Landare belarkara da, 60 cm artean hazi daitekeena. Zurtoin zuzena du eta bertatik hosto berdez betetzen diren adar ugari sortzen dira. Lorea udan izaten du, txikia eta tuxri-more argia. Fruitua kapsula txikia izan ohi da, 4 hazikoa.

Gure artean hain ezaguna den senbabelar hau baratze ondoetan zein leku abandonatuetan jaiotzen da, baita bide baztarretan eta sasi ondoan ere; hezetasuna dagoen tokietan ia beti. 

    Ahoko ultzerak eta zauriak sendatzeko oso egokia da, haginen bat kendutakoan ere bai. Eztarriko minetarako ere erabil liteke. Berbena ura kargatu samarra egin eta ahoa garbitzeko zein gargarak egiteko erabiliko dugu, lauzpabost eguenean jarraian.

Urdaileko mina eta orokortutako ondoeza batera dauzkagunean berberna ura hartu eta etzatea gomendatzen da, eragin analgesikoa eta digestiboa batera egin ditzan. 

Zauriak garbitzeko erabiltzen da. Berbena ura kargatu samarra egin eta trapuan busti ondoren, konpresa beroa ipintzen da zauriaren gainean. Inflamazioa jaisten eta zauria ixten lagunduko digu baina barruan infekziorik ez dagoenean, bitartean zauria irekita mantenduko du, zornea garbituz. 

Sinusitisa, gripea, biriketako gaitzak eta katarroa ondo tratatzen ditu, batez ere muki lodi ilunak daudenean. Berbena ura bazkari eta afari ondoren edateaz gain, lehen aipatutako konpresa beroa jarriko dugu kopetaldean eta bularraldean ordubetez. 3 egunez jarraian egin, beste 3 egon ipini gabe, eta beharko balitz, errepikatu. 

Hilekoak eragindako mina tratatzeko berbena ura hartzen da. Odol-jarioa dagoen egunetan bakarrik, afalondoren 200 ml-ko infusioa hartzen da. Uraki irakin ondoren postreko koilarakada bat berbena bota, 5 minutuan eduki tapatuta, iragazi eta eztiz goztuta har liteke. 

Buruko mina tratatzeko  ere erabiltzen da, baita begien neketik datorren buruko mina edo buruko astuntasuna tratatzeko ere. Afalondoren infusioa edatea gomendatzen da. 

Erditzerakoan eta erditu ondoren hartzen da. Erditzeko lana hasten denean infusio bat, umetokiari indar egiten laguntzeko, eta erditu ondoren beste bat, umetokia ondo garbitzeko eta esneari bere bidea eginarazteko. 

Depuratzailea da, gibel eta giltzurrunetan bere eragina nabaria izanik baina izerdi bidez ere garbitzen du eta linfa drainatzailea da. Garbiketa lan hau oso indartsua izan daiteke eta horregatik gomendatzen da beti epe motzean hartzea, astean 3 egunez hartuz. Ahal bada 3 egun jarraian eta ezin eramana bada bi egunetik behin.

Ahoko infekzioak daudenean, edo aho-sapaiko zauriak, hortzak garbitu ondoren berbena urarekin ahoa garbitzea gomendio ona da, 

Ukenduak egiteo erabiltzen da. San Juan ukendua, zazpi belar ukendua edo pasmo-belarraren (Anagallis arvensis) atalean azalduko dugun "Milagritos" ukendua. Bera hutsik erabiliz ere egin liteke ukendua. 

Bihotz, gibel edo giltzurrunetarako botikak hartzen baditugu berbena ura hartu aurretik medikuari galdetu behar zaio. 

Haurdunaldian ezin da erabili berbenalina printzipio aktiboak erditzen uzkurdurak sortu eta indartzen dituelako, umetokia tonifikatuz. Edoskitzaroan segurua den ikusteko ikerketa nahikorik ez da egin.

Hipotentsioa dagoenean egunean infusio bakarra hartu, hortik aurrera tentsioa jaitsi dezakeelako. 

Bere osagai batek, glukosidoak, nerbio sistema parasinpatikoa indartzen du eta hala sedazio efektua eduki dezake, baita gorputzeko espasmoak geldiaraztekoa ere. Horregatik arratsalde edo iluntzean hartzea gomendatzen dugu. 

