Lurra lehortzeko karea erabiltzea gomendatzen dozu? 150gr/M2? Lurgainean bota behar da edo lurperatu egon behar da? Eskerrik asko.

Karea ematerakoan neurria zein den jakiteko komeni da lur horren historiala ezagutzea. Urtero karetzen den baratze batentzako neurri arrunta metro kuadroko 75 gr dela esan daiteke. Hortik gora, urte askotan ez badu karerik izan edota lurra oso azidoa badago. Lurra lehortzen du bai, kareak, baina hezetasuna iraunkorra bada beste sistemaren bati ere heldu beharko zenioke. Adibidez, baratzeko taulenak alta, altura emanez gero askoz ere lehorragoa izango da altxatutako zati hori. Harea edo hondarra nahastea ere ez da txarra. Materia organikoa gehitzea da beste era bat: simaurra, luarra, orbela, edo dena delakoa…

Aupa Jakoba. Aurrekoan intxaurrak batu nituen nire aitonaren baratzetik eta denak oskolaren gainean frutaren mamiz josiak zeuden, guztiz baltziturik. Hori al da aurreko batean landaberrin komentatu zenuen euliaren gaitz hori? Momentuz soluziorik ez duen hori? (Hemen argazki bat) Hala eta guztiz ere, jasotako intxaur hauek lehortzerik badago? Nola? Betiko moduan lehortuta jateko aukerarik edukiko genuke? Ala hobe hasieratik denak jaurtitzea? Eskerrik asko aldez aurretik

Zokotena belzte hori eguraldiagatik izan daiteke edo baita euliaren erasoagatik ere. Euliarena bada beltz horietakoren batean harren bat ikustea ez harritu. Jateko modukoa edo ez, ireki eta ikusi. Jende askok horrelakoa jateko modukoa dela esaten du. Hala baderitzozu betiko moduan lehortu, bai. Zeuk erabaki.

Kaixo, Jagoba; aurten baratzean baditugu kalabaza ederrak, borobilak eta laranja kolorekoak...baina batzuk azala zartatuta daukate...beroagatik agian? baina iaz beroa handiagoa izan zen eta ez zen horrelakorik gertatu.... Milesker.

Zerorrek esan duzu dena. Lehortea denean hazi ezinik geratzen dira eta azala zailtzen dute eta bere horretan heldu. Aurtengoa bezalako udatan, beroa-euria-beroa-euria egiten duela, beroa eta lehorteko egunetan azala gogortu egiten da eta gero euriarekin hazi egin nahi du eta azal hori zartatu beste aukerarik ez zaio geratzen. Horrelakoetan lehorte gogorreko egunetan ureztatzea komeni da, edo azpiak egitea lastoa, belarra, orbela, luarra edo organikoa den edozer gai lurrestali jarriaz.

Zelan inausten da mahatsondoa parra egiteko,gereizpea emoteko?

Lehenik parrak izango duen forma definituko duen egitura eraiki behar da. Ondoren mahatsondoa formatu behar. Horretarako udaberrian ematen dituen altsuma edo panpano ugarietatik zuzenena eta egiturari lotzeko egokiena aukeratu eta gainontzekoan moztu. Hortik atzera luzatu eta parra estaltzeko aukeratutakoa ez beste kimu guztiak sortu ahala moztu, urte guztian. Honela indar guztia luzatu nahi den adar horretara bideratuko da. Parraren gainera iritsitakoan han erabaki adar bakar batekin jarraitu edo gehiago utzi.

Kala eder bat daukat loreontzi batean. Armiarma gorriak jota ibili zen, baina eman dio buelta, eta hostaje oparoa du orain. Ugaltzeko garai ona omen da hau, sustraia banatu eta zatituta, baina horrek ez al dio kalterik egingo? Nola eta noiz egin beharko nuke lan hori?

Kala arrunta orain, irailaren erdian, hostaje berria sortzen ari da. Udako beroenean lehengo hosto guztiak ihartu eta galdu ditu eta orain berdetzen, berritzen ari da. Ugalketarako landare osoa atera loreontzitik eta lurpean dituen erreserbatarako erraboilak azalduko zaizkizu. Horiek dira banatu beharrekoak. Bakoitzak bere sustraiak eta bere hostotarako kimu berria izango ditu. Kontu handiz bereizi eta bakoitza bere aldetik landatu. Ondo ureztatu, eta negua artean beroa bada ugari. Gogoan izan urzalea dela. Beraz uraren aldamenean jartzen baduzu askoz ere handiagoa eta ikusgarriagoa egingo da.  

