08:16
17:34
14:34
02:33
Ilgora Aza. 22 Abe. 5
Ilberri Aza. 20 Abe. 5
0:00 - 24:00 Hostoa
Ereintza astea da ilgorako hau: ilar, baba, ongarri berde...
Aste osoa ILGORA
Aste osoa ILBERRI
Ereintza astea da ilgorako hau: ilar, baba, ongarri berde... Lur sail libreetan ongarri berdea ereiteko sasoia amaitzen ari da. Ilarra eta babak ereiteko garai egokia da oso.
Baratzerako ereintza: porrua, tipulina, berdetarako eta burutarako baratxuria, udaberriko aza, uraza, txikoria, kukulua, baba eta ilarra. Berotegirako ereintza: porrua, tipula gorria, berdetarako baratxuria, errefautxoa, errukula, uraza, kukulua, baba, ilarra eta ziazerba.
Berotegian landatzea: tipulina, azalorea, brokolia, uraza, eskarola, kukulua, zerba, ziazerba eta borraja.
Aste honetan egiteko lan aproposak: Berdetarako baratxuria erein. Neguko landaketetarako zuloak prestatu. Negu amaieran loratzeko lore erraboilak landatu. Garoaren eta orbelaren lanak egin.
Beldarrak agertu daitezke (porrua, aza…) Neem eta Bacillus erabili tratatzeko, beti xaboi potasikoarekin lagunduta.
Luar pila zaindu. Lehortzen bada ureztatu.
Ongarriketa sasoi nagusia etorri da. Hemendik eta abenduaren erdia aldera arte simaurtze edo luartze garai aproposa da. Belardiak, sagastiak, mahastiak, soro eta baratzeetako sail libreak orain ongarritu, gero gutxienez hilabete bat geroago behar izanez gero karea eman.
Ongarri berdea erein.
Loreontzoietan ditugun loreak eta landare ahulak babestu. Noiznahi etorriko da gau hotzen bat.
Garrazkiak edo zitrikoak, ahuakateondoa eta abar babestu: enborra bendatu, txapela jarri eta inguruan simaur edo luar berriarekin pilatxoa egin enborra ukitu gabe.
Txertatutako landareetan txertoaren azpitik hazitako altsumak kendu.
Belardia edo soropila sortu edota lehendik dagoena saretuta badago osatzeko orain erein; urteko azken aukera da.
Jaso edo gordetzeko fruituak eta aleak bildu. Eguzkitan ondo lehortu eta azala zailtzen eduki. Ondoren toki fresko, ilun eta aireberritzen den batean jaso.
Garo lanak egiteko sasoia da. Baita orbela bildu eta jasotzekoa ere.
Etxe barruko landare hau Brasilgoa da.
Argia maite du. Ez jarri sekula leku ilunetan: ezta eguzkiak zuzenean jotzen duela ere. Hosto ilunek argi gutxiegi duela adierazten dute.
12-22 °C inguruan behar ditu.
Hezetasuna maite du. Erradiadoreetatik urrundu. Ureztatzeko, hosto arteko zuloa urez bete eta 2-3 astetik behin berritu: gelako tenperaturan dagoen ura erabili, euri-ura bada hobe. Lurra lehor antzean mantendu. Tarteka lainoztatu.
Urtetan loratu gabe egon daiteke, baina loratuz gero hiltzen hasten da (1 edo 2 urte iraun dezake). Tarte hau da ugaltzeko aproposa.
Ugaltzeko: landarea loratu ondoren, ipurdi aldean altsuma berriak sortu ohi dira. Hauetako bakoitza loreontzian landatu udan, luar edo simaur ondua, goroldioa eta orbela nahastuta.
Azalpen guztiak: Etxeko landareak liburuan
Neguaren amaieran eta udaberriaren sarreran loratuko diren erraboilak dagoeneko ez badituzu landatu, ahal duzun bezain pronto egin. Urtearen amaiera etorri aurretik eguna luzatzen hasiko da eta erraboilari lorea eta hostaje berria emateko grina piztuko zaio. Ordurako lurra aldamenean sumatu eta sustraiak luzatuta izatea komeni da.
