Asteroko buletina
Neguari zuztarra moztuko dion sagurik ez da sortu oraindik

Baratzean hasiberrientzako ipuina

Ekin iezaiozu baratzeari. Aspaldi buruan hara-hona darabilzun asmo hori mamitzeko sasoi ezin hobea da hau. Bidea jorratzeari ekiteko xedeak erein, intentzioak zehar landatu, deseinuak aldatu, helburuei makilak jarri, Proposituen loreak polinizatu eta ideien uzta bildu. Erraz esaten da.

Jakoba Errekondo
Jakoba Errekondo

Bizi Baratzea liburuaren egilea


2023ko maiatzaren 08a
Argazkia: Madrilgo Udala CC-BY- 4.0

Hasiberriarentzako jakingai txiki batzuen ipuina. Azenarioak (Daucus carota subsp. sativus) tipula (Allium cepa var. cepa) maite du; baita uraza (Lactuca sativa) ere, eta tomatea (Lycopersycon esculentum) eta piperra (Capsicum annuum) eta errukula (Diplotaxis tenuifolia) eta porrua (Allium porrun) eta baratxuria (Allium sativum) eta… Maitalez inguratua bizi da azenarioa baratzean; ia landare guztien bekaizgoa puzten du, eta berak badaki. Eta gero hil eta jango duzula jakinagatik ere, maitalez inguratutako azenariotxoak bezala azenariotzarrak zu ere bekaizkeriak erretzen zaituela badaki, ondo jakin ere. Maitaleez gain beste desio batzuk ere baditu azenarioak. Ur-asetutako lurrak eta harriak ez ditu ikusi ere egin nahi; buztin lurrari bizkarra ematen dio, baita patatari (Solanum tuberosum), erremolatxari (Beta vulgaris subsp. conditiva), apioari (Apium graveolens var. dulce) eta artoari ere. Bihozberatzen dute simaur zaharrak, kareak eta errautsak; loa kentzeraino urtzen dute mausarrak eta hondarrak.  

Azak (Brassica oleracea var. capitata) ez du maite arbia (Brassica rapa subsp. rapa), ezta artoa (Zea mays), ezta errukula, ezta mihilua (Foeniculum vulgare), ezta kuiatxoa (Cucurbita pepo var. pepo), ezta errefaua (Raphanus sativus), ezta marrubia (Fragaria ananassa) ere. Baina nork ez du maite marrubia? Izan ere, aza amandrea dozenan hamahiruko horietakoa da, handia…

Porrua bai, porrua marrubiarekin txoratzen da. Bien usainak izan daitezke, edo koloreak edo… Bada horien artean zerbait, gainontzeko baratzekideek ulertzen ez dutena.

Ilarrak (Pisum sativum) ez du ura maite, ezta beroa ere. Lehor eta fresko antzeko negu amaierarekin eta udaberriekin, biekin maitemintzen da, urtero.  

Babarrunak (Phaseolus vulgaris) zale ugari du: maitatzaile, maitale, amorante eta jostalagunetik nahi adina, azenarioari begi-bazterraz begiratzeko lain. Bestelakoak ere baditu ordea, Allium leinu zaharreko gure hirukote maiteenak, adibidez: porrua, tipula eta baratxuria. Lauen zale amorratuak diren errefauak eta urazak ehunka urtetan elkar hurbiltze aldera direnak eta ez direnak saiatu eta eginagatik ezin izan dute babarruna eta Alliumtarren adiskidetasun itunik sinatu. 

Erremolatxa, bere gorritasunean, banakoa da, bitxia: ez zaio ba gatza gustatzen! Itsasokoa bai, gatz arrunta. Eman lurrari metro koadroko 15 bat gramo. Aho sabaian igarriko diozu, gorri horri!

Nafarroatik osasuna
2023-12-04 | Jakoba Errekondo
Euskal Herrian gehien ekoizten den barazkia da, 70.270.000 kilo inguru; bai barazkia, ez soro erraldoietan egiten diren arto, labore eta abarretakoa. Nor den ezetz asmatu?... (+)
Euskal kantarien eztarria
2023-11-27 | Jakoba Errekondo
Urte sasoi ederra dator kantarientzat. Neguko solstizioaren inguruko senide arteko otordu mordotan, asko izan ohi dira kantuak jotzera ematen direnak. Predikatzaileen sasoia ere bada, nabarmena... (+)
Gerratea: jaki gosea, jakintza pobrezia
2023-11-20 | Jakoba Errekondo
Bart eta berdantzart, bihar eta etzi, ez naiz nekatuko gauza bera esan eta esaten: gure kultura eta adimenduaren maila nekazaritzari zor dizkiogu. Nekazaritzak, lurra lantzeak... (+)
Agur intxaurrondo, agur!
2023-11-13 | Jakoba Errekondo
Agur intxaurrondo, agur! Bat-batean atera zitzaidan urriaren 21eko Landaberri irratsaioko kontsultategian. Azken urteetako erretolika bihurtu zaigu intxaurrondoari (Juglans regia) buruzko zalantza. Hasieran ia itsasertzeko bere... (+)
Banilla lekatxoa
2023-11-06 | Jakoba Errekondo
Totonaka kultura mexikarra da eta elezahar eder bat badute: banilla landarearena. Tzacopontziza (Goizeko Izarra) printzesaren odoletik jaio zen banilla, non eta Tonoacayohua (Uztaren Jainkosa) gurtzen... (+)
Asteroko buletina

EMAN HARTURAKO:

Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545

OlatuKoop

Ekonomia sozial eraldatzailearen sareko kide da ARGIA (Bizi Baratzea). Informazio burujabetza helburu, egunerokoan gauzak egiteko beste modu batean sinesten dugu.

BIZI BARATZEAko edukiak kopiatu, moldatu, zabaldu eta argitaratzeko libre zara, beti ere, gure egiletza direla aitortzen baduzu eta baldintza beretan egiten baduzu.

gora