07:43
17:56
16:35
04:57
Ilgora Urr. 26 Aza. 8
Ilberri Urr. 21 Aza. 5
0:00 - 24:00 Hostoa
Hurritz makilak mozteko sasoia da: udazkena eta ilgora
Azaroaren 8, 12:29 arte ILGORA, ordutik atzera ILBEHERA
Azaroaren 5, 14:19ean ILARGI BETEA, bitartean ILBERRI, ondoren ILZAHAR
Hurritz makilak mozteko sasoia da: udazkena eta ilgora. Hurritzaren altsumak esku-makiletarako, arbatarako edo pardatarako, akuilutarako eta abarretarako udazkeneko ilgoratan mozten da. Ezagunena eta sonatuena azaroko ilgora da. Esaera bat ere bada dioena: urrian hasten den ilgoran moztu hurritza. Azarokoa ere ez da txarra eta zenbaitek abenduan ere mozten dute.
Baratzerako ereintza: porrua, tipulina, berdetarako eta burutarako baratxuria, uraza, txikoria, kukulua, baba eta ilarra. Berotegirako ereintza: porrua, tipula gorria, berdetarako baratxuria, errefautxoa, errukula, uraza, kukulua, baba, ilarra eta ziazerba.
Berotegian landatzea: tipulina, azalorea, brokolia, uraza, eskarola, kukulua, zerba, ziazerba eta borraja.
Aste honetan egiteko lan aproposak: Baba eta ilarra erein. Berdetarako baratxuria erein. Neguko landaketetarako zuloak prestatu. Negu amaieran loratzeko lore erraboilak landatu. Garo lanak egin.
Fruituetan beldarrak agertu daitezke (porrua, aza…) Neem eta Bacillus erabili tratatzeko, beti xaboi potasikoarekin lagunduta.
Haziak biltzeko sasoia da.
Luar pila zaindu. Lehortzen bada ureztatu.
Ongarriketa sasoi nagusia etorri da. Hemendik eta abenduaren erdia aldera arte simaurtze edo luartze garai aproposa da. Belardiak, sagastiak, mahastiak, soro eta baratzeetako sail libreak orain ongarritu, gero gutxienez hilabete bat geroago behar izanez gero karea eman.
Landare usaindunak banatu eta landatu: menda, ezkaia, izpilikua
Txertatutako landareetan txertoaren azpitik hazitako altsumak kendu.
Belardia edo soropila sortu edota lehendik dagoena saretuta badago osatzeko orain erein; urteko azken aukera da.
Peoniak ipurditik atera, banatu eta landatu.
Jaso edo gordetzeko fruituak eta aleak bildu. Eguzkitan ondo lehortu eta azala zailtzen eduki. Ondoren toki fresko, ilun eta aireberritzen den batean jaso.
Garo lanak egiteko sasoia da.
Baratze inguruan oreinak edo orkatzak badabiltza, landare hauetatik jarri, ez dituzte jango: tipula, tipulina, porrua, azenarioa, alberjinia, zainzuria, baratxuria, arabarba, perrexila, izpilikua, pikua, orburua, binagrera edo estragoia, mendak, ezkaia, mihilua, oreganoa, aneta, salbia, arraixka, mendaroa eta erromeroa.
Hazia heltzetik ernatu arte tarte bat igarotzen da. Zuhaitz, fruitu arbola eta zuhaixken haziak jasotzeko era da geruzatzea.
Fruitua heldu denean eskuratzen ditugu haziak. Hauek sortu ahala, geruzatu egin behar dira. Errekako hondarra behar dugu, zulatutako ontzi batean hondar geruza bat jarri eta gainean hazi geruza bat, gainean hondarra, gainean haziak... Hondar geruza batekin bukatu. Ontzi hau kanpoan jarriko dugu negu guztia han igaro dezan. Beti heze egon behar du, baina ito gabe.
Haziak neguko hotza sentituko du eta udaberrian erraz ernatuko da, hondarrak ebaki txikiak egingo dizkio azala leuna badu eta hezetasunean hazia puztu eta ernatzeko prestatuko da. Neguan otsailean edo martxoan haziak atera eta erein, edo hondarretan bertan kimuak atera arte itxaron eta orduan landaretxoak landatu.
Lorategia zabaldu nahi baduzu, landare gehiegi jartzea ohiko hanka sartzea da.
Landareak pilatzeak jakiak eskuratzeko beraien arteko borroka sustatu eta izurriteak indartuko ditu.
Landareen tamainak kontuan izanda planotxo bat aurrez egiteak asko laguntzen du.
Udazkeneko lehen hotzekin dalien loraldia amaituko da eta gero hostaila ihartuko zaie.
Orduan lurpeko erraboila multzoak atera, lehortu eta jaso.
Apirila aldera landatzerakoan kimuak dituzten erraboilak garbi moztu, banatu eta landatu.
Erlazionatutako landarea: Dalia
Klibiak negua amaierako berotzea sentitu ordurako loratzera joko du.