Apa jakoba. Lehen soroa zan lekun alpapea ein nahi diat eta garai ona zein dan jakin nahiko nikek. Eskerrikasko

Alpapa edo luzerna, argi-belarra, melga, betarokia, uribelar eta abar esaten zaiona udaberrian edo udazkenean ereiten da; beti dago bi sasoien zaleen arteko ika-mika, noiz ereinda gehiago ematen duen... Gauza bat izan behar da kontutan lurraren tenperatura eta izotzen etorrera. Urriaren erdira aldera arte lurra bero dago eta komeni zaio ernetzeko. Gero lehen izotzak etorri aurretik 6 bat hosto zabalduta izatea komeni da. Ahal duzun azkarren ereitea gomendatzen dizut, urria erdira arte. Bestela martxoa erdia aldera.

Kaxooo. Noiz da garai hobena kanaberak moztutzeko? (Pardak egiteko)

Neguko lana da, urtarrilean eta otsailean egiten da. Batzuek ilbeherako lana dela diote, beste batzuek ilgorakoa. Proba edo saioa egitea proposatzen dizut: urte pare batean ikusi ilbeherakoak edo ilgorakoak zeintzuk hobeto irauten duten, eta gero emaitzen berri denoi eman. Horrela denontzako onura ekarriko du zure lanak. Horixe da gure goiburua: eman eta hartu.

Egun on. Azenario batzuk horrela atera zaizkit. Zergaitik izan daiteke? Mila esker.

Azenarioak lur harroa behar du sustraia aise loditu eta luzatzeko. Lur buztintsu edo trinkoan hazten bada edo lurra harritsua edo legartsua bada gerta daiteke sardetzea edo adarkatzea. Lurra nola harrotu pentsatu beharko zenuke: altxatako taulena bat egin, harea eta ongarri ondu ugari eman, karea eman…

Aupa Jakoba. Uharte arakildik idazten dizugu. Etxean obra egin dugu ta barruko patio bat daukagu( estali gabe dagoena). Bertan, landare ezberdinak jarri nahi ditugu, paretan zintzilik ta baita lurrean lorontzi handietan ere. Zuhaitzen bat ere jarri nahi genuke. Kiwi bat, karrozak, arbolen bat... Jartzea pentsatu deu. Zure iritzia nahi genuke, ze ez dugu gaia asko menperatzen. Milesker!

Patioaren tamaina da gakoa zer jarri erabakitzeko orduan. Zuhaitzen bat jartzeko edo kiwia, adibidez. Lur asko eta espazio asko behar dute. Arrosak ez, ez dute asko behar. Patioaren ezaugarriak jakin beharko genituzke: zenbaiterainoko luze-zabalera, hormen garaiera, loreontziak beharrean lur-ontzi luze handiak jartzeko edota lur gainean badago zorua zulatu eta landareak zuzenean lurrean landatzeko ahalbideak… Informazio hori emanez gero zehatzago erantzun ahal izango nuke.

Agian beste erabakiren bat hartu dezute, baina badaezpada: nik ontzi ahalik eta handienak jarriko nituzke, horrekm bakarrik bermatzen du hor izango diren landareak ondo bizi eta dotore izango dituzuela. handiak esan nahi du 40 litro edo gehiagokoak. beste aukera bat da bertan “jardinera” esaten zaien horietako bat eraikitzea, egurrezkoa edo beste materialeren batekin. Zuhaitzen bat jarri nahi izatera nahitaezkoa da jardinera handi bat egitea. Hor sagarrondo nano bat, melokotoia, albertxikoa, edo apaingarri gisa astigar japoniarren bat. azken horiek oso dotoreak dira. Bestetik landare txikiei begira esparragera desberdinak eta hortentsiak aukera dotorea izan daitezke. 

Kaixo Jakoba! Badira jada bizpahiru urte etxeko irasagarrondoaren fruitua heldutu aurretik zuhaitzean bertan usteltzen dena. Orain badirudi udareondoetara pasa dela gaitza. Zein gaitz izan daiteke? Konponbiderik ba al du? Eskerrik asko aldez aurretik!

