Marugatze horren itxura oso txarra du. Adarrak kimatu eta hautsita ditu. Horren ondorioz zauri izugarriak ditu. Hildako adar zatiak guraize zorrotz batzuekin zauri garbia eginez moztu. Eta egin dezakezun gauza bakarra landarea bakean uztea da. Inork ez dezala ukitu eta marugak biltzerakoan adarrak kontuz erabili. Hortik atzera, ongarria eman. Eman eta eman, ondo elikatuta egoerari buelta eman diezaion.

Teorian intxaurrondoak fruiturik ez emateko arrazoirik ez dago. Beste upeleko sagardoa da fruitua emateko baldintza jakin batzuk bete behar dituela. Hasteko heldutasunera iritsi behar du, batzuk lehenago beste batzuk geroxeago heltzen dira. Bestetik janaria nahikoa izan behar du eskuera, lorealdian eta fruitualdian xahutuko dituen erreserbak biltzeko. Eta azkenik, lan hori hartzeko gogoa izan behar du.

Orokorrean arbolaren itxurari begiratu: pujak indarrean ematen baditu, hostaje berri ugaria badu eta kolorez mardul ikusten bada, lasai hartu; oraindik gaztearen indarra eta kemena ditu eta heldutasuna gero etorriko zaio.

Hazteko, handitzeko indar ikusgarria eta fruitua ematea bateraezinak dira. Utzi lasai hazten eta hazkundea apaltzen denean ekingo dio fruitua emateari. Ez da harritzekoa lehen fruituak emateko 15 urte igaro behar izatea. Izan ere ehundaka urte bizitzeko asmotan baita intxaurrondoa...

Aitzurrarekin moztea ona da; ahal baduzu lurrari pixka bat joaz, landarea berritzea zailtzeko. Onena maiz moztea da, txikia dalarik ere, ikusi ordurako jo. Lan hori egiteko sasoi onenean gaude. Beti ere ilgoran egin, maiatza, ekaina eta uztaileko ilgoran. 2019an ekainean 19tik uztailaren 2ra eta uztailaren 16tik 29ra.

Hasteko, zauriaren inguruko azalak hariak baldin baditu labana zorrotz batekin ebaki garbi bat eginez moztu. Zauriaren ertza zenbat eta garbiagoa, orduan eta errazago itxiko da. Labana alkoholarekin desinfektatu ondoren erabili. Gero zauria bakean utzi. Ez pintatu edo txertatzeko ore horiekin estali, laguntza baino kalte gehiago egiten dute. Amaitzeko aranondoari laguntza eman: uda partean ureztatu eta ongarria eman. Uztaila aurretik ongarritu, bere hostajearen itzalaren pareraino, gutxienez, simaurra edo luarra emanez. Ea buelta ematen dion...

Zorionak asmo horrengatik! Gaztainondoak arazo larriak ditu hemen ondo bizitzeko. Zenbat eta iparralderago eta okerrago. Lurreko bi onddok sarraskitzen dute, eta horiek hezetasunarekin puztu eta indartzen dira, gaztainondoa akabatu arte. Iparraldean bada talde bat lan horri heldu eta aldaera berriak probatzen ari dena... ( https://iparraldekohitza.eus/2018/10/03/berriro-bere-lekua-har-dezan/ ). Gehienak gaztain japoniarraren gainean txertatutakoak dira gaur egun. Itzuraz horiek dira gehien eusten diotenak lurreko gaitzari, hala ere nik ez nuke ziurtatuko ondo biziko direnik. Horrez gain, azken urte hauetan liztor batek birtizki erasotzen ditu gaztainondoen hostoak (https://www.argia.eus/argia-astekaria/2416/elorrio-du-gaztainondoak ). Nik zalantzan jarriko nuke gaztainondoaren biziraupena eta emankortasuna. Berriro diot, zenbat eta toki bero eta lehorragoa izan hobe; ez dakit non biziko diren gaztainondo horiek...

Intxaurrondoari buruz, toki lehor eta lur harro eta harritsuak ditu gustuko. Lurra buztintsua bada horrek ere jai izango du. Hala ere saiatu nahi izanez gero txertatutakoa landatu, intxaur beltzaren gainean txertatutako intxaurra. Hemen garrantzitsuena arbola honen erabilera erabakitzea da. Zertarako nahiko duzu: zuretarako, fruitutarako, bietarako... Horren arabera erabakiko duzu zein aldaera edo barietate jarri eta zein tarterekin landatu. Ikusgarri dituazu intxaurrondo sail galantak Frantziako Perigord eskualdean, Euskal Herritik gertu, eta merezi du bisita bat egiteak, nola lan egiten duten ezagutzeko. Museo bat ere badute ( http://www.ecomuseedelanoix.fr/ ).

Nire iritziz hobe da fruituen azalak etxera ekarri eta organikoaren zikloan sartzea. Horrela naturara bueltatuko da ongarri moduan, luarra bihurtuta.

Ilgoran gaude eta bihartik, 2019ko maiatzaren 27tik ekainaren 5 eguerdira arte ona izango da, Ilgora. Egun onenak 27, 31 eta 1.

