06:49
21:16
07:20
23:28
Ilgora Api. 28 Mai. 11
Ilberri Mai. 8 Mai. 23
0:00 - 24:00 Sustraia
Maiatzeko ilgora, urteko ereite sasoi garrantzitsua
Maiatzaren 11, 06:00 arte ILGORA, ordutik atzera ILBEHERA.
Maiatzaren 8, 05:22ean ILARGI BERRIA, ordura arte ILZAHAR, ordutik atzera ILBERRI.
Maiatzeko ilgora, urteko ereite sasoi garrantzitsua. Babarrun luzeak, artoa, kuia guztiak, kuiatxoak, luzokerrak, lekak eta abar ereiteko garaia.
Baratzean ereiteko: porrua, aza, aza gorria, Brusela aza, azalorea, erromaneskua, brokolia, errefautxoa, errukula, uraza, kukulua, zerba, erremolatxa, borraja, azenarioa, apioa, arbi-apioa, babarruna, babarrun zuri berria edo potxa, leka motza eta luzea, kuiatxoa, luzokerra, kuia, patata eta tomatea. Berotegiaren babespean erein: porrua, tipulina, tipula gorria, zerba, erremolatxa, borraja, azenarioa, apioa, arbi-apioa, babarrun berri zuria edo potxa, leka motza, leka luzea, baba handia, ilarra, kuiatxoa, luzokerra eta tomatea.
Baratzean landatzeko: tipula zuria eta gorria, uraza, orburua, zerba, erremolatxa, ziazerba, borraja, azenarioa, arbi-apioa, kuiatxoa, kuia, luzokerra, tomatea, alberjinia eta piperrak. Berotegian landatzeko: tipula gorria, kukulua, zerba, erremolatxa, ziazerba, luzokerra, tomatea, alberjinia eta piperra.
Aste honetan egiteko lan bitxiak: Haltza bota materialetarako.
Udazkenean erein genuen ongarri berdea moztu eta lurrari nahastu edo aziendari eman edo luar pilara eraman.
Ongarritutako sailetan oraindik karea zabaltzeko aukera bada.
Landare usaindunak erein.
Belardiak eta soropilak erein edo haziz osatzeko garaia da, beroak etorri aurretik.
Landare usaindunak erein, banatu eta landatzeko garaia da.
Udako sasoiko loreak emango dizkiguten landareak landatu.
Udan loratuko diren erraboilak landatu: dalia, gladioloa, begonia, kana, lili handiak…
Udaberriaren hasierarekin loratu diren zuhaixkak, loraldia joan ahala inausi.
Lehen belarrak moztu eta jatenetarako edo silorako edo ontzeko garaia etorri da.
Neguaren beldur babestu genituen landareei babesa kendu. Izotz beldurra den toki hotzetan babesari eutsi eta pixkanaka ireki.
Loreontzietako landareei lurra berritu, ongarritu, inausi eta birlandatu lehenbailehen.
Fruta arboletan izerdi berriaren kolpearekin enborrean sortzen diren altsumak kendu.
Palmondoak landatu edo birlandatzeko sasoia etorri da.
Maiatzeko ilgoran botatzen da haltza.
Kukurbitazeo jendeak, besteak beste kuiak eta kuiatxoak, hazi handi zapalak dituzte, muturtxo bat dutenak.
Ereiterakoan hazia zuzen sartu, muturrez behera, hirutik bat bistan geratzen dela.
Errazago eta azkarrago ernatuko da landare berria.
Hesitarako, itxitura egiteko jartzen diren landareak ondo zaindu behar dira. Zaintzako puntu garrantzitsuenetakoa inausketa da, bestela konturatzen garenerako handiagi egin dira eta ez dute itxi eta hesitzeko lana betetzen.
Udaberriko lehen izerdialdiaren hazkuntza indartsua apaltzen denean egitzen da inausketa nagusia, maiatza-ekaina aldera. Bigarren inausialdi bat egingo da, behar izanez gero iraila aldera.
Landare nagusiaren inguruan sortzen diren landaretxoak askatu edo ebaki eta landatu. Horrela espezie asko ugaltzen da (klibia, xingola, sansebiera, burdin urtu landarea...).
Landaretxoak lur-nahaste egokian landatu, toki epelean eduki eta puja berria sortu arte arin ureztatu.
