Aspaldi aipatu genuen: aurrez ezagutu gabeko har gogaikarri bat ekarri genion porruari (Allium porrum), taratulu gisara zuztarraren mamia erdiz erdi zulatu eta jateko alferrik galtzen zuena; Acrolepiopsis assectella sitsaren harra zen.
Bizi Baratzea liburuaren egilea
Izurrite hori beste har batek ordezkatu du; "ordezkatu" diot, hau azaldu denez geroztik ez baitut haren arrastorik ikusi. Har berria euli batena da, Phytomyza gymnostoma. Helduek eta harrek izerdia zurrupatzen dute. Harrak gero porruaren beheko aldean pupa edo krisalida sortuko du, heldu bihurtzeko metamorfosian. Goitik beherakoan porruaren hostoak zartatzen dituzte, horiek ere alferrik galduz.
Bi harrok berriak dira gure paisaian. Ez dute oraindik Euskal Herri osoa ezagutzen; pixkanaka, bailaraz bailara, azokaz azoka badoaz hara-hona. Izan ere ez dute areriorik; laster txoriren bat edo beste intsektujaleren bat bera jaten tematzen ahal da!
Areriorik ez eta izenik ere ez dute euskaraz. Iritsi berriak-eta, ezagutze soilak nahiko lan ematen digu. Baina ahalik eta azkarrena jarri beharko genieke izena, laster gara bestela erdara baten edo bestearen izena geuretzen… Niretzat egokiak lirateke "porruaren sitsa" eta "porruaren eulia".
Izena baduena porrua da, eta baita beste barazki asko ere. Barazki berriak ere badakartzagu kanpotik. Porrua ere halaxe etorria izango zen. Lehenengo zibilizazioetakoa zen sumeriarrenean, porrua ezagutzen zuten eta itxuraz erromatarrek ekarri zuten Europa aldera. Galesko ikur nazionala da, VII. mendean izandako guda batzuetan galestarrek aurkariengandik bereizteko porrua soinean eramaten zutela-eta oroigarri. Anglosaxoiek haziarekin hortzetako pasta egiten zuten. X. mendean Frantziako Clunyko abadiako Odon Meung abadeak bere Macer Floridus lanean jaso zituen porruak zituen erabilera terapeutiko ugariak, tartean gaitz benereoak sendatzeko.
Guk batez ere jateko erabiltzen dugu. Barazki oso hedatua da gure kulturan, gurearen hegoaldekoetan ez bezala. Barazkiek gure historian osatu dituzten istorioak bildu gabe daude, lan hori eginkizun bizi gara. Elikaduraren historia erregosi gabe dugu euskaldunok. Bitartean esaerek diote: “Porru eta gatz, barazkari latz” eta “Arto eta porru, barazkari gori”. Izan ere, barazkiz osatutako barazkaria barazkaltzen dugu. Bazka, bazkari, barazki, barazkari, barazkaldu…
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
