Janari ultraprozesatuak mugatzeko politikak eskatu dituzte

43 nazioarteko adituk janari ultraprozesatuari buruzko artikulu-sorta bat argitaratu dute The Lancet aldizkarian. Hiru artikulu dira; lehena, ultraprozesatuek osasunean duten eraginari buruzkoa; bigarrena, produktu horiek arautzeko eta mugatzeko politiken gainekoa, eta, azkena, merkatuaren botereaz.

Janari ultraprozesatua, supermerkatu bateko korridore batean.
Mundu bizigarriago bat eta bizitza gozagarriago bat egunero lantzen dugunon komunitateak eusten dugu Bizi Baratzea. Horregatik jartzen ditugu sarean eduki denak libre, Lurrari begiratzen eta entzuten diogunak gero eta gehiago izan gaitezen. Batu komunitatera. EGIN BIZI BARATZEAKOA.

Lehenengo artikuluan, janari ultraprozesatuak osasun publikoko arazo bilakatzen ari direla salatu dute. Ondorio horretara iristeko, mundu-mailako datuak aztertu dituzte. Egileen artean, Nafarroako Unibertsitateko, IdiSNA ikerketa-institutuko eta CIBEROBN taldeko ikertzaileak daude, eta, haien esanean, elikagai ultraprozesatuak janari freskoa eta gutxi prozesatua ordezkatzen ari da. Horren ondorioz, dietaren kalitatea jaisten ari da, eta, aldi berean, areagotzen ari da hainbat gaixotasun kroniko izateko arriskua.

Espainian, adibidez, azken hiru hamarkadetan, hirukoiztu egin da janari ultraprozesatuen kontsumoa. Adituek ohartarazi dute osagai merkeekin egiten direla, eta gehigarri ugari daramatzatela. Izan ere, ekoizleek ez dute bilatzen osasungarriak izatea, baizik eta irabazi ekonomikoak lortzea. Beraz, haien balio nutrizionala dieta tradizionalarena baino okerragoa da.

Janari ultraprozesatuaren eta osagai jakin batzuen eragina oraindik ikertzen ari diren arren, oro har, emaitzek iradokitzen dute haien kontsumoa zenbait gaitz kronikorekin erlazionatuta dagoela, hala nola obesitatea, diabetesa, gaixotasun kardiobaskularrak, depresioa eta heriotza goiztiarrarekin lotutako bestelako arrazoiak.

Politikak eta merkatua

Politikei buruzko artikuluan, hainbat proposamen aurkeztu dituzte, elikagai ultraprozesatuen ekoizpena, merkaturatzea eta kontsumoa arautzeko eta mugatzeko. Halaber, ekoizle handien ardura nabarmentzen dute.

Besteak beste, neurri hauek proposatu dituzte: berariazko etiketatua; publizitatea zorrotz arautzea, bereziki, ingurune digitaletan eta haurrei zuzendutakoa; eskolako jangeletan eta ospitaleetan ez eskaintzea; supermerkatuetan mugatzea; eta zerga bereziak ezartzea.

Azken lanean, elikadura-industrian jarri dute fokua. Salatu dute irabazi ekonomikoak lehenesten dituztela, osagai merkeak, eskala handiko ekoizpena eta marketin oldarkorra baliatuz. Are gehiago: janari ultraprozesatuaren industria tabakoarenarekin parekatu dute, eta tabakoaren kontsumoa murrizteko hartu diren neurrien antzekoak ezartzea eskatu dute.

Erregai fosilen karbono-isurien errekorra izango da 2025ean
2025-11-14 | Ana Galarraga, Elhuyar
Global Carbon Budget (Karbonoaren Aurrekontu Globala) erakundeak kalkulatu duenez, aurten, erregai-fosilen erabileraren ondorioz, 38.100 milioi tona karbono dioxido isuriko dira. Horrek esan nahi du %... (+)
EAEko Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren analisia aurkeztu du Gorbeialdeko Herri Unibertsitateak
2025-04-09 | Ana Galarraga, Elhuyar
EAEn, energia berriztagarriko instalazioak non jarri daitezkeen biltzen du Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialak (LPS). Plana osatuta dago, eta laster onartuko dute. Alabaina, zenbait adituk... (+)
Eskoziako Lur Garaietan otsoa sartzea klima-larrialdirako onuragarria izango dela iradoki dute
2025-02-21 | Elhuyar, Ana Galarraga
Eskoziako Lur Garaietara otsoak itzularazteak basoak bere onera ekartzen lagunduko lukeela adierazi dute Leeds unibertsitateko ikertzaileek.. Horrek, era berean, klima-larrialdiari aurre egiteko balioko lukeela baieztatu... (+)
Mediterraneoko espezie gehienak desagerrarazi zituen fenomeno geologiko batek duela 5,5 milioi urte
2024-09-05 | Ana Galarraga, Elhuyar
Orain dela 5,5 milioi urte inguru, mugimendu teknokikoek Mediterraneo itsasoa eta Ozeano Atlantikoa banatu zituzten. Horrekin batera, gatz-biltegi erraldoi bat sortu zen Mediterraneoaren azpian. (+)
Basoilar kantauriarra hibridatzea proposatu dute, galzoritik ateratzeko
2024-05-16 | Ana Galarraga, Elhuyar
Basoilar kantauriarrak (Tetrao urogallus cantabricus) biziraun dezan, beste populazio baten geneak behar dituela ondorioztatu dute Doñanako Estazio Biologikoko ikertzaileek (CSIC). Izan ere, gaur egun basoilarra... (+)
gora