Irasagarrondo eta udareondo barietate batzuk oso berak dira gorrinaren familiako gaitzen aurrean. Erraz erasotzen dute eta bi sintoma antzeman daitezke: hostoetan orban borobil gorri-beltzak hasieran eta gogor jotzen badu hosto guztia harrapatu eta arbola soiltzeraino, bigarrena fruituetan ere antzera, orban borobilak eta usteldurak hastea. Beste usteldura klase bat ere agertu daiteke irasagarrean, usteldura handiak eta ustelduraren azalean lizun tankerako zirkulu zuriak, hori beste gaitz gogor bat da: monilia. Horiek denak tratatzeko tomatearen gorrina tratatzeko erabiltzen den salda bordelesaren nahasketa oso egokia da: salda bordelesa, asun ura eta gatz pixka bat (10 litroko 10 gr.). Hostoak ateratzen hasi orduko tratatzen hasi, eta euria badator aurretik tratatu. Udazkena etorri aurretik hostoak erortzen hasi orduko azken tratamendua eman, hostoak lurrera erori aurretik tratatuta joan daitezen.

Menta belarra asko daukagu belazetan, nola desagertu? 

Menda-belarra galtzeko bere aurka pentsatu behar dugu. Herbizidarenak ez du sekula emaitza onik emango, lurpean dituen sustrai lodikoteak ez bait ditu kaltetzen. Eta haiek landareak berritu eta berritu. Gure saio guztiak lurpeko horietako energia ahitzera bideratu behar ditugu. Horregatik moztu beti ilgoran, landareak kemen eta energia gehiago goian duenean, mozketarekin kalte handiagoa egingo baitiogu. Urte sasoia ere garrantzitsua da: izerdi gehien duenean egin, kaltea handitzeko. Nire iritziz maiatzetik hasi eta abuztua bitarteko ilgoretako mozketak dira kaltegarrienak. Era berean, zenbat eta mozketa gehiago eman orduan eta gehiago ahulduko da. Egun motari buruz, aproposenetik hasita: fruitu eguna, lore eguna eta hosto eguna.

Era berean azienda larrean ibiltzeak menta indartu egiten du, bere simaurraren bidez. Ahal izanez gero azienda tarteka atera. Era berean karea emateak asko laguntzen du menda atzeratzen.

Eskerrik asko hain bizkor erantzuteagatik. Emandako gomendioak ikusita, moztu egingo dut. Batez ere, inguruko sagarrondoak ahalik eta osasuntsuen haz daitezen. Izan ere, lur saila ez da oso handia eta denak ere nahiko gertu geratuko lirateke. Sagar barietate hauek sartu nituen aurreko urtarrilean. Bata urtebete sagarra (uzta iraila urrian) eta bestea san pedro sagarra (uzta ekain uztailean). Nire hasierako intentsioa hurrengo denboraldian barietate bakoitzeko beste bana edota bina sartzea litzateke. Eta gero? Gero zer sartuko zenuke? Eztakit zer sartu... - Bi barietate hauekin nahiko eta beraien 4-5 zuhaitz sartu? - Beste sagar barietateren bat? Zein? - Ala beste zerbait gehiago ere sartuko zenuke?? (okana, laranja, madaria...)? Lursaila Ondarroan dago, itsasertzean ekialderantz zuzenduta. Beraz, beste toki batean pikondo batzuk sartuko ditut, landaberrin entzun nizunaren arabera, kokapen aproposa baita beraientzat. Azkenik, sortu zaidan duda zera da, intxaurrondoa moztu eta gero, geratzen dena (erderazko tocón) eta bere sustraiekin zer egin? Bertan hutsi bertan usteldu daitezen? Hala hobe zulatu eta ahal den guztia ateratzea? Lan hau egiteko sasoi jakin batean egitea gomendagarriagoa? Negua, udaberria...ilgora, ilbehera? Kalekumea naiz eta idea handirik eduki ez arren, intentsio eta gogo handiz hartu dut nire aitona zenaren terrenoa biziberritzeko erronka hau. Orain ere aldez aurretik, eskerrik asko denagatik!

Jan-sagarrak nahi badituzu, lehengo bi horien tankerakoak, nik urtea osatu egingo nuke denak une berean ez izateko, adibidez: pelestrina, urtebi handia eta errezila. Horrela udan hasieratik negura arte sagarra izango duzu.