Plastiko garden batekin estali daiteke, hezetasunari hobe eusteko; baina kontuz, horrek gaitzak sartzea ere erraztu dezake.
Lan hau udaberri hasieran egin ohi da.
Udaberriaren bihotzean gauden honetan, udan eta udazkenean eskuratuko ditugun uztak bideratzera jarri behar gara, buru-belarri. Udaberriaren lehen erdiko hotzari eta hezetasunari ihes egin eta lasai landatzeko sasoia maiatza da.
Orain landatzen ditugun landareak urteko egun luzeenetan haziko dira, eta ekainaren amaieran eguna mozten hasten denean loratzeko joera hartuko dute. Lore horietatik etorritako fruituak udazkenera arte gozatuko ditugu.
Baratzean fruituak emango dituzten barazkiei heldu behar diegu: tomatea, piperra, alberjinia, kuia, kuiatxoa, luzokerra, meloia, angurria, eta abar. Denei eguzkia eta beroa gustatzen zaizkie, beraz, landare batetik bestera tarte handia utzi, handitzen direnean eguzkia lurreraino sar dadin.
Landaketa egin aurretik asuna (hosto edo zarba gordinak) nahastu lurrari, axal axalean besterik ez bada. Lorea eta fruitua sustatzen dituen potasio ugari du asunak, besteak beste.
Asuna era askotara baliatu dezakegu. Loratzen ari denean moztu eta zuzenean lurperatuta lurra bizituko du.
Minda eginda erabilera ugari du, hona bidea: 10 litro euri uretan kilo bat asun, loratu aurretik, jarri metalezkoa ez den ontzi batean, 10-12 egunez egunero indarrez irabiatu. Erabiltzerakoan minda litro bakoitzari 9 litro ur erantsi. Zertarako?
- Landareak bustita intsektuak uxatu eta gaitzei aurre egiteko (zorrien kontra, gorrina atzeratzeko...). Baita gaitzak jotakoak berrindartzeko ere.
- Bere galeriak beteaz, lurpeko satorrak eta luhartzak uxatzeko.
- Edozein landare landatzerakoan sustraiak mindarekin busti, errazago itsatsi eta indarrean etortzeko.
- Haziak ernetzea errazteko.
- Ureztatuz, landare txikiei eta aldaxkei itsasten laguntzeko. Ongarria da, hostoa eta fruitua sustatzen ditu, nitrogenoa, burdina eta potasioa baititu.
- Luar pila bustiz, ontzen laguntzeko. Mindaren hondarrak luarretara!
Haltza maiatzeko ilgoran bota behar dela esan ohi da. Maiatzean, urteko izerdialdi handienean eta ilgoran, izerdialdi hori are eta handiagoa denean botatzeak helburu jakin bat du: zura malgua eskuratzea.
Haltzaren zura biguna eta arina da, soilik 450 kg /m3. Eta horixe baliatzen da: biguna eta arina den enborra, izerdi patsetan dela botaz gero samurtasun izugarria duen zura eskuratuko dugu. Beste inolako egurrak hartuko ez lukeen forma hartzeraino eraman daiteke haltza, gurdi-gainekoetan, adibidez. Izan ere bera edo biguna izate hori balore bihurtzen da zertan erabili jakinez gero.
Angula harrapatzeko bahearen bahe-kirtenak ere malgua izan behar du. Biguntasuna ona du haltzak, beste edozein egur krak hautsi edo zartatuko litzateke bere lekuan. Horrek bere alde txarra ere badu: iraupen motzeko zura da. Baldin eta urpean ez badago: hor, beti uretan luze, oso luze, irauten du.
Piper aukera gero eta zabalagoa dugu inguruan: pipermina, Gernikakoa, pikiloa, pikoa, ezpeletakoa, Padrongoa, kaiena, italiarra, morroia era abar.
Baratzerik ez baduzu lasai, loreontzian egin daiteke; ontziak 20 litrokoa behar du eta eguzkia gustatzen zaio. Orain landatzen da.
