Astelehenero 8:00etan zure epostan
Aszidiak tunikadun modura ere ezagutzen diren itsas ornogabeak dira. Munduko ozeano guztietan dauden animalia iragazle sesilak dira: bizitzaren zatirik handiena azalera solidoetara –arroka, maskor edo egitura artifizialetara– finkatuta emango dute, ura etengabe iragazten. Aszidiofauna zabalari buruz dugun ezagutza mugatua da, komunitate bentonikoen kide garrantzitsuak diren arren. Hala, ekosistema anitzetan bizi daitezkeen arren, ezagunenak sakonera txikiko uretan topatzen dira, harri, sedimentu, nahiz egitura flotatzaileen gainean. Horien artean bada bat, Kantauri itsasoko bazter ugaritan topatuko duguna; puxika sorta hauskorra dirudien izaki gardenen kolonia. Gure kostaldeko harkaitz artetan itsasoa zurrupatzen duen zahagi gardena.
Aranzadi Zientzia Elkarteko Natur Zientzietako kidea.
Tunikadunek duten itxura edo morfologia askotarikoa da, bakarka edo taldean bizitzeko duten moduaren araberakoa. Denek ala denek gorputz atal berdinak badituzte ere, konplexutasun maila kolektiboak morfologia desberdinak garatzera eraman ditu. Sozialak, ezkaratz bereko bizilagun taldeak dira; konposatuak berriz, etxe bereko kolektiborako sortutako egiturak izango dituzten koloniak. Arestian aipatu zahagi gardena lehen taldean kokatzen da (aszidia soziala), eta kolonia eratzen badu ere, ez du konplexutasun maila handirik norbanakoen arteko taldekatzean. Ale bakoitza zahagi itxurako zooide garden bat da, hiru geruza dituena. Kanpoko geruzari “tunika” deritzo (hortik taldearen izena: tunikata) eta dirudienaren kontra, animalia babesten duen kanpo geruza erresistentea da. Tarteko geruzak, “mantuak”, izaki hauen horma muskularra osatzen du. Eta azkenik, “faringea”, zuloz beteriko eta mukiz estalitako sarea da. Azken horrek elikadurarako duen funtzioaz gain, gas-trukea ere bertan gertatzen da; horregatik, “zaku brankiala” ere esaten zaio.
Zahagi gardenaren deskribapenean ezin beste bi egitura aipatu gabe utzi: tutuak edo sifoiak. Aszidia guztiek bi dituzte, nabarmen bereiztu daitezkeenak; bata “orala” da, eta ura eta elikagaiak barnera bideratzen ditu; besteari “sifoi atrioa” deritzo, eta liseriketaren osteko hondakinak eta ernalketarako gametoak edo larbak kanporatzeko balio du. Urak sifoi oraletik barnerako bidea egiten du, eta esekiduran daramatzan partikulak faringean harrapatuta geratuko dira. Aszidiek elikatzeko erabiltzen duten mekanismo horri “iragazpen aktibo” deritzo.
Puxika sorta hauskorraren itxura duen izaki gardenen kolonia honek baditu, gardentasunetik haratago, bere argiak ere. Marra zuri edo horixka meheek argi izpi dirudite, zooide bakoitzaren gorputz atal ezberdinetan: sifoien irekiduren ertzetan, ezpain margo baten antzera; eta faringearen inguruan, gerri bueltan jantzitako gerriko moduan. Pertxenta benetan puxika distiratsua da, eta beharbada horregatik ere “aszidia bonbilla” modura izendatu izan da; izan ere, izaki garden hauen distirak, elektroiek bonbilletako filamentuetan soka-saltoan sortzen duten argia irudikatzen dute. Argi nahiz garden, izakiok ehunka milioi urtez egon dira gure itsasoan, eta eboluzioan ornodunengandik uste baino gertuago kokatzen diren izaki sinple bezain bereziak dira (kordatuak dira, gu bezala). Itsasoko uraren tenperatura aldaketek nahiz hondoko arraste-arrantzaren moduko jarduerek eragin zuzena duten heinean, ikusteko dago beste hainbat milioi urtez haien lekuari eusteko gai izango ote diren. Agian bai, eta gizakiok baino indartsuago eutsiko diote datorrenari. Haiek argia soinean daramate behintzat.
ZAHAGI GARDENA (Clavelina lepadiformis)
TALDEA: Kordatua.
NEURRIA: 2 cm-ko altuera izatera iritsi daiteke koloniako zooide bakoitza.
NON BIZI DA? Norvegiatik Bizkaiko Golkora, Europako kostalde osoan zehar, eta Mediterraneo hegoalderaino. Bereziki 50m-rainoko sakoneratan.
ZER JATEN DU? Nanopartikulak, bakterioak eta planktona. Iragazpen aktiboa du.
UGALKETA: Aszidia guztiak hermafroditak dira. Aszidia bakartiak sexualki ugaltzen dira. Aszidia kolonialek, aldiz, ugalketa ziklo oso konplexuak dituzte, zeinetan ugalketa sexuala asexualarekin txandakatzen den.
BABES MAILA: Ez dago babestuta.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545