Intxaurrondoaren motzondoa edo epaitondoari buruz nahi duzuna, kentzeko ikaragarrizko lanak hartuko dituzu. Egitez gero nahi duzunean. Bertan utziz gero berritzeko altsumak ematen baditu maiz maiz kendu.

Kaixo, Jakoba!! Baratze txiki bat daukat, eta uste dut ongarritze premian dagoela, landareak ez baitita behar bezala hazten, nere ustetan behintzat. Zein ongarri gomendatuko zenidake? Eta edozein momentutan has naiteke ongarritzen? Milesker!

Lurrari bizia ematea da garrantzitsuena. Premia duela uste baduzu, libre dituzun taulena edo tarte guztian ongarri erdi ondu edo onduarekin estali. Ongarririk ez baduzu orbela, belar txikitua, paper birrindua… Eta gero urria-azaroa da benetan ongarritzeko sasoia, orduan bai eman luarra edo simaurra. Lan gehixeago eskatzen du, baina ongarri berdea erein dezakezu, oloa eta txirta adibidez. Neguan hazten utzi eta udaberrian moztu eta lurrarekin berarekin nahasi, axal axalean errotabatorra paseaz edo…

Egun on, Jakoba Noiz komeni da biltzea patata, luzerako gordetzeko? Mila esker

Jasotzeko baldin bada, patata landarearen zarbak ihartuta egon behar du. Onena ilbeheran ateratzea da, eta sustrai egunean bada hobe. Orain gauden ilbehera honetan abuztuaren 22 eta 29 dira onenak, baina 29a arteko ilbehera guztia ona da. Aukeratu egun bero eta lehor bat, patata atera eta lur gainean bertan utzi ondo lehortzen. Lehortutakoan azalean itsatsita daukan lur apurra ondo kendu eta toki ilun, fresko eta ondo haizeberritzen den batean jarri.

Kaixo, Noiz komeni da kuia biltzea irauteko?

Ilbeheran eta fruitu egunean jasotzea komeni da, baldin eta helburua ahalik eta gehien irautea bada. Kuia landarearekin lotzen duen txortena ondo ihartuta egoteak adierazten du jaso daitekeela. Biltzerakoan tiraka ez askatu, txortena osorik utzi eta landarearen zarba moztu bi aldeetara. Ondoren bi edo hiru egunez eguzkitan eduki, mamia gozatu dadin eta ondoren freskoa, iluna eta batez ere ondo haizeberritzen den toki batean jaso. Oraindik oso goiz da, hemen normalean urriko ilbeheran jasotzen da; oso goiz egindakoak badira agian irailean. Iraileko ilbehera 9tik 23 eguerdiraino izamgo da, eta fruitu egunak 13, 14 eta 23 goiza. Urrian ilbehera 6tik 20ra artean da eta fruitu egunak 10, 11 eta 12 goiza.

Aupa Jakoba. Aurrekoan ohartu nintzen intxaurrondo batek duen orban honetaz... Zer da? Ze egin dezaket?

Kontsulta egin eta gero, beste duda edota kezka bat sortu zitzaidan. Kontua da, aurtengo sasoian intxaurrondo hau dagoen tokitik laupabost metrotara bi sagarrondo landatu nituela. Landaketa horien emaitza ona dela ikusirik, datorren denboraldian beste hainbat landatzeko asmotan nabil. Nire lehen asmoa, intxaurrondoa inguratuz landatzea zen. Orain ordea, intxaurrondoaren orban (edo gaitz) horren ondorioz moztu beharko banu, landaketa horren formakuntza aldatu dezakedan posibilitatea ikusten dut.

Baina, nire kezka (intxaurrondoa moztuz gero) intxaurrondoa dagoen toki berean sagarrondo bat landatzean, ea lurrazpian gelditutako susterrak kaltegarriak izango diren ala ez diren da. Espezie honek, beste espeziekiko duen "toxikotasunarengatik".

Ea lehenengo intxaurrondoarekin ze irtenbide gomendatzen didazun, eta gero gerokoak...

Aldez aurretik eskerrik asko zure denboragatik eta landaberrin emoten dituzun gomendio eta jakituria guztiagatik

Zure erantzunaren zain geratzen naiz. 

