Kaixo, Jakoba.

Baratza oso leku umelean daukat, eta neguan eguzki gutxi jotzen du. Lurra oso motela dago, hezetasun handiarekn. Nola goxatu dezaket lurra?

Mila esker!

Leku umelak irtenbiderik ez dauka. Baina umeltasuna arintzen saia zaitezke. Hasteko itzalik baldin badu hura kendu, ahalik eta eguzki ordu gehien izateko. Urak ihes egiteko inguratuko duen erretenak egin aitzurrarekin. Pixkanaka taulenak edo baratze zatiak alta ditzakezu, oholeki, adreiluekin, harriekin… Altxatako hori lehorragoa izango da beti. Urtero karea emateak ere laguntzen du, hasieran 150 gr/m2 eta urtetik urtera pixkanaka dosia jaitsi urtero 75gr/m2 emanez amaitzeko. Luar edota simaur onduak edo oso onduak ere laguntzen du lurra harrotzen. Eskuera silizezko hondarra baldin baduzu horrek ere bai. Tipulinak jarri, nahi baduzu ildobizkarra edo 40 cm-ko munto luze bat alta eta haren bi aldeetara landatu. Muntoa iparretik hegorako eran eraiki.

Kaixo, Jakoba.

Baratza oso leku umelean daukat, eta neguan eguzki gutxi jotzen du. Lurra oso motela dago, hezetasun handiarekn.

Tipulinak jarriko ditut edo itxaron egingo dut?

Mila esker!

Leku umelak irtenbiderik ez dauka. Baina umeltasuna arintzen saia zaitezke. Hasteko itzalik baldin badu hura kendu, ahalik eta eguzki ordu gehien izateko. Urak ihes egiteko inguratuko duen erretenak egin aitzurrarekin. Pixkanaka taulenak edo baratze zatiak alta ditzakezu, oholeki, adreiluekin, harriekin… Altxatako hori lehorragoa izango da beti. Urtero karea emateak ere laguntzen du, hasieran 150 gr/m2 eta urtetik urtera pixkanaka dosia jaitsi urtero 75gr/m2 emanez amaitzeko. Luar edota simaur onduak edo oso onduak ere laguntzen du lurra harrotzen. Eskuera silizezko hondarra baldin baduzu horrek ere bai. Tipulinak jarri, nahi baduzu ildobizkarra edo 40 cm-ko munto luze bat alta eta haren bi aldeetara landatu. Muntoa iparretik hegorako eran eraiki.

Noiz moztu behar da urkia oholak egin eta tallatzeko?

Iraupenari begira ahalik eta izerdi gutxienarekin moztea litzateke egokiena. Horretarako hiru baldintza betetzea da egokiena. Lehenik, negu-neguan moztu, izerdi gutxiena dabilkien garaian. Bestetik ilbehera da onena. Eta hirugarrena, ilbeherako sustrai egunak dira aproposenak. Urtarrilean edo otsailean moztu. Urtarrilean ilbehera 12tik 26 eguerdira arte izango da eta sustrai egunak 19, 20, 21 eta 22 eguerdira arte. Otsailean berriz, ilbehera 8eguerditik 22ra artekoa izango da eta sustrai egunak 15 arratsaldea, 16, 17 eta 18.

Kaixo Jakoba. Errautsarekin xaboi potasikoa egin daiteke? Hala bada, nola egin dezakegu? Bestela, non erosten da xaboi potasikoa? Eskerrik asko

Xaboi potasikoa nekazaritza gaiak saltzen dituzten toki askotan topatuko duzu, baita supermerkatu arruntetan ere.

Egun on! Haizeak bota doskun limoiondoa dekogu, barriro sartu dogu baina errama batzuk kendu guretzeguz. Ilargia kontutan hartu behar da horretarako? Milesker aldez aurretik.

Sustraia batzuk galdu baditu proportzio berean hostajea murriztea komeni da, erraz itsatsi dadin. Inausketa egiteko sasoi onena izerdi berriarekin batera da, baina kasu horretan landatutakoan bertan egin. Ez itxaron ilargiari.

