Rutpela mantxaduna kakalardo eder eta liraina da, antena bikainekoa, hankak eta gorputza aerografo batekin margotu direla dirudien horietakoa. Antenak ere bitxiak dira, bere taldeko kakalardoen antzekoak, luzeak, baina horiek ere kolorazio apain batez hornituak. Intsektu bildumetan –zerraldo bilduma triste horietan– kakalardo horiei antenak atzeraka, bilduta, jartzen dizkiete. Beldurrez egongo balira bezala, haize bolada bortitz batek erasanak baleude bezala. Hain modan dagoen “enpatia” hitzari ihes egitea gero eta gehiago kostatzen zait bada…

Beno, datuak: kakalardo hauek Cerambycidae familian kokatzen dira. Familia horretako zenbait espezie babestuta daude, arriskuan baitaude. Rutpela baino ospetsuagoak dira Cerambyx cerdo eta, batez ere, Rosalia alpina, baina ospe hori zorigaiztokoa da, espeziearen kontserbazio arazoetatik sortzen da-eta. Rutpela ez da bere “ahizpa” ospetsuak bezain zorrotz edo exijentea, eta hori bere aldeko da. Haiek bezain ikusgarria ere ez da, eta hori ere bere aldeko du.

Metamorfosi osoko intsektua da. Hau da, lau fase betetzen ditu, geldo fase bat barne –pupa denean, alegia–. Larbak egur hilaz elikatzen dira. Enborren barnean egoten dira, eta pupa ere bertan egiten dute. Egur zulatzaileak dira, baina etxeetan oso arraroa da kalterik egitea. Helduak argiak erakartzen ditu, argi-tranpetako “klasiko” batzuk dira. Europan eta Asia mendebaldean hedatutako espeziea da. Kate trofikoan intsektu garrantzitsuak dira, asko baitira Rutpelaz elikatzen diren taldeak: hegaztietatik hasi eta beste intsektu batzuengan buka.

Bestalde, larba fasean duten deskonposatzaile funtzioa oso azpimarragarria da, kakalardo saproxilikoak baitira. Hau da, egurra deskonposatzen dutenak. Hori dena gutxi balitz, heldutasunean polinizatzaile modura betetzen duten lana ere aipatu beharra dago, loreen nektarraz elikatzeaz gain, eta hegalari trebeak izanik, kontuan hartzeko polinizazio eragileak baititugu.

Rutpela mantxadunaren helduak behatzeko garai egokia udaberri amaiera eta uda hasiera dira, larbak enborren barruan egoten dira-eta. Leku aproposenak, berriz, baso zaharren ertzak izaten dira, bertako belardietara joaten baitira loreetan elikatzera.

Espezie honek ez du dimorfismo sexualik, hau da, emeak eta arrak itxura berekoak dira. Kakalardo espezie honetako aleek tamaina oso desberdina izan dezakete, ale handienak %50 handiagok izan daitezke txikienak baino.