Iluntasuna eta berarekin batera hotza, maiz hezetasuna ere lagun dutelarik, barruraino sartzen hasten zaizkigu eta hor komeriak izaten ditugu. Askori entzun izan diot hilabete honetan hasten dela ezkaiarekin akordatzen eta gaur berari egingo diogu leku, ezkaia edo xarlatxari. Gure artean Thymus vulgaris, Thymus citriodora eta Thymus serpyllum motak aurkituko ditugu eta hemen esatera noanak hirurentzat dira baliogarriak.

Jatorriz isurialde mediterraneoan aurkituko dugu baina baratzean edo loreontzian duenak ziurrenik pare bat aldiz kimatuko zuen aurten. Usain sarkorrak olio esentzial sendoak dituela adierazten digu, hain zuzen ere naturan dugun antiseptiko edo garbitzailerik handienetakoa da. Ez alferrik pobreen desinfektagarri deitzen zitzaion. Eremu zabaleko gaitasun antiseptikoa du eta birusetatik, bakterioetatik eta onddoetatik datozen infekzioak garbitzeko gai da.

Tradizioz arnas aparatua garbi mantentzeko erabili izan dugu baina hesteak garbi mantentzeko ere egokia da, baita maskuria eta azala garbi izateko ere. Sistema inmunearen indargarri dugula esan dezakegu, modu jarraian hartuta leukozitoak igotzeko gai dela ikusi dugulako.

Urte sasoi honetan komeni zaigu jakitea eztularen kontra egiten duen sendabelar baltsamikoa dela. Halakoetan intsusaren lorearekin (Sambucus nigra) batera infusiotan hartzea gomendatu izan dut nahiz eztul-belarrak (Tussilago farfara) bezalakoek hobeak diruditen. Nik ezti pixka bat ipintzen diot, ezkaiaren eztia hain zuzen. Ez dut esan baina ezkaiari erle-belarra ere deitzen zaio, Lapurdin jasoa da honako esaera: “xarlatxak eder lilia, erleak hara lehia”.

Azaroa hotza denean gorputza berotzeko gai da eta hezurretaraino berotuko gaitu, hala erreumarentzat egokia dela ikusten da. Halakoetan, jengibre (Zingiber officinale) freskoa birrindu, bost minutuz egosi, ondoren ezkaia ipini eta beste bost minutuz tapatuta edukiko dugu; infusio hau goizean baraurik hartzea ideia ona da eta gorputza hoztuta nabaritzen dugun aldiro bigarren infusioa hartzea ere bai. Otordu astuna egin ondoren ere lagungarri izango zaigu.

Garai honetan baratxuri eta ogi zopa egiten duenak hortxe du aukera ezkaia ipintzeko, hori ere infusiotzat jo genezake-eta.

Inmunitatea ahularazteko botikak hartzen dituztenentzat ez da egokia eta haurdunaldiaren lehen hiruhilekoan ere ez litzateke erabili behar.

Hipertiroidismoa badago neurri txikian eta puntualki bakarrik erabili behar da, tiroidearen hormonetan gorabeherak eragin ditzakeelako. Egunero hartuz bi hilabete egiten badira pare bat asteko etenaldia egitea komeni da.