Asteroko buletina
Buruila larrazkeneko maiatza.

Zuhaitzak eta arbolak zuri

Soildu egiten du paisaia. Udazkenak erantzi eta soildu egiten du landare asko, eta horien ikusbide nagusia den paisaia. Udaberri eta uda jantzietan antzeman ezinekoak diren ikuskinak agertzen dira, adarjearen eta enborren kolore eta forma negutiarrak iraupen gutxiko artelanak dira.

Jakoba Errekondo
Jakoba Errekondo

Bizi Baratzea liburuaren egilea


2024ko otsailaren 26a
Zein liken bizi den arabera ezagutzen dute zientzialariek ingurune horretako airearen kalitatea; likenak dira arnasaren kalitatearen neurria. Argazkia: Jakoba Errekondo / ARGIA-CC-BY-SA

Zuhaitzek eta zuhaixkek adakera berria dute neguero, oreinak bezala. Zuhaitzetan eta arboletan harrigarriagoa zaigu; beti bera eta berdina dela dirudi, baina urtetik urtera hazi egiten da, luzatu, zabaldu… Eta bere inguruan, bere azpian, bere gainean bioaniztasuna ere handituz doa. Zuhaitz bakoitza hurbiletik sakon eta zorrotz arakatuko bagenu, ekosistema oso bat dela jabetuko ginateke, unibertso bat. Lurpekoa litzateke mundurik aberatsena, baina lurgainekoa ere ez da urria; badu makina bat bizikide, bidaide, neke lagun, jolaskide, bekatu lagun eta batez ere lankide: onddoak, bakterioak, intsektuak, ugaztunak, narrastiak, txoriak eta hegaztiak eta abar luze, sakon eta mantso bat.

Zuhaitzaren neguari ezikusiarena egiten diogu, baina ikusgarria da. Ikusi eta aditzeko modukoa. Hor da agertzen, hor da erakustaldian, bere gotorrenean azal-bizirik, nabarmenkerian, exhibizionista. Eta gu ezikusiarena egiten, zuhaitzak eta arbolak hostotan, kimu berritan, loretan, fruitutan dirudigu zer. Baina nor, orain da nor, azal-bizirik eta hura kurtxila eta gurtxinga tartean distiratsu erakusten.

Azalean ere badu, zuhaitzak apopilo, adiskide eta aialdeko. Zenbaitzuk oso nabarmenak, laino eta laino arteko errainuen kortxintak aparteko dir-diraz distirarazten dituen likenak, adibidez.

Likenak izaki xelebreak dira, konposatuak, bitarrak, ez horregatik bipolarrak: onddo baten eta alga baten elkarketa dira. Sinbiosian bizi dira, bata bestearekin etengabeko eman-hartuan. Hezetasuna dagoen tokian bizi ohi dira eta zein liken bizi den arabera ezagutzen dute zientzialariek ingurune horretako airearen kalitatea; likenak dira arnasaren kalitatearen neurria. Gu baino lehenago jakingo zuten hori zuhaitzek eta bere soinean, azalaren axalean, ostatu ematen diete. Eta egun argia luzatzen ari den otsail honetan errainuei erakusten dizkiete eta sagasti, harizti, arantzadi beltz, mizpiradi eta abar zuri ikusten dira. Ikuskizun.

Zuhaitzek eta arbolek soineko zuria erakusten diote oraingo hozkirriari. Liken asko eta asko zuri, laru, grisaxkak dira. Merezi du begiratu eta ikustea. Gero berokoak: hosto, lore eta abar nabarmenegiak…

Txokolate menpekotasuna negozio
2024-12-16 | Jakoba Errekondo
Txokolatea kakaotik sortzen da. Kakaoak Theobroma cacao du izena; Theobroma hitzak “jainkoen janaria” esan nahi du. Aspaldikoa da txokolatearen gurtza; jainkoena zena azkar asko egin... (+)
Ilarretan dilista nafarra
2024-12-09 | Jakoba Errekondo
Zeruka, zeru bete on dakar zerukak. Zeruka, magitxa, magintxeta, mihauria, magina, baina, ilar-axala, mantxa, teka edo, ezagunena, leka. Lekak barruan dakarren leka-gauza, leka-bihia, lekalea edo... (+)
Gintonikaren ezkontza
2024-12-02 | Jakoba Errekondo
Bart arratsean izan da. Etxekoak gintonikari zurrupaka. Ni aspaldi dibortziatu nintzen gintonikarekin. Ginak oso gogoko ditut, hortz-haginak ur, baina tonikak ezin edan ditut, gozoegi eta... (+)
Birigarroak zirinetan heriotza
2024-11-25 | Jakoba Errekondo
Datozen 100-150 egunak erdi lo negukatzen igaroko dituzte landare askok. Beren jakiak sortzeko nahitaezkoak dituzten hostoak askatu eta aurreko 200-250 egunetan metatutako erreserbei esker biziko... (+)
Sagarren istorioak
2024-11-18 | Jakoba Errekondo
192 milioi sagar 2024. urtean. Segundoero sei sagarretik gora saltzen du Britainia Handiko Tesco supermerkatu kate han ezagunak; ia 27.000 tona. Zenbaki ikusgarriak dira baina... (+)
Asteroko buletina

EMAN HARTURAKO:

Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545

Bidelagun

Fede Pacha&Co
gora