Ilargi bete, adar urdiña, lurrun irule, zilar joskiña...

Herkulanotarren desintegrazioa

Vesuvioren erupzioak ez zuen Herkulano hiriko biztanleen arrastorik utzi. Baina zergatik? Zientzialariek sumendiaren fluxuaren berotasunean aurkitu dute arrazoia.

Nagore  Irazustabarrena Uranga
Nagore Irazustabarrena Uranga @irazustabarrena

Donostian 1973an jaioa. 1997tik 2005era ARGIAko erredakzioko kidea izan zen, eta egun Denboraren Makina atala egiten du astero.


2023ko apirilaren 24a
Mundu bizigarriago bat eta bizitza gozagarriago bat egunero lantzen dugunon komunitateak eusten dugu Bizi Baratzea. Horregatik jartzen ditugu sarean eduki denak libre, Lurrari begiratzen eta entzuten diogunak gero eta gehiago izan gaitezen. Batu komunitatera. EGIN BIZI BARATZEAKOA.

K.o. 79. urteko Vesuvioren erupzioa hondamendia izan zen Ponpeia eta Herkulanoko biztanleentzat, eta pagotxa etorkizuneko arkeologoentzat, errautsetan ederki kontserbatuta geratu baitziren eraikinak, objektuak eta hildakoak –edo horiek utzitako hutsuneak, behintzat–.

Bada, Herkulanoko biztanleek ez zuten arrastorik utzi –portuan babestu zirenak ezik–, eta zientzialariek horren zergatia azaldu berri dute, eta Scientific Reports aldizkarian argitaratu.

Erupzioak eragindako lehen fluxu piroklastikoa Herkulanora iritsi zenean 550 gradu zentigraduko tenperatura zuela kalkulatu dute –baxuagoa Ponpeian, hurrunago dagoelako–, eta, ondorioz, herkulanotarrak bat-batean erraustu eta lurrundu ziren.

Italiar sukaldaritza ez da existitzen
Florentzia, 1886. Carlo Collodi Le avventure de Pinocchio eleberri ezagunaren egileak zera idatzi zuen pizzari buruz: “Labean txigortutako ogi orea, gainean eskura dagoen edozer gauzaz... (+)
Ikusten banauzu, egin negar
Elba ibaiaren arroa, 1417. Lehorteak eraginda ibaiaren mailak nabarmen egin zuen behera, eta norbaitek ur maila markatu zuen harri batean, idazkun bat zizelkatuta: “Harri hau... (+)
Islandiak izoztu zuen Konstantinopla
Teofanes Aitorlea kronikalariak jaso zuenez,  763-764ko negua inoizko hotzenetakoa izan zen Konstantinoplan. Elurrak eta izotza hartu omen zuten bizantziar hiriburua eta Bosforon iceberg bat ere... (+)
Mikroplastikoak ondare arkeologikoan
York (Ingalaterra), K.o. II. mendea. Eboracum erromatar hirian hainbat egitura eta etxe eraiki zituzten. Besteak beste, egungo Wellington Rowen harrizko eraikin bat egin zuten eta... (+)
Erromatar ardoa ez zein hain txarra
Antzinako erromatarrek edaten zuten ardoa gaizki egina, gorputzik gabea eta zapore desatseginekoa zela uste izan da. Baina Gante eta Varsoviako unibertsitateetako ikerlariek Antiquity-n argitaratu duten... (+)
gora