San Sebastian hotza, neguaren bihotza.

Jan loretik


Jakoba Errekondo
Jakoba Errekondo

Bizi Baratzea liburuaren egilea


2020ko maiatzaren 14a
Mundu bizigarriago bat eta bizitza gozagarriago bat egunero lantzen dugunon komunitateak eusten dugu Bizi Baratzea. Horregatik jartzen ditugu sarean eduki denak libre, Lurrari begiratzen eta entzuten diogunak gero eta gehiago izan gaitezen. Batu komunitatera. EGIN BIZI BARATZEAKOA.

Gure latitudean landare gehienen izerdia udaberrian mugitzen da, eta loraldi nagusiak sasoi horretan gozatuko ditugu. Edertasunaren ikur ditu jendeak loreak: ikusteko, usaintzeko... Eta dastatzeko? Jan al duzu sekula lorerik? Seguru baietz.

Nork ez du jan orbururik (Cynara cardunculus var. scolymus)? Gero eta maizago agertzen da kuiatxoaren lorea ere (Cucurbita pepo subsp. pepo) gure plateretan. Lehengo astean txikoria-belarraren (Taraxacum officinale) lore gozoak entsaladan nahastea aholkatu nizuen; saiatu al zarete? Bestelakoren bat erabiltzen al duzu? Ba osasuntsuak omen dira, eta boladan dago loreak eskaintzea: entsaladaren tontorrean bezala saltsaren osagarri edo postrearen aldamenean. Eta badute loreek, liliek, morbo punttu bat, azken finean landareen sexu organoak dira. Eta sexuak gogora ekartzen diguna daramate liliek: kolore biziak, nektarrak, itxura kitzikatzaileak, urrinak eta usainak, belusezko eta zetazko ukiak...

Loraldi ugaritasunari heldu eta hasi lore janean. Bista poztuko dizute, eta aho sabaia dantzan jarri. Loreontzietan edo baratzean, nahi duzun tokian jarri landareak, edo urrutira gabe landare horiek badituzu bildu eta mahairako prestatu.

Oreganoaren (Origanum vulgare) hostoa jatera ohituta gaude, baina lorea ez hainbeste. Bixi punttu ederra dute. Kaputxinak ere (Tropaeolum majus) hosto gaziak ditu, eta errezeta mordoxka bat osatzen du. Loreak eta pipilak ere, bere min apurrarekin, jateko ederrak dira, eta kolore bereziz jantziko dituzte errezeta horiek. Izpilikuak (Lavandula sp.) eta amañililiak ere (Syringa vulgaris) lore jangarriak dituzte, dasta sakonekoak, saiatu platerean eta edalontzian... Udaberri loreak (Primula sp.) eta errukularenak (Diplotaxis tenuifolia) horituko dizute otordua, bigarrenak piper ttantta batekin. Erregaliz ttantta eransten dute mihiluak (Foeniculum vulgare) eta isipu-belarrak (Hyssopus officinalis). Dasta fina eta gupera dute sagarrondoaren (Malus domestica) eta bioletaren (Viola sp.) loreek, babarrun loregorriak (Phaseolus coccineus) eta ekiloreak (Helianthus annuus); azken horren lore bueltako petaloek mikatz amiñi bat ere badute. Garratza da mairu-krabelinaren edo tejetearen lorea (Tagetes patula). Arrosaren petaloak (Rosa sp.), zauri-belarrarenak edo salbiarenak (Salvia officinalis), borrajarenak (Borago officinalis), txikoriarenak (Cichorium intybus) eta baltsamo-belarrarenak edo ilenarenak (Calendula officinalis) zakar antzekoak dira, eta ahoko dasta ez besteko zentzumenak asetzeko erabiltzen dira, baina hasi, hasi jaten eta tamaina hartuko diezu.

Lore asko dago, horiez gain, eta zeuk dastatzea bezalakorik ez dago. Eta zerk kitzikatzen zaituen esango diguzu!

Harroputzetik artaputzera
2025-07-28 | Jakoba Errekondo
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea... (+)
Sagastien joeraren hipotesia
2025-07-27 | Jakoba Errekondo
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako,... (+)
Sagastien joeraren hipotesia
2025-07-20 | Jakoba Errekondo
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako,... (+)
Akainen eta eulien erasoak
2025-07-14 | Jakoba Errekondo
Ekainak akainak ekarri ditu: uda iritsi da. Udaberriko egun beroetan hasten dira akainak ehizean, udako ehizaldi nagusirako hankak prestatzen. Garo arruntaren (Pteridium aquilinum) garomenetan izaten... (+)
Joan deneko usain bete ekain
2025-07-07 | Jakoba Errekondo
Eguna mozten hasten den hilabetea, ekaina. Festa aparretan gabiltza baina xorro-xorro, hau esku artean duzunerako dagoeneko hamalau minutu moztu da egun argia. Gu gure eroan,... (+)
gora