06:27
21:46
00:41
10:08
Ilgora Eka. 12 Eka. 25
Ilzahar Eka. 11 Eka. 25
0:00 - 24:00 Sustraia
Maite ez ditugun landareak borrokatzeko ilgora hastera doa
Ekainaren 12, 01:42 arte ILBEHERA, ordutik atzera ILGORA
Ekainaren 11 09:44ean ILARGI BETEA, ordura arte ILBERRI, ondoren ILZAHAR
Maite ez ditugun landareak borrokatzeko ilgora hastera doa. Behar ez den tokian hazten direlako txartzat ditugun asuna, otea, garoa, menda, batana, uztaoa eta abar mozteko ilgora onena etorri da. Hurrengoa, uztailekoa ere ez da txarra izango.
Baratzerako ereintza: porrua, baratxuri freskoa, aza, lonbarda, Brusela aza, azalorea, erromaneskua, brokolia, errefautxoa, uraza, kukulua, zerba, erremolatxa, ziazerba, borraja, azenarioa, apioa, arbi-apioa, babarrun luzea, babarrun motza, leka luzea, leka motza eta patata. Berotegirako ereintza: porrua, zerba, erremolatxa, azenarioa, apioa, arbi-apioa, leka luzea, luzokerra, patata, tomatea eta piperrak.
Baratzean landatzea: udaberriko porrua, aza, aza gorria, Brusela aza, erromaneskua, azalorea, brokolia, uraza, kukulua, zerba, ziazerba, borraja, mihilua, apioa, kuiatxoa, kuia, luzokerra, marrubia, tomatea, alberjinia, piperra, zainzuria eta orburua. Berotegian landatzea: erremolatxa, ziazerba, borraja, luzokerra, tomatea, alberjinia eta piperra.
Aste honetan egiteko lan aproposak: Tipula hostoak makurtuta eta azala zailduta badago atera, lehortu eta jaso. Baratxurien hostoak korapilatu. Fruta arboletan udako inausketa egiten hasi. Patata landatu. Tomate, piper eta alberjinia landareen artean letxugak eta tajeteak landatu. Baba landareetan punta moztu, azken loretik gora hosto pare bat utziz. Baba eta ilarra ateratzerakoan landarea moztu, sustraiak bertan utziz. Belarrak ondu eta jaso.
Luar pila zaindu. Lehortzen bada ureztatu.
Karea edo errautsa zabaldu daiteke. Landare tartean ere bai, beti ere haiek ukitu gabe.
Baba eta ilar landareak kentzerakoan tirata ez atera, ipurditik moztu eta sustraiak lurrean utzi, nitrogenoz beteta bai daude. Zarbak ere luar pilan nahasi, oso onak dira.
Gorrina azaltzeko sasoi nagusia da. Zaindu eta behar bada tratatu.
Landare usaindunak erein eta banatu eta landatu: menda, ezkaia, izpilikua
Baratzeko landare laguntzaileak erein eta banatu eta landatu: ilena, kaputxina, asentsio-belarra, bortusaina, tajetea,
Txertatutako landareetan txertoaren azpitik hazitako altsumak kendu.
Sagarrondoetan eta udareondoetan arjoa azaltzeko arriskua. Behar bada tratatu.
Udako berdetako inausketa egiten da fruta arboletan.
Belarrak ondu eta jaso.
Udan loratuko diren erraboilak landatu: dalia, kana, gladiolo, lilium, begonia…
Udan sasoiko loreak emango dituzten landareak landatu: geranio, petunia, surfinia eta abar.
Hesien hazkundea apaltzen denean kimatu.
Udaberriaren hasieran loratu diren zuhaixkak loraldia amaitu ahala inausi.
Soropila osatu, berritu edo erein nahi bada prestatu lurra eta hazia erein. Lehen ez bada ongarritu orain egin.
Soropila mozteko garaia etorri da. Behar badu ongarritu.
Aza klase ugari dago, eta gero eta gehiago ezagutuko ditugu. Izan ere, agidanean, landare familia hori da osasuntsuenetakoa, guretzako. Horrek sona besterik ez die ekartzen eta nabaria da azoketan eta landare berrien eskaintzetan.
Azatarren artean berezia da bruselaza: muturrean ez du bururik egiten. Baina inork baino buru gehiago du, zurtoinaren luzera osoan buru mordoxka bat sortzeko gaitasuna du. Honek berezi egiten du.