Urtero loratzearen sekretua horixe da, udazken-negu hasieran hotza sentitzea. Horrek lorea prestatzea dakar eta eguna luzatu ordurako lore deigarria luzatuko du.
Hotz gehiegiak kaltetu dezake.
Ongarri apur bat eman lorealdiaren ondoren, urari nahastuta edo lurra berrituz.
Loreontzian estu sentitzen bada lore gehiago emango du.
Erlazionatutako landarea: Klibia
Azaroan hasi eta martxoa aldera arte erein daiteke, mailakatuta jarri eta etengabeko uzta izango duzu.
Lur harroa eta egutera, beroa nahi du.
Loreontzian ere oso ondo etorriko da.
Buru osoa sartu, lurrarekin arin estali, 15 cm inguruko tartea utzi eta 40 egun ingururako jateko moduan izango dira.
Surtako hautsa eskuera baduzu lurrari nahasi, gustuko du.
Buru bakoitzak dituen begiak adina landaretxo emango ditu, guri-guri freskotan jateko.
Erlazionatutako landarea: Baratxuria
Marrubi landareak ugaltzeko estoloiak edo herrestadarrak luzatzen ditu; muturrean landaretxo berria sortuko du. Lur gainean utzita bertan errotuko da.
Marrubidia 3-4 urtero berritu eta tokiz aldatzeko landaretxoak uretan jarri.
Sustraiak haztean marrubidi berria landatu.
Laboreak: olo, gari, zekale, garagar... Baita baba handia, baba beltz txikia, ilarra, baratxuria, ardi-mihia, udaberriko aza, errefaua, perrexila, udaberriko porrua, tipulina eta tipula gorria eta zuria.
Babespean azalorea, errukula, ziazerba, borraja eta neguko uraza eta eskarola.
Eskarola, borraja, ziazerba, udaberriko aza, tipulatxa, tipulina, porrua eta arabarba.
Libre dauden sailetan ongarri berdea erein, laborea eta lekaduna nahasian onena: pagotxa, zalkea, oloa... Batez ere hurrengo urtean janari asko eskatzen duten landareak jarriko ditugun taulenetan.
Ongarri berdea erein beharrean, ongarri ondua eman: simaurra, luarra, zizare-lurra...
Marrubi saila txukundu eta landare gazteekin berritzeko sasoia da.
Orburuak, karduak eta abar lurrez edo lastoz edo belar onduz edo... babestu.
Kuia, babarruna eta artoa haizeberritzen den toki fresko, ilun eta lehorrera jaso.
Uztaren amaiera. Jasotzekoak edo gordetzekoak aukeratu: hur, intxaur, gorde-sagar, mizpira, kiwi... Toki fresko, ilun, lehor eta egurastuan jarri.
Elorri beltzaren basaranak edota gurbitzak ere onenak orain izango dira.
Hazitarako jaso nahi ditugun aleak bereizi. Mamitsuak diren fruituak usteltzen utzi eta gero hazia bereizi. Haziak erreka-hondarretan geruzatuta jarri, eta kanpoan eduki. Fruitu lehorrak erori ordurako geruzatuta jarri.
Arbolak eta zuhaixkak landatu: zitrikoak eta pikondoak, edo ontzian datorren edozein: hurritz, ahabia, mahatsondo, mugurdiondo, andere-mahatsondo... Geroagokoentzako zuloak egin.
Zitrikoak, ahuakateondoa, pikondoa edo hotzak kalte egin diezaiokeen edozein fruitu landare babestu.
Ilgoran, makiletarako hurritza moztu.
Su-egurretarako pagoa ere ilgoran bota.
Hostailak ihartzerainoko eguraldia izan bada, su-egurretarako edo materialetarako beste zuhaitzak bota daitezke.
Hostoa galtzen ez duten zuhaitzak landatu daitezke. Hostajea galtzen dutenak ere hemendik atzera nahi denean, soildu ondoren beti ere.
Gero landatuko ditugunentzako zuloak egin.
Orbeletarako sasoia da.
Hotz handia den tokietan lurpeko erraboilak atera, lehortu eta jaso: daliak, gladioloak...
Lorontzietako landare ahulak babestu. Baita hotzarekin sentiberak diren zuhaitzak eta zuhaixkak ere.
Negu-udaberrian loratuko diren erraboilak landatu: idi-bihotza, mugeta, hiazintoa, lilipa, irisa, fresia, azpelarra...
Zuhaitz, zuhaixka eta hesien landaketa. Hostaiari eusten diotenak, batez ere: gorostia, basaerramua, ezpela, koniferoak, huntza, banbua, kamelia... Baita arrosondoa ere.
Soropilari azken moztualdia eman, goi samarretik. Soropila areatu: belar artean pilatutako kondarrak harrotu eta lurrazala ebaki. Ondoren luar edo simaur ondu pixka bat banatu. Lan honek belarrari errotzen lagunduko dio.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
