Apaltasunik gabe ez dago baratzezaintzarik

Pesia eta zirimola

Jakoba Errekondo
Jakoba Errekondo

Bizi Baratzea liburuaren egilea


K.a. 0001eko azaroaren 30a
Erromeroa, Rosmarinus officinalis.
Mundu bizigarriago bat eta bizitza gozagarriago bat egunero lantzen dugunon komunitateak eusten dugu Bizi Baratzea. Horregatik jartzen ditugu sarean eduki denak libre, Lurrari begiratzen eta entzuten diogunak gero eta gehiago izan gaitezen. Batu komunitatera. EGIN BIZI BARATZEAKOA.

Usain pesia darama, udaberrian, haizeak zirimolan. Etengabeko txandakatzean, lorea lorearen gainean zabaltzen ari da, batak bestearen usainari gaina hartu eta azpian hartu nahian. Ikusgarritasunaren ohorea eta usaina hedatzeko elkarri airea kenduz. Loreen gudan gaude. Era guztietako landareetan aurkituko dugu orain lorerik: zuhaitzetan, zuhaixketan, herrestarietan, igokarietan, belarretan...

Usainetan ez gara sartuko –kabitu ere egin behar da!–, bakoitzaren gogokoak eta desgogokoak, denontzat adina bada. Usaina barreiatzen dutenetan erreginaren bat aukeratzeko dema eginez gero, Lamiaceae sendia ez da lotsagarri jardungo. Eta gailentzeko ere arrisku ederra. Loreetan baino usain gehiago sortzen du berdean: hostoetan, zortenetan...

Lore ezpaindunak ematen dituzte lehen Labiatae eta orain Lamiaceae deitzen dioten sendikoek. Horiek ditugu landare usaindun ezagunenak. Horietakoa da duela gutxi aipatutako otondo-belarra (Stachys offocinalis), baina baita ere erromeroa (Rosmarinus officinalis), izpiliku mina (Lavandula stoechas), izpiliku fina (Lavandula angustifolia), katu-belarra (Nepeta cataria), isipu-belarra (Hyssopus officinalis), mendaroa (Origanum majorana), oreganoa (Origanum vulgare), ezkaia (Thymus vulgaris), azitraia (Satureja hortensis), mendak (Mentha sp.), salbiak (Salvia sp.), albahaka (Ocimum basilicum), garraiska (Melissa officinalis)...

Horietakoren baten hostoren bat edo txortentxoren bat edozein plateretan edo lapikotan topatuz gero, ez harritu, gero eta maizago darabilzkigu jakien gozagarri.

Sukaldean aurrera ari diren bezala, botikan ere tankeratsu, sendabelar ezagunak dira. Esentziak eransten dio usaina landare horien berdeari. Usain horrek baratzean ere badu zeregina: etor daitezkeen gaitzak eta izurriteak uxatu egin ditzakete. Guretzat bezalaxe, usainak gogokoak eta desgogokoak dira haientzat ere.

Barazkien eta geure gaitzak uxatu eta jakiak gozatu. Maizago erabili beharko genituzke...

Sagar inaurkina
2025-10-06 | Jakoba Errekondo
Inaurkina. Inaurkingintzan buru-begi hasia dago aberats jendea, abeldun jendea, abeltzaina. Buru-begi eta buru-belarriak erne egin beharreko lana da inaurkinarena. Etxeratu nahi den zaborra da inaurkina.... (+)
Garde herrian intxaurrondoek izena dute
2025-09-29 | Jakoba Errekondo
Garuna dirudi, bai, intxaur alearen mamiak. Garun bikoitza. Alearen edo garauaren barrukoari “intxaur-mami”, “intxaur-ister” eta “intxaurki” esaten zaio. (+)
Sagarretako Pelestina
2025-09-22 | Jakoba Errekondo
Abuztuaren amaieran azaltzen da, baina iraila du gogokoen. Udazkena hemen dela berritzen digu urtero. Udazkenari kolore bidea erakusten dio. Guri, ahoko zeruak jasota duen lurrinen... (+)
Arboletarako eroa daukat
2025-09-15 | Jakoba Errekondo
Bada Garde. Urrutira gabe hor dago, urrutieneko mugaren guardan. Umetan ezagutu nuen Garde, ez dut gogoan zenbat urte nituen, baina landatuta geratu zitzaidan han ikusi... (+)
Orria egitera
2025-09-08 | Jakoba Errekondo
Orriuldu gabe daude oraindik zuhaitzak eta arbolak. Hostoak ihartu gabe daude, bai. Eta hostoa jasotzeko sasoi aproposa da. Hostoa, batez ere geroago jasotzen da; zuhaitzaren... (+)
gora