Aza jendea –buru azak, aza kizkurra, azaloreak, brokolia, romaneskua...– uztaila-abuztuan jartzen da, gero negu guztian eskuratzeko. Bruselaza, aldiz, lehenago jarri behar da, orain, ekainean. Denbora gehixeago behar du landarea asentatu, finkatu eta hazi dadin.
Lur gogorrean, harrotu gabean landatzea gustatzen zaio. Landagailuarekin zuloa egin eta bertan sartu. Ordurako sustraiak busti buztina, simaurra eta urarekin egindako lokatzetan. Gogotik zanpatu azkar itsasteko.
Erlazionatutako landarea: Brusela aza
Amañililiak edo lilak udaberrian loraldi dotorea ematen du: usain ederreko lore bizi ugari.
Urtero oparo loratzeko, loraldiaren ondoren inausi behar da.
Loratu diren adarrei heren bat moztu. Horrek hurrengo urtean loratuko diren adar berriak ekarriko ditu.
Kanpoko eta barruko landare honek argi asko behar du, nahiz eta erdi itzalera ere ohitzen den. Argi asko badu mardulagoa haziko da.
Hostoetako hautsa oihal heze batekin igurtziz kendu.
Beroa baino freskura nahiago du. 7-20 ºC artean egoten da ondoen eta neguan 2 °C-tik behera ez eduki.
Inguru hezea atsegin du (toki ospel edo laiotzik ez), beraz, maiz lainoztatu. Udaberritik udazkenera erruz ureztatu. Lehorrean, laster hasiko dira hostoak zimurtu eta erortzen.
Ugalketa sasoian dago: Udan muturreko aldaxkak lur hezean landatu.
➡️ Informazio osoa: https://labur.eus/6ovevpit
Belar txarrak esaten diegu ezlekuan bizi diren belarrei.
Baratzean eta lorategian arazoak dakartzate: jakien eta eguzki-argiaren lehia, gaitzak eta izurriteak erakartzea...
Irtenbidea: maiz kendu edo landare arteko lurra estali paper, kartoi, azpiak… erabilita.
Martxoan izaten da lehen inaustaroa. Fruitu arbolak, zuhaitzak eta abar izerdia datorkienean inausi behar dira, zauriak itxi eta eman nahi zaion formari azkar ekin diezaion.
Oraindik neguaren amaiera hori baliatzen bada ere, fruitu ekoizpenean gero eta garrantzi handiagoa du udaberriaren amaierako inausketak: urteko bigarren inaustaroak.
Orain izango ditugu egun luzeenak eta ondoren egun beroenak. Horiei esker, mahatsondoaren eta fruitu arbolen hazkundea apaldu egingo da. Zikloaren koska hau baliatzen da udako inausketa egiteko.
Lan honek urte bat aurreratuko digu, hurrengo neguan egingo genukeen lana. Abuztutik atzera eguna moztu eta tenperaturak epeltzen direnean bigarren hazkundetxoa izan dezake landareak.
Jeneralean eskuz egiten da, urteko pujak erraz hausten baitira, eta izerditan dagoenez, zauriak azkar itxiko ditu. Ilargiaren eragina ere neurtu da lan honetan. Hostajea indartzeko ilgoran egin; fruitua sustatzeko ilbeheran.
Garai batean fruitu arbolak inausteko sasoia neguko lozorroan sartutakoan zela esaten zen. Oraindik ere negu parte hori baliatzen bada ere, gero eta garrantzi handiagoa hartzen ari da udaberriaren amaierako inausketa.
Hil honetan izango ditugu egun luzeenak eta ondoren etorriko dira urteko egun beroenak. Horiei esker, mahatsondoaren eta fruitu arbolen hazkundea apaldu egingo da. Adarrek luzatu eta hazteko lehen zuten grina hura moteldu egingo da. Urteko zikloaren koska hau baliatzen da udako inausketa egiteko. Inausketa honek urte bat aurreratuko digu, hurrengo neguan egin beharko genukeen lan nagusia orain egiten da. Ondoren abuztuaren erditik atzera eguna puska bat moztu eta tenperaturak epeltzen direnean bigarren hazkundetxoa izan dezake landareak.
Inausketa hau, jeneralean eskuz egiten da, urteko pujak erraz hausten baitira. Era berean izerditan dagoenez, zauriak azkar itxiko ditu. Ilargiaren eragina ere neurtu da lan honetan. Hostajea indartu nahi bada, ilgoran egin; fruitua sustatzeko, aldiz, ilbeheran.
