Neguari zuztarra moztuko dion sagurik ez da sortu oraindik.

Zauritu

Jakoba Errekondo
Jakoba Errekondo

Bizi Baratzea liburuaren egilea


2014ko uztailaren 09a
Allpe
Mundu bizigarriago bat eta bizitza gozagarriago bat egunero lantzen dugunon komunitateak eusten dugu Bizi Baratzea. Horregatik jartzen ditugu sarean eduki denak libre, Lurrari begiratzen eta entzuten diogunak gero eta gehiago izan gaitezen. Batu komunitatera. EGIN BIZI BARATZEAKOA.

Zuhaitzak, arbolak eta zuhaixkak muskildu, inausi eta lepatu egiten ditugu. Batzuetan muskil edo kimu ttikiak, eta besteetan adartxoak, adar politak, baita adar tzar asarreak ere. Berari kendu, eta bueltan zauria utziz.

Forma jakin bat emateko mozten ditugu landareak: itzala izateko, zazpi haizeak haizea hartzera bidaltzeko edo bestela eskuratu ezin duguna inguratzeko. Jirafa pareaz edo herensuge batez jabetu nahi duzu eta ezinean zabiltza? Bada, landarez egin. Laster ikusiko duzu bekaizkeria inguruan zabaltzen. Estetikak barrenak jan eta itotzen gaitu.

Beste inausketa batzuk fruitu gehiago eskuratzeko egiten dira. Sagastietan, adibidez, gero eta maizago ikusten dira udako inausketak. Negukoa, forma emateko utzi eta uda partean arbolaren hazkundea kontrolatzeko eta formari laguntzeko. Sagarrondoaren kemena apaldu eta fruitua ematera bideratzeko ilbeheran egin behar da inausketa hori –aurtengoan ekainaren 26tik uztailaren 10era eta uztailaren 24tik abuztuaren 6ra–. Aldiz, gaztea delako edo pattal dagoelako indartzea bada helburua, ilgoran egin behar da; aurtengoa, uztailaren 11tik 23ra.

Beste landare batzuei egurra emateko arrazoia xinpleagoa da: egurra kendu nahi diegu, su-egurretarako, egur-ikatzetarako, hesoletarako, hagetarako, barazki igokariak abarreztatzeko eta abar. Beste batzuei zura ere kentzen diegu habe, gapirio, soliba, bantzu, ohol, anda, tantai, mastelero, hegastegietarako teila –horiek ere izenen bat izango dute ba euskaraz...–, altzari, itsasontzi eta makina bat abarretarako.

Egur jendea erruz behar da baratzean. Ilarra arbatzeko, tomateei makilak jartzeko, lekentzat eta babarrunentzat pardak... Garai batean hurritzak, lizarrak, ezpelak, kanaberak, banbuak eta abarrek egiten zuten lana, aluminiozko erratz-kirtenek, eraikuntzarako burdinazko hagaxkek eta ferrailek, plastikozko sareek... Zerk ez du egiten egun!

Zelai gorrietako gorbela eta patata
2025-06-30 | Jakoba Errekondo
Belazea gorri azaltzen zen, egun batetik bestera. Gorri-gorri, gorri bizi urrutitik ikusgarri. Gorbela zen, itsas-belarra edo alga. Nekazariak itsas bazterretik bildu eta lehortzeko belazean zabaltzen... (+)
Arrosa basatiaren izen saltsa
2025-06-23 | Jakoba Errekondo
Loratu da. Kostata baina loratu da, bai, arkakaratsa (Rosa spp.). Lore arin, mehe, hegalari itxurakoa da, arrosa bat da eta lorea ere arrosakara eta zuriaren... (+)
Gaizki hezitako tomatea
2025-06-16 | Jakoba Errekondo
Ipurdia belztu egiten zaio. Tomate (Solanum lycopersicum) alea sano-sano ikusten da, landarean zintzilik, goitik behera begiratzen baitiogu. Buruz behera edo hankaz gora jarriz gero ipurdia... (+)
Gaitz terdi eta lotsa oneko nekazariak
2025-06-09 | Jakoba Errekondo
Natura aspaldi deuseztatu genuen. Hori da gure kultura, natura deuseztatzea. Oinarrian, nekazaritzaren kultura, goldearen kultura, kultibatzea, berezko natura deuseztatzea da. Guk nahi ditugun mozkinak eta... (+)
Iraultzak pobretzea dakar, motzarelo
2025-06-02 | Jakoba Errekondo
Golde” hitza “kultura” hitzetik dator. Etimologialaria ez naizenez, ez naiz, badaezpada, bidezidor horretan barrenduko, edozein sastraka edo lahardiren (Rubus fruticosus) erdian itotzeko ere… Inor edo... (+)
gora