Aupa Jakoba, Hainbatetan irakurri dot orbela ona dala, baina inon ez da zehazten ze zuhaitzen hostoak diren aproposenak ortureko. Irakurrita dekotsut be, adibidez intxaurrondoaren (uste dot) hostoak eragin zuzena dekiela azpiko bedarrengan. Hori ikusite... ongarri gisa erabilten dan orbelak be eragin desberdina deko zuhaitz hostoen arabera edo bardin da zein bota? Eskerrik asko!!

Hosto gehienak oso egokiak dira ongarri gisa erabiltzeko. Hostoak bildu eta pilatuta utziz gero ezagutzen den lurrik onenetako bat sortzen dute, lur ustela esaten zaio. Hala ere hosto guztiak ez dira berdin luartzen edo usteltzen. Adibidez oso gogorrak diren hostoak usteltzen zailak edo oso zailak izan daitezke, adibidez platanoarenak. Horiek denbora gehiago beharko dute. Belarra mozteko makina izanez gero teknika ona da berarekin hostoak txiki-txiki egitea luartzen jarri aurretik. Bestetik aipatzen duzun intxaurrondoarena bezalako hostoak daude. Horiek arbolan diren artean likido bat jariatzen dute eta horrekin azpian etorri daitezkeen beste landareak atzeratzen dituzte. Hosto horiek berdin berdin erabili daitezke, beti ere lehenik ondo luartuz edo konpostatuz gero.

Kaixo, Irailaren 28an 100l ko inoxidable bat 30lko garagardo ontzi bat bete genituen. 30lkoak 1004ko dentsitatea markatzen du beraz pentsatu dut hurrengo hilbeheran botilaratzea. 100lkoa ordea motelagondoa, 1014 markatzen du. Ez al dijoa oso motel? Poliki poliki doa jeisten, ez du zapore txarrik. Itxanrongo dut dentsimetroak 1002 inguru markatzea eta botilaratzeko asmoa dut. Dentsimetroak ez badu jeitsiera markatzen beroa jarriko zenioke? Mila esker.

Hartzidura mantxo joatearen arrazoia hotza izan daiteke. Zein tokitan dagoena zuek ikusi, baina tamaina horretako ontziak eta irailean egondako muztioak veste abiadura bat beharko luke… Proba egin: bero pixka bat jarri eta ikusi dentsimetroaren jaitsiera nola doan. 1002 dentsitatea ondo dago botilaratzeko, baina hortik gora kontuz, gero kotxoa botatzeko arrisku handia izan daiteke.

Egun on Jakoba. Zeintzuk egunek dire onak haritz landarak sartzeko? Eskerrik asko!!!

Haritza bezala hostoa galtzen duten landare jende guztia neguan, izerdia ahulenean dagoenean landatu behar da. Egun onenak ilbeherakoak dira, eta ahal izanez gero sustrai egunak. Abendu honetan 16tik 29ra ilbehera izango da, eta 22, 23, 24 arratsaldea eta 25a sustrai egunak. 2025eko urtarrilean 12tik 26 eguerdira izango da ilbehera, eta 19, 20, 21 eta 22 eguerdi artea sustrai egunak. Otsailean 8 eguerditik 22ra izango da ilbehera, eta 15 arratsaldea, 16, 17 eta 18 sustrai egunak.

Kaixo Jakoba. Harra mota desberdinak hiltzeko, irakurri dudanez, xaboi potasikoa gomendatzen duzu. Kasu guztietan eraginkorra da? Larrosa landarea tratatzeko ere? Guk askotan deltis marka erabili izan dugu, baina oso garesti izateaz gain, beste animalitxo batzuk hiltzen dituela ere ulertzen dut, ezta? Eskerrik asko Jakoba, zure lan txukinagatik. Eguberri on

Bai harra dena delakoa izanagatik xaboi potasikoak bere intsektizida lana beteko du.

Kaixo Jakoba! Arbi gara edo greloa deritzona nola etorriko litzateke gure kostaldean?Ereiteko egunik aproposena? Mila esker

Arbigara, izenak dioen bezala arbiaren lore gara da. Arbia abuztuan ereiten da, hazi burua loditu eta gero hurrengo urteko udaberrian loretarako gara emango du. Orain egin dezakezun gauza bakarra, arbisororen batetik arbi landareak hartu eta baratze edo soro bazterren batean birlandatzea da. Gero negu amaieran garak biltzeko.

