Bizi Baratzea liburuaren egilea
Uztarriak herrestan narra bezala, neguko giroa dakar kurrilo lainoak atzean. Kurrilo lerroak zeruan sentitzean, buila batean, hotza zetorrela esaten ziguten umetan. Kurrilo pasea entzungarria da, builaka, elkarri errietan balihoaz bezala. Entzungarria bezain ikusgarria da, burukoaren atzean lerro-lerro zerua marrazten dute, hirukia hirukiaren atzetik osatuz.
Hiruki forma duelako “are kurrilo” esaten zaio are berezi bati. Arearen zurezko arretxean sartuta dauden are-hortzek hiruki forma hori egiten dute lurrean. Kurriloen lerro-lerroa.
Are kurriloak aretu duen lurrean gauza asko erein edo landatu daiteke urtesasoi honetan. Azaroa eta abendua, udazken-udazkena, erein eta landatzeko garai aproposa da, oso. Laboreak orain ereiten dira; baita neguko lekadunak ere, baba (Vicia faba) eta ilarra (Pisum sativum). Tipula (Allium cepa) ere orain landatzen da. Baratxuria (Allium sativum) ere orain ereiten da. Erein edo landatu? Izan ere ez da hazia ereiten, baratxuri buruaren zati bat sartzen da lurpean. Zati horri gure etxean begia esaten zaio, baratxuri-begia. Izen ugari du: baratxuri-izter, baratxuri-xixter, baratxuri-azpi, baratxuri-atal. Azkenaldi honetan azken hori hobesten da; atala, alegia.
Paseko kurriloa hegoaldeko lur jorietan amaitzen da, negurako nahiko jaki izango duten tokietan. Iberiar penintsularen erdialdera zientoka mila izaten dira neguko turismoa egiten. Europa iparraldeko negu hotz eta ilunari ihesi doaz harantz, baina baita bazka ederra izango dutelako ere. Kurriloaren zikloa ezkurrari lotua dela esan ohi da. Kurrilo pasea ezkurra heldua dagoenean gertatzen da. Bata hegoaldera bultzatzen duen eguraldi berak bestea heltzen du. Kurriloaren dietaren osagai garrantzitsuena ezkurra da, Quercus jendearen ezkurra: artea (Q. ilex), artelatza (Q. suber) eta haritzak (Quercus spp.).
Ezkurraz gain laborea ere maite du kurriloak. Udazkenaren erditik atzera labore soroak ereinda izaten dira. Hazi mordoa lurrean kurriloaren mokoeran. Lur gainean geratu direnak jaten dituztenean gaitzerdi; gose badira, ordea, bere moko luzearekin lurpea ere ederki miatzen dute. Zenbaitetan kalte handiak eragiten dituzte.
Kurriloak pasean direnez, ezkurrak heldu dira. Eta laboreak eta ezkurrak ereiteko sasoia da.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