Eltxoei gustatzen zaizkie nitrogenodun gai berdea eta ingurune hezea eta azidoa.
Hondakina sortu ahala bota luartokira, ez utzi usteltzen hasten.
Gozoak eta fruta azalak, azpiratu, ez utzi azalean.
Kartoi zatiak nahasi, nitrogenoa eta hezetasuna jaisteko.
Errauts pixka batekin azidotasuna apaldu.
Pilaren gainean alfonbra puska bat bustita jarri, sarbidea zailtzeko.
Aza, aza gorria, bruselaza, azalorea, erromaneskua, brokolia, arbi zuria, artoa, babarruna, errefaua, errukula, uraza, kukulua, eskarola, txikoria, zerba, erremolatxa, azenarioa, ilarra, borraja, mihilua, endibia, apioa, apio-arbia, ardi-mihia, leka motza eta altua, martorria, kertxuna edo berroa, sabia, perraitza edo apoperrexila, perrexila, getozka, terebuza, sendapokia eta pastinaka.
Berotegirako: zerba, erremolatxa, mihilua, apioa, apio-arbia, leka altua, luzokerra.
Aza, aza gorria, bruselaza, azalorea, erromaneskua, brokolia, uraza, kukulua, zerba, erremolatxa, borraja, apioa, apio-arbia, kuia, kuiatxoa, luzokerra, tipulatxa, tomatea, alberjinia, piperrak, porrua eta albahaka.
Berotegian: zerba, erremolatxa, apioa, luzokerra, tomatea, alberjinia eta piperrak.
Gaztainondoaren loraldi ikusgarria eta usaingarria.
Beharrezkoa bada, tratamenduak egin. Mahastietan bereziki zurina eta gorrina zaindu beharko dira. Bi gaitz hauentzako sendabiderik ez dago, aurrea hartzea da garrantzitsuena. Egiten duzun tratamendua egiten duzula, beti esnekiren bat eta azeribuztanaren ura erantsi. Biekin soilik egindakoa ere ez da tratamendu makala. Sagarrondoaren harjoa ere zaindu beharko da.
Udako berdetako inausketa garaia da. Fruitu arbolean zer indartu nahi duzu? Landare gazteak eta berdea (hostajea, adarrak...) indartu nahi diegunak ilgoran inausi. Fruitua sustatu nahi dugun arboletan, ordea, ilbeheran egin berdetako inausketa hau.
Enborrean agertzen diren altsumak kendu, batez ere txertoaren azpiko aldekoak. Baita sustraietan sortzen diren aldakaitzak ere.
Ongarriketa osatzeko azken aukera. Hemendik atzera ez eman ongarri organikorik.
Urte sasoi hau kalte egin nahi diegun landareak mozteko aproposa da: garoa, uztaoa edo mingarratza, asuna, menda, laharra, otea... Indarraldi handienean daude eta moztean, lan berarekin kalte handiena orain egingo diegu.
Udaberriarekin loratu direnak, ondoren inausi. Moztutako adarrak aldaxka gisa aldatu.
Udan loratzeko erraboilak landatu: dalia, gladiolo, lilium, kana, begonia... Udako sasoiko loreak emango dituztenak landatu.
Belardia eta soropila moztu eta ongarritu. Berria sortzeko, edo saretutakoa osatzeko hazia ereiteko sasoia. Bero handiak hasiak badira ez egin. Udazkenean egingo dugu. Udaberrian loratu ziren erraboilak (lilipa edo nartzisoa, hiazintoa, idi-bihotza, azpelarra...), hostajea ihartu bazaie, lurretik atera, erraboilatxo berriak sortu badira banatu eta lehortuta jaso edo zuzenean landatu.
Hesiak kimatu, udaberri honetan hazi diren kimu berriak behar den neurrira ebaki.
Loraldi iraunkorra duten arrosa landareetan, petaloak galdu orduko loreak kendu. Bestela fruitu pinporta hazten hasiko dira eta lore gutxiago emango dute.
Luar pila jiratu. Toki bero eta lehorrean badago, tarteka-tarteka busti on bat eman.
Txartzat ditugun landareei aurre egiteko sasoia. Ilgoran onena. Moztu sasi, lahar, garo, menda, asun, mingarratz edo lapaitz... Urtetik urtera ederki ahulduko da.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
