Asteroko buletina
Urtarrilean ortzia, barrikak ongarri metara.

Zuhaitzak eta arbolak zuri

Soildu egiten du paisaia. Udazkenak erantzi eta soildu egiten du landare asko, eta horien ikusbide nagusia den paisaia. Udaberri eta uda jantzietan antzeman ezinekoak diren ikuskinak agertzen dira, adarjearen eta enborren kolore eta forma negutiarrak iraupen gutxiko artelanak dira.

Jakoba Errekondo
Jakoba Errekondo

Bizi Baratzea liburuaren egilea


2024ko otsailaren 26a
Zein liken bizi den arabera ezagutzen dute zientzialariek ingurune horretako airearen kalitatea; likenak dira arnasaren kalitatearen neurria. Argazkia: Jakoba Errekondo / ARGIA-CC-BY-SA

Zuhaitzek eta zuhaixkek adakera berria dute neguero, oreinak bezala. Zuhaitzetan eta arboletan harrigarriagoa zaigu; beti bera eta berdina dela dirudi, baina urtetik urtera hazi egiten da, luzatu, zabaldu… Eta bere inguruan, bere azpian, bere gainean bioaniztasuna ere handituz doa. Zuhaitz bakoitza hurbiletik sakon eta zorrotz arakatuko bagenu, ekosistema oso bat dela jabetuko ginateke, unibertso bat. Lurpekoa litzateke mundurik aberatsena, baina lurgainekoa ere ez da urria; badu makina bat bizikide, bidaide, neke lagun, jolaskide, bekatu lagun eta batez ere lankide: onddoak, bakterioak, intsektuak, ugaztunak, narrastiak, txoriak eta hegaztiak eta abar luze, sakon eta mantso bat.

Zuhaitzaren neguari ezikusiarena egiten diogu, baina ikusgarria da. Ikusi eta aditzeko modukoa. Hor da agertzen, hor da erakustaldian, bere gotorrenean azal-bizirik, nabarmenkerian, exhibizionista. Eta gu ezikusiarena egiten, zuhaitzak eta arbolak hostotan, kimu berritan, loretan, fruitutan dirudigu zer. Baina nor, orain da nor, azal-bizirik eta hura kurtxila eta gurtxinga tartean distiratsu erakusten.

Azalean ere badu, zuhaitzak apopilo, adiskide eta aialdeko. Zenbaitzuk oso nabarmenak, laino eta laino arteko errainuen kortxintak aparteko dir-diraz distirarazten dituen likenak, adibidez.

Likenak izaki xelebreak dira, konposatuak, bitarrak, ez horregatik bipolarrak: onddo baten eta alga baten elkarketa dira. Sinbiosian bizi dira, bata bestearekin etengabeko eman-hartuan. Hezetasuna dagoen tokian bizi ohi dira eta zein liken bizi den arabera ezagutzen dute zientzialariek ingurune horretako airearen kalitatea; likenak dira arnasaren kalitatearen neurria. Gu baino lehenago jakingo zuten hori zuhaitzek eta bere soinean, azalaren axalean, ostatu ematen diete. Eta egun argia luzatzen ari den otsail honetan errainuei erakusten dizkiete eta sagasti, harizti, arantzadi beltz, mizpiradi eta abar zuri ikusten dira. Ikuskizun.

Zuhaitzek eta arbolek soineko zuria erakusten diote oraingo hozkirriari. Liken asko eta asko zuri, laru, grisaxkak dira. Merezi du begiratu eta ikustea. Gero berokoak: hosto, lore eta abar nabarmenegiak…

Lezkarekin sagardo hobea
2024-10-07 | Jakoba Errekondo
Barrikoteak, barrikak, bukoiak eta upelak bete berriak ditugu etxean sagar muztioz (Malus domestica). Makina bat beteko ziren, ipar eta hego, gure geografia guztian mahatsarenarekin ere... (+)
Begien egarri direnei begi egiteko
2024-09-30 | Jakoba Errekondo
Sekreturik ez esan baratzean. Bai bai, adi baratzean. Zer agi ere ataizean ibili, begi-belarri. Ezkutatzekorik baduzu ez azaldu baratzean. Patatak (Solanum tuberosum) begiak ditu, artoak... (+)
Sagardoaren kurkubitatik plastikora
2024-09-23 | Jakoba Errekondo
Plastikoan bilduta saltzen dizkigute zuritutako sagarra, mandarina, ahuakatea eta abar. Eta ez gaitu lotsagorritzen. (+)
Usain gaiztoko belar bat
2024-09-16 | Jakoba Errekondo
Amarengandik hurbil bizitzea gustatzen zaie. Ez dira urrutira joango santio-belarraren (Jacobaea vulgaris) haziak, eta haiengandik jaiotako landareak, familia osoa, amaren eta amonaren aldamenean hazi eta... (+)
Borraja jarri eta jan
2024-09-08 | Jakoba Errekondo
"Nai dezu katillu bat borraja loriak?”, idatzi zuen 1906 eta 1908 artean Baserritarra aldizkarian argitaratzen zituen artikuluetako batean Biktoriano Iraola Aristigietak. Borraja (Borago officinalis) sendabelar... (+)
Asteroko buletina

EMAN HARTURAKO:

Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545

gora