Asteroko buletina
Arbiburu alaena!

Ezurtea eta baiurtea

Aurten baiurtea da. Gure etxean. Bedaioko lagunen etxean, berriz, ezurtea. Sagarrondoa (Malus domestica) da baietzean ala ezetzean. Egoskortu egiten da: "Bai!", "Ez!"... eta hobe du. Hil ala bizikoa du eta bizimodua sortzen du. Bizilege du.

Jakoba Errekondo
Jakoba Errekondo

Bizi Baratzea liburuaren egilea


2023ko irailaren 18a

Urtebiak dira sagarrondoak. Ez denak, batez ere alea berandu heltzen dutenak, irailetik atzera, alegia. Eta maiatzaren amaieran, beranduenera ekainaren hasieran erabakitzen dute hurrengo urtean sagarra emango duten edo ez. Sasoi horretan lorea ernaldu da eta polinizazio egokia izan dutenak sagar koxkor aleak hazten hasi dira. Alearen barruko haziak ere bidean dira eta haiek osatzeko hormona jakin batzuk sortu behar ditu sagarrondoak. Arbolak gainean zenbat ale dituen, hormona gehiago edo gutxiago ekoitzi beharko du. Hortxe dago gakoa.

Hormona ugari behar badu, ale asko dakarren seinale. Hormona gutxirekin moldatzen bada, ale bakan batzuk besterik ez dakartzan igargarri. Sagar asko badu, sagar horiek ekartzeko udazkenera bitarteko ahalegina ikaragarria izango da; dituenak eta ez dituenak beharko ditu sortutako hainbeste ale eta hazi onbideratzen. Sasoian sortutako energia eta erreserbetan metatutakoak ederki xahutuko ditu. Udazkenera ahituta iritsiko da eta negua lepogainean; ez du tarterik izango arnasa pittin bat hartzeko ere. Horren jakinaren gainean, maiatz-ekainetan hurrengo urtean baiurtea edo ezurtea izango den erabakia hartzen dute. Aurtengo erabakia hartua dute: gurean sagarrondoak mukuru direnez hurrengo urtean ez dute emango. Bedaioko lagunen sagastian bai, sagarrondoak ale gutxi batzuekin besterik ez daude, emango dutela erabaki dute. 

Sagarretik bizi den jendearentzat ez da atarramentu ederra hori. Inausketarekin, maiatzaren amaiera baino lehenago aleak bakantzearekin eta abar saiatzen dira sagarrondoaren erabakitze ahalmena zapuzten, baina ez da erraza.

Sagarrondo guztiak ez dira berdin egoskortzen, ez dute behar. Goiz sagarrak, sanjoan sagarrak eta amabirjin sagarrak, adibidez, uztailean helduta dute alea eta hiru edo lau hilabete izango dituzte oneratu eta suspertzeko. Urtero emango dute.

Batetik, erabakitzeko gaitasuna dago. Guk ez bezala, badakite hurrengo maiatzean zer egingo duten. Eta bestea da hartzen dituzten erabakiak bete egiten dituztela.

Gure ezgaitasuna ageriago azaltzeko hor dago galdera: non eta nola jasotzen dute erabaki hori urtebetez?

Nafarroatik osasuna
2023-12-04 | Jakoba Errekondo
Euskal Herrian gehien ekoizten den barazkia da, 70.270.000 kilo inguru; bai barazkia, ez soro erraldoietan egiten diren arto, labore eta abarretakoa. Nor den ezetz asmatu?... (+)
Euskal kantarien eztarria
2023-11-27 | Jakoba Errekondo
Urte sasoi ederra dator kantarientzat. Neguko solstizioaren inguruko senide arteko otordu mordotan, asko izan ohi dira kantuak jotzera ematen direnak. Predikatzaileen sasoia ere bada, nabarmena... (+)
Gerratea: jaki gosea, jakintza pobrezia
2023-11-20 | Jakoba Errekondo
Bart eta berdantzart, bihar eta etzi, ez naiz nekatuko gauza bera esan eta esaten: gure kultura eta adimenduaren maila nekazaritzari zor dizkiogu. Nekazaritzak, lurra lantzeak... (+)
Agur intxaurrondo, agur!
2023-11-13 | Jakoba Errekondo
Agur intxaurrondo, agur! Bat-batean atera zitzaidan urriaren 21eko Landaberri irratsaioko kontsultategian. Azken urteetako erretolika bihurtu zaigu intxaurrondoari (Juglans regia) buruzko zalantza. Hasieran ia itsasertzeko bere... (+)
Banilla lekatxoa
2023-11-06 | Jakoba Errekondo
Totonaka kultura mexikarra da eta elezahar eder bat badute: banilla landarearena. Tzacopontziza (Goizeko Izarra) printzesaren odoletik jaio zen banilla, non eta Tonoacayohua (Uztaren Jainkosa) gurtzen... (+)
Asteroko buletina

EMAN HARTURAKO:

Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545

OlatuKoop

Ekonomia sozial eraldatzailearen sareko kide da ARGIA (Bizi Baratzea). Informazio burujabetza helburu, egunerokoan gauzak egiteko beste modu batean sinesten dugu.

BIZI BARATZEAko edukiak kopiatu, moldatu, zabaldu eta argitaratzeko libre zara, beti ere, gure egiletza direla aitortzen baduzu eta baldintza beretan egiten baduzu.

gora