Asteroko buletina
Batezkoz-beste, kukua euri eske

3. LURRA DA DENA

Nondik hasi? Nolako lurra dugu?

[Jakoba Errekondo]

Taulenak dagoeneko sortuta badaude, lurra eratu beharko dugu. Lurra oso txarra ez bada, bertan dagoena baliatuko dugu baratzea egiteko. Txarra bada, osatu kanpotik ekarrita; bestela, erabili dagoena. 

Baratzeko lurrak nolakoa behar du? Garrantzitsua da haren egitura fisikoa. Onena omen da buztina, mala edo mausarra eta hondarra edukitzea, 1-2-2 proportzioan. Buztintsuegia ito egiten da, eta hondar gehiegi duena lehorra izango da. Buztinari eman hondarra, karea eta simaurra edo luarra. Hondarrari, berriz, simaurra edo luarra. 

Lurraren izaera kimikoa eta egoera zein den jakiteko, pH-a neurtu dezakegu. Neurria 0tik 14ra doa, eta erdikoari neutroa esaten zaio; 7 zenbakia ahalegia. 7tik behera lurra azidoa da, eta 7tik gora, basikoa. Landare gehienek pH neutroaren antzeko lurra nahi dute. Neutro horretatik asko urruntzen denean (5etik behera edo 8tik gora), arazoak sor daitezke, eta, horrelakoetan, lurra bere onera eraman behar da. Hortaz, pH-a igo nahi bada, karea ematen da, eta, jaitsi nahi bada, simaurra. 

Trikimailua

Nolako Ph-a du gure lurrak?

Ariketa sinple bat egin daiteke pH--a neurtzeko. Adibidez, adierazleren bat erabil daiteke, paperean edo likodan kolorea aldatzen duena, eta, probak eginez, lurra pH neutrora ekartzeko nolako nahasketa egin behar den ikertu. 

Adibide praktikoa: HAZIko kideek bideo honetan ezin hobeto azaltzen dute: "Eskola baratza analisiak. Hazi fundazioa" http://vimeo.com/81084018

Nolako lurra dugu?

Bete lurrez beirazko poto bat erdiraino, eta erantzi ura, ahotik bi behatzetara gelditu arte. Astidu eta astindu. Utzi bakean 4-5 orduz, eta ikusi nola geruzak sortu diren. Behean astunenak: harri eta hondar. Gainean, mala edo mausarra. Gain-gainean, buztin fina. Uraren azalean, hosto eta materia organikoa. Gogoratu: onena omen dela buztina mala eta hondarra 1-2-2 proportzio duena. 

 

 

Lurra nola osatu?

Lurrari bizia eman behar diogu. Horretarako, urtero-urtero ongarri organikoak gehitu behar zaizkio: simaurra, luarra edo konposta, orbela, lurrustela, zizare-lurra... Horrek lurra harrotu eta jakiz eta mikroorganismoz osatuko du. Lur bizia izango da. Lur bizian landareak erraz elikatu eta osasuntsu biziko dira. 

Trikimailua

Lurra pizteko eta aberasteko, asun-ura.

10 litro euri uretan jarri kilo bat asun-hosto (Urtica dioica) txikitu -ontzia ez dadila izan metalezkoa- eta utzi kanpoan 10-12 egunez, eragin egunero bizi-bizi, eta nahasi. Iragazi eta jaso. Erabili %10ean (litro bat asun-ur eta 9 litro euri-ur), eta ureztatu lurra, baita landareak jarrita daudenean ere. Oso ona da landareak indartzeko ere; busti %5ean. 

Luarra nola egin?

Luarra, konposta edo ongarri organikoa lurraren osagaietako bat da. Luarrak bizia ematen dio lurrari, eta horrek landarearen bizimodua hobetzen du, elikadura errazten baitio. Era berean, luarra gure elikaduraren zikloa ixteko bidea da. Jaten ditugun hondarrak, "hondakin" izan beharrean, lurrarentzako ongarri bihurtzen ditugu. Sukaldean eta jantokian sortzen dugun hondar organikoa, ez hondakin gisa, baizik eta gure lurraren elikagai gisa baliatzen dugun egunean, pauso ikaragarria emango dugu gure bizi-kalitatearen hobekutnzan. 

Luarra non egin? Garrantzitsua da tokia; onena da toki bereizi bat jartzea luarra egiteko. Komeni da lurraren gainean egitea. Bero handia egiten duen tokian, itzaletan jarriko dugu luartokia; toki hotz eta hezeetan, aldiz, eguzkitan. Egurrez edo sarez egin daiteke, eta hiru pilatan izan:

Lehen pila: bukatutako luarra, prest dagoena ongarri gisa lurrari emateko. 

Bigarren pila: pilatutako hondakinak, dagoeneko usteltzen ari direnak.

Hirugarren pila: hondakin berriak, sortzen ditugun heinean pilatzen ari garenak. 

Egokiena litzateke etxeko hondar organikoak ere gehitzea baratzean bertan sortzen direnei (hosto, zarba, zuztar, belar...)