Egun argia mozteak udazkena dakarren bezala, hotzak dakar negua. Eta hotzak, ia beti, galtzajario harrapatzen gaitu. Sasoi honetako hego haizearen kolpe beroak txoratuta, datorkiguna burutik joaten zaigu. Gero gerokoak, baina gero hori negua da. Negurako baratzea jende askorentzako baratzea bere horretan uztea da. Udazkenerako nahiko etekin kendu diogu eta nahikoa da; astungarri da, gainera, neguan lokatzetan eta esku bustiak hoztuta aritu beharra dagoela. Baina neguko baratzea ederra da; ederrena? Neguzko gero hori atzo hasi zenez, aurrea hartzea hobe. Horretarako, gaur bertatik atzera ekin.
Bizi Baratzea liburuaren egilea
Hasi baratzea garbitzen. Jaso udan izandako uzten hondarrak: heldu gabeko azken tomate (Solanum lycopersicum), piper (Capsicum annuum), kuiatxo (Cucurbita pepo var. pepo)… Sukaldean ederki helduko dira eta hala ez bada, bere horretan baliatu. Ihartutako landareak ipurditik atera, lekak ematen dituztenak izan ezik: ilar (Pisum sativum), leka eta babarrun (Phaseolus vulgaris); horiek moztu eta utzi sustraiak lurrean bertan, ongarriz beteta baitaude. Zarba iharrak luartokira, baldin eta gaixotasun arrastorik ez badute, izan ere etxeko luaertokietan zaila baita gaixotasunak garbitzeko behar den tenperatura iristea.
Kendu txartzat dituzun belarrak, hazitik ugaldu ez daitezen eta, iraunkorrak badira, atera sustrai eta guzti.
Miatu ezkaia (Thymus comunnis), erromeroa (Rosmarinus officinalis), asentxio-belarra (Artemisia absinthium), oreganoa (Origanum vulgare) eta salbia (Salvia spp.) bezalako landare laguntzaile iraunkorren egoera eta beharrik bada moztu eta egokia bada baliatu.
Landatu eta erein neguko barazkiak: ilarra, baba (Vicia fava), baratxuria (Allium sativum), tipula (Allium cepa var. cepa), udaberriko aza (Brassica oleracea var. capitata), kale aza (Brassica oleracea var. acephala edo var. viridis) eta abar.
Ongarritzeko sasoia da. Ongarritu soil dauden sailak. Behar izanez gero, egin aurrez lurraren egoera zehatza jakiteko azterketa. Erabili ongarri organikoak; utzi lurraren gainean; nahi izatera aratu lurra arin-arin eskuarearekin; ez irauli lurra, pobretu besterik ez duzu egingo. Ongarriak lur azala estaltzen ez badu, osatu edozein inaurkinekin: orbela, soropileko belar moztua...
Lurraren emankortasunari eusteko beste era bat ongarri berdea ereitea da. Lurrari heze eutsiko dio, eta ongarritu eta sakonean landuko du. Adibidez, oloa (Avena sativa) eta txirta (Vicia sativa) nahasketa oso egokia da. Neguaren amaieran moztu eta nahasi lurrarekin, utzi gainean edota eman aziendari, gero simaur bihurtuta bueltan ekartzeko.
Baratzeko taulenak, negutegiak eta gainontzeko egiturak txukuntzeko eta mantentzeko lanak egiteko sasoia da. Gogoratu gero, udaberritik udazkenera, ez duzula horrelakoetarako tarterik izango. Era berean, garbitu tresnak eta lanabesak, kendu herdoilak eta abar.
Oraindik gogoan dituzun artean, berraztertu egindako lanak eta haien emaitzak, horretarako bereziki erabiltzen duzun agenda edo kaieran… Ikasi eta ikasi.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
