bitartean, ongarriketa behar-beharrezkoa du, hilean behin. Ureztaketa urari nahastea da egokiena. Lur berria jartzean ere erruz ongarritu.
Kontu! Izerdia latex antzekoa du eta toxikoa da.
Azalpen guztiak: Etxeko landareak liburuan
Abuztuko ilgoran botatzen da pagoa.
Zura astun samarra eta gogorra badu ere, lehorrean gutxi irauten du. Aldiz, beti uretan, lokatzetan edo basatan sartuta badago, luze iraungo du.
Zubi, kai eta antzekoen oinarriak pagoz eraikitzen dira; baita itsasontzi handietako beheko barreneko gila ere.
Lehorrean iraupen motzeko zura da, eta lantzeko erraztasunagatik altzariak egiteko erabiltzen da.
Sutarako ere egur ona ematen du, arina eta erraz erreaz gar handia ematen duena, ogi labeak eta berotzeko aproposa. Ikatza egiteko ere egur ona da.
Uztarriak egiteko ere asko erabili izan da. Orain bota zuhaitza, hosto eta guzti utzi eta gero, ondo ihartzean, zatietan moztu eta uretan sartu (lihoputzuan, askan, lohietan...). Behar dugunean atera eta uztarria egin.
Erlazionatutako landarea: Pagoa
Azalorea, erromaneskua, brokolia, arbi zuria, uraza, kukulua, eskarola, txikoria, errukula, erremolatxa, errefaua, borraja, azenarioa, ziazerba, leka altua, tipula zuria, tipulina, terebuza, sendapokia, perraitza edo apoperrexila, kertxuna edo berroa, ardi-mihia, perrexila, mihilua eta getozka.
Berotegirako: porrua, tipulina, arbi zuria, uraza, eskarola, txikoria, kukulua, ziazerba, borraja, mihilua, azenarioa, apio-arbia eta leka altua
Aza, azalorea, erromaneskua, brokolia, uraza, kukulua, eskarola, txikoria, orburua, kardua, zerba, erremolatxa, borraja, apioa, apio-arbia, mihilua, ziazerba, porrua eta toki hotzetan marrubia. Arabarba atera, sustraiak ebaki eta banatuta berriro landatu.
Berotegian: uraza, eskarola, txikoria, zerba, erremolatxa, borraja, mihilua, apioa eta apio-arbia.
Kuiak tamaina hartzen ariko direnez, altxa eta lurra kentzeko azpian zerbait jarri.
Arbia ereiteko garaia; arto-babarrunen artean egin daiteke. Hilaren erditik atzera hobe. Goizegi egin eta eguraldiaren arabera zanbroak jo dezake.
Usaindunen aldaxkak egiteko sasoia: erromeroa, salbia, ezkaia, azitraia, izpilikua...
Beharrezkoa bada, tratamenduak egin: mahatsondoaren gorrina, sagarrondoaren harjoa...
Udako edo begiko txertoak egin.
Muintegiko txertaka, makatza edo mentu-oinen alboko adarrak kimatu, luzeago hazteko. Muintegian ere ur premia zaindu.
Enborrean agertzen diren altsumak kendu, batez ere txertoaren azpikoak.
Abuztuko ilgoran botatzen da pagoa.
Hilaren amaieran lizar adarrak moztu eta zatukak deitzen diren sortatan jaso, hosto iharra neguan aziendari emateko.
Sustraiak lodiak edo errizomak dituzten landareak (kala, iris, nartziso, aster, doronicum, zitori arrunta...) atera, banatu eta landatu.
Lehortuta jaso nahi diren loreak (hortentsiak...) moztu eta buruz behera jarri.
Belardia eta soropila moztu eta behar bada ureztatu.
Neguan eta udaberrian loratzeko nahi ditugun sasoiko landareak erein: bitxiloreak, bioletak, biolak, Sanjose loreak, dragoi-muturrak...
Udaberrian loratu ziren erraboilak (lilipa edo nartzisoa, hiazintoa, idi-bihotza, azpelarra...) lurretik atera, erraboilatxo berriak sortu badira banatu eta lehortuta jaso edo zuzenean landatu.
Aldaxkak egin: hortentsia, arrosa...
Hesiak kimatu.
Loraldi iraunkorra duten arrosaondoetan, petaloak galdu orduko loreak kendu.
Bestela fruitu pinportak hazten hasiko dira eta lore gutxiago emango dute.
Luar pila jiratu. Toki bero eta lehorrean badago, tarteka busti on bat eman.
Txartzat ditugun landareei aurre egiteko sasoia. Ilgoran moztu sasi, lahar, garo, menda, asun, mingarratz edo lapaitz... Urtetik urtera ederki ahulduko da.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
