Hernaniko Perrapa baserriko sagar saskia.

Sagar bat da. Malus x domestica. Ea ondo deskribatzen asmatzen dudan. Tamaina handi samarreko aleak izaten dira, tartekoak ere bai, baina ederrak nagusi; borobil antzekoa baina esferatik urruti eta mutxikinari elkarzuteran begiratuz gero zapala, alde batean are zapalagoa izan ohi da; txortenetik erreparatuz mutxikinaren eran soslai koskaduna eta inguru irregularra ditu, mutur edo kantoi nabarmenekin eta hirukia eta laukiaren arteko forma izateraino; azala lodia du, oso lodia, berea ez balu bezala, ama sagarrondoak, kalean bizi behar eta, gainetik zira sendo, irmo, gogorra jantzi izan balio bezala, hondo horia eta marra berde eta gorrizko zira; motx-moztaka borobil eta mamitsua, portzierto, mami jangarria duen txortenaren bueltako zulo sakon samarrean, iduneko eder, txorten-zuloaren inguruko sorbalda erabat hartu eta areago zabaltzen den punta askoko izarra du, azalean lizpaper finena dirudien laztura mehe arre kolorekoa, “russeting” izenarekin ezagutzen dena; zenbait aletan laztura hori azpiko lorearen arrastoari eusten dion zulo ia lauan ere azaltzen da, lorea zenaren arrasto diren sepalo hiruki gogorren eta horien tarteko begi txiki erdi itxiaren edergarri; azaletik bereizezina den argizari edo liga tankerako gaia du, gantzu mehe batek goi eta behe ipurdiaren eta txortenaren zuloetako beheko barreneraino estaliko balu bezala, hori duten beste sagar gehienek baino nabarmenagoa, eta berezkoa naturala izatez berenezko propioa, ez dendaratzerako sagartzar txarrek kamioira sartu aurretik hartzen duten argizari dutxan itsatsitakoa, distira itsutzailea eta erlantz artifiziotsua besterik ematen ez dizkiena; gure sagarra eskuan hartutakoan gai inkakor horrek usaina eransten du, eta ez nolanahikoa, belar hezea eta belar ondua biak uztartuta karretoan lekarketen usaina, garai batean uzta biltegi zen ganbara mandio garaiko usaina, bizitzako gauza jareinen eta emozio lizun gozoen lurrinak gogora dakartzana, usnatuko bazenu pituitariak ahoko zeruko lurrinen bilduman azkar asko zizelkatuta kobrutan ipiniko lizukeena, eta beidozu ez duzula berehalakoan galduko, santa sekulan. Honezkero hortzak izerditan tentazioa mendean eutsi ezinik amua irensten baduzu, kosk egiterakoan igarriko duzu azalaren potentzia, eta azpian haziak jagoten erraz kraskatzen ez den mamia, zurietan zuria, tentea eta kurruskatsua; ezagutzen dudan sagar heze eta zukutsuenetakoa, heldu aurretik ahoan lehertzen den garrazki finen gazi punttuko dasta duena eta heldutasunean gozoegi eta mamia deseraiki fofotu eta grazi handirik gabekoa. Sagardogintzan ere ez da edozein sagar betegarri txoro.

Urte sasoi honetan gehien gustatzen zaidan sagarra da eta Pelestrina du izena. Pelestina eta Palestina esaten dionik ere bada. Hibrido bat da, nahasketa bat, gu denok bezala, eta Palestinatik omen datorrela entzun izan da. Sagar bat, Euskal Herriak inoiz izan duen kultur mozkinik garrantzitsuena; hurrarekin (Corylus avellana) batera gure iraupenaren zutabeetako bat. Hibrida gaitezen palestinarrekin. Izakeran aipatutako aberastasun hori dena duen sagar bat eman digun lurrari eta kulturari zer ez diogu bada zor? Dena. Direnak eta ez direnak.