Argazkia: Eneko Bachiller.

Eme bakar batek 300 milioi arrautza izan ditzake; eta errute bakoitzean 5 milioi inguru askatuko ditu (ez dago halako kopurura hurbiltzen den beste animalia ornodunik). Horrela, arrautza horietako batzuk heldu izatera iristeko aukerak handitzen ditu, eta ziurrenik hori da espezieak bizirauteko izan duen estrategia garrantzitsuena. Arrautza bakoitzak, itsasoko harrapakarien bazka izateari izkin egitea lortuz gero, larba-fase bikoitza igaro beharko du (arrain gehienek fase bakarra dute): lehenean, 1,5 milimetrorekin, familia-kide duen globo-arrainaren itxura du, borobila eta arantzatsua; bigarrenean ordea, zapaldu egiten da eta helduek izango duten forma hartzen du, 3-4 zentimetrorekin. Indibiduo horrek, bizirauten badu bederen, bere pisua 60 milioi aldiz biderkatuko du, bataz beste 1,5–1,8 metro eta tona bateko pisua hartzeraino. Pertsona bat 50 elefanteren pisua izatera helduko balitz bezala. Pentsa, haren azalak 7 zentimetroko lodiera har dezake, eta 3 metro eta 2,5 tonako aleak ere ikusi izan dira.

Mundu osoko ozeanoetan zehar, kostalde nahiz itsaso zabalean, atalua hainbat modutara ikus daiteke, ur-azaletik hurbil dabilenean bederen. Igerian diharduenean, hegats dortsala uretatik ateratzen du, marrazoa bailitzan. Bestetan, ur azalean “etzanda” ageri da. Horrela, itsas-hegaztiei nahiz arrainei haren azalean itsasten zaizkion 40 bizkarroi motaz osatutako menua eskaintzen die. Gauez etzaten denean, arrantzaleen argien aurrean dirdiratsu ageri ohi da; beharbada hemendik datorkio “ilargi-arrain” izena. Ingelesek, berriz, egunez hartutako irudiari erreparatuko zioten, “sunfish” izendatzean (“eguzki-arrain”). Eguzkia hartuz ematen dituen atsedenaldi hauei esker gorputzeko tenperatura erregulatzen du. Izan ere, atalua oro har animalia lirdingatsuz elikatzen den arren (batez ere marmokak, salpak eta sifonoforoak jaten ditu), egunez 500 eta 800 metro arteko sakoneratara murgildu ohi da, bestelako arrain eta itsas-hondoko ornogabeen bila (krustazeo, molusku eta ofiurak, besteak beste). Bidaia horietan 5 gradutik beherako tenperaturetara irits daitekenez, ezinbestekoa du berriro ur-azalera igo eta eguzkitan epeltzea.

Arrain honek arrantzaleen nolabaiteko begirunea bereganatua du. Animalia motela denez, sarritan geratzen da arrantza-sareetan trabatuta (ustekabeko harrapaketetarako arrisku bereziko espezie modura izendatua dago). Aitzitik, ataluak itsasora itzuli ohi dira, gehienetan, bizirik. Eskerrak arrantzaleei, edo kartilago asko eta haragi gutxi duen (hots, gure lehentasun kulinarioei).

Dokumentaletan harriduraz ikusi dezakegun munduko arrainik modernoena uste baino gertuago dugu. Izan ere, ale handienak ur tropikalagoetan topatu ohi diren arren, udazkenean, Getarian bertan, 200 aletik gorako atalo gazteen sardak ikusi izan dira (“topagunea” San Antongo itsasargi parean?). Zenbaki handiekin jarraituz, berotu ahala itsasoak marmokez beteko balira, kalkuluen arabera ipar-ekialdeko Atlantikoan ataluek eguneko 2.600 tona marmoka jateko ahalmena izan dezakete. Handiak, motelak eta bitxiak, baina oraindik nahiko ezezagunak dira. Agian, hobe horrela.