Intxaurrondoarena normala dela iruditzenzait. Enborraren oso beheko aldean txardengoa osatzen duten bi adar nagusi utzi dira. Gaztetan horietako bat kentzea izango zen egokiena. Orain biek hazi nahi dute, goruntz eta zabalera eta bata bestearekin joka ari dira. Azalak batek bestearena zauritzen du eta intxaurrondoak hain berea duen jario beltz hori ateratzen da. Bertan uztez gero bi adarretako bat moztea gomendatzen dizut. Bertikalera gehien hurbiltzen dena utzi eta bestea kendu. Zauri handia izango da baina vuelta emango lioke.

Kendu eta sagrrondoa jartzearena ezda erokeria. Zuloa egiterakoan ondo landu lurra eta ongarritu.

Arazo handiagoa izango duzu etorkizunean kentzen ez baduzu: bost metro oso tarte txikia da intxaurrondoarekin, eta hau hazten denean eta gutxi-gehiago sagarrondoak azpian hartzen dituenean hostoetatik askatzen du jario beltz hori eta sagarrondoek Elorrio izango dute. Ez dira inoiz behar bezala biziko.

Kaixo Jakoba, Tomateek hazten zeudela birusa kiribilkorra harrapatu zuten. Hosto denak kiribildu zitzaizkien eta ez ziren hazten. Aurrera ez zutela egingo jakin arren, utzi egin genituen zeuzkaten tomate garo bakan haiek aprobetxatzeko. Kontua da, azkenaldian, ez daukatela kiribildutako orririk eta hazteaz gain, fruitu berria irten zaiela. Birusa gainditu dutela uste duzu? Beraien ondoan, tomate bakar bat gaixotu gabe egon da denboraldi guztian. Hau da, handi egin da, ez du kiribildutako hostorik izan eta produkzio normala mantendu du. Honen haziak hurrengo urterako gorde ditzaket, ala ez da komeni badaezpada eta hazi berria erostea hobe?

Birusak ezin dira sendatu. Landareak berak aurre egin eta gainditzen baditu gaitzerdi. Birusa landareak berak ekarri dezake. Kanpotik ekarri baduzu landarea posible da batzuek birusa ekartzea eta beste bat horrek ez. Etxean egindako hazitik sortutakoetan berdin. Birusa maiz intsektuek kutsatzen dute. Birusa duen landare bat ziztatu eta gero hurrena ziztatzen dituenetara eraman. Hazia jasotzeko, ez dut arazorik ikusten ondo bizi izan den landare horretako ale batetik hartzeko.

Klabelin hazi pila bat erein nituen eta izugarrizko landare pila atera ziren, bakandu eta beste lur zati batean eta tiestoetan landatu nituen, eta ia denak zimeltzen ari zaizkit, zergatik izan daiteke eta zein izango litzateke erremedioa?

Nire ustez lurpean zainak jaten dizkion zerbait dabil: harra, luhartza, satagina… Ondo miatu eta ea zer topatzen duzun. Erabat ihartuta dagoen landareetako bati tira gora eta ea zer sustraije azaltzen duen… Bestetik ur falta ere aipatuko nuke. Horren itxura du, baina hori zeuk ederki jakingo duzu, ureztaketa nola zaintzen duzun.

Kaixo! Lursaila erosi berri dugu eta 30 urte inguruko abandonoaren ostean, metro t'erdiko altuerako sasiz beteta dago dena. Desbrozadora pasatu ostean, zer egingo zenuke lursail hori landu ahal izateko? Alde baten baratzea jarri nahiko genuke eta belar soroa bestean. Eskerrik asko!