Otxandixon, baserri ondoan, leixar lizar handik bat daukagu; hazi eta hazi egin da eta etxeko hormak eta teilatua urratzen digu, eta ostotza ere teila artera botatzen digu. Guri aitak diño jota erdi ingurutik moztu behar direla adarrak, bestela laster dala barriro teilatuan, baina niri erreparoa emoten dit asko moztea, susterrak ahuldu eta ihartuko ote dan. Zer deritxozu Jakoba? Moztekotan, noiz moztu, hilberan edo hilgoran? Eskerrik asko.

Lizarra maiz jarri izan da etxearen inguruan. Etxea babesten duela esan ohi da. Hasiz gero nik mugarrotu egingo nuke. Arazoa beti hor izango da, baldin eta etxea mugitzen ez badezute. Beraz 3 metro ingurura enborra moztu eta hortik sortzen diren adarrak 5-8 urtetik behin moztu baita eta beti tamaina batean eutsiko diozue. Mendian lehen egiten zen zuhaitz motzak sortuz su egurra eta zura izateko. Adarrak erdi tamainan moztuta laister dituzu oraingo tamaina berean: enbarazu bera, buruhauste bera, lan bera… Honelako lanak beti izerdi berria etorri aurre horretan egin behar dira, Otxandion negua bero badoa otsaila amaieran edo, gainontzean, martxoa hasieran, beti ilbeheran eta ahal izanez gero sustrai egunean. Hurengo urtean hauek izango dira: otsailean 15 arratsaldea, 16, 17 eta 18 eta martxoan 15 eta 16.

Kaixo Jakoba, mesedez beharko nituzke jakin 2025eko tenporak noiz (zein egunetan) diren. Mila mila esker aldez aurretik.

Tenpora egunak dagoenerako argitaratuak ditugu urteroko ILARGIAREN EGUTEGIAN. Bera eskuratzeko aukera duzu alkartasuna@usurbil.com edo bizibaratzea@bizibaratzea.eus helbideetan.

Baratzean ximaur pila tapatuta edukitzea komeni da? Tapatuta egotea komeni bada nolako tapakia da egokiena? Eskerrikasko.

Simaurra ukuilutik edo kortatik ateratakoan luartu egin behar da. Horretarako azpi onak izan baditu besterik gabe pilatu; organiko, edo azpi  gutxi izan badu pilatzerakoan geruzaka nahasi. Gero bi edo hiru ilbeheratan irauli egin behar da. Ondoren bakean utzi. Bide hori dena lehen, ahal zen neurrian, estalpean egiten zen. Baita kanpoan ere. Hartzidurak eta luartzea amaitzen direnean orduan bai estaltzea ona litzateke. Estali baino ito gabe: euria kentzea da helburua, jakiak urtu eta eraman ez ditzan.  

Etxe bueltan landare hesia jarrita daukagu aspaldi eta tamaña handia dauka, 2 metro pasa. Inausi behar denean lan handiak ematen digu eta iñoiz ikusi izan dut metro bete inguruan ebakitakoak. Egiterik ba al dago? Eta egitekotan noiz?. Gainera argazkian ikusten den moduan leku batzuetan ostoak galdu eta arre kolorea hartzen du, zerbait egin genezake?.

Horrelako hesiak egiterakoan oinarrizkoa da kontutan izatea zein lan emango zuen gero mantentzen. Garaieraren arabera lan hori nekeza, oso nekeza edo eraman ezina izango da. Bere lanerako (muga egiteko, zerbait ezkutatzeko…) garaiera hori ez baduzu behar lasai moztu nahi duzun altueran. Ondo hausnartu zein altueran izatea nahi duzun, eta mozterakoan urtebetean haziko dena kontutan izan eta hori beherago moztu., beti ere eskuera mozketa erraza izan dadin. Inausketa hori egiteko sasoi onena izerdi berriaren hasiera da, ez bada toki oso hotz batean martxoko ilbeheran. Indarrez biziberritzeko ongarritu ondo, onena orain udazkenean. Hosto arreena gertuagotik jarraitu beharreko gaia da. Agian lurreko onddoren batek sortutako gaitza da, edo hostaje handiaren barruan batzuk ihartzea… ea ebakialdi berriaren ondoren zer gertatzen den arretze horrekin.

