Bolada harroan da. Ondo harroan. Etxe ondoraino etorri zaizkigu bere arboladiak, ahuakatediak. Ahuakatea gero eta sukalde gehiagotan ikusiko duzu eta osasuntsua dela entzungo duzu barra-barra. Bere izenak dioen bezala, Persea americana, Ameriketatik dator, zehazki Mesoamerika deitzen den lurraldekoa dela diote. Ba omen dira bost bat mila urte etxekotu zutela bertakoek; eta euskaldunok duela zenbat urte ikusten dugu ba fruta dendetan? Egun, bera gabeko fruta erakusleihorik ez duzu topatuko.
Bizi Baratzea liburuaren egilea
Egia da denda leihoetatik sukalde jakin batzuetara, gero sukalde askotara eta hortik lurrera, zelai onenetarako urratsak urte gutxian eman dituela ahuakateak. Duela berrogeita hamar urte inguru kiwiak (Actinidia deliciosa) egin zuen bidearen antzekoa, ez berbera; kiwiarena idi-uztarriaren abiadurakoa izan zen eta ahuakatearena supersonikoa da.
Era askotara da azkarra ahuakateondoa. Jaiotzen, adibidez: nork ez du etxean ahuakatearen hezurra uretan jarri eta landare berri baten sorrera ikuskizunaz gozatu? Etxe guztietako giroak egokiak zaizkio! Hazi ere airean hazten da, bizitzeko aparteko grina balu bezala, batez ere lurrean landatu ondoren. Ugaltzeko ere ez du galbanarik, lau-sei urterako uzta nabarmena ematen hasten da.
Salmenta prezioa ere ez du motza, begiratu hurrena dendan. Horri helduta nekazari asko ari da ahuakateondoa landatzen, isurialde atlantikoan eta batez ere itsas inguruan. Sagardo sagarrak (Malus domestica) edo antzeko besteek baino dezentez etekin hobea emango duen itxaropenarekin.
Fruta arboletan, bi gauza kontuan izan behar dira, nahi eta nahi ez, baldin eta urtera egindako lanaz damutu nahi ez baduzu: zein mentuoin eta zein barietate aukeratu. Mentuoinek hemen izango duten jokabideaz eta gobernuaz ez dugu jakintza zipitzik ere, eta horrek saioak eta saioak egitera behartzen gaitu. Barietateak beste sagardotegiko bukoia dira. Gurearen antzeko klimatan eta bestelakoetan barietateek duten jokaera ezaguna da, eta batez ere bi baldintzei begiratzen zaie: urtebitasuna, hau da, bai-urtea eta ez-urtea izatearen portaerari; eta fruituen heldutasun garaiari.
Hemen, batez ere, hiru barietateren aldeko apustua egin da: Bacon, Hass eta Fuerte. Hass da dendetan maizena topatuko duzuna: azala iluna eta zimurtsua du. Bacon batez ere Hass barietatekoak polinizatzeko erabiltzen da. Fuertek azal leun, bigun eta zuritzen oso erraza du. Gure etxean hori dugu eta oso emalea da eta gozo-gozoa, nire ahosabaiak dioenez, onena.
Fuerte barietatea Kaliforniatik dator. Erdialdeko Amerikatik ahuakate barietate dezente sartua zen bertan; jendeak, baita ere, hazitik sortutako txertakak lantzen zituen barietate berrien bila. 1913an ikaragarrizko izoztea izan zen Kalifornian, eta ahuakateondo batek soilik eraman ahal izan zituen ondo samar izozte haren kalteak. Hortik datorkio izena: Fuerte ("Indartsu"). Zuhaitz hartatik datoz, txertatzearen txertatzez, munduan egun bizi diren milioika eta milioika Fuerte ahuakateondo.
Aurten etxean jaten ari garen ahuakate guztien hezurrak ereiten ditut, simaurpilaren aldamenean eta hurrengo urtean den-denak etxeko Fuertearen begiekin txertatzeko asmoa dut… Betor ahuakatedi berria.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