Sasia kendutakoan azkar egin behar da egin beharrekoa, bestela berritu egingo da berriz dena bereganatuz. Nire ustez onena lurra axal axalean lantzea da, rotabatorrarekin adibidez. Baina kontuz rotabatorrarekin lurra sakon lantzeko tentaldian ez erori; axalean eta azkar paseaz lahar ipurdiak erraz aterako dituzue eta lurra berdinduta geratuko da. Ongarri askorik ez du beharko batez ere belazeak. Baratzea bai, nahi izatera ongarritu luarrarekin edo simaurrarekin. Oraindik neguko barazki guztiak jartzeko garaiz zabiltzate: porru, aza jende, azenario, ziazerba, zerba, errefau eta abar. Laster tipulak, baratxuriak eta udazkenean baba, ilarra eta abar. Ongarri asko izanez gero beste era batera hasi dezakezue baratzea: lurra kartoiz estali, ondo-ondo busti eta 8-10 cmko luar geruza bat jarri gainean eta hor egin baratzea. Azpiko belarrak ezingo dute hazi, eta konturatzerako kartoia ustelduko da eta barazkiek azpiko lurrari lotuko dira. Maiz-maiz ureztatu behar da. Belazea egiteko gero zer mantenu emango diozuen pentsatu behar da: nola ebakiko duzute, zertarako erabiliko (zanpatzeko, asko zanpatzeko, kirolerako, bistarako…)… Horien araberako belar espezieen nahasketa erein behar da. Horretarako lurra berdindu, hazia banatu, alferra edo rodiloarekin zanpatu eta ureztatu. Uda nolakoa denaren arabera ureztatu. Ongarria neguan eman, beranduenera martxoan.

Kaixo Jakoba, Badira hilabete batzuk laranja zuhaitzeko hostoak horitzen joan direla. Lore gutxi izan zituen eta fruituak ere txikiak zirela erortzen joan ziren, orain gutxi ditu. Aurreko jabeak ongarri kimiko ugari botatzen ziola esan zigun eta guk azken 5 urte hotan ez diogu ezer bota. Ongarririk beharko ote du? zein ongarri litzake egokiena?

Zuhaitza Errenterian dago, etxe aurreko baratza txiki batean. Bere ondoan bidea, bizilagunekin muga egiteko landarea eta baratza ditu (patata izan dugu bertan). Ez da oso haundia (laranjak eskuz hartzeko modukoa), orain arte beti berde berdea egon da eta laranja ugari eman ditu. Oraingoan, beti bezala ederra zegoen eta loreak ere hasi ziren baina gutxi garatu ziren (asko erori zitzaizkion), fruituak ere piskanaka erortzen joan ziren zuhaitza horitzen zihoan heinean. Berde berde izatetik itxura trixtea ematera pasa da. 

Azken aldian hostoren bat kiribilduta ikusi dugu eta beste baten batek gainkaldean "zikin beltz" modukoa du eltxo txuriekin. 

Mila esker!!

Bi gauza ikusten ditut argazki horietan. Batetik inausita dago. Inausketarik ez dute behar garrazkiek. Inausiz gero zauriak egiten dira eta ahultzeaz gain gaitzak sartzeko bidea erraztu. Bestetik esaten duzun eran hosto gainean azaltzen den zikin beltz hori onddo bat da, “negrilla” esaten zaiona. Eltxo zuriak ere izurrite txarra da. Zorria, euli txuria edo kotxinilla baldin badago haien hondakinetan garatzen da negrilla. Proposamena: ongarri organikoa eman, luarra edo simaurra. Urtero udazken-neguan, karretilakada bat inguruan, zabalduta, ez soilik enborraren ondoan. Bestetik gaitza eta izurritea kentzeko tratamendua hasi: bacillus thuringiensis eta xaboi potasikoa, hosto kiribilak eta zikin beltza amaitzen diren arte 8-10 egunetik behin. Eta noski, inausteko guraizea saldu.

Kaixo Jakoba, zure azken publikazioan kuiei lurra kentzeko diozu, gaitzuik gabe haz daitezen. Baina ez dakit nola egin. Kartoi edo harri batzuk jarrita azpian, adibidez? Ala egur batzuekin egitura bat egiteko edo diozu? Mila esker!

Edozein material erabili dezakezu, baina kartoia, belarra eta horrelakoekin kontuz. Horiek ere urari eusten diote eta usteldu daitezke kuiari ere kalte eginez. Erabili, zurezko paletak, ohol zatiak, kaxak, ontziak… lurra ukitzen ez duela eusteko gai izango den edozer gauza.

Noiz eta nola jaso daiteke berbena?

Sendabelar guztiak bezala berbena ere loraldiaren hasieran bildu behar da. Orduan du energia gehien zuztarrean eta hostoetan, Gero loreetara, fruituetara eta hazietara bideratuko du. Guri hostoak eta zuztarrak komeni zaizkigu, horiek erabiltzen baitira. Beraz lehen loreak irekitzera doazela edo irekitakoan bildu. Onena ilgora da eta ilgoraren barruan hosto eguna. Zenbaitek landareari tira eta sustrai eta guzti biltzen dute. Onena moztea litzateke, berritzeko aukera izan dezan. Lehortzeko egokiena toki ilun eta lehor batean jarri, zintzilik edo paper baten gainean. Ondo ohartu denean ontzi itxi batean jaso daiteke. Bide horretaz informazio zabala duzu Garbiñe Larrea Iturralderen “Sendabelarren dakitena” liburu mardulean.