Negu eta udaberri loretsuak izan nahi badituzu, landatu orain urtaro hura jantziko duten loreak: idi-bihotza, hiazintoa, lilipa edo nartzisoa, anbulua, moriko edo muskaria, udaberriko irisa, asta-azafraia...
Erraboilak sortuko duen landareak bi helburu izango ditu: loraldi indartsua eman eta hurrengo urterako erreserbak pilatzea. Horretarako janari asko beharko du. Asko! Beraz, landatu aurretik eman ongarria: simaurra edo luarra. Ematen diozunaren araberakoa azalduko da gero bueltan.
Etxe barruko zein kanpoko landare honek argitasun handia behar du, baina ez zuzenekoa.
Argitasun maila jaitsiaraziz, gaur egun edozein urte-sasoitan kalantxoe loratuak saltzen dira.
Loraldia amaitutakoan, muturrak moztu eta argi gutxi dagoen tokian, ia ureztatu gabe eduki hilabetez. Gero argitara pasatu, ureztatu eta ongarritu.
Neguan 10 °C-tik behera sekula ez eduki. Kanpoan neguan toki babesean jarri.
Landare zukutsua da, kaktusen antzera, eta ur erreserbak ditu. Beraz, sekula ez gehiegi ureztatu: neguan lurra ondo lehortutakoan ureztatu, eta ur gutxi eman. Uda partean lurra lehortu denean ureztatu.
Informazio hori eta gehiago: Etxeko landareak liburuan
Erlazionatutako landarea: Blossfelden kalantxoea
Argazkia: Dani Blanco.
Goroldioaren errua bakarra da beti: hezetasuna. Goroldioa ekar dezakete drainatze eskasak, ureztatzeak, hostoak eta hondakinak pilatzeak eta harria, zura eta material porotsu naturalak erabiltzeak.
Urari eusten dioten materialak garbi izatea oinarrizkoa da goroldioa atzeratzeko.
Kentzeko eskuila gogor batekin altxa eta 10 litro uretan 40 gr bikarbonato duen nahasketarekin ondo busti eta utzi bertan, gutxienez 5 ordu, onena egun bete.
Baratxuria udazkenean eta neguan ereiten da. Urtea amaitu aurretik (azaroan eta abenduan) egin behar da, baldin eta burutarako nahi badugu. Beranduago ereinda buru kaxkarragoak izango dira.
Aldiz, urrian hasi eta apirilera arte berdetarako, baratxuri freskotarako, lasai erein daiteke, ahal baduzu ilbeheran.
1. Non jarri aukeratu. Lur motelak ez zaizkio gustatzen. Lur harroa eta beroa nahi du. Onenak dira aurretik garia, garagarra edo koltza izan dutenak. Tipula, tipulinak eta porruak, edo artoa, erremolatxa edo alpapa izan dutenak ez dira batere egokiak.
2. Lurra prestatu. Sakondu eta harrotu egin behar da, adarkatu gabeko sustraiak luza ditzan. Janari asko eskatzen du, sufrea, fosforoa eta potasioa behar ditu. Ongarri organikorik ez eman. Gose izango dela uste baduzu, luar pixka bat eman hasieran. Errautsa asko gustatzen zaio, eman hasieran eta beste behin edo bitan hazten ari denean.
3. Hazia aukeratu. Udazkenean zuriak eta moreak ereiten dira. Neguan arrosa kolorekoak. Denak ekainean-uztailean jasotzen dira, baina azkenekoek iraupen luzeagoa dute.
4. Noiz eta nola erein? Azaroatik martxoa aldera arte. Burutarako, errenkaden artean 25-30 cm eta aletik alera 10-12 cm. Berdetarako badira burua oso-osorik erein daiteke eta gero buruka-buruka atera eta jan.
5. Zaintza. Baratxuriari belarrik ez zaio gustatzen. Maiz maiz kendu, eskuz, aitzurrarekin ukituz gero gaitza sartu daiteke-eta. Errautsa ematea gogoratu.
