Otsaila eztiegia, primadera txirtxilegia.

Itsasoaren berotzeak euskal kostaldeko espezie batzuen portaera aldatu du, Aztiren arabera

"Berdela iparralderantz ari da mugitzen, itsasoa berotzeak sardinari ez dio on egiten eta geroz eta gutxiagoa dago, antxoarentzat ona da eta geroz eta gehiago dago, baina txikiagoa da...", dio Aztiko ikerlari Xabier Irigoienek, EITB Datak tenperaturaren gorakadaz egin duen ikerketa eta erreportaje sortaren barruan itsasoari eskainitako atalean.


2025eko irailaren 09a
Mundu bizigarriago bat eta bizitza gozagarriago bat egunero lantzen dugunon komunitateak eusten dugu Bizi Baratzea. Horregatik jartzen ditugu sarean eduki denak libre, Lurrari begiratzen eta entzuten diogunak gero eta gehiago izan gaitezen. Batu komunitatera. EGIN BIZI BARATZEAKOA.

Kantauri itsasoko tenperatura gorantz egiten ari da, gure kostaldeko datuak biltzen 40 urte daramatzan Azti ikerketa zentroaren datuek erakusten dutenez. Horrek eragina dauka hainbat espezieren portaeran, eta batzuen kasuan aldaketa oso nabarmena da. Alga gorria, esaterako, garai batean oso ugaria zen, baina gaur egun askoz ere gutxiago dago. Edota karabela portugesak, duela 20 urte inork gutxik ezagutzen zituen gurean, eta "geratzeko etorri omen dira", EITBren arabera.

"Lurra berotzen ari da, baita itsasoa ere", datuek erakusten dutenez: "Batez beste, hilabete guztietan egin du gora itsasoaren tenperaturak, eta igoera hori areagotu egiten da udako hilabeteetan. Bilboko portuko buia inguruan bi gradu berotu da ura uztailean, azken hamar urteetan".

Beroaldiak, gero eta ugariagoak

Tenperaturari dagozkion Hego Euskal Herriko datuak aztertu ditu EITB Datak, eta dozena erdi ataletan plazaratu. Beroaldiak gero eta ugariagoak dira Euskal Herrian, dio horietako baten goiburuak. "Aurten beroa muturrekoa izan da eskualde eta herri askotan, batik bat, abuztuko lehen hogei egunetan", irakurri dugu. "Hil horretako 15a egun kritikoa izan zen. Estazio meteorologiko askotan 40 gradutik gorako tenperaturak neurtu zituzten; aste osoan zehar tenperaturak oso altuak izan ziren. Uztaila, ordea, oasia izan zen ekain amaierako eta abuztuko beroaldien artean". Oro har, muturreko beroa egin duen egunen eta oso beroen kopurua ugaritu egin da, eta "gau tropikalak" gero eta ohikoagoak dira.

Azterlanak jasotako datuen arabera, Hego Euskal Herriko 523 udalerrietatik 333tan 40 graduko langa gainditu da uneren batean. "Kostaldeko brisak giroa freskatzen duela esaten bada ere, hego-haizea nagusi izan da askotan eta, ondorioz, Kantauriko isurialdeko eskualdeak labe bilakatu dira. Hala, urteko tenperaturarik altuena Bilbon eta inguruko herrietan (Loiun, Lezaman edota Mungian) neurtu dute. Abuztuaren 15ean 43,5 gradu neurtu zituzten termometroek".

Klima larrialdiaren gainean Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako herritarrek duten iritzia ere jaso du EITBk. Oso gutxi dira (%1,6)  klima aldatzen ari dela ukatzen dutenak. Aldiz, gehiengo handi batek (%95) uste du giza jarduerak eragin duela, nolabait, egoera hau. Horri buelta ematerik ba ote dagoen galdetuta, "ezkortasun-sentsazioa nagusitu da gizartean". Gehienen iritziz goranzko joera geratu eta ondorioak arintzeko aukera egon daiteke oraindik, baina % 21en ustez ez du konponbiderik, eta ezin da ezer egin.

Zentral nuklearrak eraisteko Espainiako Gobernuaren diru-partida jada 20.300 milioi eurokoa da
2025-09-02 | Jon Torner Zabala
Urtebetean %0,8 handituta (165 milioi euro gehiago), Espainiako zentral nuklearrak itxi eta hondakin erradioaktiboa tratatzeko aurrekontua 20.367 milioi eurokoa da jada, Enresa enpresa publikoak emandako... (+)
Artzain eta sukaldariak eskutik, Ja(ki)tea elkartearen liburu berrian
2025-05-27 | Jon Torner Zabala
2009an sortua, euskal sukaldaritza tradizionala sustatzea du helburu Ja(ki)tea elkarteak, abeltzain, laborari edota arrantzaleen jarduna nabarmentzearekin bat. Hamaika modura egin dakieke aitortza, eta oraingoan liburu... (+)
Otso edo hartz, abeltzaintzarekin duten elkarbizitza eztabaida-iturri da
2024-12-17 | Jon Torner Zabala
Urriaren 19an, Xiberoko Batzorde Sindikalak bozketa egin eta adostu zuen lurraldea "babesteko zaila den eremu gisa" (ZBD) izendatzeko eskaera abiatzea, otsoaren "arriskuari" aurre egitea helburu.... (+)
Ipar eta hego, mendeetako tradizioa txapel beraren pean
2024-12-15 | Jon Torner Zabala
Euskal Sagardoa Jatorri Deiturak erronka ezarria dio bere buruari: Euskal Herri osoko sagar eta sagardogileak biltzea. “Sagardoaren kultura lurralde osoan dago, eta lurralde osoan mantendu... (+)
Mendietxe irekita, euskal mendizaletasunaren museoa zertan da?
2024-11-06 | Jon Torner Zabala
Mendietxe museoak zabaldu ditu ateak, irakurri dugu Berria-n. Eta boteprontoan pentsatu, "hau izango al da EMMOA Euskal Mendizaletasunaren Museoa fundazioak ireki nahi zuen museoa?". Ramon... (+)
gora