Zuei adina gustatzen zaizkie horieri erte zuen barazkiak, ekologikoak baitira! Barekurkuiloak atzeratzeko landareak txikiak direnean inguruan karea edo sutako hautsa jarri, eta euria egiten duen bakoitzean berritu. Pixka bat haztea nahikoa da. Landareak hosto berri batzuk botatzen dituenean ez dute osorik jango, lasai. Zorriak kentzea zailagoa da, baina saiatu xaboi potasikoarekin. Emaitza oso onak ematen ditu. Deskuidoan ez badu landarea garbitzen, tabako ura nahastu. Formulak eta kantitateak BIZI BARATZEA liburuan eta webguneko galderen erantzunen txokoan badituzu.

Zorria ahalik eta azkarren tratatzea komeni da, gutxi diren artean. Xaboi potasikoa duen urarekin hasi. Tratamentu pare bat edo hiru egin eta ez bada erabat garbitzen tabako ura prestatu eta xaboiarekin batera bota. Txingurriak ikusten badituzu, arrisku handia dago txigurriek beraiek zorriak zabaldu eta zaintzearena. Haiek atzeratzeak ere zorriak galtzen lagunduko du.

Beti esan izan da pagoak azaleko sustraijea duela. Bibliografiara jotzen badezute nagusiki hori topatuko duzute. Horrek ez du esan nahi pago guztiek sustraije berdina dutenik. Ezin beraz esan sustrai horien “ama” zenbat metrotara egongo den... Azaleko esatean pentsatu, lasai asko sustraien sakonera pagoaren garaiera adinakoa izan daitekeela. Oñatin hor duzute Natur Eskola sonatua. Agian hango jendeak, bertatik bertara pagoak ikusita erantzun zehatzagoa emateko gai izango dira.

Pendoitza estaltzeko landare aukera handia duzu. Edozein tokitan igokari gisa erabiltzen direnak, adibidez, lur gainean zabaltzen utzi eta estaltzaileak dira: arrosa, wisteria, bignonia, huntza, Virginiako igokaria (Parthenocissus), jasmina, sasi jasmina, jasmin horia, plunbagoa eta abar. Igokariak beharrean zabalera hazteko joera duten zuhaixkak ere landatu daitezke: hortentsia, abelia, eskallonia, biburnumak... aukera izugarria da. Koniferoetan asko dira gora beharrean zabalduz hazteko joera dutenak.

Erabakia hartzerakoan kontutan izan bi gauza: hostoa galtzen dute edo ez eta landarearen kolorea eta testura. Zure gustuaren arabera osatu.

Azeribuztan ura: 200 gr hosto heze 10 litro uretan 24 orduz beratu eta 20 minutuz irakin. Horri litro bat esne (ahal baduzu gordina) nahasi. Salda bordelesa gehitu, paketean jarriko dizu proportzioa, 10 litro horientzako kalkuloa egin eta lixto.

Formula horiek denak "Bizi Baratzea" liburuan dituzu.

Tratamentua eguzkitan egitea komeni da, bazkalondorengo beroan onena. Bestela eguerdian.

Har lodi zurizta horiek kentzea hobe. Landareen sustraiak jateko gai dira. Zenbat eta lehenago kendu hobe.

Gorotz hori estali gabe egon bada, luze, lurrerako liratekeen elikagaiak galtzen joan da. Euriarekin urtu eta alde egin. Ongarri pobrea izango da. Materia organikoa izango da eta alde horretatik oso ona da. Lurra ez du aberastuko baina bizia emango dio. Nik zalantzarik gabe baratzean erabiliko nuke.

Egun onenak maiatzean 22 eta 23 goizak, eta 31 egun osoa; eta ekainean 1 egun osoa, 18 eta 19 ilunabarrak, 27 arratsaldea, 28 egun osoa eta 29 goiza. Ez hain onak, baina txarrak ez maiatzaren 28, 29 eta 30 eta ekainaren 24 arratsaldea eta 25 egun osoa.

Onenak maiatzean 22 eta 23 goizak, eta 31 egun osoa; eta ekainean 1 egun osoa, 18 eta 19 ilunabarrak, 27 arratsaldea, 28 egun osoa eta 29 goiza. Ez hain onak, baina txarrak ez maiatzaren 28, 29 eta 30 eta ekainaren 24 arratsaldea eta 25 egun osoa.

Artoak, orokorrean, 6-8 egun behar ditu jaiotzeko. Asko jota 15 egun. Ez bada jaio arrazoi hauetakoren bat medio izan daiteke: hazia antzua, sakonegi ereina (4 cm inguru komeni da), lurpeko edo lurgaineko animaliaren batek edo hegaztiren batek jan izana.

Ez duzu gauza onik. Barrabasa kentzeko modurik ez da. Atera eta atera, hori da egin beharrekoa. Eta tipula ezin da aitzurrez landu, ukitzea nahikoa baita zauri bat egin eta bertatik usteldurak eragiten dituzten onddoak sartzeko. Eskuz egin beharreko lana da. Eta komeni da tipula belarrik gabe mantentzea, izan ere lehortea gustatzen zaio eta beroa, eguzkiak bere burua eta inguruan duen lurra ondo berotzea.

