Hegoaldeko suge leuna (Coronella girondica) tamaina txikiko sugea da, eta horrek baditu bere abantailak: ez du bero handirik behar gorputzeko tenperatura igotzeko. Horri, ordea, gehitzen dio beste ezaugarri bat: egutera zalea da, eta beraz, gune eguzkitsuetan egon ohi da.

Gorputz txikikoa, leku eguzkitsuak maite dituena eta… harrizale amorratua da. Landaretza gutxiko eremuetan, harri asko dagoen lekuan topatuko dugu maiz hegoaldeko suge leuna. Hala, ezaugarri horiek guztiak josita, sortzen du traje eder bat, beste sugeetatik bereiziko duena. Hegoaldeko suge leunak egunez hartzen du behar duen beroa, baina harrien behealdean ezkutatuta. Tigmotermoa da. Harria berotu egingo du eguzkiak, eta berak, azpian gordeta, bero hori jasoko du, harritik. Behin berotuta, gaua gerturatzen denean, ilunbistan, aterako da ezkutalekutik, eta orduan… jarriko da martxan. Suge ehiztaria ilunpean.

Kuriosoa da kontua: suge leunak egunez aktibo dauden harrapakinak jaten ditu. Sugandilazale amorratua da, baina jan ditzake musker txikiak edo ugaztunak ere. Guztiak egunez mugitzen diren animaliak. Gauez ehizatzen badu, nola jaten ditu eguneko animaliak?

Gorputz txikia eta mehea du hegoaldeko suge leunak. Marroixka edo gorrizta, gris antzekoa ere izan daitekeena batzuetan. Horrek lagunduko dio harri artean ezkutatzen, zirrikitu txikienetatik barrena ere sartzen eta hala, gauez animalia guztiak harri azpietan edo harkaitzetako edo hormetako zirrikituetan ezkutatuta daudenean, suge leunak bere arma erabiltzen du. Ilunpean aterako da ehizatzera eta hor harrapatuko ditu guztiak lo antzean, harrien babesean.

Hegoaldeko suge leunak badu lehengusu bat, hura ere Coronella generokoa: iparraldeko suge leuna. Antzekoak dira oso biak, baina ezkata batzuen formak edo kantitateak ezberdintzen ditu, baita sabelaldeak ere: hegoaldekoak xake taula baten itxurakoa du; iparraldekoak, beltza.

Muskerzalea da, bai, eta sugea txikia izanik, muskerrak ere tamaina txikikoak jango dituela pentsa daiteke… baina… usteak erdia ustel! Europa osoan hiru lekutan aurkitu izan dira hegoaldeko suge leunak musker helduak jaten, hiru horietatik bi, Euskal Herrian. Bata Amurrion, 2012an, eta bestea Goizuetan, 2020an. Ahoa zabal-zabal eginda, bera baino askoz lodiagoa den muskerra burutik harrapatuta eta irentsi nahian. Irudiak ikusgarriak dira (Zu hobeto jateko! hura dakarkigute gogora).

Ezkutuan ibili ohi denez, ez da oso ezaguna izan Euskal Herrian. Izenik ere ez zaio jarri aldaera ezberdinetan, eta nahastu izan da sugegorri gaztearekin. Hegoaldeko suge leuna, ordea, ez da pozoitsua, ezta arriskutsua ere. Gure biodibertsitatearen pieza txiki bat gehiago baino ez da ornodun berezi hau, besteak baino gehiago edo gutxiago balio ez duena, baina era berean, sare konplexu horren barruan bere garrantzia duena.

Hala, beste behin, agerian gelditzen da sugeak ezagutzeko eta hobeto ulertzeko beharra. Horrek ekarriko baitu errespetatzen dituen eta liluraz begiratuko dituen gizarte berri bat eraikitzea.