Kaixo Jakoba! Anbotoko mendilerroaren magal bateko larre batean (Larranon) amaren oroigarria den gorostia daukagu duela 24 urte txiki-txikia zela landatuta, eta denbora tarte oso laburrean orri gehienak jausita agertu dira. Ez dakigu zer gertatu den, baina gizakiren bat ibili izanaren arrastoak aurkitu ditugu, gorostia babesten duen sarearen (hesiaren) zatitxo bat ebakita eta adar gutxi batzuk apurtuta. Zalantza pare bat argitu nahiko genituzke eta horretarako orain hilabeteko argazkiak eta oraingoak erantsiko dizkizut: - Orrien erortzea naturala edo gizakiak eragindakoa (pozoiren bat botata edo) izan ote da? - Bizirauteko aukerarik ote du? * Argazki bakarra eransten uzten duela uste dudanez, ondoko loturan guztiak ikusi eta alderatzeko aukera: https://drive.google.com/drive/folders/15P0bItySCHiMY2ElUTRBZaJLSE9G5HOo?usp=sharing Beharbada ez dira galdera errazak, baina ez dakigu norengana jo, eta aldez aurretik eskerrik asko. Endika

Nire ustez itxitura ireki denean animaliaren bat sartu da eta hostoak jan ditu. Nabarmena da garaiera jakin batera iritsi dela eta hortik gorako hostoak ezin izan dituela jan. Edade hori izanik sustraije handia izango du, oso handia eta horrek bermatuko dio egoera horri buelta eman eta birsortzea. Goiko hostoetako adar horiek lehenago luzatuko dira orain, indarberrituta bezala. Soildutako adarrak ez moztu, agian bateren batek kimu biziren bat izango du eta hosto berriak eman. Denborarekin, gutxienez urtebete pasatakoan, hostorik eman ez duten adarrak moztu ditzakezue.

Kaixo. Atzo zume negartia horitzen ari dela eta kontsulta egin ondoren eta jasotako erantzuna ikusita, enborrean zauri moduko zartadura batzuk dituela ikusi dut, hauts moduko bat pilatuz bertan. Lehorturiko pikuondoak ere baduela ohartu gara. Gaitz bat izan daiteke? Era ba al du erremediorik? Mila esker

Sahatsa negartia, euskaraz ez da sahatsa, zumea baizik; zume negartia beraz. Zumeak oso urzaleak dira. Maiz ikusiko dituzu erreka, ibai, urmael, urtegi eta horrelakoen bazterretan. Eman ura erruz eta ea hobetzen den. Bestetik gaitz edo izurriteren bat ere izan daiteke. Horiek ikusteko ondo-ondo miatu hostopea, adarren punttak eta enbor ipurdia, lurrarekin muga egiten duen azpiko aldea.
Pikondoa lehortu dela-eta, ez zen bada bi zuhaitz horien inguruan lur mugimendu edo antzekorik egingo? Nibelatzea, lur zorua aldatzea edo horrelakoren bat

Argazkiak ikusi ondoren nik uste dut enborra zulatzen ari den izurrite bat duzula. Pikondoa ere zerrautsez zikindua egon bada berdin, hura ere zulatuta janda barrutik. Bilatu enborrean izango dituen zuloak eta bertatik alanbrea sartu, topea aurkitu arte, han ariko da harra egurra jaten, Alanbreari aurrera-atzera eragin harra hil arte, alanbrea atera eta bere arrastoak izan behar ditu muturrean.

Kaixo Jakoba, Galderatxo bat dugu zuretzako: Tomate landareak gorriña dauka baina buruak (tomateak berak) ez. Balioko luke hazitarako? Eskerrik asko, lan ederra egiten duzu! Ana

Bai, lasai asko jaso dezakezu bere hazia. Landareak gaitzak jota egon daiteke baina tomate alea ederki ekarri heldutasuneraino. Haziak orduan izango dira ernetzeko gai.