6. Uzta. Hostajearen goiko herena horitu denean biltzeko moduan da. Kontuz atera, lanabesen batekin laguntzea onena. Ondo ihartzeraino sikatu eta toki lehorrean jaso.
Erlazionatutako landarea: Baratxuria
Ongarriketa da negurako lan garrantzitsuena. Oineko belarrak kendu eta azpiak egin: luar edo simaur ustel ugari jarri.
Nahi izatera erantsi ongarri berezi pixka bat: algak, odol-hautsa, adar-hautsa, arrain-irina…
Gainean 6-8 cm enbor azal, belar moztu, orbel…
Eta behar bada egitura euskarria berritu eta ondo lotu.
Laboreak: olo, gari, zekale, garagar... Baita baba handia, baba beltz txikia, ilarra, baratxuria, ardi-mihia, udaberriko aza, errefaua, perrexila, udaberriko porrua, tipulina eta tipula gorria eta zuria.
Babespean azalorea, errukula, ziazerba, borraja eta neguko uraza eta eskarola.
Eskarola, borraja, ziazerba, udaberriko aza, tipulatxa, tipulina, porrua eta arabarba.
Libre dauden sailetan ongarri berdea erein, laborea eta lekaduna nahasian onena: pagotxa, zalkea, oloa... Batez ere hurrengo urtean janari asko eskatzen duten landareak jarriko ditugun taulenetan.
Ongarri berdea erein beharrean, ongarri ondua eman: simaurra, luarra, zizare-lurra...
Marrubi saila txukundu eta landare gazteekin berritzeko sasoia da.
Orburuak, karduak eta abar lurrez edo lastoz edo belar onduz edo... babestu.
Kuia, babarruna eta artoa haizeberritzen den toki fresko, ilun eta lehorrera jaso.
Uztaren amaiera. Jasotzekoak edo gordetzekoak aukeratu: hur, intxaur, gorde-sagar, mizpira, kiwi... Toki fresko, ilun, lehor eta egurastuan jarri.
Elorri beltzaren basaranak edota gurbitzak ere onenak orain izango dira.
Hazitarako jaso nahi ditugun aleak bereizi. Mamitsuak diren fruituak usteltzen utzi eta gero hazia bereizi. Haziak erreka-hondarretan geruzatuta jarri, eta kanpoan eduki. Fruitu lehorrak erori ordurako geruzatuta jarri.
Arbolak eta zuhaixkak landatu: zitrikoak eta pikondoak, edo ontzian datorren edozein: hurritz, ahabia, mahatsondo, mugurdiondo, andere-mahatsondo... Geroagokoentzako zuloak egin.
Zitrikoak, ahuakateondoa, pikondoa edo hotzak kalte egin diezaiokeen edozein fruitu landare babestu.
Ilgoran, makiletarako hurritza moztu.
Su-egurretarako pagoa ere ilgoran bota.
Hostailak ihartzerainoko eguraldia izan bada, su-egurretarako edo materialetarako beste zuhaitzak bota daitezke.
Hostoa galtzen ez duten zuhaitzak landatu daitezke. Hostajea galtzen dutenak ere hemendik atzera nahi denean, soildu ondoren beti ere.
Gero landatuko ditugunentzako zuloak egin.
Orbeletarako sasoia da.
Hotz handia den tokietan lurpeko erraboilak atera, lehortu eta jaso: daliak, gladioloak...
Lorontzietako landare ahulak babestu. Baita hotzarekin sentiberak diren zuhaitzak eta zuhaixkak ere.
Negu-udaberrian loratuko diren erraboilak landatu: idi-bihotza, mugeta, hiazintoa, lilipa, irisa, fresia, azpelarra...
Zuhaitz, zuhaixka eta hesien landaketa. Hostaiari eusten diotenak, batez ere: gorostia, basaerramua, ezpela, koniferoak, huntza, banbua, kamelia... Baita arrosondoa ere.
Soropilari azken moztualdia eman, goi samarretik. Soropila areatu: belar artean pilatutako kondarrak harrotu eta lurrazala ebaki. Ondoren luar edo simaur ondu pixka bat banatu. Lan honek belarrari errotzen lagunduko dio.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
