Bizi-baratzea

Basoilar kantauriarra hibridatzea proposatu dute, galzoritik ateratzeko

Basoilar kantauriarrak (Tetrao urogallus cantabricus) biziraun dezan, beste populazio baten geneak behar dituela ondorioztatu dute Doñanako Estazio Biologikoko ikertzaileek (CSIC). Izan ere, gaur egun basoilarra ehizatzea debekatuta badago ere, aurreko mendean bereziki arrak ehizatu izanak endogamiara bultzatu duela populazioa. Era berean, zientzialariek subespezietzat jo izan dute, eta, dituen berezitasunak gordetzearren, beste populazioekin izan zezakeen fluxu genetikoa oztopatu da. Eta, orain, populazioa galtzeko arriskuan dago.

Ana Galarraga @AnaGalarraga1

Elhuyar @elhuyaraldizk

2024ko maiatzaren 16a

Basoilar arrak ehiza-pieza preziatuak izan dira urteetan. Arg: sighmanb/CC BY 2.0

Mundu bizigarriago bat eta bizitza gozagarriago bat egunero lantzen dugunon komunitateak eusten dugu Bizi Baratzea. Horregatik jartzen ditugu sarean eduki denak libre, Lurrari begiratzen eta entzuten diogunak gero eta gehiago izan gaitezen. Batu komunitatera. EGIN BIZI BARATZEAKOA.

Egoera horri aurre egiteko, beste populazio batekin hibridatzea proposatu dute ikertzaileek, dibertsitate genetikoa sustatzeko. Bestezenbati espezietan, irtenbide aproposa dela frogatu da, eta basoilararentzat ere egokia izango delakoan daude. Azken finean, sailkapen taxonomikoak egiteko irizpideak alda daitezke; eta, kasu honetan, ikertzaileek ez dute uste oinarri zientifikorik dagoenik basoilarren subespezieak sailkatzeko. Are gehiago: basoilar kantauriarrarentzat, sailkapen hori erabat kaltegarria izaten ari da.

Ikertzaileek azaldu dutenez, endogamiak populazio bat desagertzera eraman dezake, baita hasierako mehatxua desagertu bada ere. Fenomeno autoelikatua da: endogamiaren ondorio negatiboek, ugalketan, biziraupenean edo bietan, populazio-galerak eragiten dituzte, eta, horrek, aldi berean, endogamiak okerrera egitea eragiten du. Adibidez, basoilar kantauriarrari buruz bildu dituzten datuetan, 1950 eta 2020 artean, habia bakoitzeko arrautza-kopurua erdia baino gehiagora murriztu dela ikusi dute. Horri txiten hilkortasun handia gehitu zaio.

Beraz, beste kasu batzuetan espezie baten berezitasuna gordetzea haren biziraupenerako mesedegarria izan bada ere, oraingoan hibridatzearen alde egitea proposatu dute ikertzaileek. Evolutionary Applications aldizkarian argitaratu dute ikerketa.

Azken albisteak>>

Janari ultraprozesatuak mugatzeko politikak eskatu dituzte

2025-11-21 | Ana Galarraga, Elhuyar

43 nazioarteko adituk janari ultraprozesatuari buruzko artikulu-sorta bat argitaratu dute The Lancet aldizkarian. Hiru artikulu dira; lehena, ultraprozesatuek osasunean duten eraginari buruzkoa; bigarrena, produktu horiek... (+)

Erregai fosilen karbono-isurien errekorra izango da 2025ean

2025-11-14 | Ana Galarraga, Elhuyar

Global Carbon Budget (Karbonoaren Aurrekontu Globala) erakundeak kalkulatu duenez, aurten, erregai-fosilen erabileraren ondorioz, 38.100 milioi tona karbono dioxido isuriko dira. Horrek esan nahi du %... (+)

EAEko Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren analisia aurkeztu du Gorbeialdeko Herri Unibertsitateak

2025-04-09 | Ana Galarraga, Elhuyar

EAEn, energia berriztagarriko instalazioak non jarri daitezkeen biltzen du Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialak (LPS). Plana osatuta dago, eta laster onartuko dute. Alabaina, zenbait adituk... (+)

Eskoziako Lur Garaietan otsoa sartzea klima-larrialdirako onuragarria izango dela iradoki dute

2025-02-21 | Elhuyar, Ana Galarraga

Eskoziako Lur Garaietara otsoak itzularazteak basoak bere onera ekartzen lagunduko lukeela adierazi dute Leeds unibertsitateko ikertzaileek.. Horrek, era berean, klima-larrialdiari aurre egiteko balioko lukeela baieztatu... (+)

Mediterraneoko espezie gehienak desagerrarazi zituen fenomeno geologiko batek duela 5,5 milioi urte

2024-09-05 | Ana Galarraga, Elhuyar

Orain dela 5,5 milioi urte inguru, mugimendu teknokikoek Mediterraneo itsasoa eta Ozeano Atlantikoa banatu zituzten. Horrekin batera, gatz-biltegi erraldoi bat sortu zen Mediterraneoaren azpian. (+)