Berbera ura esandako neurrian egingo dugu, ez gehiago, bestela takikardia, eta bestelako sintoma desatseginak eragin ahal ditu-eta. Beste sendabelarrekin batera infusioan hartzeko ohiturarik ez dago, ez baita ezkontzen erraza. 

Begien ondoan, zain handien parean edo bihotzetik gertu ere ez dugu ipiniko enplasturik.

Berbera tintura ez da gomendatzen hipotiroidismoa dagoenean, tiroidearen lana geldotzeko indarra dutelako. 

Laburbilduz, ezin da edozein modutan hartu; zertan ari garen jakinda, bere neurrian eta guri ondo egokitutako tratamendua egin behar da. 

Berbena tintura

 Berbenaz egindako tintura oso erabilgarria da eta etxean edukitzeko ona. Izan ere askotan sendabelarrik gabe gelditzen gara eta tinturak oso ondo mantentzen ditu sendabelar honen printzipio aktiboak. Udan, berbena asko daukagunean eginez gero, urte osorako botika eduki dezakgu. 

Tintura honen 30 tanta uretan disolbitu eta infusio baten pare egingo digu lan; umeen kasuan 15 tanta izango dira. Uretan koilarakada txiki bat disolbatuta ahoa garbitzeko eta bertako gaitzak tratatzeko balioko digu. Kanpo erabileran ere balio digu, gaza bat busti eta gaiztotutako zaurien gainean jartzeko egokia da; nahiz lan arinagoa egingo digun, enplastua erabiltzen den moduan erabil liteke. Giharretako minak ditugunean zapi bat busti eta gau osoan jarrita eduki dezakegu. 

OSAGAIAK litro erdi egiteko

* 700 ml alkohol zuri, vodka edo uxuala

* Berbena hosto eta txortenak, lehortu berriak, alkoholaren erdiraino

* Kristalezko ontzi aho-zabala, hermetikoa

* Kristalezko frasko iluna, tantaz tanta isurtzeko xortakaria duena

PROZEDURA

1. Kristalezko ontzi hermetikoan ipiniko ditugu berbena lehorra eta alkohola. Berbena lehorra ontziaren erdiraino baina zanpatu gabe.

2. Hiru astez edukiko dugu armairu barruan, egunero mugituz.

3. Paperezko iragazkia erabiliz ongi iragaziko dugu, landare beratua zanpatuz. Alkohol dezente xurgatuko digu eta ez dugu hasierako kopurua edukiko. 

4. Etiketa ipini eta kristalezko frasko ilunean jaso. 

-------------------------

Berbena enplastua

Enplastua oso ezaguna eta erabilia izan da gure artean; askok beste erabilerarik ez diote eman izan landare honi. Amigdalitisa, sinusitisa, zornea darien zauriak, haragi barrura  sartutako arantzak, barrura bildutako bizarrak, pilotariek eskuetan izaten dituzten iltze edo odol-bilduak, flemoiak eta gaiztotutako edozein gorputz atal tratatzeko erabiltzen da enplastua. 

Berbena zikatritzailea da baina azal azpian zornea edo haragi gaiztotua badago ez du lan hori egiten, alderantziz, azala ireki, lehertu, egiten du zornea kanpora erakuzteko. Garbi-garbi dagoenean bakarrik hasten da azla bere onera ekartzen eta zauriak ixten. Horregatik hiru egunean jarraian egiten da tratamendua eta beharko balitz, hurrengo astean errepikatu. 

OSAGAIAK

* Eskukada bat berbena fresko, lehorra bada eskukada eta erdi

* Arrautza zuringoa

* Oliba olioa

* Zapia

PROZEDURA

1. Zartaginean oliba olio pitin bat ipiniko dugu eta bitartean berbena freskoa, hosto ea txortenak, txiki-txiki egingo ditugu.

2. Oliotan berbena pixka bat gorritu arte berotuko dugu; lehorra bada denbora gutxiago eduki.

3. Arrautza zuringo bat ipini eta azkar nahastuko dugu, gehiegi lehorte gabe. 

4. Zapian ipiniko dugu eta tolestatu eztarrian (zintzurraren azpian), arantza daukagun tokian, bizarra barrura bildua daukagun tokian, zornea dagoen zaurian edo sinusitisa daukagunean kopeta gainean jartzeko. Ahal dela gau osoan edukiko dugu lotuta.

5. Hurrengo goizean zapia zabaldu eta bertan ikusi eta usainduko dugu zer nolako lana egin duen berbenak.