Lur baltza, jenero ona

Alde guztietatik jatea

Jakoba Errekondo
Jakoba Errekondo

Bizi Baratzea liburuaren egilea


2018ko uztailaren 19a
kontrollwiki.livsmedelsverket.se
Mundu bizigarriago bat eta bizitza gozagarriago bat egunero lantzen dugunon komunitateak eusten dugu Bizi Baratzea. Horregatik jartzen ditugu sarean eduki denak libre, Lurrari begiratzen eta entzuten diogunak gero eta gehiago izan gaitezen. Batu komunitatera. EGIN BIZI BARATZEAKOA.

Euskal Herrian nekazaritza etengabeko kolonizazioaren historia da. Toki guztietan bezala. Lehen lantzen ez zen lurra lugorritu; lehen ereiten ez zen uzta erein; lehen jaten ez zena gozatu. Dena beste nonbaitetik ekarria. Historia horietako asko idatzi dituzte nonahi laboreek; baita geurean ere.

Milaka urte dira laboreak ekarri zituztela-genituela. Beraiei txirikordatutako makina bat istorio izango da bazterretan, ez alferrik jendarte eredu baten oinarrizko elikaduraren ardatzetako bat dira, Mediterraneo aldetik etorritakoak. Oloa (Avena sativa), garagarra (Hordeum distichon), zekalea (Secale cereale) eta, batez ere, garia (Triticum aestivum) gure historiaren etorriaren lagun zaharrak ditugu.

Uztailak uzta dakar soroetatik etxera edo biltegira. Horixe adierazten du gariaren izen zientifikoaren bigarrenak: aestivum, udan jasotzen dena. Urte guztian ogia egin ahal izateko labore alez betetzen dira ganbara, mandio eta silo. Ondoren etorri beharko dira errotariak eta okinak.

Okintza berri batek jo ninduen lehengo batean begian: gaitzak sortzen dituen bakterio bat erabiltzen dute ogiaren orantza sortzeko. Legamiak egiten duen lana bakterioak egiten du: ogi orea harrotu. Bakterioa Clostridium perfringens da, eta guri gangrena eta janari-intoxikazioak sor diezazkiguke. Harrotzeko lan horretan sulfuroa sortzen du, arrautza ustel usaina deitzen dena, zenbaitek hanka usaina deitzen badio ere; Ipar Ameriketan, ogi hau egiten dutenek “gazta usain fin askoa” duela esaten dute. Probatu nahi duenak, doala AEBetako Pennsylvaniako Mount Morrisko Main Streeteko 115.eko Rising Creek Bakery And Cafera.

Egunen batean hanka usaineko ogi hori agian gure kulturako parte garrantzitsua izango da. Laboreak landu eta janez pixka bat mediterraneotu ginen bezala eta artoa, babarruna, piperrak, kuiak eta abar landuz eta janez zertxobait amerikartu ginen bezala.

Kultura, izan ere, ez al da ba, neurri batean, kanpokoa aukeratu eta geurera egokitzea? Eskerrak erresistentzia ere baden, hautatze horretan bazter uzten den horrekikoa, alegia.

Bizi Baratzearen lurreko ekosistema oparoa
2025-04-14 | Jakoba Errekondo
Apirilak asaba zaharrengana garamatza. Apirila urte osoaren gakoa izango da. Lurrak antolatzea, ongarriketa osatzea, haziak plantatzea, pardak, makilak, sareak, lokarriak atontzea… Hamaikatxo lan bada, sasoi... (+)
Ustezko nekazaritza eta lur lantzea
2025-04-07 | Jakoba Errekondo
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta... (+)
Ohea berotzearen teknika
2025-03-31 | Jakoba Errekondo
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau... (+)
Ilargiko borda, lurra eta ilintia
2025-03-24 | Jakoba Errekondo
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak... (+)
Magnolian kakalardoa polen-mamitan
2025-03-17 | Jakoba Errekondo
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko... (+)
gora