Asteroko buletina
Ederra eta ona bi dira

Sendabelarrak ekoizten

2017an jarri zuen Fanny Dalla-Betta laborariak Lilizain proiektua martxan, Zuberoako Ürrüstoi-Larrabile udalerrian. Bere amona eta izeba laborariak ziren, eta txikitatik izan du landa eremuarekin harremana. “Nire proiektua abiatu baino lehen, duela hamabost urte inguru, beste laborarien etxaldeetan formatzen eta lanean hasi nintzen. Gero, Hazparnen laborantza-ikasketak egin nituen, eta baita belarren ingurukoak ere”. Prestakuntza eta esperientzia nahikoa bazuela sumatu zuenean, bere proiektuari ekin zion.

Garazi Zabaleta
Garazi Zabaleta

2016tik ARGIAn astero esperientzia baten berri ematen du.


2023ko maiatzaren 22a
Lurrak zaldi-trakzioz lantzen dituzte.

Etxalde dibertsifikatua da Lilizain: sendabelarrak eta landare usaintsuak ekoizten ditu batik bat, baina artaldea ere badu, eta axuriak saltzeaz gain, artilea balorizatzeko lanean dihardu beste bi kiderekin batera, feltrozko produktuak egiten. “Nire helburua giza-eskalako etxalde biologiko txiki bat martxan jartzea zen, horretatik bizitzeko eta Euskal Herrian ditugun sendabelarrak ezagutzera emateko”, azaldu du. 30 inguru landare ekoizten ditu Dalla-Bettak, ondoren, horiek lehortuta, lore-ur eta olio esentzial bezala saltzeko.

“Landare iraunkorrak dira horietako zenbait, melisa, oreganoa, ezkaia edo berbena kasu. Beste batzuk, berriz, urterokoak dira: nabar-lorea, ilena, albahaka… eta, azkenik, badira etxalde inguruan bere kasa ateratzen direnak eta nik biltzen ditudanak: ezkaia, intsusa, asuna...”. Horiek lehortzeko prozesu naturala darabil Dalla-Bettak, eguzkitan zabalduta eta hezetasun-kengailuaren laguntzaz. Olio esentzialak egiteko, berriz, alanbikeaz baliatzen da: “Produktuok zuzeneko salmenta bidez merkaturatzen ditut, Donapaleuko eta Mauleko azoketan eta kontsumo taldeen bidez”. Hurbileko zenbait denda biologikotan ere saltzen ditu.

Animalia-trakzio bidez lanean

Traktoreak eta bestelako makineria mekanizatua guztiz zabalduak dauden garaiotan, animalia-trakzioaren aldeko apustua egin zuen hasieratik Dalla-Bettak. “Zaldiak sekulako agronomia lana egiten du, eta oso zehatza da gainera”, azaldu du. Erregaiekiko dependentzia ekiditeaz gain, animaliarekin lotura berezia sortzen dela dio ekoizleak.

Sendabelarren ekoizpen nagusiarekin batera, 50 bat buruko artaldea ere badu laborariak, urte osoan aire librean izaten duena: “Lursailak mantentzea eta landareen eta animalien artean sistema orekatu bat sortzea da ideia”. Mauleko hiltegi biologikora daramatza axuriak, eta bezeroei haragi loteak zuzenean saltzen dizkie gero. “Emakumezkook gidatutako hiru etxaldeetako artilea ere biltzen dugu feltrozko produktuak egiteko, ‘Les Bergères s’emmêlent’ proiektuaren baitan”. Larrua aprobetxatzeko, hurbileko larru-ontzaile batekin ari da lanean.

Baratze kolektiboa Maulen, harreman sozialak ereiteko
2024-12-16 | Garazi Zabaleta
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an... (+)
8.000 sagar zuku litro ekoitziak, 900 biztanleko herrian
2024-12-15 | Garazi Zabaleta
“Aterako dut sagar zuku bat?”. Galdera horrekin hasi da Barrundiako Ekonomatoko kide Koldo Lopez Borobia, Susana Lopez de Ullibarri eta Santi Txintxurretarekin izandako elkarrizketa. Sagar... (+)
Aurrekoen jakintza eta makrobiotika uztartuta sortutako ogia
2024-12-09 | Garazi Zabaleta
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu... (+)
“Mugimendua kriminalizatu eta aurrekari bat jarri nahi dute epaiketa honekin, hori oso larria da”
2024-11-27 | Garazi Zabaleta
Lekarozko Aroztegia makroproiektu urbanistikoaren aurkako zazpi ekintzaile epaitegietara bidali ditu Palacio de Arozteguia S.L enpresak. 56.000 euroko isunak eta, guztira, 20 urteko kartzela zigorra eskatu... (+)
Gaztainadiak eta gaztainaren kultura protagonista
2024-11-25 | Garazi Zabaleta
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan... (+)
Asteroko buletina

EMAN HARTURAKO:

Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545

Bidelagun

Fede Pacha&Co
gora