Hurrengorako kontutan izan, barrabasa izaten den lur sailean ez jarri tipularik. Eta barrabasa ere estu hartu. Lurra rotabatorrarekin lantzean dakar barrabasa barra-barra zabaltzea.

Argazkia ikusita hor zerbait berezia badagoela esango nuke. Hosto berriak batez ere bihurrituta eta kiribilduta ageri direla dirudi. Nik esango nuke ziztadak ematen dizkion intsekturen bat edo birusen bat dutela. Intsektua balitz nahiz eta txikia izan, ondo miatuta topatuko zenuke. Birusena okerragoa da. Intsektuak badu tratamentua, birusak ez. Bada ezpada, intsektuentzako tratamentua eman: xaboi potasikoarekin hasi. Ondo ondo busti landarea alde guztietatik; ez landareagatik, ezkutatuta egon daitezkeen intsektuak busti egin behar direlako. Behar bada tabako ura eta asun ura ere erantsi.

Landarea melokotoia, muxika, brinoia edo horietakoa da. Albertxikua ez. Gaitza dauka. Muxika edo melokotoiaren lepra da gaitza. Taphrina deformans onddoak sortzen du. Oso zaila da bere aurka egitea orain. Gaitza ez hedatzeko kuprea erabili behar da, salda bordelesa. Azeribuztanaren ura eta xaboi pixka bat nahastuta eman. Gaitzari benetan aurre egiteko, hostoa erortzen hastean hostajea tratatu eta, batez ere, udaberrian lorea irekitzera doaneanbegiak puzten hasten direnean tratamentu pare bat egin, loreak erabat ireki aurretik, 4-8 eguneko tartearekin. Lehen esandako nahasketarekin. Lorearen ondoren ateratzen dira hostoak eta orduantxe kutsatzen da gaitza, iazko udazkenean geratutako arrastoetatik.

Horrela ikusita belarra ez dut identifikatzen. Loratzen deneko argazkiren bat ba al duzu? Gustura ikusiko nuke, eta identifikatzen saiatu. Bestela, orokorrean esan daitekeena da loratzean fruitua eta hazia ematen ez uzteko. Sustraietik ugaritzen dena bada, kontuz "rotabatorrarekin", sustraiak ebaki eta hedatuko baititu. Eta badaki, zenbat eta ugariago moztu orduan eta kalte gehiago egingo diozu.

Hostoa galtzen ez duten landareak neguaren amaieran edo udaberriaren hasieran landatu behar dira. Oraintxe udaberriaren erdian gaude. Landarea oso ttikia bada, eta sustrai guztiekin ateratzeko moduan badago posible da orain egitea. Baina bi baldintza horiek zorrotz bete ahal izanez gero. Eta aurtengo udan maiz maiz ureztatu. Bestela hobe duzu hurrengo urterako utzi. Eta martxoaren erdia-amaiera aldera gogoan izan eta orduan aldatu.

Euli zuriari lehortea gustatzen zaio. Zorriari ongarri asko hartzen duten landareen kimua. Lurreko ongarria edo nitrogeno gaindosia kendu ezin duzunez, tratau egin beharko duzu. Tratamentuan erabiliko duzun urak berak uxatuko du euli zuria. BIZI BARATZEA liburuaren intsektiziden atalean jartzen duen bezala, tratatzeko jarri 100 gramo litro erdi alkohol eta litro erdi uretan, hamabost egunez beratzen utzi. Hamar litro uretan urtu eta xaboi potasikoa erantsi. Hamabost egun itxaroten ari zaren artean egun batez beratutakoarekin egin tratamentu pare bat. Xaboi potasikoa garrantzitsua da. Biak akabatuko ditu. Berarekin soilik ere trata dezakezu.

Lurrean aldatzeko sasoi onena negua da, hostoa galtzen duten landareak aldatzeko garaia.

Hostoetako zimurrena muxika edo melokotoiaren lepra da, gaitza. Taphrina deformans onddoak sortzen du. Oso zaila da bere aurka egitea orain. Gaitza ez hedatzeko kuprea erabili behar da, salda bordelesa. Azeribuztanaren ura eta xaboi pixka bat nahastuta eman. Gaitzari benetan aurre egiteko, hostoa erortzen hastean hostajea tratatu eta, batez ere, udaberrian lorea irekitzera doaneanbegiak puzten hasten direnean tratamentu pare bat egin, loreak erabat ireki aurretik, 4-8 eguneko tartearekin. Lehen esandako nahasketarekin. Lorearen ondoren ateratzen dira hostoak eta orduantxe kutsatzen da gaitza, iazko udazkenean geratutako arrastoetatik.

Biak erabili ditzakezu batera. Ongarri berdea eginez gero, sats gutxiago erabili beharko duzu. Satsak ongarri berdearen "usteltzea" sustatuko du. Eta ongarri horren ontzea edo lurreko bere lana azkartu eta indartu nahi baduzu, karea eman.