Baratzea autobiografia forma bat da

Arratzalde honetatik

Jakoba Errekondo
Jakoba Errekondo

Bizi Baratzea liburuaren egilea


2019ko ekainaren 27a
Mundu bizigarriago bat eta bizitza gozagarriago bat egunero lantzen dugunon komunitateak eusten dugu Bizi Baratzea. Horregatik jartzen ditugu sarean eduki denak libre, Lurrari begiratzen eta entzuten diogunak gero eta gehiago izan gaitezen. Batu komunitatera. EGIN BIZI BARATZEAKOA.

Arratsalde honek ematen didan oihartzuna baliatu nahi dut esan eta irakurlea jakinaren gainean jartzeko: urteko egun luzeenak joan dira eta gaua luzatzen eta egun argia laburtzen hasi da. Honek ondorio latzak izango ditu landareengan, eta sahieska guregan.
Hasi berria dugun eta begi gorabehera batean joango den uda hau konturatzerako azkendu eta udazkenduko da. Orduan uztak bildu eta etxea bete mozkin izango dugu. Udazkena bera, eta negua eta udaberria luzeak dira jangai horietatik tiraka irauteko. Izan ere platerak bete beharko dira, gero sabelak betetzeko. Gure amonak esaten duena, tripa honek ematen dizkigun lanak!
Udan eta udazkenean aterperatu beharrekoak dagoeneko baratze eta soroetan hazten ari dira: patata (Solanum tuberosum), tomatea (Solanum lycopersicum), piperra (Capsicum annuum), babarruna (Phaseolus vulgaris), artoa (Zea mays), kuia (Cucurbita spp.) eta abar. Udaberrian landatu ziren.

Egun motzenekin giro hotzak etortzen direnerako, ez dugu etxera jasotako jaki lehorretik soilik jango, berdetik, freskotik, berritik ere beharko dugu, noski. Hotza izanagatik baratzea jakigaiez betea izan dezakegu. Baldin eta udaren lehen erdi honetan bizkor ibiltzen bagara. Berrogeialdi honetan landatu behar dira negua gozatuko diguten baratzekariak. Doatsuenekin gogoratzeko sasoia da: porrua (Allium porrum), aza (Brassica oleracea var. capitata), azalorea eta erromaneskua (Brassica oleracea var. botrytis), brokolia (Brassica oleracea var. italica), aza gorria (Brassica oleracea var. capitata f. rubra), Brusela aza (Brassica oleracea var. gemmifera) eta abar. Azken hori ahalik eta lasterren jartzea komeni da. Negua iristerako burutxoak egiteko begiak ondo garatuta eduki behar ditu, eta horretarako denbora beharko du, besteek baino ilargi bat gehiago.

Doatsuen kuadrilakoa dena, baina landatu beharrean erein egin behar dena azenarioa da, Daucus carota. Sasoi honetarako beste bitxikeria parea: babarrun motza Iruñeko karriketan idi joaldunak aurrera eta atzera dabiltzanean erein, ilgoran. Ilgora berean, udazkenean berri-berri jateko ilarrak (Pisum sativum) ere erein.

Baratzetik mahairako arratsaldetik esandakoak aditu eta ea baratzaldi honetarako landareek erraz lur hartzen duten. Lur eman behar zaienei beste kontu batzuk esaten zaizkie beste arratsalde batzuetatik.

Zelai gorrietako gorbela eta patata
2025-06-30 | Jakoba Errekondo
Belazea gorri azaltzen zen, egun batetik bestera. Gorri-gorri, gorri bizi urrutitik ikusgarri. Gorbela zen, itsas-belarra edo alga. Nekazariak itsas bazterretik bildu eta lehortzeko belazean zabaltzen... (+)
Arrosa basatiaren izen saltsa
2025-06-23 | Jakoba Errekondo
Loratu da. Kostata baina loratu da, bai, arkakaratsa (Rosa spp.). Lore arin, mehe, hegalari itxurakoa da, arrosa bat da eta lorea ere arrosakara eta zuriaren... (+)
Gaizki hezitako tomatea
2025-06-16 | Jakoba Errekondo
Ipurdia belztu egiten zaio. Tomate (Solanum lycopersicum) alea sano-sano ikusten da, landarean zintzilik, goitik behera begiratzen baitiogu. Buruz behera edo hankaz gora jarriz gero ipurdia... (+)
Gaitz terdi eta lotsa oneko nekazariak
2025-06-09 | Jakoba Errekondo
Natura aspaldi deuseztatu genuen. Hori da gure kultura, natura deuseztatzea. Oinarrian, nekazaritzaren kultura, goldearen kultura, kultibatzea, berezko natura deuseztatzea da. Guk nahi ditugun mozkinak eta... (+)
Iraultzak pobretzea dakar, motzarelo
2025-06-02 | Jakoba Errekondo
Golde” hitza “kultura” hitzetik dator. Etimologialaria ez naizenez, ez naiz, badaezpada, bidezidor horretan barrenduko, edozein sastraka edo lahardiren (Rubus fruticosus) erdian itotzeko ere… Inor edo... (+)
gora