Asteroko buletina
Martxo lili, urre lili.

Jan eta bizi

Nahitaezkoa beharko luke hiri hondakinetan organikoa bereizi, luartu eta lurrari bueltatzea; hil ala bizikoa.

Jakoba Errekondo
Jakoba Errekondo

Bizi Baratzea liburuaren egilea


2022ko apirilaren 20a
Argazkia: Wikipedia.

Landareak lantzen dituenak badaki: jan gabe ez dago mozkinik. Landare guztiak sustraien erara dituen jakien arabera biziko dira. Bizi horri kenduko diogu guk nahi dugun mozkina: hazia (babarruna, Phaseolus vulgaris), fruitua (sagarra, Malus domestica), lorea (orburua, Cynara cardunculus var. scolymus), hostoa (ziazerba, Spinacia oleracea), azala (kanela, Cinnamomum verum), zura (hagina, Taxus baccata), egurra (amerikar haritza edo haritz gorria edo norteko haritza, Quercus rubra), sustraia (azenarioa, Daucus carota subsp. sativus), kimua (zainzuria, Asparagus officinalis), erreboila (idi-bihotza edo tulipa, Tulipa spp.), tuberkulua (patata, Solanum tuberosum) eta abar.

Mozkina behar dugu, jakina, horretarakoxe lantzen ditugu landareak. Nolako mozkina da galdera. Zer nahi dugu, asko eta handiak? Edo onak? Kantitatea edota kalitatea, ekoizleak maiz-maiz topatuko duen kereta. Azkar eta asko biltzearen alde jotzen duenak badaki: ongarri kimikoak, pestizidak, esklabotzara daramaten teknologiak eta abar izango ditu adiskide. Azkar eta asko saltzearen alde jotzen duenak badaki inguruko airea, ura eta jendea erreko dituela. Jendea: arerioak, lagunak eta baita alaba-semeak ere.

Duela mende bateko pentsamoldeari eusten bazaio, are eta nekazari gutxiago izango dugu inguruan. Etengabeko odolustea ez da geratuko. Zein nekazari galtzen ari gara? Zientzialari harroxkoek eta politiko-administratzaile industriazaleek sustatzen duten nekazaritza kapitalistaren uztarriari lotzen direnak. Ingurune guztia erretzen dutenak, gu eta gure etorkizuna erretzen dutenak. Bai, etorkizuna, lurra ere erretzen baitute, lasai demonio. Nekazaritza industriala, kapitalismo berdea bezalakoxeko oximorona da, berezko gezurra, alegia.  

Lurra da gure ondasun handiena. Lurra zaintzeak izan behar du gure helburu nagusia. Lurretik jaten dugu. Lurretik jaten du guk jaten dugun guztiak. Lur errea, janari errea, gu erreta, ospitaleak gainezka. Zaindu dezagun bada lurra. Lurraren bizitza elikatzea da gure aukera bakarra; lur bizian landareak errazago eta hobeto elikatuko dira. Lurrari bizitza ematea ongarri organikoak ematea da. Ez dago bestelako trikimailurik. Ongarri organikoak sor ditzagun, batez ere eskuera ditugun hondakinetatik. Horrela dio Murtziako Unibertsitateko ikerlari ospetsu batek, German Tortosa Muñozek. Urte asko daramatza luarraren erabileraren onurak frogatu eta zabaltzen. Argi eta garbi dio: luarra duen lurrean landareak ederrago hazten dira. Luarretik luarrera ere badago koska, baina ezer baino hobea da luarrik kaskarrena ere. Nahitaezkoa beharko luke hiri hondakinetan organikoa bereizi, luartu eta lurrari bueltatzea; hil ala bizikoa.

Izan ere dakienak badaki: janik gabe bizitzarik ez. 

Euskal Herria banana errepublika
2025-01-20 | Jakoba Errekondo
Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa... (+)
Ezin usainik hartu
2025-01-13 | Jakoba Errekondo
Sudurrak egia dio. Zaila da sudurra engainatzea. Usaimena saihestea ezinezkoa da. Sudurretik garunerako lotura bidearen ikerketa zirraragarria, liluragarria, zoragarria da makina bat ikerlarirentzat. Usainaren eta... (+)
Elkarren beharra bizitzeko
2025-01-06 | Jakoba Errekondo
Lagun txiletar batek bere herriko istorio bat kontatu dit, eta ahoa bete inplante utzi nau. Han “quintral” esaten dioten landare batena da, Tristerix corimbosus. Txile... (+)
Ilarraren entzumena
2024-12-23 | Jakoba Errekondo
Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun... (+)
Txokolate menpekotasuna negozio
2024-12-16 | Jakoba Errekondo
Txokolatea kakaotik sortzen da. Kakaoak Theobroma cacao du izena; Theobroma hitzak “jainkoen janaria” esan nahi du. Aspaldikoa da txokolatearen gurtza; jainkoena zena azkar asko egin... (+)
Asteroko buletina

EMAN HARTURAKO:

Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545

Bidelagun

Fede Pacha&Co
gora