Kaixo Jakoba, artoa aletu ondoren nola jaso tximeleta ez sortzeko? Gero jateko eta datorren urtean ereiteko izango da. Eskerrik asko aldez aurretik.

Nire ustez onena izozkailutik pasatzea da. Jarri artaleak ontzi edo poltsa hermetikoetan eta izozkailuan eduki 2-3 egunez. Honela aleetan egon daitezkeen tximeletak, arrautzak edo harrak hil egingo dira. Izozkailutik ateratakoan ontzi edo poltsa horietan mantendu, inola ere ireki gabe, bestela kanpotik tximeletak sartzeko arriskua dago. Erein behar dituzunak orduan bertan atera, eta gainontzekoak jan ahala atera.

Porruak,azak,azaloreak irailaren amaieran landatuta oso oso eskas daude.Zer egin?

Kaixo, Jakoba. Orain hogei egun inguru eraztundu zaigun Eskobare kerten baten neurriko Jupiter zuhaitza degu eta bere azalarekin zubi-txerto moduko bat egin genion segituan eraztunaren inguruan. Konturatu gera hostoak galdu dituela eta azken adarretako azala badirudi lehortzen ari dela -txertotik gertukoak ez du halako zantzurik-. Zalantza hauek sortzen zaizkigu: - Nola jakin txertoa bere funtzioa egiten ari den? berria egitea komeni da? hala bada noiz eta mota bereko beste zuhaitz baten azalarekin egin daiteke? edo hobeto adartxoekin egitea? bideragarria da bi motako txertaketak egitea aldi berean, azalarena eta honen azpi-goitik adartxoekin? zein da (dira) aukerik egokiena gure egoera honetan? Milesker.

Arbolari buelta osoan azala kentzea oso zauri larria da, gerrikotzea edo gerrikoa egitea da. Zalaren txertoak ondo hartzea oso zaila da, batez ere azala gogortua daukaten enborretan. Agian zubiarena egitea egokiagoa da. Nik azalarena mantenduko nuke eta zubiak egin. Neguaren amaiera aldera, martxoko ilbeheraren amaieran, lehen egindakoa azalarena lehortu eta askatzen bada kendu, goiko eta beheko ebakiak berritu eta berriz jarri, azal berri bat. Eta azal horren azpiagotik goraxeagora adar gazte indartsuekin zubiko txertoak egin. Txerto horiek egiteko indarrean dagoen espezie bereko arbola bat bilatu beharko duzu.

Kaixo Jagoba Azken hilabeteotan, duela bi urte aldatu nuen intxaur baten ingurua erreta edo igartua ageri da. Ematen du norbaitek herbizida bota duela, baina guk dakigula ez da holakorik gertatu. Susmorik hartzen al diozu? Mila esker

Herbizidaren itxura osoa du. Edo antzeko lana egiten duen zerbaitena. Adibidez aziendaren bat landareren batekin tematzen denean eta bere ipurdian pixa egiten badu, gainontzekoek ere arrasto hura berearekin estali nahi izaten dute eta horrelako guneak sortzen dira eta maiz landarea hil. Larreetan ere horrelako gunean maiz ikusten dira. Horrelako zerbait dela esango nuke. Zein animalia den jakin behar…

Arratsaldeon Jakoba Aiatik idazten dizut, guk etxevondoan sagasti bat dugu eta azken urteetan asuna asko ugaritu zaigu, ardiak ibiltzen dira zelaian tarteka baina urtean 2/3 aldiz desbrozatzen ditugu asunak. Entzuna dugu udaran ilberri garaian sasoi ona dela asuna eliminatzeko eta saiatzen gara horrela egiten. Orain udazken negu partean zer egin genezake? Ea laguntza txiki bat eman diezaiguzun, Eskerrikasko, Edurne