Erlazionatutako landarea: Piperra
Aza, aza gorria, bruselaza, azalorea, erromaneskua, brokolia, arbi zuria, artoa, babarruna, errefaua, errukula, uraza, kukulua, ardi-mihia, endibia, zerba, erremolatxa, azenarioa, apioa, apio-arbia, mihilua, leka motza eta altua, kardua, kuia, kuiatxoa, mihilua, martorria, mendaroa, porrua, txikoria, luzokerra, patata, borraja, eskarola, meloia, angurria, kertxuna edo berroa, perrexila, perraitza edo apoperrexila, sabia, terebuza, getozka, Zeelanda Berriko ziazerba, sendapokia eta pastinaka.
Berotegirako: zerba, erremolatxa, azenarioa, apioa, leka motza eta altua, luzokerra, tomatea, albahaka.
Tipula gorria, tipulatxa, aza, aza gorria, bruselaza, azalorea, erromaneskua, brokolia, uraza, kukulua, orburua, kardua, zerba, borraja, ziazerba, kuia, kuiatxoa, luzokerra, tomatea, alberjinia, piperrak, albahaka, meloia eta angurria. Berotegian: apioa, luzokerra, tomatea, alberjinia eta piperrak.
Arbatu eta makila edo sarea jartzea eskatzen duten landareak zaindu, erori edo makurtu ondoren berriz zuzentzen energia asko galtzen dute-eta.
Tomatea aurrez jarria badugu kimatu. Tartean urazak edo eskarolak jarri, tomatea datorren bitartean ederki haziko dira hauek. Piper landareen artean ere gauza bera egin daiteke.
Baba landarea zaindu. Goiko puntta berrian zorri beltzak azaltzea ohikoa da. Loreak amaitzen direnetik gora 2-3 hosto utziz punta moztu eta hantxe bertan erre, inora mugitu gabe. Lekak amaitzen direnean landarea tiratuz ez atera, ipurditik moztu sustrai aberatsak bertan geratzeko. Zarba bera ere oso ona da, txikitu eta luar pilari eman.
Beranduko loraldi bakanak izango dira: sagarrondoak, intxaurrondoak...
Hostajea galtzen ez duten arbolak landatu: zitrikoak, mizpira japoniarra, gurbitza, olibondoa, ahuakateondoa...
Beharrezkoa bada, tratamenduak egin: mahatsondoaren zurina, sagarrondoaren harjoa... Azken hau zaindu. Tranpak jarri, hormona dutenak eta harra harrapatzen hasi orduko tratatu; bi produktu natural erabiltzen dira: karpoborusina da onena, eta bestela Bacillus thuringiensis. 10 eguneko tartearekin 3-4 tratamendu egin.
Fruituak bakandu; batez ere fruitua urtero beharrean biz behin emateko joera duten arboletan: beranduko sagarrak eta udareak, eta abar.
Enborrean agertzen diren altsumak kendu, batez ere txertoaren azpiko aldeko mentuoinekoak. Sustraietatik zuzenean zurkaitzen bat aterako balitz, hura ere kendu.
Hostorik galtzen ez duten zuhaitzak landatzeko azken aukera.
Maiatzeko ilgoran botatzen da haltza.
Palmondoak landatzeko urte sasoi onena.
Udaberriarekin loratzen direnak loratu ondoren inausi: forsithia, kerria, judasen arbola, amañililia, irasagarrondo japoniarra, sasi azaharra... Bateren bat ugaritu nahi bada, moztutako adarrak aldaxka gisa landatu.
Udan loratzeko erraboilak landatu: dalia, gladiolo, lilium, kana, begonia... Udako sasoiko loreak emango dituztenak erein, zehar aldatu eta landatu.
Hostoa galtzen duten landareen hesien lehen inausketa. Hesi berriei lehen kimaketa egin, behetik zabaldu daitezen, koniferoei ezik.
Soropila mozteko garaia. Erein berria den belardia ebakitzeko makinaren xafla ondo zorroztu, bestela moztu adina atera egingo du. Ura behar badu ere eman. Ongarri xehea ere eman daiteke.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Ekonomia sozial eraldatzailearen sareko kide da ARGIA (Bizi Baratzea). Informazio burujabetza helburu, egunerokoan gauzak egiteko beste modu batean sinesten dugu.
BIZI BARATZEAko edukiak kopiatu, moldatu, zabaldu eta argitaratzeko libre zara, beti ere, gure egiletza direla aitortzen baduzu eta baldintza beretan egiten baduzu.
