Akerrak baratzan, auzokoak dantzan

Kru-kru kurruskatu

Jakoba Errekondo
Jakoba Errekondo

Bizi Baratzea liburuaren egilea


2019ko uztailaren 15a
Uraza ez da udan eguzki galdatan bizitzeko jaioa. Udan nahiago du erdi itzaletan egon. Ikaragarri maite du bizitza luzeko barazki handien hanketan egotea: tomatea, piperra eta abar.
Mundu bizigarriago bat eta bizitza gozagarriago bat egunero lantzen dugunon komunitateak eusten dugu Bizi Baratzea. Horregatik jartzen ditugu sarean eduki denak libre, Lurrari begiratzen eta entzuten diogunak gero eta gehiago izan gaitezen. Batu komunitatera. EGIN BIZI BARATZEAKOA.

Bero zakarrak izan dira uda hasiera honetan. Ohitzen ahal gara! Klima aldaketa gezurkeria dela esaten jarraitzen dutenak, beraiek jakingo dute zein patrika betetzen ari diren, baina datuak hor daude. Eta jarraitzen dute nekazaritza kimikoaren eta pozoitsuaren alde egiten. Errauskailua eraiki eta ingurumenaren alde ari direla diotenek bezala. Alabei kontuak bihurtu beharko dizkiete, baita ez dituztenek ere. 

Beroak jo duen honetan, sufritzen dutenak nabarmen azaldu dira. Horrelakoetan kalte ikusgarriena hostajean gertatzen da. Landareak ur eskasia pairatzen du, eta erredura antzekoak erakutsiko ditu. Landareak ura lurretik hartzen du, erroetako sustrai bizarren bidez. Ur hori enborrean gora igoko da elikagaiak hostoetaraino eramanez, gero ur hori lurrundu egingo da, hostoetan eta puntta berdeetan dituen estometatik kanporatuz. Hostajean ur eskasia gertatzeko lurrean urik ez izatea edo ura izanagatik landareak behar adina ezin hartu eta hosto guztietako txoko guztietara ezin garraiatua gertatu behar da. Ur faltan, hostoetako estomak itxi egingo dira. Estoma horietatik bertatik landareak oxigenoa askatzen du, eta CO2 hartu eta bota. Estomak itxita, gas truke hori egin ezinik, landarea elikagaiak sortzeko gauza ez, eta ahuldu egingo da. Ur eskasia belzten bada, hosto berrienak, gurienak, ahulenak, beratzenak, mardoenak, samurrenak, bigunenak, gozoenak, berenak, leunenak, finenak, meheenak, minberenak, sentiberenak, hauskorrenak erretzen hasiko dira. Ertza erreko zaie lehenik; egun batetik bestera izkina horitu eta gorrituko da. Hori maiz ikusten da urazetan edo letxugetan (Lactuca sativa); bero handiak ez izanagatik, ur asko behar du hosto mordoa elikatzeko eta uda “arruntetan” ere ur falta sentitu dezake. Uraza ez da, ez, udan eguzki galdatan bizitzeko jaioa. Udaberrian eta udazkenean hor nonbait, baina udan nahiago du erdi itzaletan egon, edo arratsaldeko eguzki gogorrenak ematen ez duen bizilekuan. Ikaragarri maite du bizitza luzeko barazki handien hanketan egotea: tomatea (Solanum lycopersicum), piperra (Capsicum annuum), alberjinia (Solanum melongena), zainzuria (Asparagus officinalis) eta abar. Beroa handitu ahala, landareok ere handitu egingo dira, eta itzala zerratu, egun gutxitan jateko modukoa egongo den urazaren mesedetan; kru-kru kurruskatuko da hortz artean. Eta itzaletan hazi den urazaren hostoa jan edo eguzkitan, negutegian edo berotegian, eta gero eta gehiago, lurrik ukitu eta usaindu gabe ere hazitako uraza jan, alde ederra dago. Plateran jarri eta ezetz ezagutu, dema egingo dizu nekazari kimikari pozoizaleak, eta arrazoi izan dezake, baina osasuna ez du engainatuko.

Bizi Baratzearen lurreko ekosistema oparoa
2025-04-14 | Jakoba Errekondo
Apirilak asaba zaharrengana garamatza. Apirila urte osoaren gakoa izango da. Lurrak antolatzea, ongarriketa osatzea, haziak plantatzea, pardak, makilak, sareak, lokarriak atontzea… Hamaikatxo lan bada, sasoi... (+)
Ustezko nekazaritza eta lur lantzea
2025-04-07 | Jakoba Errekondo
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta... (+)
Ohea berotzearen teknika
2025-03-31 | Jakoba Errekondo
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau... (+)
Ilargiko borda, lurra eta ilintia
2025-03-24 | Jakoba Errekondo
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak... (+)
Magnolian kakalardoa polen-mamitan
2025-03-17 | Jakoba Errekondo
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko... (+)
gora