Asuna nitrogeno asko dagoen lurretan ugaltzen da. Simaurketagatik edo larretzen den aziendarengatik goititzen da nitrogenoa. Desbrozaketak laguntzen du atzeratzen; beti ilgoran egiten saiatu eta ahal izanez gero hosto egunetan. Udakoak oso eraginkorrak dira, baina onena urte guztian moztea da, azpiko sustraietako erreserbak ahultzeko. Era berean neguan egin dezakezuna da karea zabaldu. Sagastiarentzako bereiziki ona da eta asunari kalte egiten dio. Aspaldi karerik ikusi ez duen lurra bada 200 gr /m² erabili. Eta urtetik urtera 50 gr gutxiago eman dosi arruntera iritsi arte: 75 gr/m². Simaurrik ez eman urte pare batez behintzat…

Kaixo, Jakoba: Etxeko baratzerako bacillus thuringiensis-a erosi nahi eta produktu fitosanitarioen maneiatzaile-txartelik gabe ez didatela salduko esaten didate. Hori horrela izanik, Nafarroan non egin daiteke delako txartel hori eskuratzeko ikastaroren bat? Aldez aurretik, esker mila zure arretagatik

Hemen duzu Nafarroako Gobernuaren nekazaritza sailaren webgunean atal horren berri jasotzen duen gunea: https://www.navarra.es/eu/tramiteak/on/-/line/produktu-fitosanitarioen-erabiltzaile-profesionalaren-txartela

Bertan ikusiko duzunez edozein argibide behar izanez gero harremanetarako bide hauek dituzte:

Nekazaritza Zerbitzua
Landareen Ekoizpen eta Osasun Atala
González Tablas kalea 9, 1. solairua
31005 Iruña (Nafarroa)
Telefonoak: 848 426 665 / 848 426 239
Helbide elektronikoa: spsv@navarra.es

Kaixo Jakoba . Tipulatxoak hartu dittut lehenengoz . Zer egiten dira hauek erein edo aldatu? noiz dira ilargi eta egun egokiak? eskerrikasko Joxe

Nire iritzia erein baino landatu gehiago da. Ez da hazi bat, landare baten erreserba bat baizik, eta ama haren kopia bat sortuko duzu. Hala ere saio polita egiteko aukera duzu tipula ttiki horiekin. Landatu ilbeheran eta sustrai egunean: azaroaren 25, 27 arratsaldea eta 28. Eta erein ilgoran eta sustrai egunean: abenduaren 5,6,13, 14 eta 15. Eta ikusi emaitzak. Denak batera atera eta pisatu. Hitz egingo dugu.

Kaixo,

Arkaziak (robinia pseudoacacia),noiz da sasoia botatzeko?

Ondo izan,

Sabin

Sasiakaziaren zurari gogorra izatea eta busti-lehorrean luze irautea eskatzen zaio. Horretarako negu-neguan eta ilbeheran botatzea komeni da. Abenduko ilbehera 16tik 29 arte izango da, urtarrilekoa 12tik 25era eta otsailekoa 9tik 22ra.

Kaixo. Kalabazak noiz bildu? Eskerrik asko!

Kaixo jakoba, jakin nahi nuke mendiko nisperoa hezurretik errez gehitu daiteken t nola. Mila esker. Paki

Nik ez dut ezagutu hezurretik sortutako mizpirondorik. Badira mendian, baina baratzean egindakorik ez dut ezagutzen. Mizpira ugaltzeko era ohikoena txertatzea da, elorri zuriaren gainean txertatzen da, neguan zotzetik eta udan begitik.

Ea ba Jakoba, densimetrok esaten ziak upela ixteko daketela, etxoin eingoiat ilbehera 19a eo oi baino lenau itxikoiat? Tenperatura 13°ta densidadea 1001. Ze komendatzeiak? Aioooo ta eskarrikasko aldez aurretio.

Historia osoa jakin beharko genikek (zer sagar mota, nahasketa, nozi jo eta muztioa upeleratua…) baina dentsitate horrekin nik lasai itxi egingo nikek. Nahi izatera, badaezpada, ixteko kortxoan zuloa egin eta tutu txiki bat jarri zeikek kanpoko muturra urez betetako botila batean sartuz. Urak etziok aireari sartzen utziko, eta era berean barruan gasik sortuz gero uretan barrena erraz asko aterako dek. Itxi, itxi, ilbehera arte itxaron beharrik eztakak.